Aγίου Ιωάννου, αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως του Χρυσοστόμου «Πρός τε Ἰουδαίους καὶ Ἓλληνας ἀπόδειξις ὅτι ἐστὶ Θεὸς ὁ Χριστός ἐκ τῶν παρά τοῖς προφήταις πολλαχοῦ περί αὐτοῦ εἰρημένων»

(:κατά Ιουδαίων και εθνικών, απόδειξη ότι ο Χριστός είναι Θεός, με βάση όσα είπαν οι προφήτες γι’ Αυτόν σε πολλά σημεία των βιβλίων τους)

[επιλεγμένο απόσπασμα της ομιλίας όπου κατατίθενται προφητικές προρρήσεις για την Γέννηση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού]
 

Επειδή πολλοί από τους ανθρώπους δεν θα ανέχονταν να ακούνε με ευκολία μακροσκελείς λόγους, για τον λόγο ότι άλλοι είναι εκ φύσεως ράθυμοι, άλλοι έχουν παραδοθεί με πολλή αφοσίωση στις βιοτικές μέριμνες και άλλοι επειδή κατέχονται από πολλή αμάθεια, θεώρησα αναγκαίο να σας απαλλάξω από τον κόπο της μακρηγορίας, ώστε και την οκνηρία να αφαιρέσω από τους ράθυμους και να πείσω εκείνους που αποφεύγουν να διαβάζουν κάτι, να ακούσουν με πολλή προθυμία την ανάπτυξη της πραγματείας αυτής. Γι' αυτό λοιπόν δεν θα στολίσω την ομιλία μου με λέξεις και ονόματα καλολογικά, αλλά θα θέσω τα ονόματα και τις λέξεις έτσι, ώστε να είναι ευκολονόητα και στον δούλο κα στην υπηρέτρια και στη χήρα γυναίκα και στον έμπορο και στον ναύτη και στον αγρότη, και θα προσπαθήσω παντού να περιορίσω, όσο είναι δυνατό, το μήκος της ομιλίας και να κάνω σύντομη τη διδασκαλία, για να διεγείρω και με τα δύο αυτά την όρεξη των αδιάφορων ακροατών να ακούσουν με ευκολία και χωρίς κούραση τα όσα πρόκειται να λεχθούν, ώστε, συγκρατώντας τα στη μνήμη σας, να ωφεληθείτε. Θα αρχίσω τον αγώνα μου πρώτα εναντίον των εθνικών.

 

Αν δηλαδή λέγει ο ειδωλολάτρης: «Από πού γίνεται φανερό ότι ο Χριστός είναι Θεός;»(γιατί πρέπει από την αρχή να λάβουμε αυτό σαν προϋπόθεση, αφού όλα τα άλλα είναι επακόλουθα αυτού), εμείς δεν θα αρχίσουμε την απόδειξη ξεκινώντας από τον ουρανό, ούτε και από άλλα παρόμοια. Γιατί, αν του πω, ότι «ο Θεός δημιούργησε τον ουρανό και τη γη και τη θάλασσα», δεν θα το ανεχθεί· αν του πω «ότι ανέστησε νεκρούς, ότι θεράπευσε τυφλούς, ότι εξεδίωξε δαίμονες», ούτε και αυτό θα το αποδεχθεί· αν του πω, ότι «υποσχέθηκε τη βασιλεία των ουρανών και τα άρρητα αγαθά, αν του μιλήσω για την ανάσταση», όχι μόνο δεν θα τα δεχθεί, αλλά και θα γελάσει.

 

Πώς λοιπόν θα τον φέρουμε κοντά μας, και μάλιστα αν είναι ιδιώτης; Από πού αλλού, παρά από αυτά, που και από μένα και απ’ αυτόν τον ίδιο είναι κοινώς παραδεκτά και αναντίρρητα και προς τα οποία δεν έχει καμία αμφιβολία; Γιατί, αν του πω ότι δημιούργησε τον ουρανό και τα άλλα που ανέφερα προηγουμένως, δεν θα δεχόταν να πεισθεί εύκολα. Ποια είναι λοιπόν εκείνα, που κι αυτός δέχεται ότι τα έκαμε ο Θεός και δεν θα μπορούσε να προβάλλει καμία αντίρρηση; Το ότι Αυτός φύτευσε το γένος των Χριστιανών- γιατί δεν μπορεί να αρνηθεί ότι Αυτός ίδρυσε τις Εκκλησίες που υπάρχουν σε όλα τα μέρη της οικουμένης. Από αυτά θα αποδείξουμε τη δύναμή Του, και θα δείξουμε ότι είναι Θεός, και θα του πούμε ότι δεν είναι έργο απλού ανθρώπου η εξάπλωση της διδασκαλίας μέσα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα σε όλη την οικουμένη, στη στεριά και στη θάλασσα, και μάλιστα τη στιγμή που καλούσε τους ανθρώπους προς τέτοια πράγματα, και ανθρώπους τέτοιους που ήταν προκατειλημμένοι από τις κακές συνήθειές τους, ή καλύτερα που ήταν κυριευμένοι από τόσο μεγάλη κακία. Και όμως κατόρθωσε να ελευθερώσει από όλα αυτά το ανθρώπινο γένος και όχι μόνο τους Ρωμαίους, αλλά και τους Πέρσες, και γενικά όλα τα έθνη των βαρβάρων. Και όλα αυτά τα κατόρθωσε όχι με τη χρήση όπλων, ούτε με δαπάνες χρημάτων, ούτε κινώντας εναντίον τους στρατεύματα και υποκινώντας πολέμους, αλλά έχοντας στην αρχή ένδεκα ανθρώπους, άσημους, απλοϊκούς, αγράμματους, ιδιώτες, φτωχούς, κακοντυμένους, άοπλους, ανυπόδητους, με έναν και μόνο χιτώνα.

