Παραδοσιακή Οικογενειακή διατροφή

Γράφει η Καλαϊτζίδου Αικατερίνη, γεωπόνος, μελισσοκόμος

 

Η παραδοσιακή οικογενειακή διατροφή βασίζεται εξαρχής στην ορθόδοξη παράδοσή μας.
 

Τον άρτον ημών τον επιούσιον δος ημίν σήμερον, παρακαλούμε κάθε ημέρα στην προσευχή μας στον Κύριο, ο οποίος ευλόγησε τη βρώση και την πόση. 

 

Η πρώτη τροφή του ανθρώπου, σύμφωνα με το παράδειγμα της Παναγίας, είναι ο θηλασμός. Η Παναγία πρόσφερε τροφή και απέραντη αγάπη στο Θείο Βρέφος κατά τον θηλασμό. Πρόκειται για μια σχέση απόλυτης αγάπης του Θεού προς τον άνθρωπο και αντίστροφα. Ο Θεός προσφέρει στη μητέρα το χάρισμα της τροφού. Έτσι το σώμα της Μητέρας Παναγίας μετατρέπεται και μπορεί να παράγει και να προσφέρει την τέλεια τροφή στο νεογέννητο Θείο Βρέφος, όπως και το σώμα της κάθε μητέρας. 

 

Το παράδειγμα της Παναγίας θα πρέπει να ακολουθήσουμε και εμείς ως νέοι γονείς. Όλοι θα έχουμε ακούσει για τα οφέλη του θηλασμού στη μητέρα, στο βρέφος, στην οικογένεια. Ποιος όμως γνωρίζει τα οφέλη του μακροχρόνιου θηλασμού; Γνωρίζουν οι νέες μητέρες ότι με τον μακροχρόνιο θηλασμό αποβάλλεται το παραπανίσιο λίπος της εγκυμοσύνης τους και επανέρχονται στα αρχικά τους κιλά χωρίς δίαιτα; 

 

Πόσο χρόνο τελικά θα πρέπει να θηλάσει μία μητέρα το παιδί της; Τι λέει η παράδοσή μας γι’ αυτό; Με βάση την εμπειρία των παλαιότερων γυναικών έχουμε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι «το ίδιο το παιδί από μόνο του θα σταματήσει τον θηλασμό όταν αυτό είναι έτοιμο». 

 

Πώς μπορεί άλλωστε μία μητέρα που γνωρίζει και αγαπάει το παιδί της να του στερήσει την τέλεια τροφή (το μητρικό γάλα) που θα συμβάλει στη σωματική, κοινωνική και συναισθηματική του ανάπτυξη; 

 

Τελικά η παράδοση συμπληρώνεται με τη γνώση και στο θέμα αυτό η Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία δηλώνει ότι: «δεν υπάρχει ανώτατο όριο στη διάρκεια του θηλασμού και καμία απόδειξη ψυχικού ή αναπτυξιακού τραυματισμού από τον θηλασμό, ακόμα και στον τρίτο χρόνο ζωής ή και αργότερα». Τα παιδιά πρέπει να θηλάζουν αποκλειστικά κατά τους πρώτους 6 μήνες της ζωής τους. Στη συνέχεια, με την προσθήκη στερεών τροφών, συνεχίζουν τον θηλασμό μέχρι τουλάχιστον τον δεύτερο χρόνο της ζωής τους, και από εκεί και πέρα το παιδί θα συνεχίσει να θηλάζει όσο το έχει ανάγκη. 

 

Πόσες μητέρες από εμάς το έχουν ακολουθήσει, ας αναλογιστούμε; Πόσες είχαν τη σχετική γνώση; 

 

Θα περίμενε κανείς ότι αυτή τη Θεάρεστη οδό θα την ακολουθούσαν όλες οι νέες οικογένειες, με την καθοδήγηση των παιδιάτρων στα Νοσοκομεία και στα Μαιευτήρια της Χώρας. Όμως στην Ελλάδα από τα 50 Νοσοκομεία – Κλινικές συνολικά μόνο τα τέσσερα 4 έχουν πιστοποιηθεί και είναι φιλικά προς τα βρέφη (δηλαδή ακολουθούν τις κατάλληλες πρακτικές και τους κανόνες που οδηγούν στον αποκλειστικό θηλασμό). Αυτά προς ενημέρωσή σας είναι: 

 

Το Π. Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν», και το Π.Γ.Ν. Μαιευτήριο Αθηνών «Έλενα Βενιζέλου» με πιστοποίηση το έτος 2011, η Μαιευτική γυναικολογική κλινική «Μητέρα» το έτος 2014 και η Μαιευτική Κλινική του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών «Αρεταίειο» το 2016. 

