Σελίδες

1 Μαρτίου 2011

Εξι λόγοι για τους οποίους αξίζει να πεις όχι στην Κάρτα του Πολίτη. (μέρος 1ο)

1. ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΟΙ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΙ

Το βασικό επιχείρημα για την εισαγωγή της ΚτΠ είναι ότι θα δοθεί οριστική λύση στα προβλήματα της «καθημερινότητας του πολίτη», στα προβλήματα που αντιμετωπίζει όταν προσπαθεί να εξυπηρετηθεί από τις Δημόσιες Υπηρεσίες.

Εάν βεβαίως το μέτρο της εισαγωγής της ΚτΠ οδηγήσει και στην οργάνωση του Δημοσίου, αυτά είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Η οργάνωση του Δημοσίου πρέπει να γίνει ασχέτως με την εισαγωγή της ΚτΠ. Δεν είναι προϋπόθεση της οργάνωσης του Δημοσίου η ΚτΠ, ούτε πρέπει να γίνει με δικαιολογία την ΚτΠ. Πρέπει να γίνει ούτως ή άλλως. Αυτό είναι σημαντικό να το συνειδητοποιήσουμε, γιατί ενώ δεν λύνει η ΚτΠ προβλήματα με την εισαγωγή της, αντίθετα φέρνει πολλά προβλήματα με την εισαγωγή της, όπως θα δούμε κατωτέρω.

Πιο συγκεκριμένα: Η Κάρτα του Πολίτη σύμφωνα με τα στοιχεία της πρώτης δημόσιας διαβούλευσης αναμένεται να περιέχει εμφανώς επάνω της τα βασικά στοιχεία ταυτοποίησης του κατόχου της: «Δεν αποτελεί επιλογή μας η φόρτωση πληθώρας στοιχείων στο εσωτερικό της Κάρτας. Αντίθετα, σχεδιαστικό μας στόχο αποτελεί η ανάπτυξη μίας Κάρτας, η οποία θα περιέχει τα ελάχιστα απαιτούμενα στοιχεία» (http://www.opengov.gr/ypes/?p=863).

Σε αυτή την περίπτωση η ΚτΠ δεν προσφέρει τίποτα περισσότερο από ότι το υφιστάμενο Δελτίο Ταυτότητας. Στην προσπάθειά του να εξυπηρετηθεί ένας πολίτης, όταν βρίσκεται σε μια υπηρεσία έχει 2 βασικά προβλήματα:

Η ΚτΠ μπορεί να διευκολύνει το 1ο, στο 2ο όμως δεν προσφέρει καμία βοήθεια. Παραδείγματα:

α. Χορήγηση πιστοποιητικού οικογενειακής κατάστασης από μηχανογραφημένο Δημοτικό Κατάστημα:

Σήμερα, εάν δεν υπάρχει ουρά, η ταυτοποίηση με την επίδειξη του υφιστάμενου δελτίου ταυτότητας δεν ξεπερνά τα 3-5 δευτερόλεπτα. Η εκτύπωση του εγγράφου και η υπογραφή του δεν ξεπερνά επίσης το 1-2 λεπτά. Συνολικός χρόνος παραμονής στο κατάστημα: 2 λεπτά. Πόσο πιο σύντομα θα εκδοθεί το πιστοποιητικό με την ΚτΠ;

β. Χορήγηση Οικοδομικής Άδειας από την Πολεοδομία: Με το υφιστάμενο Δελτίο Ταυτότητας η ταυτοποίηση του προσώπου γίνεται σε μηδενικό χρόνο. Αξιολόγηση και έκδοση οικοδομικής άδειας; Μέρες ή και μήνες. Εάν δεν έχει περισσότερο προσωπικό και καλύτερη οργάνωση η Πολεοδομία πως θα βοηθήσει η ΚτΠ;

γ. Έκδοση άδειας οδήγησης από το Υπουργείο Συγκοινωνιών: Ταυτοποίηση σε μηδενικό χρόνο. Έκδοση αδείας μέσα σε μερικές ημέρες. Η ΚτΠ δεν μπορεί να βάλει τους εργαζόμενους να δουλέψουν πιο γρήγορα …

δ. Εξυπηρέτηση από την εφορία. Στις συναλλαγές του με την εφορία ο πολίτης δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα ταυτοποίησης. Ταυτοποιείται αμέσως, ειδικά όταν χρωστάει χρήματα. Το πρόβλημά του είναι η πληθώρα των εγγράφων και των υπογραφών εσωτερικά που πρέπει να διακινήσει προκειμένου να ολοκληρωθεί η εργασία του. Στην καλύτερη οργάνωση της εφορίας λοιπόν και στην απλούστευση των διαδικασιών της δεν προσφέρει τίποτα ένα νέο έγγραφο ταυτοποίησης (ΚτΠ).

