Ήταν κάποια ημέρα του χειμώνα του 1953. Ο γράφων με βαθμό Υπολοχαγού υπηρετούσα διοικητής της Κρυπτογραφικής Σχολής του ΝΑΤΟ στο Κέντρο Εκπαιδεύσεως Διαβιβάσεων(ΚΕΔ) στο Χαϊδάρι Εκείνη την Κυριακή ήμουν Αξιωματικός Ασφαλείας του Στρατοπέδου. Στη διάθεση μου είχα ένα Λόχο εκπαιδευομένων στρατιωτών σαν φρουρά επιφυλακής.
Με το σούρουπο με παίρνει στο τηλέφωνο ο περιπολάρχης και μου αναγγέλλει ότι στον ανατολικό μαντρότοιχο του στρατοπέδου του ΚΕΔ είχαν στρατοπεδεύσει εκατοντάδες Ρομά με τα κάρα τους, τις οικογένειες τους, τις πραμάτειες τους, τα ζώα τους, τα σκυλιά τους και είχαν κιόλας αρχίσει την εγκατάσταση τους)
Τότε το στρατόπεδο του ΚΕΔ περιελάμβανε και το χώρο όπου σήμερα βρίσκεται το Αττικό Νοσοκομείο. Η γύρω περιοχή ήταν άδεια από σπίτια και τα πρώτα σπίτια βρίσκονταν στην Ιερά οδό. Η λεωφόρος Αθηνών δεν υπήρχε και ως το Περιστέρι και το Αιγάλεω ο χώρος ήταν σχεδόν άδειος, άδενδρος και είχε αρχίσει δειλά-δειλά να γίνεται λόγος για οικοπεδοποίηση από τους οικοπεδοφάγους.
[Τότε δεν υπήρχε στο λεξιλόγιο η λέξη Ρομά και τους αποκαλούσαμε Γύφτους (από το gypsi=αιγύπτιοι). Τούτο οφειλόταν στην πεποίθηση παλαιότερων εποχών ότι οι Ρομά προέρχονται από την Αίγυπτο. Τους αποκαλούσαμε και "αθίγγανους". Η ονομασία αυτή προέρχεται από μια θρησκευτική ομάδα με το ίδιο όνομα που έδρασε επιτυχώς τον 8ο αιώνα στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και με την οποία οι Ρομά φαίνεται να συνδέθηκαν. Η λέξη "αθίγγανος" σημαίνει τον "ανέγγιχτο" και ετυμολογείται από το στερητικό α- και το ρήμα θιγγάνω, δηλαδή "αγγίζω". Οι γύφτοι μελαμψοί στο χρώμα ζούσαν προπολεμικώς νομάδες κινούμενοι με κάρα και άλογα από τον ένα τόπο στον άλλο. Ασχολούνταν με την κατασκευή καλαθιών, πωλητές χαλιών χαμηλής ποιότητας και άλλες παρασιτικές εργασίες. Οι γυναίκες γύφτισσες έλεγαν τη «μοίρα» και συχνά ξάφριζαν τα σπίτια. Όπου στάθμευαν έκλεβαν την παραγωγή (μποστάνια, φρούτα κ.α) αλλά και κότες, πρόβατα, άλογα κλπ. Οι εντόπιοι όταν τους έβλεπαν έλεγαν ότι προμηνύεται φτώχεια. Ήταν εντελώς αμόρφωτοι, άξεστοι, δόλιοι και κλέφτες, μάλιστα οι μανάδες φύλαγαν τα παιδιά τους γιατί υπήρχε η φήμη ότι κλέβουν ακόμη και παιδιά. Τα παιδιά τους δεν τα έστελναν σχολείο και ασχολούνταν με την επαιτεία, όλοι τους δε ήταν άπλυτοι, ξυπόλυτοι και ανεπιθύμητοι στην ντόπια κοινωνία. Παρά τις προσπάθειες της Πολιτείας να τους μορφώσει και να τους εγκαταστήσει σε μόνιμους οικισμούς δεν μπόρεσαν ως τώρα να ενταχθούν στον κοινωνικό ιστό, αλλά ζουν μοναχικοί στην κλειστή τους κοινωνία. Στα μέρη εκείνα που ρίζωσαν έχουν κακή φήμη (Αχαρνές , Ασπρόπυργος κ.α) και ενδημεί η παραβατικότητα και το έγκλημα. Από τη χαμηλή παραβατικότητα του παρελθόντος ένα μικρό ποσοστό πέρασε στο σκληρό έγκλημα (ληστείες, ναρκωτικά, λαθρεμπόριο κ.α) Όμως για να είμαστε δίκαιοι ένα μεγάλο μέρος των Ρομά έχει προσαρμοστεί και ζει νόμιμα και αρμονικά με το κοινωνικό σύνολο]
Την εποχή μετά τον Εμφύλιο τα μέτρα ασφαλείας των στρατοπέδων ήταν πολύ αυστηρά και η κατάσταση που δημιουργήθηκε με έκανε εξαιρετικά ανήσυχο μέχρι να αποχωρήσουν. Τότε δεν ήταν δυνατόν να δεχθώ να παραμείνουν ούτε για μια βραδιά στον μαντρότοιχο του στρατοπέδου. Συγκέντρωσα πάραυτα το Λόχο Επιφυλακής με τους διμοιρίτες και τους υπαξιωματικούς, πήραν τον οπλισμό τους τα πυρομαχικά τους, τα οχήματα, και ένα κινητό μεγάφωνο (ντουντούκα) αφού πρώτα τους έδωσα εν συντομία οδηγίες πως να φέρουμε σε πέρας την αποστολή.