 

Γιατί όμως λέγω «κατόρθωσε»; Μπόρεσε να πείσει τόσες φυλές ανθρώπων να φιλοσοφούν όχι μόνο για τα παρόντα, αλλά και για τα μελλοντικά αγαθά, να καταργήσουν τους νόμους των πατέρων τους, να ξεριζώσουν τις επί τόσα χρόνια ριζωμένες παλιές συνήθειες και να φυτεύσουν άλλες αντί αυτών, και παίρνοντάς τους από τα εύκολα τούς οδήγησε στα δικά Του τα δύσκολα, και όλα αυτά τα κατόρθωσε ενώ πολεμούνταν από όλους και αφού υπέμεινε χλευαζόμενος τον σταυρό και τον επονείδιστο εκείνον θάνατο. Δεν μπορούν βέβαια να προβάλουν αντιρρήσεις γι' αυτά, ότι δηλαδή δεν σταυρώθηκε από τους Ιουδαίους και έπαθε άπειρα κακά από αυτούς, και ότι το κήρυγμα καθημερινά σημειώνει πρόοδο. Και το παράδοξο είναι ότι ανθεί όχι μόνο εδώ, αλλά και στους Πέρσες, αν και πολεμείται ακόμη και τώρα από αυτούς. Και αν και υπάρχει σε αυτούς μέχρι τώρα ένα πλήθος μαρτύρων, κι όμως αυτοί που ήταν και από τους λύκους πιο άγριοι, αφού δέχθηκαν το κήρυγμα, έγιναν πιο ήμεροι και από τα πρόβατα, και φιλοσοφούν για την αθανασία και την ανάσταση και τα απόρρητα αγαθά.

 

Και τα κατορθώματα αυτά δεν επιτεύχθηκαν μόνο στις πόλεις, αλλά και στην έρημο και στα χωριά και στα νησιά και στους όρμους και στα επίνεια. Και δεν είναι μόνο ιδιώτες ούτε και άρχοντες απλώς, αλλά και αυτοί που φορούν τα βασιλικά στέμματα με μεγάλη πίστη έχουν υποταγή στον Εσταυρωμένο. Και ότι όλα αυτά δεν έγιναν τυχαία, αλλά ύστερα από πρόρρηση που είχε γίνει πριν από πολύ χρόνο, θα προσπαθήσω τώρα να το αποδείξω. Καλύτερα όμως, για να μη θεωρηθεί ύποπτος ο λόγος μου, είναι ανάγκη να παραθέσω μπροστά σας τα βιβλία των Ιουδαίων που σταύρωσαν Αυτόν και να αναφέρω, μπροστά στα μάτια αυτών που δεν πιστεύουν, όλες τις μαρτυρίες γι΄Αυτόν των Γραφών που ακόμη και σήμερα φυλάσσουν. 

 

Το ότι λοιπόν ο Θεός θα γινόταν άνθρωπος, παραμένοντας Θεός, πρώτος το λέγει ο Βαρούχ: «Οὗτος ὁ Θεὸς ἡμῶν, οὐ λογισθήσεται ἕτερος πρὸς αὐτόν. ἐξεῦρε πᾶσαν ὁδὸν ἐπιστήμης καὶ ἔδωκεν αὐτὴν Ἰακὼβ τῷ παιδὶ αὐτοῦ καὶ Ἰσραὴλ τῷ ἠγαπημένῳ ὑπ᾿ αὐτοῦ· μετὰ τοῦτο ἐπὶ γῆς ὤφθη καὶ ἐν τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη (: Αυτός είναι ο Θεός μας, ο δημιουργός πάντων, ο κυβερνήτης και ηγεμόνας τους· κανείς άλλος δεν μπορεί να συγκριθεί και να αντιμετρηθεί προς Αυτόν. Αυτός βρήκε και έχει όλη την οδό της σοφίας και έδωσε αυτήν στον Ιακώβ, τον δούλο Του, και στον Ισραήλ, τον αγαπημένο Του. Έπειτα λοιπόν από αυτό, φανερώθηκε στη γη και συναναστράφηκε με τους ανθρώπους)»[Βαρούχ, 3,36-38]. Είδες πώς τα δήλωσε όλα μέσα σε λίγες λέξεις, και ότι, ενώ ήταν Θεός, έγινε άνθρωπος και ότι συναναστράφηκε τους ανθρώπους και ότι Αυτός νομοθέτησε και την Παλαιά Διαθήκη; Γιατί λέγει «Αυτός βρήκε όλη την οδό της σοφίας και την έδωσε στον Ιακώβ τον δούλο Του, τον Ισραήλ τον αγαπημένο Του». Δείχνει δηλαδή εδώ, ότι και πριν από την παρουσία Του ως άνθρωπος, Αυτός τα κυβερνούσε όλα και Αυτός τα έκανε όλα, δίνοντας τη νομοθεσία, και προνοώντας, κηδεμονεύοντας και ευεργετώντας τα πάντα.

