Τα Στενά του Ορμούζ – Οι σύγχρονες συμπληγάδες

Αναδημοσίευση από τη Γεωπαρατήρηση
άρθρο του Ιωάννη Γκινολάρι 

 

Τα Στενά του Ορμούζ είναι πορθμός (σ.1) ανάμεσα στον κόλπο του Ομάν (σ.2) και τον Περσικό Κόλπο. Στα βόρεια των Στενών του Ορμούζ βρίσκεται το Ιραν και στα νότια τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Αποτελούν το μόνο θαλάσσιο πέρασμα για το Περσικό Κόλπο κάτι που αυτομάτως του δίνει μεγάλη στρατηγική σημασία στο παγκόσμιο διεθνές στερέωμα. Αυτό άλλωστε φαίνεται και από το γεγονός ότι περίπου το 35% του πετρελαίου που μεταφέρεται μέσω ακτοπλοϊκών μεταφορών περνάει από τα στενά αυτά.

 

Λόγω της στρατηγικής τους θέσης τα Στενά του Ορμούζ αποτελούν τον θαλάσσιο διάδρομο που συνδέει τις πετρελαιοπαραγωγές χώρες της Μ.Ανατολής (σ.3) με τις διεθνείς αγορές και εξαιτίας αυτού επιφέρουν και πολλά “επεισόδια” και συγκρούσεις στα νερά αυτά.  

 

Από το παρελθόν μέχρι και σήμερα στο σημείο αυτό έχουν συμβεί πολλά και διαφορετικά κάθε φορά σκηνικά με διάφορους πρωταγωνιστές.  

 

Τον Ιούλιο του 1988, το αμερικάνικό πλοίο Vincennes κατέρριψε ιρανικό επιβατικό αεροσκάφος, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν και οι 290 επιβαίνοντες. Το αμερικανικό πλοίο εντόπισε στα ραντάρ του το ιρανικό αεροσκάφος και αμέσως προσπάθησε να επικοινωνήσει με τον πιλότο, προκειμένου να αναγνωρίσει την ταυτότητά του. Καθώς δεν λάμβαναν απάντηση, οι Αμερικανοί υπέθεσαν ότι το Airbus ήταν ιρανικό μαχητικό αεροσκάφος, τύπου F-14, με αποτέλεσμα να εκτοξεύσουν δύο πυραύλους εδάφος-αέρους.  

 

Ένας εξ αυτών βρήκε στόχο και «έκοψε» στα δύο το επιβατικό αεροπλάνο. Το Airbus διαλύθηκε αμέσως στον αέρα και τα συντρίμμια του έπεσαν στη θάλασσα, παρασέρνοντας στον θάνατο 290 άτομα.  

 

Οι ναύτες του Vincennes επικαλέστηκαν ως δικαιολογία για την τραγωδία το γεγονός ότι οι πιλότοι της πτήσης 655 αγνόησαν τα επαναλαμβανόμενα μηνύματά τους. Ωστόσο, απέφυγαν να διευκρινίσουν ότι η προσπάθεια επικοινωνίας έγινε μέσω… στρατιωτικών και όχι συμβατικών συχνοτήτων.  

 

Η Ουάσινγκτον απέδωσε την κατάρριψη το γεγονός ότι το πλήρωμα θεώρησε ότι το επιβατικό αεροσκάφος ήταν μαχητικό.  

 

Η Τεχεράνη απάντησε αναφέροντας ότι επρόκειτο για εσκεμμένη επίθεση. Ωστόσο, οι ΗΠΑ ανέφεραν ότι το Vincennes βρισκόταν στην περιοχή για να προστατεύσει τα ουδέτερα σκάφη απέναντι σε επιθέσεις του ιρανικού ναυτικού. (σ.4)  

 

Κατά τη χρονιά του 2008 έχουμε πάλι κάποιες μικρές διαταραχές και μικροεπεισόδια στα στενά αυτά. Συγκεκριμένα στις αρχές του έτους αυτού οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι ιρανικά σκάφη απείλησαν αμερικανικά πολεμικά, πλησίασαν τρία σκάφη του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού στα Στενά.  