1/ Εντός της νυκτός να αποχωρήσουν αντί πάσης θυσίας οι Ρομά από τον μαντρότοιχο, και εν ανάγκη δια της χρήσεως ακόμη και βίας.
2/ Η αποστολή της απομάκρυνσης να γίνει με ειρηνικά μέσα, με την πειθώ. Να αποφύγουμε ει δυνατόν τη χρήση βίας και τυχόν τραυματισμούς των Ρομά ή των στρατιωτών.
3/ Ουδείς στο όπλο του θα φέρει σφαίρα στη θαλάμη με ευθύνη των διμοιριτών. Να επιθεωρηθούν όλα τα όπλα. Αυτά όμως θα φέρουν την ξιφολόγχη.
Όταν έφθασε η δύναμη συντεταγμένη με τις τρεις διμοιρίες σε παράταξη στο χώρο, οι Ρομά έστηναν τα κωνικά τους τσαντίρια. Τους καλέσαμε να μαζέψουν τα υπάρχοντα τους γιατί βρίσκονταν σε χώρο απαγορευμένο και πρέπει άμεσα να αποχωρήσουν.
Τότε άρχισε ένα πανδαιμόνιο από διαμαρτυρίες κραυγές, ύβρεις, αλαλαγμούς, απειλές, κατάρες κ.α. Οι μάνες έβαλαν τα παιδιά να κλαίνε ή και μόνα τους στη θέα του ένοπλου τμήματος.
Κρατήσαμε την ψυχραιμία μας και στερεότυπα τους στέλναμε το προειδοποιητικό μήνυμα. Κάλεσα τους επικεφαλής των οικογενειών και τους έδωσε τη διαταγή άμεσης απομακρύνσεως. Αυτοί μου ζήτησαν να διανυκτερεύσουν το βράδυ και να φύγουν το πρωί. Αυτό δεν έγινε αποδεκτό διότι ήταν αντίθετο προς τους κανόνες ασφαλείας του στρατοπέδου. Κατόπιν τούτου άρχισαν να χειρονομούν οι πιο τολμηροί σε απόσταση από τους στρατιώτες.
Ο χώρος φωτιζόταν από τους προβολείς των οχημάτων. Ένα όχημα το έστρεψα και οι προβολείς φώτισαν τους οπλισμένους στρατιώτες ώστε να τους βλέπουν οι Ρομά.
Τότε έδωσα παράγγελμα στο Λόχο «Οπλίσατε» Οι στρατιώτες όπλισαν τα τυφέκια τους (χωρίς σφαίρες στη θαλάμη) ώστε να ακουστεί ο κρότος των κλείστρων. Το τέχνασμα έπιασε. Αμέσως άρχισαν να τα μαζεύουν μια μια οικογένεια και να αποχωρούν από το χώρο. Ήταν περασμένα μεσάνυχτα όταν έφευγαν και οι τελευταίοι. Παρέμεινε ένα τμήμα εκεί ώστε να μην ξαναγυρίσουν, ενώ εντάθηκαν οι περιπολίες γύρω από το στρατόπεδο μήπως πάνε σε άλλο σημείο. Βέβαια, εκείνη η εποχή μετά τον Εμφύλιο ήταν εντελώς διαφορετική από τη σημερινή. Τα μέτρα ασφαλείας ήταν αυστηρότατα και ουδείς διανοείτο να εναντιωθεί στο νόμο και στα όργανα του νόμου. Έτσι έληξε η «Επιχείρηση GYPSI» με επιτυχία χωρίς να λυθεί μύτη
(26/11/24)
Αμφικτύων είναι ο Υποστράτηγος ε.α Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης
Συγγραφεύς, Μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών
amphiktyon@gmail.com
Κατά μία άλλη ερμηνεία της λέξης αθίγγανοι, αυτή προέρχεται από την πέμπτη κατώτερη κάστα της Ινδίας που δεν τους αγγίζουν οι υπόλοιποι.
ΑπάντησηΔιαγραφή