Ετσι, η μέχρι σήμερα προφορική μαρτυρία για μια μεγάλη σφαγή του 16ου αιώνα από Οθωμανούς κατακτητές που είχε ως αποτέλεσμα τον τραγικό θάνατο όλων των μονάχων, επιβεβαιώνεται και εγγράφως στα τελευταία χειρόγραφα που ήρθαν εκ νέου στην κυριότητα της μονής πριν από ένα περίπου χρόνο.
Αυτό ανακοίνωσε ο μητροπολίτης Δράμας Δωρόθεος στη διάρκεια συνέντευξης τύπου που παραχώρησε με τον ομότιμο καθηγητή του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης και συστηματικό ερευνητή των χειρόγραφων και της ιστορίας της Ιεράς Μονής Παναγίας Εικοσιφοίνισσας, Γιώργο Παπάζογλου.
Από οίκο πλειστηριασμών της Νέας Υόρκης πίσω στη Δράμα
Τον Οκτώβριο του 2023 ο μητροπολίτης Λαοδικείας Θεοδώρητος, ως εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριάρχη στην Αθήνα, παρέδωσε στον μητροπολίτη Δράμας τρία κλεμμένα χειρόγραφα της ιεράς μονής Εικοσιφοίνισσας που χρονολογούνται από τον 16ο αιώνα. Τα ανωτέρω χειρόγραφα με την διαμεσολάβηση της αρχιεπισκοπής Αμερικής περιήλθαν στην νόμιμη κατοχή του Οικουμενικού Πατριαρχείου από την συλλογή του οίκου πλειστηριασμών Swann Auction Galleries της Νέας Υόρκης.
Μετά την κλοπή τους από την μονή το 1917 από τους Βούλγαρους, κατέληξαν στην Αμερική από όπου και πουλήθηκαν το 2008 σε συλλέκτη του Σικάγου, ο οποίος όμως τα επέστρεψε όταν διαπίστωσε την νομικά και ηθικά επισφαλή κυριότητά τους.
Τα χειρόγραφα παρέμεναν για χρόνια στον συγκεκριμένο οίκο πλειστηριασμών και αφού διαπιστώθηκε ότι πρόκειται για κλεμμένα της Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Παναγίας Εικοσιφοινίσσης, αποφασίσθηκε από τους υπευθύνους να προβούν στις νόμιμες ενέργειες προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ώστε αυτά να επιστραφούν στον νόμιμο ιδιοκτήτη.
Το μεγάλο μυστικό που έκρυβαν τα χειρόγραφα
Σε ένα από αυτά τα χειρόγραφα με την ένδειξη Χ 8 βρέθηκε από τον κ. Παπάζογλου σημείωμα και κείμενο σχετικό με τη σφαγή των μοναχών της Εικοσιφοίνισσας από τους Οθωμανούς το έτος 1507.
Ο κ. Δωρόθεος υπογράμμισε ότι «μέχρι σήμερα γνωρίζαμε την ύπαρξη ενός χειρόγραφου μόνο από μαρτυρίες μελετητών της ιστορίας της μονής όπου αναφέρονταν ότι οι σφαγιασθέντες μοναχοί ήταν 172». Ωστόσο, με την εύρεση πλέον του χαρτώου χειρογράφου, «έχουμε όλα τα ονόματα των σφαγιασθέντων μοναχών, που βρήκαν τραγικό θάνατο στις 25 Αυγούστου του 1507 και οι οποίοι μνημονεύονταν στη λεγομένη Παρρησία».
Το χειρόγραφο σημείωμα αναφέρει: «Ἔτους, ζιε΄ (1507) ἦλθε μεγάλη καί ἄορος συμφορά εἰς τό ἅγιον μοναστήριον καί ἔκοψαν τούς καλογέρους καί ἐκούρσευσαν καί τό μοναστήριον, ἐν μηνί αὐγούστῳ κε΄ (25) ἰν(δικτιῶνος) ι». Στη συνέχεια, κάτω από τον τίτλο «Ταῦτοι εἶναι οἱ μοναχοί», υπάρχει κατάλογος των σφαγιασθέντων μοναχών και άλλων. Στο περιθώριο (ώα) του φύλλου 31 υπάρχει και επιβεβαίωση της συνέχειας του καταλόγου των σφαγιασθέντων μοναχών με την γραφή των χρόνων εκείνων και τον χαρακτηρισμό: «Των αδικοφονεμένων».