 

Με βάση τα παραπάνω, θα πρέπει να είμαστε όλοι υποψιασμένοι και πολύ περισσότερο οι νέοι γονείς. Αντισταθείτε στις Εταιρείες και τα Νοσοκομεία που εμπλέκονται στο να μην υπάρχει φιλικό περιβάλλον προς το βρέφος σας. Δηλώστε με υπεύθυνη δήλωση ότι επιθυμείτε τον αποκλειστικό θηλασμό. Ζητήστε το νεογέννητο βρέφος να το έχετε πάντα δίπλα σας. Επιλέξτε παιδίατρο που να είναι υπέρ του θηλασμού (άνω τον 6 μηνών). Αποφεύγετε την αγορά προϊόντων από εταιρείες που σας έχουν κάνει δώρα με την έξοδό σας από την κλινική ή το Νοσοκομείο. Μη δεχτείτε τη συνταγή του παιδιάτρου για ξένο γάλα χωρίς αιτιολογία. 

 

Τι γίνεται όμως όταν το νεογνό δεν καλύπτεται από τον θηλασμό; Μην πανικοβάλλεστε, σε αυτήν την περίπτωση υπάρχουν πρακτικοί τρόποι επίλυσης του προβλήματος. Σίγουρα θα έχετε ακούσει από πολλούς για το κριθάρι, την μπύρα κλπ., ο πιο αποτελεσματικός όμως τρόπος είναι το τσάι βασιλικού, το οποίο διεγείρει την παραγωγή και έκκριση γάλακτος στις λεχώνες, το οποίο έχω εφαρμόσει και εγώ. Τρόπος χρήσης: Βάλτε 1 κουταλάκι του γλυκού βασιλικό σε μία κούπα βραστό νερό, αφήστε το για 10 λεπτά και είναι έτοιμο προς χρήση. Μέσα σε λίγα λεπτά η μητέρα θα κατεβάσει πλούσιο μητρικό γάλα και το βρέφος θα χορτάσει. 

 

Οι νηστείες που συνιστά η Ορθόδοξη Εκκλησία αποτελούν άριστο οδηγό καλής διατροφής που προάγουν την καλή υγεία. 

 

Σαράντα 40 ημέρες και σαράντα 40 νύχτες νήστευσε στην έρημο ο Κύριος Ιησούς Χριστός για να αντιμετωπίσει τον πειρασμό (κατά Ματθαίον). 

 

Η απόλυτη νηστεία 3 ημερών εξαλείφει τις τοξίνες και ο οργανισμός αναγεννάται. Οι Αγιορείτες πατέρες εκτός από τις οριζόμενες νηστείες ακολουθούν και αποχή από την τροφή για αρκετές ώρες κατά τη διάρκεια της ημέρας, 16-18 ώρες, αν κάναμε κάτι τέτοιο θα ήμασταν όλοι καλλίγραμμοι. 

 

Ως λαϊκοί οφείλουμε να ακολουθούμε τις νηστείες που έχουν ορισθεί από την εκκλησία, πάντα σύμφωνα με την καθοδήγηση του πνευματικού μας πατέρα, καθώς είναι ωφέλιμες για την ψυχή και το σώμα μας. 

 

Η παραδοσιακή διατροφή βασίζεται σε παραδοσιακές συνταγές από αγνά πρωτογενή τοπικά προϊόντα χωρίς τη χρήση χημικών και πρόσθετων ουσιών, πάντα με βάση την κουλτούρα, τον πολιτισμό, τα ήθη και τα έθιμα που κάθε τόπου. 

 

Στις μέρες μας η οικογενειακή διατροφή συνεχώς μεταβάλλεται. Το γρήγορο και πρόχειρο φαγητό έχει μπει στη ζωή μας. Ο χρόνος είναι περιορισμένος στις οικογένειες και όλοι έχουμε μπει στον πειρασμό να απολαύσουμε το έτοιμο φαγητό της αγοράς (βρώμικο). Όμως στον χώρο της βιομηχανίας θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι τίποτα δεν πετιέται και να είμαστε προσεκτικοί. Όλοι πλέον γνωρίζουμε ότι κατά τη μεταποίηση των προϊόντων χρησιμοποιούνται πολλά συντηρητικά, χρωστικές και γευστικές ουσίες όχι πάντα ακίνδυνες για τον καταναλωτή, προκειμένου να διατηρηθούν τα τρόφιμα για μεγάλο χρονικό διάστημα στο ράφι. 