 

Τον Ιούνιο του ίδιου έτους ο τότε διοικητής των Φρουρών της Επανάστασης, ο Μοχαμέντ Αλί Τζαφάρι, δήλωσε ότι το Ιράν θα επιβάλει ελέγχους στη ναυσιπλοΐα στο Στενό εάν δεχθεί επίθεση.  

 

Τον Ιούλιο του 2010, το ιαπωνικό πετρελαιοφόρο M Star δέχθηκε επίθεση στο Στενό. Την ευθύνη ανέλαβε μια ομάδα μαχητών με την ονομασία Ταξιαρχίες του Αμπντάλα Αζάμ που είχε σχέσεις με την Αλ Κάιντα.  

 

Τον Ιανουάριο του 2012, το Ιράν απείλησε να μπλοκάρει το Στενό σε αντίποινα για τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές κυρώσεις που είχαν στόχο τα έσοδα της χώρας από το πετρέλαιο, σε μια προσπάθεια να τερματιστεί το πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας της Τεχεράνης.  

 

Τον Μάιο του 2015, ιρανικά σκάφη εξαπέλυσαν βολές κατά τάνκερ υπό σημαία Σιγκαπούρης. Υποστηρίχθηκε τα πυρά έπληξαν ιρανική πλατφόρμα πετρελαίου, με αποτέλεσμα το πλοίο να εγκαταλείψει την περιοχή.  

 

Τον Ιούλιο του 2018, ο πρόεδρος Χασάν Ροχανί άφησε να εννοηθεί ότι το Ιράν θα μπορούσε να διακόψει τη ροή πετρελαίου μέσω του Στενού σε αντίδραση στην προσπάθεια των ΗΠΑ να μειωθούν στο μηδέν οι εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν. Αξιωματικός των Φρουρών της Επανάστασης δήλωσε ότι το Ιράν θα μπλοκάρει όλες τις εξαγωγές μέσω του Στενού εάν διακοπούν οι εξαγωγές του Ιράν.  

 

Τον Ιούνιο του 2019 σύμφωνα με αμερικανικές πηγές, οι Ιρανοί επιτέθηκαν σε ξένα πετρελαιοφόρα, κάτι που ωστόσο δεν επιβεβαιώνεται επισήμως. Στη συνέχεια οι Αμερικανοί κατηγόρησαν το Ιράν ότι κατέρριψε μη επανδρωμένο αμερικανικό αεροσκάφος στην περιοχή. Πληροφορίες από την Ουάσιγκτον ανέφεραν ότι ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ είχε αρχικά αποφασίσει στρατιωτικό χτύπημα στο Ιράν, αλλά οι επιτελείς του τον μετέπεισαν την τελευταία στιγμή. Προ ημερών οι Αμερικανοί ισχυρίστηκαν ότι κατέρριψαν με τη σειρά τους μη επανδρωμένο αεροσκάφος του Ιράν στα Στενά του Ορμούζ, κάτι που ωστόσο διαψεύδει η Τεχεράνη.  

 

Στις αρχές Ιουλίου του 2019 ο ιρανικός στρατός πραγματοποίησε μεγάλες στρατιωτικές ασκήσεις στα Στενά του Ορμούζ, ενώ λίγο νωρίτερα, ο σύμβουλος Εξωτερικών του Ανώτατου Ηγέτη του Ιράν, Ακμπάρ Βελαγιατί, είχε δηλώσει στη Μόσχα ότι αν το Ιράν εμποδιστεί από την εξαγωγή πετρελαίου διαμέσου της περιοχής, τότε καμία άλλη χώρα της Μέσης Ανατολής δε θα έχει τη δυνατότητα να το χρησιμοποιήσει.  

 

Στις 19 Ιουλίου οι δυνάμεις του IRGC (σ.5) κατέλαβαν το Stena Impero ενώ επέβαιναν 23 άτομα -κανένας εκ των οποίων δεν ήταν Βρετανός- όλοι μέλη του πληρώματος. Ενώ το δεξαμενόπλοιο έπλεε υπό τη σημαία του Ηνωμένου Βασιλείου, η πλοιοκτήτρια εταιρεία έχει την έδρα της στη Σουηδία. Η κατάσχεση του δεξαμενόπλοιου έγινε με την αιτιολογία της «παραβίασης διεθνών κανονισμών».  

