Μωσαϊκό στην Αγγλία απεικονίζει μια χαμένη ιστορία της Τροίας

Ελληνικό νόμισμα του 2ου αιώνα που βρέθηκε στην περιοχή Ίλιον της Μικράς Ασίας, με το όνομα «Έκτωρ Ιλιέων» 

 

Το διάσημο ψηφιδωτό του Ράτλαντ στην Αγγλία απεικονίζει την χαμένη ιστορία της Τροίας, συνδέοντας τη Ρωμαϊκή Βρετανία με τον αρχαίο κλασικό κόσμο. 

 

Ένα τμήμα του πρώτου πάνελ του Μωσαϊκού Κέττον απεικονίζει τον Έκτορα, τον Τρώα πρίγκιπα, στο άρμα του. C: ULAS 
 

Περιγραφόμενο ως «ένα από τα πιο σημαντικά ψηφιδωτά που ανακαλύφθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο», η ομάδα πίσω από το Ψηφιδωτό Ράτλαντ αποκάλυψε ότι το έργο τέχνης απεικονίζει μια εναλλακτική και «χαμένη» εκδοχή του Τρωικού Πολέμου. 

 

Νέα έρευνα του Πανεπιστημίου του Λέστερ, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Brittania, έχει καθορίσει οριστικά γιατί το περίφημο Μωσαϊκό Κέττον στο Ράτλαντ, μια από τις πιο αξιοσημείωτες ανακαλύψεις της ρωμαϊκής εποχής στη ρωμαϊκή Βρετανία τον περασμένο αιώνα, δεν θα μπορούσε να απεικονίζει σκηνές από την Ιλιάδα του Ομήρου, όπως αρχικά πιστευόταν. 

 

Αντίθετα, το μωσαϊκό βασίζεται σε μια εναλλακτική εκδοχή της ιστορίας του Τρωικού Πολέμου, η οποία αρχικά διαδόθηκε από τον Έλληνα θεατρικό συγγραφέα Αισχύλο, αλλά στη συνέχεια χάθηκε. 

 

Οι εικόνες στο ψηφιδωτό συνδυάζουν καλλιτεχνικά μοτίβα και σχέδια που κυκλοφορούσαν ήδη στην αρχαία Μεσόγειο εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Αυτό υποδηλώνει ότι οι τεχνίτες στη Ρωμαϊκή Βρετανία ήταν πιο στενά συνδεδεμένοι με έναν ευρύτερο κλασικό κόσμο από ό,τι πιστευόταν προηγουμένως.

 

Το Μωσαϊκό Ketton ανακαλύφθηκε το 2020 κατά τη διάρκεια του lockdown λόγω της COVID-19 από τον κάτοικο της περιοχής Τζιμ Ίρβιν, γεγονός που οδήγησε σε εκτεταμένη ανασκαφή που διεξήγαγαν οι Αρχαιολογικές Υπηρεσίες του Πανεπιστημίου του Λέστερ (ULAS). 

 

Το μωσαϊκό και το περιβάλλον συγκρότημα επαύλεων έχουν έκτοτε χαρακτηριστεί ως Καταχωρημένο Μνημείο σε αναγνώριση της εξαιρετικής εθνικής τους σημασίας. 

 

Η Ιστορική Αγγλία και το ULAS διεξήγαγαν συνεργατικές ανασκαφές στον χώρο το 2021 και το 2022 και συνεργάζονται για τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων αυτής της έρευνας. 

 

Οπτικές λεπτομέρειες και προέλευση του ψηφιδωτού 

 

Το ψηφιδωτό απεικονίζει τον Έλληνα ήρωα Αχιλλέα και τον Τρώα πρίγκιπα Έκτορα σε τρεις δραματικές σκηνές: τη μονομαχία τους, τον Αχιλλέα να σέρνει το σώμα του Έκτορα μετά τη νίκη του και τέλος το σώμα του Έκτορα να ζυγίζεται κυριολεκτικά για χρυσό και να επιστρέφεται λύτρα από τον πατέρα του, τον βασιλιά Πρίαμο. 

 

Ο Τρωικός Πόλεμος, ο οποίος περιγράφεται πιο διάσημα στο επικό ποίημα του Ομήρου, την Ιλιάδα, ήταν μια δεκαετής μυθολογική εκστρατεία ελληνικών δυνάμεων εναντίον της πόλης της Τροίας, υπό την ηγεσία του βασιλιά Πρίαμου, για να ανακτήσουν την θρυλική όμορφη Ελένη. 