Μπορείτε και μόνοι σας να σκεφθείτε ανάλογες προσωπικές σας περιπτώσεις και να δείτε ότι η ταυτοποίηση του προσώπου που θα γίνεται μέσω της ΚτΠ, αντί του σημερινού Δελτίου Ταυτότητας δεν είναι το πρόβλημα που πρέπει να λυθεί με το Δημόσιο, αλλά η οργάνωση του ίδιου Δημοσίου.

Η εισαγωγή λοιπόν της ΚτΠ από μόνη της δεν προσφέρει τίποτα. Δεν πρόκειται να διευκολύνει την επικοινωνία του πολίτη με τις δημόσιες υπηρεσίες, εάν δεν συνδυαστεί με την οργάνωση των υπηρεσιών. Όταν όμως ο πολίτης βρεθεί μπροστά σε οργανωμένες υπηρεσίες του Δημοσίου τότε του είναι άχρηστη η ΚτΠ μιας και θα μπορεί να εξυπηρετηθεί άνετα με το υφιστάμενο Δελτίο Ταυτότητας.

Στο πλαίσιο των ανωτέρω γιατί να εισαχθεί στη ζωή μας η ΚτΠ η οποία θα φέρει πλινθίο (τσιπάκι) και να μην παραμείνουμε στο υφιστάμενο Δελτίο Ταυτότητας; Η εισαγωγή του πλινθίου εγκυμονεί περισσότερους κινδύνους από τα προβλήματα που επιθυμεί να λύσει.

2. ΕΚΘΕΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΣΕ ΤΕΡΑΣΤΙΟ ΚΙΝΔΥΝΟ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

Για να λειτουργήσει η ΚτΠ είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί η κατάλληλη υποδομή: Κάρτες με ή χωρίς πλινθία (τσιπάκια), αναγνώστες καρτών, Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές με καταχωρημένα σε αυτούς τα προσωπικά δεδομένα των πολιτών, εφαρμογές Η/Υ που να λειτουργούν με την ΚτΠ, δίκτυα διασύνδεσης των υπολογιστών, υπάλληλοι-χρήστες κατάλληλα εκπαιδευμένοι, συνεργεία συντήρησης και αποκατάστασης βλαβών, επιτελεία αναβάθμισης και βελτίωσης εφαρμογών, Διευθυντές, Προϊστάμενοι και άλλοι «επιβλέποντες» με διαφορετικά επίπεδα πρόσβασης κλπ κλπ. Όλο αυτό το πλαίσιο λειτουργίας θα μπορούσαμε να το περιγράψουμε με την έκφραση «ηλεκτρονική διακυβέρνηση».

Επίσης σε μεταγενέστερο στάδιο και βάση των συνθηκών που έχει ή θα υπογράψει η χώρα μας αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση θα υπάρχει η δυνατότητα πέραν των Ελλήνων αρμοδίων και άλλοι εκτός Ελλάδας «αρμόδιοι», να έχουν πρόσβαση σε αυτά τα δεδομένα; (σε τμήμα τους; ή/και στο σύνολό τους;). Ήδη γνωρίζουμε ότι ανταλλάσσονται στοιχεία μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ και μάλιστα ο όγκος τους είναι πολύ υψηλός. Διαβάζουμε σε σχετική ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (http://www.europarl.europa.eu/news/public/story_page/019-89976-298-10-44-902-20101025STO89954-2010-25-10-2010/default_el.htm) : «Μιλώντας στην ακρόαση ο εισηγητής του ΕΚ, Γερμανός ευρωβουλευτής των Πρασίνων Jan Philipp Albrecht, τόνισε την ανάγκη να υπάρξει συμφωνία και δη το συντομότερο δυνατό (σσ: με τις ΗΠΑ), ακριβώς λόγω του μεγάλου όγκου πληροφοριών που ήδη ανταλλάσσουν οι δύο πλευρές.»