 

Συμπέρασμα  

 

Τα Στενά του Ορμούζ αποτελούν έναν στρατηγικό δίαυλο της παγκόσμιας μεταφοράς πετρελαίου. Δυστυχώς δεν υπάρχει κάποιος άλλος διάδρομος μεταφοράς του πετρελαίου από τις χώρες της Μ.Ανατολής προς την Διεθνή αγορά. Επεισόδια και μικροσυγκρούσεις θα συνεχίσουν να υπάρχουν διότι πάντα θα υπάρχουν και τα συμφέροντα των κάθε φορά εμπλεκομένων, που αποτελούν και την αιτία αυτών των συγκρούσεων.  

 

Υποσημειώσεις  

 

1 Ο Πορθμός είναι ναυτικός γεωγραφικός όρος, με τον οποίο χαρακτηρίζεται η φυσική στενή λωρίδα θάλασσας που χωρίζοντας δύο στεριές ενώνει δύο μεγαλύτερες θάλασσες.  

2 Ο Πορθμός είναι ναυτικός γεωγραφικός όρος, με τον οποίο χαρακτηρίζεται η φυσική στενή λωρίδα θάλασσας που χωρίζοντας δύο στεριές ενώνει δύο μεγαλύτερες θάλασσες.  

3 Ιράν, Ιράκ, Κουβέιτ, Λιβύη, Κατάρ, Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα  

4 Πρόκειται για πλοίο του 5ου αμερικανικού στόλου που βρίσκεται στο Μπαχρέιν ο οποίος έχει την ευθύνη για την ασφάλεια του περσικού Κόλπου και την διασφάλιση της ομαλής ροής του πετρελαίου στις Δυτικές αγορές.  

5 Το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επαναστατικής Φρουράς (IRGC) είναι μέρος των ων, που ιδρύθηκαν μετά την Ιρανική Επανάσταση στις 22 Απριλίου 1979 με εντολή του Αγιατολάχ Ρουόλαχ Χομεϊνί. Ενώ ο ιρανικός στρατός υπερασπίζεται τα ιρανικά σύνορα και διατηρεί την εσωτερική τάξη, σύμφωνα με το ιρανικό σύνταγμα, η Επαναστατική Φρουρά αποσκοπεί στην προστασία του πολιτικού συστήματος της ισλαμικής δημοκρατίας της χώρας. Οι Επαναστατικοί Φρουροί δηλώνουν ότι ο ρόλος τους στην προστασία του ισλαμικού συστήματος εμποδίζει ξένες παρεμβάσεις καθώς και πραξικοπήματα από τους στρατιωτικούς ή «αποκλίνοντα κινήματα»  

 

Πηγές  

• Πόλεμος και ασφάλεια υδάτινων πόρων στη Μέση Ανατολή : οι περιπτώσεις της Συρίας και του Ιράκ, 2011-2016 : [διδακτορική διατριβή] Ηλιόπουλος, Ανδρέας  
• Η στρατιωτική άνοδος της Κίνας και η γεωπολιτική του πολέμου στη μέση Ανατολή : Εισαγωγή στη Γεωγραφία των Πολεμικών Τεχνολογιών, της Ασφάλειας και των Αφοπλισμών στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή και την Ασία Γρίβας, Κωνσταντίνος Αθήνα: Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη, 2013  
• Η σχέση των υδάτινων πόρων με την εξωτερική πολιτική στη Μέση Ανατολή : οι διεθνείς σχέσεις και τα υδροπολιτικά δεδομένα Σκιαδάς, Παναγιώτης Αθήνα: Εκδόσεις Gutenberg, c2011  
• Η Μέση Ανατολή στις διεθνείς σχέσεις : ισχύς, πολιτική και ιδεολογία Halliday, Fred, 1946- Αθήνα: Ξιφαράς, 2010  
  

Σελίδα Πηγής  

 

Φωτογραφία: Το αμερικανικό αεροπλανοφόρο Dwight D. Eisenhower (CVN 69) συνοδευόμενο από το USNS Arctic και το USS Nitze στα Στενά του Ορμούζ στις 21-7-2016 από τη Wiki 

 

ΑΒΕΡΩΦ