 

Μια νέα ανάλυση έδειξε ότι το ψηφιδωτό δεν βασίζεται στην Ιλιάδα του Ομήρου, όπως πιστευόταν αρχικά, αλλά στη λιγότερο γνωστή τραγωδία Φρύγες του Αθηναίου θεατρικού συγγραφέα Αισχύλου. 

 

Πολλές διαφορετικές αφηγήσεις του Τρωικού Πολέμου ήταν οικείες στους Ρωμαίους, αλλά είναι πιθανό ο ιδιοκτήτης της βίλας Κέττον να απολάμβανε το κύρος να εκθέτει μία από τις πιο εξειδικευμένες εκδοχές. 

 

Η έρευνα αποκαλύπτει επίσης ότι ο σχεδιασμός του ψηφιδωτού ενσωματώνει επιδέξια καλλιτεχνικά μοτίβα που χρησιμοποιούνταν από καιρό από τους τεχνίτες στην αρχαία Μεσόγειο. 

 

Το δεύτερο πάνελ του ψηφιδωτού του Κέττον απεικονίζει τον Αχιλλέα να σέρνει το σώμα του Έκτορα πίσω από το άρμα του, ενώ ο πατέρας του Έκτορα, Πρίαμος, τον παρακαλεί για έλεος. C: ULAS 

 

Η Τζέιν Μασσέλια, κύρια συγγραφέας αυτής της νέας έρευνας και αναπληρώτρια καθηγήτρια αρχαίας ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Λέστερ, εξηγεί τα ευρήματά της ως εξής: 

 

«Στο Μωσαϊκό του Κέττον, δεν βρήκαμε σκηνές που απεικονίζουν μόνο την εκδοχή του Αισχύλου. Το πάνω πάνελ βασίζεται στην πραγματικότητα σε ένα μοτίβο που χρησιμοποιείται σε μια ελληνική κεραμική 800 χρόνια πριν από την τοποθέτηση του ψηφιδωτού, δηλαδή από την περίοδο του Αισχύλου. 

 

Όταν συνειδητοποιήσαμε ότι χρησιμοποιήθηκαν τυποποιημένα μοτίβα σε ένα πάνελ, είδαμε ότι και άλλα μέρη του ψηφιδωτού βασίζονταν σε σχέδια που μπορούμε να δούμε σε πολύ παλαιότερα ασημικά, νομίσματα και κεραμικά από την Ελλάδα, τη Μικρά Ασία και τη Γαλατία. 

 

Οι Ρωμαιοβρετανοί τεχνίτες δεν ήταν απομονωμένοι από τον υπόλοιπο αρχαίο κόσμο. Αντίθετα, ήταν μέρος αυτού του ευρύτερου εμπορικού δικτύου που μετέδιδε καταλόγους μοτίβων από γενιά σε γενιά. Στο Κέττον, βλέπουμε τη Ρωμαιοβρετανική χειροτεχνία καθώς και ένα σχέδιο που κληρονομήθηκε από τη Μεσόγειο.» 

 

Γνώμες ειδικών 

 

Σύμφωνα με τον Τζιμ Ίρβιν, ο οποίος ανακάλυψε το ψηφιδωτό του Κέτον στο οικογενειακό του αγρόκτημα το 2020, η λεπτομερής έρευνα της Τζέιν για την τέχνη των ψηφιδωτών του Ράτλαντ αποκαλύπτει ένα επίπεδο πολιτισμικής ολοκλήρωσης στον ρωμαϊκό κόσμο που μόλις τώρα αρχίζουμε να κατανοούμε. 

 

Ο Ίρβιν σημειώνει: «Πρόκειται για μια συναρπαστική και σημαντική εξέλιξη που υποδηλώνει ότι η Ρωμαϊκή Βρετανία μπορεί να ήταν πολύ πιο κοσμοπολίτικη από ό,τι συχνά φανταζόμαστε. Η νέα εργασία είναι μια μοναδική και συναρπαστική αφήγηση από μόνη της και αξίζει αναγνώρισης». 

