αναπληρωτή ερευνητή στο Ινστιτούτο Στρατηγικών και Αμυντικών Σπουδών, στο Πανεπιστήμιο Jean Moulin της Lyon
Τον Φεβρουάριο του 2020, ο Γάλλος Πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν είπε ότι είναι καιρός να αναλογιστούμε την ευρωπαϊκή διάσταση της γαλλικής πυρηνικής αποτροπής. Πρότεινε στρατηγικό διάλογο καθώς και κοινές πυρηνικές ασκήσεις μεταξύ ευρωπαίων εταίρων. Πέντε χρόνια αργότερα, ο Φρίντριχ Μερτς – ο πλέον πιθανός επόμενος καγκελάριος της Γερμανίας – ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα του Μακρόν, υποστηρίζοντας την επέκταση της γαλλικής πυρηνικής ομπρέλας στη Γερμανία, καθώς οι ΗΠΑ, υπό τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, δεν φαίνεται πλέον να είναι αξιόπιστος στρατηγικός εταίρος της Ευρώπης.
Έχει όμως η Γαλλία την ικανότητα να υπερασπιστεί την Ευρώπη; Η ανάπτυξη της γαλλικής πυρηνικής ομπρέλας στην Ανατολική Ευρώπη θα καθιστούσε την Ευρώπη στρατηγικά αυτόνομη, προσφέροντάς της τα μέσα να αμυνθεί ανεξάρτητα από τις ΗΠΑ;
Γαλλική πυρηνική αποτροπή κατά της ρωσσικής απειλής
Η Γαλλία ανέπτυξε αρχικά το πυρηνικό της οπλοστάσιο ως απάντηση στην απειλή μίας πιθανής σοβιετικής εισβολής και προκειμένου να αποφύγει οποιαδήποτε εξάρτηση από τις ΗΠΑ. Σύμφωνα με ένα σταθερό δόγμα, που επιβεβαίωναν τακτικά οι πολιτικοί της ηγέτες, το κράτος θα χρησιμοποιούσε το αεροπορικό και υποβρύχιο στρατηγικό του οπλοστάσιο σε περίπτωση επίθεσης ενάντια στα ζωτικά του συμφέροντα.
Χωρίς την υποστήριξη των ΗΠΑ, η ισορροπία δυνάμεων φαίνεται σε μεγάλο βαθμό δυσμενής για τη Γαλλία, η οποία έχει συνολικά 290 πυρηνικές κεφαλές σε σύγκριση με τις, τουλάχιστον, 1.600 αναπτυγμένες και σχεδόν 2.800 αποθηκευμένες κεφαλές της Ρωσσίας.
Σίγουρα, η εκρηκτική ισχύς των γαλλικών θερμοπυρηνικών κεφαλών, σε συνδυασμό με το βεληνεκές του γαλλικού στρατηγικού (εκτοξευόμενου από υποβρύχια) βαλλιστικού πυραύλου M51, θα επέτρεπε την καταστροφή των κύριων ρωσσικών πόλεων, συμπεριλαμβανομένης της Μόσχας.
Ωστόσο, οι Ρώσοι θα χρειάζονταν μόνο «200 δευτερόλεπτα για να εξατμίσουν το Παρίσι», σύμφωνα με μια εκτίμηση που μεταδόθηκε από τη ρωσσική τηλεόραση και αφορούσε στους θερμοπυρηνικούς πυραύλους τύπου «Satan II».
Αυτές οι υποθέσεις ανακαλούν στη μνήμη σενάρια, όπου οι αντίπαλοι καταστρέφουν εχθρικές πόλεις σε μια αποσπασματική πυρηνική ανταλλαγή, στην οποία η Ρωσσία θα μπορούσε να βασιστεί στην απεραντοσύνη της προκειμένου να νικήσει μέσω της φθοράς του αντιπάλου. Αυτή η δυνατότητα αμοιβαιότητας πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπ’ όψιν στις ισορροπίες της πυρηνικής αποτροπής.
Προκειμένου να ενισχυθεί η ισχύς της γαλλικής πυρηνικής αποτροπής, θα μπορούσε να εξεταστεί μια εταιρική σχέση με το Ηνωμένο Βασίλειο. Πυρηνική δύναμη από το 1952, το Λονδίνο διαθέτει πλέον μόνο βαλλιστικούς πυραύλους που εκτοξεύονται από υποβρύχια και αποφάσισε, μετά το Brexit, να αυξήσει το οπλοστάσιό του στις 260 κεφαλές. Όμως, παρόλο που μοιράζονται κοινά συμφέροντα, αυτές οι δύο ευρωπαϊκές πυρηνικές δυνάμεις δεν είναι ισοδύναμες.