 

Τι είναι όμως αυτό που έχει αλλάξει στην αγορά των τροφίμων και πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί; Η αγορά, χρησιμοποιώντας την ευαισθησία των συνανθρώπων απέναντι στα ζώα, δημιούργησε μια μεγάλη γκάμα προϊόντων για ένα κίνημα, τους vegan, που δεν τρώνε προϊόντα ζωικής προέλευσης ευ όρου ζωής, παρουσιάζοντάς τα ως υγιεινά ενώ δεν είναι, παραπλανώντας τον καταναλωτή. 

 

Έτσι προς ενημέρωσή σας αναγράφουμε μερικά από αυτά: 

 

Το πρώτο εργαστηριακό BIO Μέλι Vegan αναλυτικά αναγράφουν ότι πρόκειται για μία φυτική έκδοση του κλασικού μελιού με χρώμα και άρωμα και δομή μελιού που είναι όμως φτιαγμένο από συμπυκνωμένο χυμό μήλου, σιρόπι ταπιόκας και χυμό λεμονιού. 

 

Μέλι όμως (σύμφωνα με την ΟΔΗΓΙΑ 2001/110/ΕΚ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ 2001) είναι η φυσική γλυκιά ουσία που παράγουν οι μέλισσες του είδους Apis mellifera από το νέκταρ των φυτών ή από εκκρίσεις ζώντων μερών φυτών ή εκκρίματα εντόμων απομυζούντων φυτά ευρισκόμενα πάνω στα ζώντα μέρη των φυτών, τα οποία οι μέλισσες συλλέγουν, μετατρέπουν αναμειγνύοντας με ειδικές ύλες του σώματός τους, αποθέτουν, αφυδατώνουν, εναποθηκεύουν και φυλάσσουν στις κηρήθρες της κυψέλης, προκειμένου να ωριμάσουν 

 

Ο,τιδήποτε άλλο δεν είναι μέλι είναι γλυκαντική ουσία. Βέβαια, στην ετικέτα του προϊόντος αν προσέξουμε καλύτερα δεν αναγράφει ότι είναι μέλι αλλά ΒΙΟ TODAY, NO BEE HONEE. Πρόκειται για παραπλάνηση του καταναλωτή. 

 

Παρασκευή συνθετικού κρέατος, vegan κοτόπουλου από εταιρεία στην Κύπρο. The Mighty Kitchen. 

 

Πρόκειται για φυτικό κρέας εργαστηρίου. Η εταιρεία παράγει εναλλακτικά προϊόντα κρέατος μέσω ανάπτυξης εξειδικευμένου λογισμικού, ανάλυσης δεδομένων και χημείας συστατικών για να παράγει εύγευστα και πλούσια σε υφή εναλλακτικά προϊόντα κοτόπουλου με βάση φυτικά υλικά καθώς και άλλα είδη κρέατος και συστατικά. 

 

Πολλοί μάλιστα ορθόδοξοι αδελφοί την περίοδο της νηστείας καταναλώνουν προϊόντα vegan χωρίς να το ψάξουν περαιτέρω, βλάπτοντας την υγεία τους. Προς λύπη μου, επισκεπτόμενη διάφορα εστιατόρια της Ελλάδας, διαπίστωσα ότι όλοι γνωρίζανε τη διατροφή των vegan αλλά λίγοι ήταν αυτοί που γνώριζαν ποιο είναι το νηστίσιμο φαγητό. 