Σε αυτή την περίπτωση οι βάσεις δεδομένων της Ελληνικής «Κάρτας του Πολίτη» θα είναι διασυνδεδεμένες μέσω ενός «ειδικού» εθνικού αλλά και παγκόσμιου δικτύου με άγνωστο αριθμό κέντρων επεξεργασίας και διαχείρισης δεδομένων, τα οποία θα έχουν υπό την «εποπτεία» τους και άλλες «Κάρτες του Πολίτη» άλλων χωρών; Μιλάμε δηλαδή για ένα είδος «ειδικού internet» στο οποίο θα συμμετέχει άγνωστος αριθμός «πιστοποιημένων» χρηστών και διαχειριστών και φυσικά ακόμα …πιο άγνωστος αριθμός «πειρατών». Όλο αυτό το πλαίσιο λειτουργίας δεν θα μπορούσαμε κατ’ αναλογία να το περιγράψουμε με την έκφραση «Παγκόσμια Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση»;

Σε αυτό το σύστημα (Εθνικό ή Υπερ-Εθνικό) πάντα κάποιοι θα έχουν το νόμιμο δικαίωμα πρόσβασης στο φάκελό του κάθε πολίτη: Ο απλός υπάλληλος θα βλέπει ένα τμήμα του φακέλου του Πολίτη, κάποιοι προϊστάμενοι-διευθυντές θα έχουν ανώτερο επίπεδο πρόσβασης και θα βλέπουν μεγαλύτερα τμήματα του φακέλου του πολίτη. Κάποιοι άλλοι ανώτεροι διαχειριστές καθώς και ειδικοί της Πληροφορικής θα έχουν πρόσβαση στον πλήρη φάκελο των πολιτών, προκειμένου να προβαίνουν στις απαραίτητες βελτιώσεις, αναβαθμίσεις, επεκτάσεις των βάσεων δεδομένων και των προγραμμάτων χρήσης.

Θα μπορούσαμε να δεχτούμε ως στοιχειωδώς «ασφαλή» την παραχώρηση αυτής της … ιδιόμορφης και αφανούς εξουσίας στους διαπιστευμένους «χειριστές» των συστημάτων διαχείρισης της ελευθερίας των πολιτών (διότι περί αυτού πρόκειται), εάν ζούσαμε σε μια «κοινωνία αγγέλων».

Δυστυχώς όμως στην σημερινή κοινωνία -η οποία πλέον μέσω της ΚτΠ και της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης «τακτοποιείται» με …ηλεκτρονικό τρόπο -, η διαφθορά και η απάτη έχουν καταστεί σχεδόν οι απαραίτητες «πιστοποιήσεις καταλληλότητας» και «καπατσοσύνης» προκειμένου κάποιος να ανέλθει σε πολλούς τομείς της ανθρώπινης ζωής. Ας μην γελιόμαστε, ανάμεσά μας ζουν άνθρωποι που είτε έχουν χαλαρές έως και ανύπαρκτες ηθικές αντιστάσεις ή που είναι ευάλωτοι σε εκβιασμούς και απειλές ή ακόμα και κάποιοι (έστω λίγοι) που είναι εκτελεστικά όργανα εξωθεσμικών φανερών ή μυστικών οργανώσεων.

Ποιος λοιπόν μπορεί να αποκλείσει ότι δεν θα χρησιμοποιηθούν και τέτοια άτομα ως χρήστες ή διαχειριστές σε αυτό το σύστημα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης;

Φαντασθείτε λοιπόν τι δυστυχία μπορεί να προκαλέσει σε κάποιον κάτοχο μιας «Κάρτας του Πολίτη» ένας από αυτούς τους διαχειριστές αν εκβιασθεί ή υποχρεωθεί να αλλοιώσει το προφίλ του κατόχου προσθέτοντας π.χ την φράση «ύποπτος τρομοκράτης».