 

Άκουσε πάλι τι λέγει άλλος προφήτης θέλοντας να δείξει ότι δεν θα είναι μόνο άνθρωπος, αλλά ότι θα γεννηθεί από Παρθένο: «Διὰ τοῦτο δώσει Κύριος αὐτὸς ὑμῖν σημεῖον(:γι’ αυτό θα δώσει ο ίδιος ο Κύριος σε σας σημείο, θαύμα μέγα και καταπληκτικό): Ἰδοὺ ἡ παρθένος ἐν γαστρὶ ἕξει καὶ τέξεται υἱόν, καὶ καλέσουσι τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ(:Να, η παρθένος, που δεν γνώρισε άνδρα, θα συλλάβει και θα γεννήσει υιό, και όσοι θα πιστεύουν σε Αυτόν, θα Τον ονομάσουν Εμμανουήλ’’)»[Ησ.7,14]· το όνομα αυτό ερμηνευόμενο σημαίνει «ο Θεός μαζί μας».

 

Έπειτα, για να δείξει ότι αυτό που φαινόταν δεν ήταν φανταστικό, αλλά ότι ήταν πράγματι άνθρωπος, πρόσθεσε λέγοντας: «διότι πρὶν ἢ γνῶναι τὸ παιδίον ἀγαθὸν ἢ κακόν, ἀπειθεῖ πονηρίᾳ τοῦ ἐκλέξασθαι τὸ ἀγαθόν, καὶ καταλειφθήσεται ἡ γῆ, ἣν σὺ φοβῇ, ἀπὸ προσώπου τῶν δύο βασιλέων(:διότι, πριν ακόμη το παιδί κατανοήσει και είναι σε θέση να διακρίνει μεταξύ αγαθού και κακού, θα απειθεί σε κάθε πονηρία, για να εκλέγει και να προτιμά πάντοτε το αγαθό. Η υπερφυσική γέννηση και αρετή του παιδιού θα είναι το σημείο που θα εγγυηθεί ότι θα μείνει ανέπαφη η χώρα, για την οποία εσύ ο βασιλιάς Άχαζ φοβάσαι εξαιτίας των δύο βασιλέων που επέδραμαν εναντίον σου)»[Ησ. 7,16].

 

Το ότι Αυτός δεν θα γινόταν μόνο άνθρωπος και δεν θα γεννιόταν από παρθένο μόνο, αλλά και θα καταγόταν από το γένος του Δαβίδ, άκουσε ότι και αυτό το προλέγει πολύ πιο μπροστά ο Ησαΐας, χρησιμοποιώντας αλληγορικά και μεταφορικά τις λέξεις, πλην όμως το προλέγει: «Καὶ ἐξελεύσεται ῥάβδος ἐκ τῆς ῥίζης Ἰεσσαί, καὶ ἄνθος ἐκ τῆς ῥίζης ἀναβήσεται. καὶ ἀναπαύσεται ἐπ᾿ αὐτὸν πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, πνεῦμα σοφίας καὶ συνέσεως, πνεῦμα βουλῆς καὶ ἰσχύος, πνεῦμα γνώσεως καὶ εὐσεβείας·ἐμπλήσει αὐτὸν πνεῦμα φόβου Θεοῦ(:Και από τη γενεαλογική ρίζα του Ιεσσαί θα φυτρώσει κλωνάρι και άνθος από τη ρίζα αυτήν θα αναβλαστήσει. Στον ευλογημένο αυτόν απόγονο του Ιεσσαί θα επαναπαυτεί το Πνεύμα του Θεού, Πνεύμα σοφίας και συνέσεως, Πνεύμα υγιούς θελήσεως και ισχύος, Πνεύμα γνώσεως και ευσεβείας· θα γεμίσει Αυτόν ο Θεός με Πνεύμα φόβου Θεού)»[Ησ. 11, 1-3]· γιατί αυτός ο Ιεσσαί ήταν πατέρας του Δαβίδ. Είναι φανερό από αυτό, ότι και από τη φυλή εκείνη καταγόταν. Και όχι μόνο το ότι θα κατάγεται από τη φυλή εκείνη, αλλά και το ότι θα προέλθει από τον οίκο του Ιεσσαί, και αυτό το προείπε, λέγοντας «θα φυτρώσει», λέγει, «ράβδος από τη ρίζα του Ιεσσαί», μιλώντας όχι απλώς για ράβδο, αλλά γι΄Αυτόν τον ίδιο και τη βασιλεία Του. Και ότι δεν το είπε αυτό εννοώντας απλώς τη ράβδο, το δήλωσε με τα επόμενα. Γιατί, αφού είπε, «θα φυτρώσει ράβδος», πρόσθεσε: «και θα αναπαυθεί σε Αυτόν πνεύμα σοφίας και συνέσεως». Κανείς βέβαια, και αν ακόμη είναι πάρα πολύ ανόητος, δεν θα πει αυτό, ότι η χάρη του Πνεύματος θα ερχόταν στο ξύλο, αλλά είναι φανερό, ότι θα ερχόταν στον Ναό εκείνο τον άμωμο. Γι' αυτό δεν είπε «θα έλθει», αλλά «θα αναπαυθεί», επειδή αφού ήλθε το Πνεύμα, παρέμεινε και δεν έφυγε. Και αυτό ακριβώς για να δηλώσει και ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, έλεγε: «Καὶ ἐμαρτύρησεν Ἰωάννης λέγων ὅτι τεθέαμαι τὸ Πνεῦμα καταβαῖνον ὡς περιστερὰν ἐξ οὐρανοῦ, καὶ ἔμεινεν ἐπ᾿ αὐτόν(:Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής μάλιστα έδωσε και την εξής μαρτυρία: “Έχω δει το Άγιο Πνεύμα να κατεβαίνει σαν περιστέρι απ’ τον ουρανό και να μένει πάνω Του μόνιμα και διαρκώς, και όχι όπως στους προφήτες, οι οποίοι δέχονταν εκτάκτως τη χάρη του Πνεύματος και για ειδικό σκοπό”)»[Ιω. 1,32].