 

Βέβαια, με τη δική μας καθοδήγηση το κάθε εστιατόριο μπήκε στη διαδικασία και έφτιαξε εξαιρετικό αλάδωτο φαγητό, χωρίς να είχε φανταστεί ότι μπορεί να το κάνει, ικανοποιώντας και τον πιο απαιτητικό πελάτη. Προσοχή, όσο αφορά την αγορά προϊόντων που το 90% της παραγωγής τους (στην Αμερική) είναι μεταλλαγμένα π.χ. σόγια, καλαμπόκι. Υπάρχει σχετική σήμανση των προϊόντων στην αγορά; 

 

Γενετικά τροποποιημένα – Μεταλλαγμένα τρόφιμα ονομάζονται τα τρόφιμα που παράγονται από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς που έχουν υποστεί συγκεκριμένες αλλαγές που εισήλθαν στο γενετικό τους υλικό μέσω μεθόδων της γενετικής μηχανικής. Οι κίνδυνοι από τα μεταλλαγμένα τρόφιμα είναι εμφάνιση αλλεργιών, δημιουργία ανθεκτικών μικροοργανισμών στα αντιβιοτικά, άγνωστες αντιδράσεις σχετικά με την ανάπτυξη καρκίνων, ανεπιθύμητη μεταφορά γενετικά τροποποιημένων οργανισμών σε άλλους οργανισμούς, άγνωστες επιδράσεις σε άλλους μικροοργανισμούς του περιβάλλοντος (Α. Καραντώνη MSc, M.p.m. Υγιεινολόγος). 

 

Βέβαια, η αντίδραση των καταναλωτών κατάφερε να εμποδίσει τα σχέδια των εταιρειών που ήθελαν να κατακλύσουν την αγορά με τα μεταλλαγμένα προϊόντα. Έτσι στην Ε.Ε. απαγορεύεται η καλλιέργεια των μεταλλαγμένων ειδών, επιτρέπεται η κατανάλωσή τους φέροντας τη σχετική σήμανση. 

 

Στις ΗΠΑ όμως έχει γίνει αλλαγή του όρου Γενετικά Τροποποιημένου Οργανισμού ΓΤΟ για λόγους μάρκετινγκ με τον όρο «βιομηχανική» bioengineered, φέροντας τα προϊόντα στα ράφια των super market την πολύ ελκυστική σήμανση που μέχρι τώρα ελάχιστοι από τους καταναλωτές το γνώριζαν. 

 

Το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ (USDA) σύμφωνα με κανονισμό του 2018, απαιτεί από τις εταιρείες να χρησιμοποιούν τον όρο «βιομηχανική» bioengineered αντί για τον όρο Γενετικά Τροποποιημένους Οργανισμούς ΓΤΟ ή GMO ή OGM (στη Γαλλία) προκειμένου για να γίνουν γνωστά στον καταναλωτή τα τρόφιμα που παράγονται από καλλιέργειες ΓΤΟ. 

 

Ακόμα τα τρόφιμα στην αγορά κυκλοφορούν με την ένδειξη bioengineered χωρίς να φέρουν το σήμα. 

 

Μετά από έρευνα που κάναμε στην Ελληνική αγορά διαπιστώσαμε ότι μαγιονέζα με σογιέλαιο δεν αναγράφει αν περιέχει ή όχι ΓΤΟ ή Bioengineered source. Η ίδια η μαγιονέζα στην Αμερική αναγράφει ότι περιέχει Bioengineered source, χωρίς να έχει το σήμα και στην Γαλλία ενώ περιέχει σογιέλαιο αναγράφει ότι δεν περιέχει OGM. Μπρος στον βωμό του κέρδους η αγορά, η Ε.Ε. και οι κυβερνήσεις χρησιμοποιώντας γευστικές τάσεις άλλων λαών και προβάλλοντας ένα παραπλανητικό αφήγημα (κλιματική αλλαγή – απειλή), οδηγεί τους ανυποψίαστους πολίτες σε νέες διατροφικές εμπειρίες και τάσεις μη αρεστές προς αυτούς. 

 

Από το έτος 2015 η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εισάγει έναν νέο όρο ως «Νέο τρόφιμο». 

 

Ο όρος «Νέο τρόφιμο» σύμφωνα με την Ε.Ε. είναι κάθε τρόφιμο που δεν χρησιμοποιούνταν ευρέως για ανθρώπινη κατανάλωση εντός της Ένωσης πριν από τις 15 Μαΐου 1997. (Βρυξέλλες, 5 Νοεμβρίου 2015 (OR. en) Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο). 

 

Γίνεται μία προσπάθεια να εισαχθούν νέα τρόφιμα στη διατροφή των Ευρωπαίων πολιτών. Πρόκειται για τρόφιμα που περιέχουν ή αποτελούνται από τεχνολογικά επεξεργασμένα νανοϋλικά, από κλωνοποιημένα ζώα, από ιστούς και έντομα. 