Σε αντίθεση με το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο είναι μέλος της ομάδας πυρηνικού σχεδιασμού του ΝΑΤΟ και του οποίου οι κεφαλές έχουν σχεδιαστεί στις ΗΠΑ*, η Γαλλία παράγει τα όπλα της στη δική της επικράτεια και δεν υπόκειται σε καμία νατοϊκή υποχρέωση. Αυτό δίνει στο Παρίσι μεγάλο περιθώριο αυτονομίας στον καθορισμό του στρατηγικού του δόγματός. Η Γαλλία μπορεί επίσης να μιλήσει εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της οποίας είναι ιδρυτικό μέλος.
Γαλλική πυρηνική ισχύς: μια εναλλακτική στην αμερικανική πυρηνική αποτροπή
Η Γαλλία έγινε επίσημα πυρηνική δύναμη το 1960, βασιζόμενη στους δικούς της πόρους, με την υποστήριξη των ΗΠΑ να διαμορφώνεται ανάλογα με τα γεγονότα. Η εμφάνιση μιας ανεξάρτητης γαλλικής στρατηγικής δύναμης ενόχλησε για καιρό την Ουάσιγκτον, η οποία προσπάθησε να την περιορίσει μέσω διεθνών συμφωνιών, όπως η συνθήκη του 1963 που περιόριζε τις ατμοσφαιρικές πυρηνικές δοκιμές και τη Συνθήκη Μη Διάδοσης του 1968. Από το 1974, η γαλλική πυρηνική δύναμη έχει επίσημα έναν συγκεκριμένο αποτρεπτικό ρόλο στο ΝΑΤΟ, συμβάλλοντας στη συνολική ασφάλεια της διατλαντικής συμμαχίας και περιπλέκοντας τους υπολογισμούς των πιθανών αντιπάλων.
Πριν από σχεδόν 60 χρόνια, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Λίντον Τζόνσον ενίσχυσε τις αμφιβολίες σχετικά με την αποφασιστικότητα του Λευκού Οίκου να δεσμευτεί πλήρως στην υπεράσπιση της Ευρώπης. Σήμερα, η επιθυμία του Τραμπ να τερματίσει την υποστήριξη των ΗΠΑ προς την Ουκρανία επιβεβαιώνει αυτές τις υποψίες. Κατά συνέπεια, όλο και πιο επίμονες φωνές ζητούν την αποδοχή μιας γαλλικής πυρηνικής δύναμης που θα επεκταθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Μια γαλλική πυρηνική ομπρέλα στην Ανατολική Ευρώπη
Η έκκληση του Μερτς να επεκταθεί η γαλλική πυρηνική ομπρέλα στη Γερμανία, ευθυγραμμίζεται με την πρόταση του Παρισιού για την καθιέρωση διαλόγου, με τη συμμετοχή των Ευρωπαίων, σε μια κοινή προσέγγιση. Όπως τόνισε ο υπουργός Άμυνας της Γαλλίας, ο ακριβής ορισμός του ζωτικού συμφέροντος της χώρας εξαρτάται από τον πρόεδρο της. Ωστόσο, η χρήση πυρηνικών όπλων για την προστασία της Ευρώπης απαιτεί μια στρατηγική συζήτηση για τον καθορισμό της ισχύος που πρέπει να αποκτηθεί, των συμφερόντων που πρέπει να υπερασπιστεί και της μεθόδου διοίκησης πυρηνικών όπλων.
Ο δρόμος προς τον εξευρωπαϊσμό της γαλλικής πυρηνικής δύναμης σημαίνει αύξηση των αποτρεπτικών δυνατοτήτων και, ως εκ τούτου, επέκταση του γαλλικού οπλοστασίου ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί σε απειλές που επηρεάζουν και τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ. Αυτό θα απαιτούσε τη δημιουργία πρόσθετων αποθεμάτων σχάσιμου υλικού και την επανενεργοποίηση των μονάδων παραγωγής στο Pierrelatte και στο Marcoule, οι οποίες διαλύθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1990.
Το δόγμα σχετικά με το τι συνιστά επαρκές οπλοστάσιο πρέπει επίσης να καθοριστεί εκ νέου. Αν οι 290 πυρηνικές κεφαλές αντιπροσωπεύουν το τίμημα που εκτιμά ως αναγκαίο η Γαλλία για την υπεράσπιση της ύπαρξής της, αυτό το τίμημα μοιάζει ανεπαρκές για την ευρωπαϊκή ήπειρο και η λογική το επιβεβαιώνει: πυρηνικές δυνάμεις μεγέθους ηπείρου όπως οι ΗΠΑ και η Ρωσσία –και σύντομα η Κίνα– αναπτύσσουν οπλοστάσια περίπου 1.000 θερμοπυρηνικών κεφαλών.