 

Δεν παρασιώπησαν επίσης ούτε την ιουδαϊκή γνώμη, που εξέφρασαν μόλις γεννήθηκε. Καθόσον ο Ματθαίος λέγει: «Ἀκούσας δὲ Ἡρῴδης ὁ βασιλεὺς ἐταράχθη καὶ πᾶσα Ἱεροσόλυμα μετ᾿ αὐτοῦ(:Όταν όμως ο βασιλιάς Ηρώδης άκουσε τα λόγια αυτά που είπαν οι μάγοι, ταράχθηκε, επειδή φοβήθηκε μήπως ο νέος βασιλιάς γίνει αντίζηλός του. Συγχρόνως όμως ταράχθηκαν μαζί με αυτόν και οι κάτοικοι όλης της πόλεως της Ιερουσαλήμ, επειδή φοβήθηκαν μήπως η ταραχή του σκληρού Ηρώδη ξεσπάσει πάνω τους)»[Ματθ. 2,3], ενώ ο Ησαΐας άκουσε πως και αυτό το προέλεγε πριν από χρόνια λέγοντας: «Ὅτι πᾶσαν στολὴν ἐπισυνηγμένην δόλῳ καὶ ἱμάτιον μετὰ καταλλαγῆς ἀποτίσουσι καὶ θελήσουσιν εἰ ἐγενήθησαν πυρίκαυστοι. ὅτι παιδίον ἐγενήθη ἡμῖν, υἱὸς καὶ ἐδόθη ἡμῖν, οὗ ἡ ἀρχὴ ἐγενήθη ἐπὶ τοῦ ὤμου αὐτοῦ, καὶ καλεῖται τὸ ὄνομα αὐτοῦ μεγάλης βουλῆς ἄγγελος, θαυμαστὸς σύμβουλος, Θεὸς ἰσχυρός, ἐξουσιαστής, ἄρχων εἰρήνης, πατὴρ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος· ἐγὼ γὰρ ἄξω εἰρήνην ἐπὶ τοὺς ἄρχοντας, εἰρήνην καὶ ὑγίειαν αὐτῷ(:Διότι τις στολές και τα ιμάτια, τα οποία όσοι καταδυνάστευαν τον λαό μάζεψαν με δόλο και απάτη και καταπίεση, θα τα αποδώσουν πίσω και με το παραπάνω. Και οι λυτρωμένοι άνθρωποι θα θελήσουν όλα αυτά να παραδοθούν στη φωτιά. Αυτά λοιπόν θα πραγματοποιηθούν, διότι θα γεννηθεί για εμάς παιδί, θα δοθεί σε εμάς ο υιός αυτός, του Οποίου η αρχή και εξουσία υπάρχει απ' αρχής επάνω στους ώμους Του και θα καλείται το όνομα Αυτού αγγελιαφόρος της μεγάλης βουλής του Θεού, θαυμαστός σύμβουλος, Θεός ισχυρός, εξουσιαστής, αρχηγός της ειρήνης, πατήρ του μέλλοντος αιώνος)» [Ησ. 9,5-6].

 

Το ότι αυτό δεν θα μπορούσε κανείς να το πει για άνθρωπο απλό, είναι ολοφάνερο και για εκείνους που θέλουν επίμονα να φιλονικούν. Γιατί κανείς από τους ανθρώπους δεν ονομάστηκε από την αρχή των αιώνων Θεός ισχυρός, ούτε άρχοντας μιας τέτοιας ειρήνης· γιατί λέγει: «Τῆς εἰρήνης αὐτοῦ οὐκ ἔστιν ὅριον(:Της ειρηνικής Του βασιλείας δεν υπάρχει τέλος)» [Ησ. 9,7]. Και το επιβεβαιώνει η φύση των πραγμάτων, ότι η ειρήνη αυτή, από την ημέρα εκείνη που είπε ο Χριστός λίγο πριν αναληφθεί στους ουρανούς: «Εἰρήνην ἀφίημι ὑμῖν, εἰρήνην τὴν ἐμὴν δίδωμι ὑμῖν· οὐ καθὼς ὁ κόσμος δίδωσιν, ἐγὼ δίδωμι ὑμῖν. μὴ ταρασσέσθω ὑμῶν ἡ καρδία μηδὲ δειλιάτω(:Φεύγω και σας αφήνω την ειρήνη. Σας δίνω τη δική μου αληθινή και βαθιά ειρήνη, την οποία ήλθα να φέρω στον κόσμο που συνταράζεται από την αμαρτία. Δεν σας δίνω εγώ μια ειρήνη υποκριτική, απατηλή και ασταθή, σαν αυτή που δίνει ο κόσμος. Ας μην ταράζεται η καρδιά σας από εσωτερικούς φόβους κι ας μη δειλιάζει από εξωτερικά φόβητρα και απειλές)»[Ιω. 14,27], κατέλαβε ολόκληρη τη γη, ολόκληρη τη θάλασσα, ολόκληρη την οικουμένη, ολόκληρη την έρημο, καθώς και τα όρη και τα λαγκάδια και τα βουνά. Γιατί άραγε μίλησε έτσι ο Χριστός για την ειρήνη; Επειδή η ειρήνη των ανθρώπων εύκολα καταλύεται και έχει πολλές μεταβολές, ενώ η ειρήνη που δίνει Αυτός είναι σταθερή, αμετάβλητη, πάγια, μόνιμη, αθάνατη, χωρίς να έχει τέλος, και όλα αυτά ενώ εγείρονται εναντίον της από παντού μύριοι πόλεμοι, και καθημερινά γίνονται αμέτρητες επιβουλές. Αλλά ο λόγος Αυτού, που κατορθώνει τα πάντα, και αυτό το κατόρθωσε μαζί με τα άλλα.