 

Ήδη από το έτος 2015 έχει εγκριθεί στην Ε.Ε.η διάθεση στην αγορά κατεψυγμένης, αποξηραμένης ή σε μορφή σκόνης Locusta migratoria ως νέου τροφίμου σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2015/2283 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, και για την τροποποίηση του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2017/2470 της Επιτροπής (Εκτελεστικός Κανονισμός ΕΕ 2021/1975 της Επιτροπής 12-11-2021), που ποιος θα φανταζόταν ότι πρόκειται για την αποδημητική ακρίδα. 

 

Το έντομα που μέχρι τώρα έχουν πάρει έγκριση για ανθρώπινη κατανάλωση από την σχετική επιτροπή της Ε.Ε. είναι: 

οι προνύμφες Alphitobius diaperinus (μικρό σκαθάρι των αλεύρων)

Gryllodes sigillatus (τροπικός οικοδίαιτος γρύλος)

Acheta domesticus (οικοδίαιτος γρύλος ή τριζόνι)

Locusta migratoria (αποδημητική ακρίδα) 

 

Πολλές αιτήσεις έχουν υποβληθεί και είναι προς διερεύνηση. Το επόμενο έντομο που ερευνάται προκειμένου να εγκριθεί και να εισαχθεί στη διατροφή του ανθρώπου είναι οι προνύμφες Hermetia illucens (της μαύρης μύγας των απορριμμάτων). 

 

Και μη νομίζετε ότι όλα αυτά είναι πολύ μακριά ως εκτροφή στην Ελλάδα, ήδη η πρώτη εταιρεία εκτροφής σκουληκιών – αλευροσκώληκες για ανθρώπινη κατανάλωση ιδρύθηκε στην Έδεσσα “SKOLIX” στο χωριό Λύκους. 

 

Επιπλέον, όλοι έχουμε ακούσει το αφήγημα ότι, όλα γίνονται διότι δεν μπορεί να ταϊστεί ο πληθυσμός της γης, είμαστε πολλοί κλπ. Καλά ο άνθρωπος θα αποφασίσει για το δημιούργημα του Θεού; Εξάλλου όλοι γνωρίζουμε ότι όλα μας τα προσφέρει ο Θεός, ακόμα και την τροφή μας. Τι δε γνωρίζουμε; Ότι, αν έρθει μία Θεομηνία μπορούν να καταστραφούν τα πάντα και όλες οι παραγωγές; Άρα, μόνο ο Θεός μας τρέφει και κανείς άλλος. Και εμείς ως ποίμνιά του οφείλουμε να λειτουργούμε σύμφωνα με το θέλημά Του χωρίς φιλοσοφικές προσεγγίσεις και προβλέψεις. 

 

Τι λέει η παράδοσή μας για την τροφή; Η τροφή δεν έχει ως σκοπό να καλύψει μόνο τις διατροφικές ανάγκες του σώματος, αλλά αποτελεί ένα άριστο θεραπευτικό μέσο διασφάλισης της υγείας του ανθρώπου. Και δεν ξεχνάμε τα λεγόμενα του Ιπποκράτη «Η τροφή να είναι το φάρμακό σου και φάρμακό σου η τροφή σου». 

 

Έτσι το λεμόνι μειώνει τη χοληστερίνη σε δύο εβδομάδες με συγκεκριμένο τρόπο χρήσης, έχοντας ως αποδεικτικό στοιχείο τις εργαστηριακές εξετάσεις των προσώπων που το ακολούθησαν, πριν και μετά την εφαρμογή. Τρόπος Χρήσης: παίρνουμε 1κιλό και 200 γρ. λεμόνια αράντιστα και ακέρωτα τα κόβουμε στα τέσσερα μαζί με τη φλούδα και τα βράζουμε σε 5 λίτρα νερό μέχρι να μείνει το μισό. Αφού κρυώσει το σουρώνουμε και πίνουμε τα ¾ από ένα νεροπότηρο πρωί και βράδυ. Το υπόλοιπο το διατηρούμε στο ψυγείο. Αφού τελειώσει η μία δόση (κατσαρόλα) κάνουμε και δεύτερη. Στο τέλος αφού καταναλώσουμε και τη δεύτερη δόση κάνουμε εξετάσεις και βλέπουμε το αποτέλεσμα. 