Τι να το κάνουμε που δεν θα καθόμαστε στην ουρά για ένα πιστοποιητικό ή μια «φορολογική ενημερότητα» αφού η ζωή μας και το μέλλον μας θα κινδυνεύουν ανά πάσα στιγμή είτε από ένα «λάθος» είτε από μια κακόβουλη ενέργεια;

Η διαφορά μεταξύ της σημερινής ηλεκτρονικής καταγραφής κάποιων δεδομένων του πολίτη και εκείνης που θα υπάρξει με την χρήση της Κάρτας του Πολίτη σε ένα περιβάλλον «Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης» είναι δυσθεώρητη και μπορεί να συγκριθεί με εκείνη που έχει μια σφεντόνα και μια ατομική βόμβα.

Ο σημερινός λοιπόν διαχειριστής της βάσης δεδομένων π.χ μιας εφορίας, μιας πολεοδομίας, ενός νοσοκομείου, μιας εταιρείας κινητής τηλεφωνίας, ή ενός super market, δεν μπορεί να διαρρεύσει καθολικά τα στοιχεία για όλους τους πολίτες. Δεν μπορεί έχει το πλήρες προφίλ, αλλά ένα ελάχιστο τμήμα του. Δεν μπορεί να συνδυάσει πληροφορίες από διαφορετικές υπηρεσίες. Είναι απίθανο έως αδύνατο. Πόσο δυνατόν είναι όμως όταν οι πληροφορίες είναι διασυνδεδεμένες από μόνες τους, να «πακεταριστούν» σε ένα φλασάκι και να σταλούν όπου γης;

Στο πλαίσιο λοιπόν των ανωτέρω ένα πολύ σημαντικό στοιχείο είναι να μην αντικατασταθούν όλοι οι διαφορετικοί κωδικοί που διαθέτουμε από έναν, δηλ τον ΑΜΚΑ. Πρέπει η Εφορία να μας ταυτοποιεί με το Ονοματεπώνυμό μας και το ΑΦΜ, το Ταμείο Ασφάλισης με το Ονοματεπώνυμό μας και τον ΑΜΑ, το Υπουργείο Συγκοινωνιών με το Ονοματεπώνυμό μας και τον αριθμό αδείας διπλώματος κοκ. Δεν πρέπει να επικρατήσει ο ΑΜΚΑ ως ενιαίος μοναδικός αριθμός ταυτοποίησης. Έτσι και διαρροή εάν υπάρξει (είτε από hackersείτε από υπάλληλο της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης) να μην μπορούν να συνδυαστούν τα στοιχεία και να προκύψει σε άλλον Η/Υ το πλήρες προφίλ του πολίτη.

Είναι τεράστιος ο κίνδυνος που δημιουργείται με την ενοποίηση των Βάσεων Δεδομένων που ήδη εξελίσσεται, προκειμένου να μπορεί να λειτουργήσει η ΚτΠ. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε να συμβεί αυτό, κάτω μάλιστα από την μύτη μας και χωρίς καν να έχει ψηφιστεί ακόμα ούτε το νομοσχέδιο για την «Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση» αλλά ούτε και για την «Κάρτα του Πολίτη. Πρέπει όλοι μας να συνειδητοποιήσουμε τον κίνδυνο και να αντιδράσουμε στην αντισυνταγματική κατασκευή «Υπουργικών Αποφάσεων» οι οποίες δίνουν στην ουσία το δικαίωμα στους Υπουργούς να κτίζουν τμηματικά και κατά «πτέρυγα» τη νέα ηλεκτρονική φυλακή μέσω των ποικίλων Καρτών που εξαγγέλλουν. Αλλά δεν αρκεί μόνο αυτό. Θα πρέπει να διασφαλισθεί η αποκέντρωση των στοιχείων. Δηλαδή, ότι κάθε δημόσιος ή ιδιωτικός φορέας θα διατηρεί αποκλειστικά και μόνον τα στοιχεία που τον αφορούν και μάλιστα αυστηρώς απόρρητα.