 

Και δεν προφήτευσαν μόνο το ότι θα γίνει άνθρωπος, αλλά και τον τρόπο της παρουσίας Του στη γη. Επειδή δηλαδή επρόκειτο να έλθει χωρίς να αφήσει να πέσουν αστραπές και κεραυνοί από τον ουρανό, χωρίς να σείσει τη γη, χωρίς να συγκλονίσει τον ουρανό, χωρίς να κάνει κάποια εκπληκτικά έργα, αλλά αντίθετα γεννήθηκε αθόρυβα και χωρίς να το γνωρίζει κανείς στην οικία ενός ξυλουργού, σε μία άσημη και ταπεινή οικία, άκουσε πώς δεν το παρασιώπησε αυτό ο Δαβίδ, λέγοντας: «Καταβήσεται ὡς ὑετὸς ἐπὶ πόκον καὶ ὡσεὶ σταγὼν ἡ στάζουσα ἐπὶ τὴν γῆν(:Ο Μεσσίας θα κατέβει από τον ουρανό αθόρυβα, όπως η βροχή, η οποία πέφτει πάνω στο ποκάρι των μαλλιών, ευεργετικός όπως η ποτιστική βροχή που ποτίζει τη γη)» [Ψαλμ.71,6],θέλοντας να δηλώσει με αυτό την ατάραχη, την ήσυχη παρουσία Του.

 

Και όχι μόνο αυτό, αλλά και ένας άλλος προφήτης, θέλοντας να δείξει την ήσυχη και γεμάτη επιείκεια συναναστροφή Του με τους ανθρώπους, πρόσεχε τι λέγει. Επειδή δηλαδή, ενώ υβριζόταν, φτυνόταν, κακολογούνταν, ατιμαζόταν, μαστιγωνόταν και τέλος αφού οδηγήθηκε στον σταυρό, δεν πρόβαλε άμυνα εναντίον κανενός που Του έκαναν αυτά, αλλά τα υπέμεινε όλα με μακροθυμία και πραότητα, τις ατιμίες δηλαδή, τις επιβουλές, τη μανία, τον αδικαιολόγητο θυμό εκείνου του λαού, τις επιθέσεις, όλα αυτά θέλοντας να τα δηλώσει, έλεγε: «Κάλαμον τεθλασμένον οὐ συντρίψει καὶ λίνον καπνιζόμενον οὐ σβέσει, ἀλλὰ εἰς ἀλήθειαν ἐξοίσει κρίσιν(:Καλάμι σπασμένο δεν θα συντρίψει και λινάρι, που καπνίζει έτοιμο να σβήσει, δεν θα το σβήσει, αλλά θα φέρει στο φως και θα κηρύξει την αλήθεια)»[Ησ. 42,3]. 

 

Άλλος πάλι προφήτης, ο Μιχαίας, προλέγει και τον τόπο, όπου επρόκειτο να γεννηθεί λέγοντας: «Καὶ σύ, Βηθλεέμ, οἶκος τοῦ Ἐφραθά, ὀλιγοστὸς εἶ τοῦ εἶναι ἐν χιλιάσιν Ἰούδα· ἐκ σοῦ μοι ἐξελεύσεται τοῦ εἶναι εἰς ἄρχοντα ἐν τῷ Ἰσραήλ, καὶ αἱ ἔξοδοι αὐτοῦ ἀπ᾿ ἀρχῆς ἐξ ἡμερῶν αἰῶνος(:Και Εσύ Βηθλεέμ, που αλλιώς ονομάζεσαι και οίκος Εφραθά, μικρή είσαι μεταξύ των πόλεων του Ιούδα. Δεν έχεις ούτε χιλίους κατοίκους. Αλλά από εσένα θα προέλθει προς δόξα δική μου ένας άντρας ο οποίος θα γίνει άρχοντας του ισραηλιτικού λαού. Η αρχή και η ενέργεια Αυτού ξεπερνά την αρχή των ημερών της δημιουργίας)» [Μιχ.5,1]. Αυτός δείχνει και τη θεότητα και την ανθρωπότητα του Χριστού. Γιατί με το να πει: «Αἱ ἔξοδοι αὐτοῦ ἀπ᾿ ἀρχῆς ἐξ ἡμερῶν αἰῶνος(:Η αρχή του ένδοξου αυτού άρχοντα, η γέννησή Του από τον Θεό Πατέρα, είναι από αρχής προ πάντων των αιώνων· είναι προαιώνια και υπερβαίνει τον χρόνο· ο άρχοντας Αυτός υπάρχει αϊδίως, από την άναρχη και άχρονη αιωνιότητα. Πρόκειται για τον Μεσσία)»[ερμην. απόδοση Παν. Τρεμπέλα], φανέρωσε την προαιώνια ύπαρξή Του, ενώ λέγοντας: «Ἐκ σοῦ γὰρ ἐξελεύσεται ἡγούμενος, ὅστις ποιμανεῖ τὸν λαόν μου τὸν Ἰσραήλ (:Δεν είσαι η πιο μικρή, διότι από σένα θα βγει άρχοντας, ο οποίος θα ποιμάνει τον λαό μου τον Ισραήλ)», δήλωσε την κατά σάρκα γέννηση.

