Ο «Ζωτικός χώρος» ως «Στρατηγικό Βάθος» και «Γαλάζια Πατρίδα»

Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογαν μπροστά από τον επίμαχο χάρτη. Φωτογραφία Τουρκική Προεδρία

Του ΘΕΟΦΑΝΗ ΜΑΛΚΙΔΗ 

Ήταν Νοέμβριος του 1937 όταν ο Χίτλερ πραγματοποίησε μυστική συνάντηση με κορυφαία στελέχη του Ναζιστικού καθεστώτος, αναπτύσσοντάς τους τα σχέδιά του για την απόκτηση του «ζωτικού χώρου» (Lebensraum). Με την έννοια του «ζωτικού χώρου», ο Χίτλερ επισήμανε την ικανή και αναγκαία προϋπόθεση για επιβίωση της Γερμανίας , την επέκταση των συνόρων της προκειμένου να μπορούν να ζουν ανεκτά οι Γερμανοί. Η αναθεώρηση των ταπεινωτικών όρων για τη Γερμανία όπως επιβλήθηκαν στη Συμφωνία με τους νικητές του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν η διπλωματική- πολιτική- νομική συνιστώσα. 

Πριν λίγες ημέρες ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρ. Τ. Ερντογάν (ξανα)είπε πως κάποιοι θέλουν «να φυλακίσουν την Τουρκία στα χερσαία σύνορά της». Επιπλέον η διαρκή επίκληση για αναθεώρηση της Συνθήκη της Λωζάννης, είναι η αντίστοιχη συνιστώσα προκειμένου να πεισθούν ότι οι Μεγάλες Δυνάμεις συρρίκνωσαν την Τουρκία αποσπώντας της εδάφη. 

Οι ομοιότητες και σε θεωρητικό επίπεδο έχουν το ενδιαφέρον τους. Εμπνευστής του Ναζιστικού «Ζωτικού Χώρου», ήταν ο καθηγητής Φρίντριχ Ράτζελ, ο οποίος υποστήριξε την οργανική θεωρία ανάπτυξης του κράτους το οποίο, για να τραφεί, επιβάλλεται να προσαρτήσει νέες περιοχές. Στη συνέχεια στη σκυτάλη πήρε ο Καρλ Χαουσχόφερ, ενώ τελικός δίαυλος προς τον Χίτλερ ήταν ο μαθητής του Χαουσχόφερ και εκ των αρχιτεκτόνων του Ολοκαυτώματος Ρούντολφ Ες. 

Αντιστοίχως ένας από τους ιδεολογικούς μέντορες του Ερντογάν, με το οποίο όλως περιέργως έχει έρθει και με αυτόν σε σύγκρουση – ο άλλος είναι ο Φετουλάχ Γκιουλέν- ο επίσης καθηγητής Αχμέτ Νταβούτογλου, εισήγαγε τον όρο «ζωτικός χώρος» στο «Στρατηγικό Βάθος». Έτσι αφού η Τουρκία το 2030 η Τουρκία θα έχει διπλασιάσει τον πληθυσμό της φτάνοντας τα 150 εκατομμύρια, ως οργανικό μόρφωμα θα προκύψει θέμα ζωτικού χώρου για τον τουρκικό κόσμο, ο οποίος εκτείνεται από την Αδριατική έως το Σινικό Τείχος. Από κοντά και η παρεμφερής θεωρία της «Γαλάζιας Πατρίδας» που αποκτά ιδιαίτερη σημασία αφού « η Τουρκία δεν είναι απλώς μια χώρα του Αιγαίου, αλλά και μια χώρα που εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, σε μια περιοχή που ξεκινάει από την Αδριατική και εκτείνεται ώς τον κόλπο της Αλεξανδρέττας και τη Διώρυγα του Σουέζ». 

Μιλώντας στην επέτειο ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας, ο Ερντογάν είπε πως τα νησιά στο Αιγαίο ήταν τουρκικά και έχουν έντονα τα στοιχεία του τουρκικού πολιτισμού! «Εγώ εδώ δίνω μάθημα ιστορίας. Εγώ μίλησα για τη Λωζάννη και ενοχλήθηκαν. Γιατί; Τα νησιά που βρίσκονται μπροστά στη μύτη μας, το φωνάζω, ήταν δικά μας, σε αυτά τα νησιά έχουμε την ιστορία μας, μνημεία μας, τζαμιά μας. Ακόμα ενοχλούνται όταν τα λέμε. Γιατί;» είπε ο Τούρκος Πρόεδρος. Τότε έγινε και η τοποθέτηση 93 τουρκικών σημαιών στον βυθό του Αιγαίου, πλησίον της Σμύρνης, από δύτες…. 

Ο παραλληλισμός του Lebensraum του Ναζιστικού καθεστώτος και των διάφορων εκφράσεων του ζωτικού χώρου του καθεστώτος του Ερντογάν, είναι σκανδαλωδώς προφανής με κίνδυνο επανάληψης εάν ληφθούν «μέτρα» όπως τότε που η Βρετανία -υπό τον Τσάμπερλεν- η Γαλλία -του Νταλαντιέ- κι η ΕΣΣΔ -υπό τον Στάλιν- επιδίδονταν σε μιαν ανέξοδη πολιτική κατευνασμού του Ναζιστικού αρπακτικού. 

Αντιστοίχως όπως θρυλείται από αντίστοιχες δηλώσεις και πράξεις από τη Δύση μέχρι την Ελλάδα και την Κύπρο, που χρησιμοποιούν την ίδια αποτυχημένη συνταγή απέναντι στις πρακτικές του Ερντογάν. Είναι διαπιστωμένο πώς σχεδόν όλοι άργησαν κατά πολύ να καταλάβουν τι συνέβαινε στο μεσοπόλεμο, ελπίζουμε ότι σήμερα δεν θα χρειαστεί να φτάσουμε στο ίδιο σημείο. 

* Δρ Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών. 
πηγή