Μόνο ως εφιάλτης μπορεί να χαρακτηριστεί το ενδεχόμενο της «χρήσης» ή της κατάχρησης αυτής της τεράστιας εξουσίας που θα παρέχει ο γιγάντιος όγκος των συγκεντρωμένων πληροφοριών και δεδομένων για τον κάθε ένα πολίτη, σε κυβερνήσεις, ολοκληρωτικά καθεστώτα, μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα κλπ. Και μην μας πει κάποιος ότι δεν υπάρχει περίπτωση να βρεθούμε ξανά στην τραγική θέση να βιώσουμε κάποιο πραξικόπημα ή μια στρατιωτική ή πολιτική χούντα (ώ μη γένοιτο). Τη θέση μας αυτή τη στηρίζουμε στο γεγονός ότι η ανθρώπινη ιστορία δεν ακολουθεί πάντοτε θετική πορεία. Για σκεφθείτε πόσο «πολύτιμο» θα ήταν ένα τέτοιο σύστημα σε φασιστικά-απολυταρχικά καθεστώτα: Χίτλερ, Στάλιν και στις μέρες μας καθεστώς Βόρειας Κορέας, καθεστώς ΙΡΑΝ κοκ.

3. ΔΟΚΙΜΑΣΜΕΝΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΥΧΗΜΕΝΗ-ΜΗ ΑΣΦΑΛΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

Σύμφωνα με το κείμενο της Δημόσιας Διαβούλευσης: «Η Κάρτα Πολίτη θα διαθέτει υψηλού επιπέδου χαρακτηριστικά ασφάλειας, σύμφωνα με διεθνώς αναγνωρισμένα πρότυπα…..Για το σκοπό αυτό, οι τεχνικές προδιαγραφές της Κάρτας Πολίτη, καθώς και οι διαδικασίες έκδοσης και διαχείρισής της, θα είναι σύμφωνες με τα διεθνή επιστημονικά πρότυπα και θα υιοθετούν καλές πρακτικές ασφαλείας,….»

Είναι δεδομένο ότι επαρκής ασφάλεια δεδομένων ούτε υπήρξε ούτε και πρόκειται να υπάρξει. Ειδικότερα το Διαδίκτυο ήταν, είναι και θα είναι σχεδόν διάτρητο, ενώ ο ακήρυκτος πόλεμος γύρω από την πληροφορία και την ασφαλή της διακίνηση συμπορεύεται χρονικά με … την ιστορία του ανθρώπου.

Μάλλον η εξυπηρέτηση του πολίτη είναι παραπροϊόν και ότι πρώτιστος σκοπός είναι η εξυπηρέτηση των μηχανισμών.

Τα παραδείγματα του πόσο «ασφαλείς» είναι οι βάσεις δεδομένων είναι πολλά:

- Τον Δεκέμβριο του 2010 διευθύντρια της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφαλείας (NSA) των ΗΠΑ δήλωσε για τις βάσεις δεδομένων της NSA πως: «Δεν υφίσταται πλέον η έννοια «ασφάλεια», «Οι πλέον εξελιγμένοι αντίπαλοι πρόκειται να παραμείνουν απαρατήρητοι στα δίκτυα μας», «Πρέπει πλέον να οικοδομήσουμε τα συστήματά μας με την παραδοχή ότι οι αντίπαλοι θα τα παραβιάσουν» (will get in), Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν να εμπιστευτούν «τα διαφορετικά μέρη ενός συστήματος που μπορεί ήδη να έχουν παραβιαστεί» κα.

- Τον Αύγουστο 2010 υπέστη παραβίαση (hacking) η Γερμανική Κάρτα του Πολίτη από hackers, και αναγνώστηκαν τα δεδομένα της, σε ζωντανή εκπομπή της γερμανικής τηλεόρασης.

- Το Νοέμβριο 2010 αποσύρθηκε το software(πρόγραμμα) ανάγνωσης της Γερμανικής Κάρτας του Πολίτη μετά από «τρύπα» ασφαλείας που παρατηρήθηκε σε αυτό.

- Τον Δεκέμβριο του 2010 hackers επιτέθηκαν και παραβίασαν την ιστοσελίδα της Interpol (International Criminal Police Organization (ICPO) – INTERPOL, Διεθνής Οργάνωση Εγκληματολογικής Αστυνομίας, φέρεται σήμερα ένας σημαντικός μη κυβερνητικός διακρατικός οργανισμός, ο μεγαλύτερος σε παγκόσμια κλίμακα μετά τον ΟΗΕ (πληροφορίες από την Wikipedia))

