Γράφει ο Γρηγόρης Κεντητός
Δεν είναι είδος, δεν είναι μάρκα, δεν είναι συντομογραφία της γεύσης ή του τρόπου κατανάλωσης. Το «εβαπορέ» είναι μια λέξη που κουβαλά πάνω της ολόκληρη την ιστορία της βιομηχανικής παραγωγής γάλακτος, των παγκόσμιων πολέμων, της ελληνικής φτώχειας, αλλά και της εξέλιξης της διατροφής.
Η λέξη προέρχεται από τη γαλλική και την αγγλική λέξη «evaporated», που σημαίνει «εξατμισμένο». Το εβαπορέ δεν είναι τίποτε άλλο από γάλα από το οποίο έχει αφαιρεθεί περίπου το 60% του νερού με ειδική διαδικασία εξάτμισης. Έπειτα παστεριώνεται και κονσερβοποιείται για να διατηρείται επί μήνες –ή και χρόνια– χωρίς ψυγείο. Γι’ αυτό και αποτέλεσε σωτήρια λύση στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου χρησιμοποιήθηκε ευρέως για τον ανεφοδιασμό των στρατιωτών.
Στην Ελλάδα, το εβαπορέ ήρθε μαζικά μετά τον πόλεμο και αποτέλεσε για δεκαετίες τη βασική μορφή γάλακτος για τα περισσότερα νοικοκυριά. Στις αστικές περιοχές, όπου το φρέσκο γάλα ήταν δυσεύρετο και δεν υπήρχαν ψυγεία, η κονσέρβα του εβαπορέ ήταν ευλογία. Προσιτή, ασφαλής, έτοιμη να αραιωθεί με νερό ή να μπει αυτούσια στον καφέ και στα γλυκά. Έγινε συνώνυμο της μητέρας που φτιάχνει ρυζόγαλο, του πατέρα που βάζει δύο κουταλιές στο φλιτζάνι, του παιδιού που νομίζει πως όλο το γάλα έχει αυτό το μεταλλικό άρωμα.
Ο όρος “εβαπορέ” επικράτησε τόσο απόλυτα στην καθημερινότητα, που ξεπέρασε τις επωνυμίες των εταιρειών. Δεν έχει σημασία αν λέγεται Nounou, Gloria ή άλλη μάρκα: όλοι λένε «εβαπορέ». Το ίδιο το προϊόν έγινε το όνομά του. Είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα γλωσσικής μετωνυμίας – όταν ένα συγκεκριμένο προϊόν γίνεται τόσο διαδεδομένο που το εμπορικό ή τεχνικό του όνομα περνά στην καθομιλουμένη. Όπως το σελοτέιπ, το ταπεράκι, το βιτάμ.
Με τα χρόνια, η διαθεσιμότητα του φρέσκου γάλακτος μεγάλωσε και τα ψυγεία μπήκαν σε κάθε σπίτι. Ωστόσο το εβαπορέ παρέμεινε. Όχι μόνο για λόγους παράδοσης αλλά και για λόγους γεύσης: κανένα άλλο γάλα δεν αφρίζει στον καφέ όπως αυτό. Και κανένα άλλο δεν ξυπνά τόσες αναμνήσεις από την εποχή που ένα μικρό κουτί γάλα ήταν θησαυρός.
Σήμερα, πολλοί δεν γνωρίζουν τι σημαίνει η λέξη. Νομίζουν ότι είναι ελληνική, ή ότι είναι κάποιο είδος γάλακτος διαφορετικό. Μα στην πραγματικότητα πρόκειται για μια τεχνική επεξεργασίας. Και γι’ αυτό λέγεται «εβαπορέ». Επειδή κάποτε εξατμίστηκε για να σωθεί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούμε τα σχολιά σας να ειναι σχετικά με το θέμα, περιεκτικά και ευπρεπή. Για την καλύτερη επικοινωνία δώστε κάποιο όνομα ή ψευδώνυμο. Διαφημιστικά σχόλια δεν δημοσιεύονται.
Επειδή δεν υπάρχει η δυνατότητα διόρθωσης του σχολίου σας παρακαλούμε μετά την τελική σύνταξή του να ελέγχεται. Προτιμάτε την ελληνική γραφή κι όχι την λατινική (κοινώς greeklish).
Πολύ σημαντικό είναι να κρατάτε προσωρινό αντίγραφο του σχολίου σας ειδικά όταν είναι εκτενές διότι ενδέχεται να μην γίνει δεκτό από την Google (λόγω μεγέθους) και θα παραστεί η ανάγκη να το σπάσετε σε δύο ή περισσότερα.
Το σχόλιό σας θα δημοσιευθεί, το αργότερο, μέσα σε λίγες ώρες, μετά από έγκριση του διαχειριστή του ιστολογίου, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να δημοσιεύει όλα τα σχόλια που δεν παραβαίνουν τους όρους που έχουμε θέσει στις παρούσες οδηγίες.
Υβριστικά, μη ευπρεπή και προπαγανδιστικά σχόλια θα διαγράφονται ή δεν θα δημοσιεύονται.