Να σημειωθεί ότι τα θύματα της σφαγής ήταν συνολικά 202, εκ των οποίων 24 ιερομόναχοι, 3 διάκονοι, 145 μοναχοί και 30 προσκυνητές της μονής.
Από τη μελέτη του συγκεκριμένου χειρόγραφου από τον κ. Παπάζογλου διαπιστώθηκε ακόμα ότι το χαρτί ήταν δυτικού τύπου, σύγχρονο των γεγονότων και σε διάφορα φύλλα, ενώ φαίνεται να παράγεται στην εποχή εκείνη. «Επομένως, ο μοναχός – συγγραφέας του σημειώματος και του καταλόγου των σφαγιασθέντων είναι σύγχρονος και γνωρίζει τα γεγονότα από πρώτο χέρι», υπογραμμίζει ο μητροπολίτης Δράμας.
Ο καθηγητής Παπάζογλου, στη διάρκεια της συνέντευξης τύπου, αναφέρθηκε επίσης στο μακρύ και δύσκολο ταξίδι των συγκεκριμένων χειρογράφων πριν αυτά επιστρέψουν στην ιερά μονή. Τέλος, ο μητροπολίτης Δράμας χαρακτήρισε το όλο γεγονός μεγάλη ευλογία της Παναγίας και επισήμανε ότι θα συνεχίσει, υπό τη σεπτή καθοδήγηση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, τον αγώνα επιστροφής των υπόλοιπων χειρογράφων και κειμηλίων στην ιερά μονή.
Σύντομη ιστορία της Μονής
Η Παναγία η Εικοσιφοίνισσα με την αχειροποίητο θαυματουργή εικόνα της, είναι ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα, όχι μόνο της Μακεδονίας, αλλά ολόκληρης της Ελλάδας και το παλαιότερο εν ενεργεία μοναστήρι στη χώρα και την Ευρώπη.
Στο κατάφυτο Παγγαίο, σε υψόμετρο 753 μέτρων, βρίσκεται στα όρια των νομών Σερρών – Καβάλας, αλλά εκκλησιαστικά ανήκει στη Μητρόπολη Δράμας.
Αφού ολοκλήρωσε το πρώτο εκκλησάκι ο Άγιος Γερμανός αναζήτησε στο δάσος ένα ξύλο κατάλληλο για να εικονίσει τη Θεοτόκο, ως ένδειξη ευχαριστίας. Όταν το επεξεργάστηκε και το ετοίμασε ξαφνικά το ξύλο ράγισε και ο άγιος λυπήθηκε και σκέφτηκε να το αφήσει. Τότε ένα «φοινικούν», υπέρλαμπρο δηλαδή, κοκκινωπό φως έλουσε το σχισμένο ξύλο και φάνηκε η Παναγία μας μαζί με το Χριστό και μια φωνή ακούστηκε να του λέει: «Παιδί μου ήλπισε, εγώ είμαι εδώ» και τη στιγμή εκείνη εντυπώθηκε η Παναγία πάνω στο ξύλο. Αυτό το φως έδωσε και το όνομα στην αχειροποίητο εικόνα (εικών – φοίνισσα).
Δεύτερος κτίτορας θεωρείται ο Άγιος Διονύσιος ο Α΄ (15ο αιώνα), ο οποίος παραιτήθηκε από τη θέση του Οικουμενικού Πατριάρχη και έγινε ηγούμενος της μονής δίνοντας της τη μεγαλύτερη λαμπρότητα.
Κατά την Τουρκοκρατία, η συμβολή της Ιεράς Μονής στη διατήρηση της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού υπήρξε ανεκτίμητη. Η δράση των μοναχών στην ευρύτερη περιοχή προκάλεσε την οργή των Τούρκων, οι οποίοι θανάτωσαν το 1507 και τους 172 μοναχούς. Το μνημείο τους βρίσκεται προ της μονής.
Το 1798, μετά την πρώτη του Πατριαρχία, έμεινε ως εξόριστος στη μονή ο μετέπειτα Εθνομάρτυρας και άγιος Γρηγόριος Ε΄.