 

Η διάρροια εξαλείφεται αν πιούμε 1 κούπα τσάι που να περιέχει 10 γαρύφαλλα, 1 κοφτό κουτάλι του γλυκού κανέλα και 1 κοφτό κουταλάκι του γλυκού μαύρο τσάι. Τρόπος Χρήσης: βράζουμε για 3 λεπτά τα γαρύφαλλα, προσθέτουμε την κανέλα και το μαύρο τσάι, το ανακατεύουμε και το κατεβάζουμε από τη φωτιά. Μετά από 10 λεπτά το πίνουμε. Εφαρμογή 2 φορές την ημέρα για 1 εβδομάδα. 

 

Αυτά είναι μερικά από τα οποία έχουν καταγραφεί και έχουν διασωθεί στη διάρκεια του χρόνου προκειμένου να χρησιμοποιηθούν και από τη νεότερη γενιά, πάντα με σύμμαχο την επιστήμη της αλήθειας και τις σχετικές οδηγίες του θεράποντα ιατρού. 

 

Όλοι γνωρίζουμε για τα οφέλη της Μεσογειακής Διατροφής σύμφωνα με αυτήν θα πρέπει να καταναλώνουμε περισσότερα φρέσκα φρούτα και λαχανικά, λιγότερες αμυλούχες τροφές και περιορισμένα προϊόντα ζωικής προέλευσης. Μην ξεχνάμε το νερό καθώς αποτελεί την πηγή της ζωής, το 92% του σώματός μας αποτελείται από το νερό, αυτό μεταφέρει θρεπτικές ουσίες στους ιστούς, διατηρεί τη θερμοκρασία του σώματος σταθερή ενώ η έλλειψη αυτού δημιουργεί πονοκεφάλους, οξυθυμία, έλλειψη συγκέντρωσης, τάση για φαγητό. Η αφυδάτωση προκαλεί μείωση απόδοσης καύσεων στον οργανισμό (Αγγελική Περσυνάκη Διαιτολόγος – Διατροφολόγος εξειδικευμένη στις διατροφικές διαταραχές). 

 

Τι κάνουμε με τη νέα νομοθεσία, δεν τρώμε τίποτα αφού περιέχουν όλα αυτά; 

 

Όχι βέβαια, θα φάμε τα πάντα, με ασφάλεια όμως, και μαγιονέζα και μερέντα και αλλαντικά θέτοντας όμως τους δικούς μας κανόνες στην αγορά ως καταναλωτές. Ο πρώτος τρόπος αντίδρασης είναι να κάνουμε έρευνα αγοράς και να αναζητήσουμε τοπικές επιχειρήσεις που δεν χρησιμοποιούν τέτοιου είδους πρόσθετα στις τροφές π.χ. καρμίνιο (χρωστική από έντομα Ε120), σόγια και προϊόντα αυτής π.χ. πρωτεΐνη σόγια, σογιάλευρο, λεκιθίνη σόγιας κλπ. 

 

Όταν θέλουμε να αγοράσουμε ένα προϊόν από την αγορά καλό είναι να διαβάζουμε την ετικέτα προκειμένου να δούμε τι περιέχει και αν δεν αναγνωρίζουμε τα υλικά ως προϊόντα κουζίνας καλό είναι να το αποφεύγουμε. Αν δεν το αγοράσουμε θα σταματήσει να παράγεται. 

 

Αν παρ’ όλα αυτά επιθυμείς να καταναλώσεις ένα μεταποιημένο προϊόν, να ξέρεις ότι μπορείς να το φτιάξεις μόνος σου. Δες τα συστατικά προϊόντος της αρεσκείας σου π.χ. μερέντα αφαίρεσε τα συντηρητικά και τα πρόσθετα, αυτοσχεδίασε και δημιούργησε το δικό σου προϊόν. 

 

Το σίγουρο είναι ότι μέχρι τώρα δεν πρόσεχε κανείς τι έτρωγε ακόμα και την περίοδο της νηστείας στα λουκούμια, στο βιτάμ, στο νηστίσιμο κασέρι, στο νηστίσιμο λουκάνικο. Ήρθε η στιγμή της αφύπνισης. 

 

Ήρθε η ώρα της αυτάρκειας στην τροφή, μάθε πώς να μεταποιείς, να συντηρείς την τροφή και το μαγειρεμένο φαγητό εκτός ψυγείου για χρόνια… 

Μάθε, οργανώσου… Γίνε Αυτάρκης! 

 

πηγή