 

Και πρόσεχε πάλι να διαλάμπει εδώ και άλλη προφητεία. Γιατί δεν είπε μόνο ότι θα γεννηθεί, αλλά ότι και το χωριό, στο οποίο θα γεννηθεί, θα καταστεί λαμπρό, αν και ήταν ασήμαντο και μικρό. Διότι λέγει: «δεν είσαι καθόλου κατώτερη ως προς τους ηγεμόνες του Ιούδα». Όλη τώρα η οικουμένη τρέχει να δει τη Βηθλεέμ, όπου τοποθετήθηκε όταν γεννήθηκε, για κανένα άλλο λόγο, παρά μόνο γι’ αυτόν.

 

Άλλος πάλι προφήτης[:ο γενάρχης Ιακώβ], δήλωσε και τον χρόνο, κατά τον οποίο επρόκειτο να έλθει, λέγοντας τα εξής: «Οὐκ ἐκλείψει ἄρχων ἐξ Ἰούδα, οὐδὲ ἡγούμενος ἐκ τῶν μηρῶν αὐτοῦ,ἕως ἂν ἔλθῃ ᾧ ἀπόκειται· καὶ αὐτὸς προσδοκία ἐθνῶν. δεσμεύων πρὸς ἄμπελον τὸν πῶλον αὐτοῦ καὶ τῇ ἕλικι τὸν πῶλον τῆς ὄνου αὐτοῦ· πλυνεῖ ἐν οἴνῳ τὴν στολὴν αὐτοῦ καὶ ἐν αἵματι σταφυλῆς τὴν περιβολὴν αὐτοῦ· χαροποιοὶ οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ ἀπὸ οἴνου, καὶ λευκοὶ οἱ ὀδόντες αὐτοῦ ἢ γάλα (: Δεν θα εκλείψει άρχοντας από τη φυλή του Ιούδα και αρχηγός από τη γενιά του, μέχρις ότου έλθει Εκείνος, στα χέρια του Οποίου απόκεινται οι εξουσίες· και Αυτός θα είναι η ελπίδα και η προσμονή των λαών, ο Μεσσίας. Τόση τότε θα είναι η ευημερία, ώστε θα δένει αυτός τον όνο του στην άμπελο και το πουλάρι της όνου του στην ψαλίδα της αμπέλου. Θα πλένει όχι με νερό αλλά με κρασί τη στολή του και με το κόκκινο, σαν αίμα, κρασί του σταφυλιού θα καθαρίζει την ενδυμασία του. Οι οφθαλμοί του θα ακτινοβολούν χαρά· θα σπινθηροβολούν σαν εκείνου που πίνει οίνο. Η καθαρότητά του θα είναι άψογη, και τα δόντια του θα είναι λευκότερα από το γάλα)»[Γέν. 49, 10-12].

 

Πρόσεχε και αυτήν την προφητεία που διαλάμπει. Γιατί ήλθε τότε, όταν είχαν εκλείψει οι άρχοντες των Ιουδαίων και βρίσκονταν κάτω από την κυριαρχία των Ρωμαίων, και έτσι εκπληρωνόταν και η προφητεία εκείνη που λέγει: «δεν θα εκλείψει άρχοντας από τη φυλή του Ιούδα, ούτε αρχηγός από τους απογόνους Αυτού, μέχρι να έλθει Εκείνος στον οποίο ανήκει η εξουσία», εννοώντας τον Χριστό· γιατί όταν γεννήθηκε, ταυτόχρονα γινόταν και η πρώτη απογραφή, μετά την επικράτηση των Ρωμαίων επί του ιουδαϊκού έθνους και την υποταγή αυτών κάτω από τον ζυγό της βασιλείας αυτών. Έπειτα υποδηλώνει και κάτι άλλο, λέγοντας: «καὶ αὐτὸς προσδοκία ἐθνῶν (:και Αυτός είναι η προσδοκία των εθνών)»·γιατί ερχόμενος στον κόσμο προσέλκυσε όλα τα έθνη.

 

Επρόκειτο ο Ηρώδης, ζητώντας να μάθει πού γεννήθηκε, να φονεύσει τα παιδιά της περιοχής εκείνης. Ούτε και αυτό το αποσιώπησαν οι προφήτες, αλλά το προείπαν πριν από πολλά χρόνια, λέγοντας: «Φωνὴ ἐν Ῥαμᾷ ἠκούσθη, θρῆνος καὶ κλαυθμὸς καὶ ὀδυρμὸς πολύς· Ῥαχὴλ κλαίουσα τὰ τέκνα αὐτῆς, καὶ οὐκ ἤθελε παρακληθῆναι, ὅτι οὐκ εἰσίν(:Φωνή σπαρακτική ακούστηκε στο χωριό Ραμά της φυλής Βενιαμίν, θρήνος και κλάματα και οδυρμός πολύ. Η σύζυγος του Ιακώβ Ραχήλ, που ήταν εκεί θαμμένη, κλαίει τα παιδιά της -με το στόμα των απογόνων της μητέρων που στερήθηκαν τα μικρά τους- και δεν θέλει με κανένα τρόπο να παρηγορηθεί, διότι τα αθώα αυτά παιδιά δεν υπάρχουν πλέον στη ζωή)» [Ιερ.31,15].

