Διαβάζω συχνά άρθρα και σχόλια που υπογραμμίζουν το σημαντικό «Ευρωπαϊκό έλλειμμα πολιτικής», την «έλλειψη στρατηγικής σκέψης της Ευρώπης» κλπ. Αυτές οι κριτικές είναι ασόβαρες, καθώς παραβλέπουν τη θεμελιώδη φύση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως ενός υπερ-εθνικού οργανισμού που – εγγενώς και θεσμικά – είναι ανίκανη να επιτύχει στρατηγική ομοιογένεια μεταξύ των κρατών – μελών της. Ακολουθούν κάποια δεδομένα που θα έπρεπε να είναι αυτονόητα για τους κάθε λογής «σχολιαστές»:
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι κράτος, είναι συνεταιρισμός 27 κρατών, συνδεδεμένων με συμφωνίες κατά κύριο λόγο οικονομικές.
Η θεσμική πολυπλοκότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η ανάγκη για ομοφωνία (ή τουλάχιστον συναίνεση) μεταξύ των 27 κρατών μελών της δημιουργούν σημαντικά εμπόδια στη διαμόρφωση μιας συνεκτικής και ενιαίας στρατηγικής σε γεωπολιτικά ζητήματα. Κάθε κράτος – μέλος έχει δικά του εθνικά συμφέροντα, ιστορικό πλαίσιο και στρατηγικό προσανατολισμό, γεγονός που οδηγεί νομοτελειακά σε αποκλίνουσες θέσεις και σε δυσκολία επίτευξης συμφωνιών. (Για παράδειγμα, δεκάρα δεν δίνει η Ισπανία για τις τουρκικές διεκδικήσεις σε Ελληνικά εδάφη και θάλασσες, αντίθετα παίρνει πολλές «δεκάρες» από την Τουρκία για να της πουλήσει όπλα και άλλες τόσες της προσφέρει για να αγοράσει όπλα από αυτήν).
Η θεσμική δομή της ΕΕ, που χαρακτηρίζεται από πληθώρα θεσμών και διαδικασιών λήψης αποφάσεων, περιπλέκει περαιτέρω την κατάσταση, οδηγώντας σε μια ακόμα πιο κατακερματισμένη προσέγγιση των γεωστρατηγικών ζητημάτων.
Επιπλέον, η διαδικασία ολοκλήρωσης της ΕΕ εξακολουθεί να δίνει προτεραιότητα στην οικονομική συνεργασία έναντι της πολιτικής και στρατιωτικής ενότητας, παρά τα τεράστια κοινοτικά κονδύλια που προορίζονται για τα νέα εξοπλιστικά προγράμματα (μεγάλο μέρος των οποίων κονδυλίων προορίζονται για χώρες εχθρικές για κάποιες ευρωπαϊκές χώρες, όπως – καλά το μαντέψατε – η Τουρκία). Πολύ λογικά, αυτό δημιουργεί απροθυμία των κρατών μελών να συμμετέχουν σε κοινές πρωτοβουλίες εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας.
Η ανυπαρξία κοινών ευρωπαϊκών ενόπλων δυνάμεων και οι ποικίλοι βαθμοί αμυντικής εξάρτησης από εξωτερικές δυνάμεις – όπως οι ΗΠΑ – συμβάλλουν στη αδυναμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να διαμορφώσει μία ενιαία γεωπολιτική προσέγγιση.
Η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τρόπο ώστε να συμπεριλάβει χώρες με ποικίλους βαθμούς οικονομικής ανάπτυξης, πολιτικών συστημάτων και στρατηγικών προτεραιοτήτων έχει δυναμιτίσει την δυνατότητά της για πολιτική ενοποίηση. Η ενσωμάτωση κρατών από την Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη, για παράδειγμα, έχει εισαγάγει στην Ευρωπαϊκή Ένωση ισχυρή ρωσσική και αντι-ρωσσική επιρροή που αποσπά την προσοχή από την παραδοσιακή γεωστρατηγική εστίαση των δυτικοευρωπαϊκών δυνάμεων και των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου.
Η «ήπια ισχύς» της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που βασίζεται στην ταυτότητά της ως «κανονιστικής» και «ρυθμιστικής» δύναμης, συγκρούεται ουσιαστικά με τη δυναμική της «σκληρής ισχύος» που καθορίζει κατά κύριο λόγο την γεωπολιτική. Εξαρτημένη από την διπλωματία, τις οικονομικές κυρώσεις και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτυγχάνει νομοτελειακά να διαμορφώσει μια ενιαία και δυναμική στάση απέναντι σε επιθετικές ενέργειες παγκόσμιων και περιφερειακών δυνάμεων που λειτουργούν με βάση διαφορετικές, και συνήθως πολύ πιο «πρωτόγονες» αρχές.
Οι θεσμικοί περιορισμοί εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η κυριαρχία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής, συμβάλλουν επίσης στη στρατηγική της ασυνέπεια. Η διακυβερνητική φύση του Συμβουλίου επιτρέπει στα οικονομικά ισχυρότερα κράτη – μέλη να ασκούν σημαντική εξουσία, προάγοντας τα επί μέρους εθνικά τους συμφέροντα εις βάρος των συλλογικών στρατηγικών αναγκών.
Συνοψίζοντας, ο θεσμικός σχεδιασμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι ανισότητες μεταξύ των μελών της και η ιστορική της εστίαση στην οικονομική ολοκλήρωση – και όχι στη γεωπολιτική ενότητα – είναι βασικοί αποτρεπτικοί παράγοντες για την διαμόρφωση μιας ενιαίας στρατηγικής σε γεωπολιτικά ζητήματα.
Εφ’ όσον αυτές οι εγγενείς προκλήσεις δεν αναγνωρίζονται και δεν αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά και θεσμικά, προκειμένου η ΕΕ να πλοηγηθεί αποτελεσματικά στις πολυπλοκότητες της διεθνούς σκηνής και να εδραιωθεί ως παγκόσμιος στρατηγικός παράγοντας, είναι αστείο να μιλάμε για «Ευρωπαϊκό έλλειμμα πολιτικής», «έλλειψη στρατηγικής σκέψης της Ευρώπης» κλπ.
Πετροβούβαλος/Αβέρωφ
H εικόνα είναι από το Pinterest
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούμε τα σχολιά σας να ειναι σχετικά με το θέμα, περιεκτικά και ευπρεπή. Για την καλύτερη επικοινωνία δώστε κάποιο όνομα ή ψευδώνυμο. Διαφημιστικά σχόλια δεν δημοσιεύονται.
Επειδή δεν υπάρχει η δυνατότητα διόρθωσης του σχολίου σας παρακαλούμε μετά την τελική σύνταξή του να ελέγχεται. Προτιμάτε την ελληνική γραφή κι όχι την λατινική (κοινώς greeklish).
Πολύ σημαντικό είναι να κρατάτε προσωρινό αντίγραφο του σχολίου σας ειδικά όταν είναι εκτενές διότι ενδέχεται να μην γίνει δεκτό από την Google (λόγω μεγέθους) και θα παραστεί η ανάγκη να το σπάσετε σε δύο ή περισσότερα.
Το σχόλιό σας θα δημοσιευθεί, το αργότερο, μέσα σε λίγες ώρες, μετά από έγκριση του διαχειριστή του ιστολογίου, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να δημοσιεύει όλα τα σχόλια που δεν παραβαίνουν τους όρους που έχουμε θέσει στις παρούσες οδηγίες.
Υβριστικά, μη ευπρεπή και προπαγανδιστικά σχόλια θα διαγράφονται ή δεν θα δημοσιεύονται.