Αυτές οι βάσεις δεδομένων δεν είχαν υιοθετήσει «καλές πρακτικές ασφαλείας»; Δεν ενδιαφέρονταν για την ασφάλεια των δεδομένων των χρηστών τους; Νομίζουμε ότι εφαρμόζουν τα καλύτερα δυνατά συστήματα ασφαλείας, και το πιο πιθανό να είναι καλύτερα από αυτά που θα χρησιμοποιηθούν για τη βάση της «Κάρτας του Πολίτη». Πιστεύετε μετά από τα ανωτέρω γεγονότα που παρατίθενται, ότι τα προσωπικά σας δεδομένα θα είναι ασφαλή στην βάση δεδομένων της «Κάρτας του Πολίτη»; Είναι ποτέ δυνατόν, όποιο σύστημα ασφαλείας κι αν χρησιμοποιηθεί, να είναι άτρωτο; Μπορεί να πάρει στους κλέφτες λίγο χρόνο για να «αναβαθμιστούν» για να αντιμετωπίσουν αυτή τη νέα «πρόκληση», αλλά να είστε σίγουροι ότι θα το κάνουν.

Ειδικά εάν η βάση δεδομένων περιέχει βιομετρικά στοιχεία –δεν έχει ανακοινωθεί κάτι σχετικό σε αυτή τη φάση, η Γερμανική όμως Κάρτα του Πολίτη περιλαμβάνει και ψηφιακή φωτογραφία και δακτυλικό αποτύπωμα- τότε η κλοπή που θα υποστεί το θύμα θα είναι κλοπή εφόρου ζωής. Εάν περιέχει δακτυλικά αποτυπώματα, αποτύπωμα παλάμης, την ίριδα κα και αυτά τα στοιχεία διαρρεύσουν έχετε φαντασθεί ποια μπορεί να είναι η συνέπεια τέτοιας διαρροής; Σκεφτείτε: Αν χάσετε την πιστωτική σας ή την κάρτα αναλήψεων, η εκδότρια τράπεζα μπορεί να σας την αντικαταστήσει. Αν το PIN σας διαρρεύσει, η τράπεζα μπορεί να σας δώσει ένα νέο. Ακόμη και ο αριθμός Κοινωνικής Ασφάλισης μπορεί να αντικατασταθεί. Αλλά τι θα κάνετε εάν κάποιος κλέψει την σάρωση της ίριδάς σας; Ποιος θα σας δώσει νέα μάτια;

Πρέπει όλοι να συνειδητοποιήσουμε το γεγονός ότι ασφαλής, απαραβίαστη, απαραχάρακτη, απροσπέλαστη από τρίτους, τεχνολογική μέθοδος ταυτοποίησης δεν υπάρχει και δεν πρόκειται ποτέ να υπάρξει. Ότι ψηφιοποιείται σε βάση δεδομένων, υποκλέπτεται.

συνεχίζεται...

(Το παρόν κείμενο είναι εκτενές απόσπασμα αναρτήσεως που μπορείτε να διαβάσετε στο
ID-on' t renounce mt freedom)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Παρακαλούμε τα σχολιά σας να ειναι σχετικά με το θέμα, περιεκτικά και ευπρεπή. Για την καλύτερη επικοινωνία δώστε κάποιο όνομα ή ψευδώνυμο. Διαφημιστικά σχόλια δεν δημοσιεύονται.
Επειδή δεν υπάρχει η δυνατότητα διόρθωσης του σχολίου σας παρακαλούμε μετά την τελική σύνταξή του να ελέγχεται. Προτιμάτε την ελληνική γραφή κι όχι την λατινική (κοινώς greeklish).

Πολύ σημαντικό είναι να κρατάτε προσωρινό αντίγραφο του σχολίου σας ειδικά όταν είναι εκτενές διότι ενδέχεται να μην γίνει δεκτό από την Google (λόγω μεγέθους) και θα παραστεί η ανάγκη να το σπάσετε σε δύο ή περισσότερα.

Το σχόλιό σας θα δημοσιευθεί, το αργότερο, μέσα σε λίγες ώρες, μετά από έγκριση του διαχειριστή του ιστολογίου, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να δημοσιεύει όλα τα σχόλια που δεν παραβαίνουν τους όρους που έχουμε θέσει στις παρούσες οδηγίες.
Υβριστικά, μη ευπρεπή και προπαγανδιστικά σχόλια θα διαγράφονται ή δεν θα δημοσιεύονται.