 

Επρόκειτο να επανέλθει από την Αίγυπτο· και αυτό το προείπαν, λέγοντας: «Ὄρθρου ἀπεῤῥίφησαν, ἀπεῤῥίφη βασιλεὺς Ἰσραήλ· ὅτι νήπιος Ἰσραήλ, καὶ ἐγὼ ἠγάπησα αὐτὸν καὶ ἐξ Αἰγύπτου μετεκάλεσα τὰ τέκνα αὐτοῦ (:Όπως στον όρθρο, όταν ακόμη κοιμόντουσαν, απερρίφθησαν αιφνιδίως οι Ισραηλίτες. Απερρίφθη ο βασιλεύς του Ισραήλ· όταν ο ισραηλιτικός λαός διερχόταν ακόμα την πνευματικά νηπιακή του ηλικία, εγώ τον αγάπησα και τον κάλεσα από την Αίγυπτο και τον ελευθέρωσα από τη δουλεία, αυτόν και τους απογόνους Του)»[Ωσ. 11,1].

 

Αλλά και μεταβαίνοντας σε ορισμένα μέρη, επρόκειτο να διδάξει δημόσια και να επιτελέσει αμέσως θαύματα· και αυτό προλέχθηκε. Άκουσε λοιπόν τι λέγει ο Ησαΐας: «Τοῦτο πρῶτον πίε, ταχὺ ποίει, χώρα Ζαβουλών, ἡ γῆ Νεφθαλὶμ ὁδὸν θαλάσσης καὶ οἱ λοιποὶ οἱ τὴν παραλίαν κατοικοῦντες καὶ πέραν τοῦ Ἰορδάνου, Γαλιλαία τῶν ἐθνῶν, τὰ μέρη τῆς Ἰουδαίας. ὁ λαὸς ὁ πορευόμενος ἐν σκότει, ἴδετε φῶς μέγα· οἱ κατοικοῦντες ἐν χώρᾳ καὶ σκιᾷ θανάτου, φῶς λάμψει ἐφ᾿ ὑμᾶς(: Πιες πρώτα το πικρό αυτό ποτήρι, σύντομα κάνε το. Πιες το ποτήρι εσύ, η χώρα της Ζαβουλών και της Νεφθαλίμ. Εσείς που κατοικείτε την οδό, η οποία οδηγεί προς τη Μεσόγειο Θάλασσα, και οι άλλοι, που κατοικείτε στην παραλία της λίμνης Γενησαρέτ· οι κάτοικοι ανατολικά του Ιορδάνη, η Γαλιλαία αυτή των εθνών και ολόκληρη η Ιουδαία. Ο λαός των χωρών αυτών, που βρίσκεται και ζει στο πνευματικό σκοτάδι, θα δουν πρώτοι το μεγάλο φως του Μεσσία. Σε σας, που κατοικείτε στη χώρα, όπου επικρατεί η σκιά του θανάτου, θα λάμψει το σωτήριο και χαρμόσυνο φως)»[Ησ. 9,1-2]. Με τα λόγια αυτά φανερώνει την εκεί παρουσία του Χριστού, τη διδασκαλία Του και την επίγνωσή Του από τα θαύματά Του.

 

Έπειτα, διηγούμενος άλλα θαύματα και δείχνοντας πως θεράπευσε χωλούς, πως χάρισε το φως σε τυφλούς, πως έδωσε τη λαλιά σε άλαλους, λέγει: «Τότε ἀνοιχθήσονται ὀφθαλμοὶ τυφλῶν, καὶ ὦτα κωφῶν ἀκούσονται(:Τότε θα ανοίξουν οφθαλμοί τυφλών και θα ακούσουν αυτιά κωφών)». Και αμέσως μετά από αυτά: «Τότε ἁλεῖται ὡς ἔλαφος ὁ χωλός, τρανὴ δὲ ἔσται γλῶσσα μογιλάλων, ὅτι ἐῤῥάγη ἐν τῇ ἐρήμῳ ὕδωρ καὶ φάραγξ ἐν γῇ διψώσῃ(:Τότε ο χωλός, αφού θεραπευτεί, θα πηδά σαν το ελάφι, και μεγαλόφωνα θα ακούγεται να ομιλεί η γλώσσα των βουβών, διότι ξέσπασε και αναπήδησε άφθονο νερό στην έρημο, και φαράγγι γεμάτο νερό στην έως τώρα ξηρή και διψασμένη γη)» [Ησ.35,5-6], πράγμα που ποτέ άλλοτε δεν συνέβηκε, παρά μόνο κατά την παρουσία Αυτού.

 

Μερικά θαύματά Του τα μνημόνευσαν οι προφήτες κατά εντελώς ειδικό τρόπο. Εισήλθε λοιπόν κάποτε στον ναό και τα παιδιά που ακόμη θήλαζαν και δεν μπορούσαν να αρθρώσουν λέξεις, έψαλλαν γι’ Αυτόν ύμνους ιερούς, λέγοντας τα εξής: «Ὡσαννὰ τῷ υἱῷ Δαυΐδ· εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου· ὡσαννὰ ἐν τοῖς ὑψίστοις(:Δόξα στον απόγονο του Δαβίδ, που περιμέναμε έως τώρα. Δοξασμένος να είναι αυτός που έρχεται σταλμένος από τον Κύριο. Δόξα στον Θεό ας κράζουν και οι άγγελοι που βρίσκονται στα υψηλότερα μέρη του ουρανού)»[Ματθ.21,9]. Αυτό το είπε από πριν ο προφήτης με αυτά τα λόγια: «Ἐκ στόματος νηπίων καὶ θηλαζόντων κατηρτίσω αἶνον ἕνεκα τῶν ἐχθρῶν σου τοῦ καταλῦσαι ἐχθρὸν καὶ ἐκδικητήν(:Από τα στόματα και αυτών ακόμη των νηπίων και θηλαζόντων παιδιών άκουσες και ακούς τέλειο ύμνο πίστεως και δοξολογίας προς Εσένα, εις πείσμα των μεγάλων απίστων εχθρών Σου και κατεξευτελισμό και εξουδένωση εκείνου, ο οποίος τολμά να παρουσιαστεί εχθρός και αντίδικός Σου)» [Ψαλμ.8,3]. Βλέπεις πως η φύση αυτή καθ’ εαυτήν αγωνίζεται να διακηρύξει τον Δημιουργό της, και τα άκακα βρέφη, τα ανίκανα να αρθρώσουν ακόμη λέξη, ανέλαβαν έργο αποστολικό;