Η αύξηση της ισχύος θα απαιτούσε χρόνο και θα απαιτούσε δημοσιονομική προσπάθεια για την αύξηση του αριθμού των πυραύλων και των αεροσκαφών μεταφοράς των πυρηνικών. Εκτός από την κατασκευή νέων υποδομών σε ευρωπαϊκές χώρες – εταίρους, το κόστος θα μπορούσε να υπερβαίνει τα 10 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, χωρίς να συμπεριλαμβάνονται τα έμμεσα έξοδα, που σχετίζονται με τη συντήρηση και την επιμελητεία. Αυτό πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπ’ όψιν, ειδικά εφόσον η πολιτική και στρατηγική προσφορά της εκτεταμένης πυρηνικής προστασίας εξελίσσεται ανάλογα με τις περιστάσεις.
Μέχρι τώρα, η Γερμανία προτιμούσε την Γαλλία σε έναν ρόλο συμπληρωματικό της εκτεταμένης αποτροπής των ΗΠΑ, αλλά η επαπειλούμενη εγκατάλειψη της Ουκρανίας από την Ουάσιγκτον αυξάνει τη ρωσσική απειλή. Όπως έχει υποδείξει ο Μακρόν, η Γαλλία θα μπορούσε να απαντήσει προτείνοντας την εκ των προτέρων τοποθέτηση των πυρηνικών της δυνάμεων σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης με την προοπτική να αντικαταστήσει τελικά τις ΗΠΑ.
Αυτή η γαλλική πυρηνική ομπρέλα θα έδινε συγκεκριμένη μορφή στην ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία, μέσω της ανάπτυξης πολεμικών αεροσκαφών με πυρηνική ικανότητα, ένα σημάδι ευρωπαϊκής πολιτικής αλληλεγγύης που θα δυσκόλευε τους υπολογισμούς της Μόσχας.
Η ορατή παρουσία αυτών των αεροσκαφών στην Ανατολική Ευρώπη θα μπορούσε να εμποδίσει τη Ρωσσία να επιτεθεί σε χώρες της περιοχής με συμβατικά μέσα, καθώς μια τέτοια επίθεση θα μπορούσε να προκαλέσει μια γαλλική πυρηνική απάντηση εκ μέρους της Ευρώπης.
*Στην πραγματικότητα, το Ηνωμένο Βασίλειο είναι απολύτως εξαρτημένo από τις ΗΠΑ όσον αφορά στην πυρηνική του αποτροπή, δλδ. στα υποβρύχια τύπου Vanguard που φέρουν πυραύλους τύπου Trident και τις αντίστοιχες πυρηνικές κεφαλές. Οι πύραυλοι Trident μισθώνονται από τις ΗΠΑ και οι κρισιμότερες πτυχές ολόκληρου του συστήματος (υποβρύχια πύραυλοι και πυρηνικές κεφαλές) είναι σχεδιασμένα και κατασκευασμένα στις ΗΠΑ, όπου και συντηρούνται τακτικά. Είναι μάλλον απίθανο να είναι οι βρετανοί εις θέσιν να κάνουν χρήση αυτών των όπλων χωρίς την συγκατάθεση των ΗΠΑ. – σ.Π/Β.
Πηγή: The conversation (αναδημοσιεύεται υπό την άδεια Creative Commons)
Απόδοση: Πετροβούβαλος/Averoph
Φωτογραφία: Το Téméraire, πυρηνικό υποβρύχιο κλάσης Triomphant από τη Wikimedia Commons
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούμε τα σχολιά σας να ειναι σχετικά με το θέμα, περιεκτικά και ευπρεπή. Για την καλύτερη επικοινωνία δώστε κάποιο όνομα ή ψευδώνυμο. Διαφημιστικά σχόλια δεν δημοσιεύονται.
Επειδή δεν υπάρχει η δυνατότητα διόρθωσης του σχολίου σας παρακαλούμε μετά την τελική σύνταξή του να ελέγχεται. Προτιμάτε την ελληνική γραφή κι όχι την λατινική (κοινώς greeklish).
Πολύ σημαντικό είναι να κρατάτε προσωρινό αντίγραφο του σχολίου σας ειδικά όταν είναι εκτενές διότι ενδέχεται να μην γίνει δεκτό από την Google (λόγω μεγέθους) και θα παραστεί η ανάγκη να το σπάσετε σε δύο ή περισσότερα.
Το σχόλιό σας θα δημοσιευθεί, το αργότερο, μέσα σε λίγες ώρες, μετά από έγκριση του διαχειριστή του ιστολογίου, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να δημοσιεύει όλα τα σχόλια που δεν παραβαίνουν τους όρους που έχουμε θέσει στις παρούσες οδηγίες.
Υβριστικά, μη ευπρεπή και προπαγανδιστικά σχόλια θα διαγράφονται ή δεν θα δημοσιεύονται.