 

Το πάνελ 3 του ψηφιδωτού Ketton απεικονίζει τον Πρίαμο, βασιλιά της Τροίας, να γεμίζει μια ζυγαριά με χρυσά σκεύη ίσου βάρους με το βάρος του γιου του Έκτορα. Αυτή η εκδοχή της ιστορίας βασίζεται στο χαμένο έργο του Αισχύλου, *Οι Φρύγες*. Η Jen Browning των Αρχαιολογικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου Leicester κατάφερε να ανακατασκευάσει το καμένο τμήμα εντοπίζοντας τα περιγράμματα των πλακιδίων. C: ULAS 

 

Σύμφωνα με τη Ρέιτσελ Κιούμπιτ, Συντονίστρια Μετά την Ανασκαφή στο Historic England, «Αυτή η συναρπαστική νέα έρευνα παρέχει μια πιο λεπτομερή εικόνα των ανθρώπων που μπορεί να έζησαν εκεί εκείνη την εποχή και των ενδιαφερόντων και των επιρροών όσων ζούσαν στη Ρωμαϊκή Βρετανία». 

 

Η Χέλα Έκχαρντ, καθηγήτρια Ρωμαϊκής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Reading, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη, δήλωσε: «Αυτή η συναρπαστική έρευνα αποκαλύπτει πώς οι ιστορίες των αρχαίων ηρώων Αχιλλέα και Έκτορα μεταδόθηκαν όχι μόνο μέσω κειμένων αλλά και μέσω ενός ρεπερτορίου εικόνων που δημιουργήθηκαν από καλλιτέχνες που εργάζονται με κάθε είδους υλικά, από κεραμικά και ασημικά μέχρι πίνακες ζωγραφικής και ψηφιδωτά». 

 

Πανεπιστήμιο του Λέστερ. 4 Δεκεμβρίου 2025. 

 

Άρθρο : Masséglia, J., Browning, J., Taylor, J., & Thomas, J. (2025). Η ιστορία της Τροίας: Το Μωσαϊκό του Κέττον, ο Αισχύλος και η ελληνική μυθογραφία στη Βρετανία της Ύστερης Ρωμαϊκής Περιόδου. Britannia, 1–42. 

 

ΒΑΛΚΑΝΙΚΟ ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ – Echedoros.blog

 

ΣΧΟΛΙΟ (το οποίο παραθέσαμε και στο εν λόγω άρθρο)

 

Για να μην αναρωτιόμαστε γιατί οι Ελληνες της Μικράς Ασίας έχουν τον Εκτωρα στα νομίσματά τους.... 

 

Ο Ομηρος πουθενά στην Ιλιάδα δεν υπονόησε ότι οι Αχαιοί και οι Τρώες δεν ήταν όλοι Ελληνες…. 

 

Ουσιαστικά ο Τρωϊκός Πόλεμος αποτελεί τον πρώτο εμφύλιο ελληνικό πόλεμο μεταξύ των Ελλήνων της Ελλάδας και των Ελλήνων της Μικράς Ασίας…. 

 

Αυτό διαπιστώνεται και από τις περιγραφές του Ομήρου στις οποίες ποτέ δεν χρειάζονται διερμηνείς για να συνεννοηθούν οι δύο αντίπαλοι πράγμα που σημαίνει ότι ήταν ομόγλωσσοι, τα έθιμα τους και ο τρόπος ζωής τους ήταν τα ίδια άρα ήταν ομότροποι και τέλος πίστευαν στους ίδιους θεούς άρα ήταν ομόθρησκοι. Θεωρούμε λοιπόν ότι ήταν και όμαιμοι…. 

 

Αλλωστε ακόμα και ο Πρίαμος ο βασιλιάς της Τροίας ήταν παιδί του Λαομέδοντα και της Λευκίππης που με την σειρά του ήταν γιος του Ιλου και της Ευρυδίκης…. 

 

Μπορεί μερικοί βαρβαρικοί λαοί να υποστήριξαν στον πόλεμο τους Τρώες, όμως τα ίδια τα ελληνικά ονόματά των Τρώων αποδεικνύουν την ελληνική καταγωγή τους…. Αλέξανδρος (το όνομα του Πάρη), Ανδρομάχη, Αινείας, Εκτωρ, Εκάβη, (η σύζυγος του Πριάμου), Κασσάνδρα, Αρχίλοχος, Αμφίμαχος, Λαοκόων και η γυναίκα του Αντιόπη, Κρέουσα (η γυναίκα του Αινεία) κ.α….. 

 

Γι αυτό άλλωστε πουθενά στην Ιλιάδα δεν αποκαλούνται οι Αχαιοί ως Ελληνες και οι Τρώες ως βάρβαροι…. 

 

Περισσότερα για το θέμα διαβάστε ΕΔΩ