 

Μιλώντας αλλού προς τους Ιουδαίους, επειδή εξαιτίας της αγνωμοσύνης τους έλεγε τα περισσότερα συγκαλυμμένα, υπό μορφή αινιγμάτων και παραβολών, προφητεύτηκε και αυτό από πριν: «Ἀνοίξω ἐν παραβολαῖς τὸ στόμα μου, φθέγξομαι προβλήματα ἀπ᾿ ἀρχῆς(: Θα αρχίσω με διδακτικές παραβολικές ιστορίες, γεμάτες με ιερά διδάγματα. Θα σας διηγηθώ αρχαία γεγονότα με βαθύτατα νοήματα)» [Ψαλμ.77,2]. Αλλά και τη σοφία του κηρύγματός Του προφητεύοντας από πριν ο προφήτης λέγει: «Ὡραῖος κάλλει παρὰ τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων, ἐξεχύθη χάρις ἐν χείλεσί σου· διὰ τοῦτο εὐλόγησέ σε ὁ Θεὸς εἰς τὸν αἰῶνα(:Είσαι Εσύ, ω Χριστέ και Μεσσία, ωραιότατος. Η ωραιότητά Σου υπερβαίνει όλες τις καλλονές των ανθρώπων. Ιδιαίτερη χάρη έχει χυθεί στους λόγους των χειλέων Σου. Για τον λόγο αυτόν ο Θεός σε ευλόγησε, σου έδωσε χάριτες και δωρεές σε όλους τους αιώνες)» [Ψαλμ.44,3].

 

Άλλος πάλι προφήτης λέγει: «Ἰδοὺ συνήσει ὁ παῖς μου καὶ ὑψωθήσεται καὶ δοξασθήσεται καὶ μετεωρισθήσεται σφόδρα(:Ιδού το παιδί μου, ο Μεσσίας, θα γεμίσει από σοφία και σύνεση, για να εννοήσει πλήρως και να εκπληρώσει την αποστολή Του. Θα υψωθεί, θα δοξαστεί, θα μεγαλυνθεί στον υπέρτατο βαθμό)» [Ησ. 52,13]. Διηγούμενος επίσης πάλι αυτός ο ίδιος προφήτης με συντομία τα κατορθώματα της παρουσίας Του στη γη τα συνοδευόμενα από θαύματα, λέγει τα εξής: «Πνεῦμα Κυρίου ἐπ᾿ ἐμέ, οὗ εἵνεκεν ἔχρισέ με· εὐαγγελίσασθαι πτωχοῖς ἀπέσταλκέ με, ἰάσασθαι τοὺς συντετριμένους τὴν καρδίαν, κηρύξαι αἰχμαλώτοις ἄφεσιν καὶ τυφλοῖς ἀνάβλεψιν(: Ο παις Κυρίου λέγει: Πνεύμα Κυρίου είναι και μένει σε Εμένα, διότι με αυτό με έχρισε ο Κύριος ως άνθρωπο και με έστειλε να κηρύξω στους φτωχούς και γυμνούς από πίστη ανθρώπους το χαρμόσυνο μήνυμα της σωτηρίας· να θεραπεύσω αυτούς, των οποίων η καρδιά έχει συντριβεί από το βάρος της αμαρτίας· να κηρύξω στους δούλους της αμαρτίας την άφεση και την απελευθέρωση· να χαρίσω ανάβλεψη σε εκείνους που έχουν σκοτισμένο και τυφλωμένο τον νου από τα πάθη της αμαρτίας)» [Ησ. 61,1].

 

Επίσης, επειδή επρόκειτο να αποστραφούν αδικαιολόγητα και χωρίς να έχουν καμία κατηγορία μικρή ή μεγάλη ενάντια σε Εκείνον που τόσο πολύ τους ευεργέτησε, και αυτό προλέχθηκε. Άκουσε λοιπόν τον Δαβίδ που προλέγει ακριβώς, λέγοντας τα εξής: «Μετὰ τῶν μισούντων τὴν εἰρήνην ἤμην εἰρηνικός· ὅταν ἐλάλουν αὐτοῖς, ἐπολέμουν με δωρεάν(:Με τους ανθρώπους οι οποίοι μισούσαν την ειρήνη, εγώ ήμουνα πάντοτε ειρηνικός. Όταν συνομιλούσα με αυτούς, εκείνοι με πολεμούσαν χωρίς λόγο και αφορμή)» [Ψαλμ. 119,7].

 

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

 

ΠΗΓΕΣ:

• Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Λόγοι δογματικοί, Κατά εθνικών και Ιουδαίων, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1988, τόμος 34, σελίδες 13-29.
• Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 3, Κατά Ιουδαίων και εθνικών περί της θεότητος του Χριστού, σελ. 13-22.
• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
• Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
• Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
• Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016. 
• https://www.agia-aikaterini-larissis.com/agia-grafi-palaia-diathiki/ 
• https://www.agia-aikaterini-larissis.com/agia-grafi-kaini-diathiki/ 
• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html 
• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm
• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