Το 1917 οι Βούλγαροι άρπαξαν τα περισσότερα κειμήλια και τα μετέφεραν στη Βουλγαρία, όπου φυλάσσονται μέχρι σήμερα στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Σόφιας.
Κατά την περίοδο εκείνη των επιθέσεων και αρπαγών των Βουλγάρων, ένας αξιωματικός τους επιχείρησε να συλήσει την Εικόνα της Παναγίας, αλλά τινάχθηκε πίσω και εξέπνευσε, ενώ η μπότα και το πιστόλι του αποτυπώθηκαν στις μαρμάρινες πλάκες του δαπέδου για να ενθυμίζουν πάντοτε το θαύμα. Ακόμα και σήμερα στο μαρμάρινο δάπεδο του Ναού φαίνονται αυτά τα σημεία.
Το 1943 οι Βούλγαροι, στην Κατοχή, εκδίωξαν πάλι τους μοναχούς, έβαλαν φωτιά και κάηκε όλο το μοναστήρι εκτός από το ναό. Η Ιερά Μονή Εικοσιφοίνισσας αφέθηκε έρημη μέχρι την επαναλειτουργία της ως γυναικείου μοναστηριού το 1967. Σήμερα στη μονή ζουν περίπου 25 μοναχές.
Συνεχής η προσπάθεια επαναφοράς των κλέμμένων κειμηλίων στην Ιερά Μονή
Η μέχρι σήμερα σημαντική έρευνα που έγινε από τον καθηγητή κ. Παπάζογλου ο οποίος μελέτησε σε βάθος και όσο λίγοι το θέμα των κλεμμένων κειμήλιων, αναφέρει ότι είναι περισσότερα από 2.000 στον αριθμό και περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων ιερά λατρευτικά αντικείμενα, χειρόγραφους κώδικες και αρχέτυπα. Μάλιστα, ο καθηγητής του ΔΠΘ έχει συγγράψει και βιβλία για τα κλεμμένα κειμήλια από ολόκληρη την ανατολική Μακεδονία και την Θράκη.
«Μια πολύ καλή κίνηση», σημειώνει ο ποιμενάρχης της Δράμας Δωρόθεος, «θα ήταν το βιβλίο του καθηγητή κ. Παπάζογλου για τα αρχεία και τα κειμήλια της Εικοσιφοίνισσας να μεταφραστεί και στην αγγλική γλώσσα, ώστε να υπάρχει καλύτερη επικοινωνία του συγκεκριμένου θέματος σε διεθνές επίπεδο. Προσωπικά, θα αναλάβω την πρωτοβουλία να συνομιλήσω με τους αδελφούς μητροπολίτες Σερρών και Ξάνθης, μητροπόλεις που επίσης αντιμετωπίζουν ανάλογα προβλήματα με κλεμμένα κειμήλια, ώστε από κοινού να κάνουμε μια προσπάθεια προς κάθε κατεύθυνση ενημερώνοντας τους εμπλεκόμενους φορείς. Πιστεύω ότι ενόψει των ευρωεκλογών αλλά και της ανάληψης της πρωθυπουργίας της γειτονικής χώρας από μια γυναίκα που διακατέχεται από ευρωπαϊκές αντιλήψεις, οι συνθήκες είναι ευνοϊκές για να ανοίξει μια τέτοια συζήτηση».
Μέχρι σήμερα στην ιερά μονή Παναγίας Εικοσιφοίνισσας Παγγαίου έχουν επιστραφεί συνολικά τρία πολύ σημαντικά κειμήλια. Το πρώτο το 2016, το δεύτερο το 2020 και το τρίτο το 2023. Και τα τρία ήταν χειρόγραφα που βρίσκονταν στις ΗΠΑ. Οι άοκνες προσπάθειες του Οικουμενικού Πατριαρχείου, της Μητρόπολης Δράμας και η συμβολή της αρχιεπισκοπής Αμερικής απέδωσαν καρπούς και κατέστη δυνατόν τα κειμήλια αυτά να επαναπατριστούν.
Τον Δεκέμβριο του 2016 ο τότε αρχιεπίσκοπος Αμερικής Δημήτριος επισκέφθηκε τη Δράμα προκειμένου να παραδώσει ο ίδιος στον μακαριστό μητροπολίτη Δράμας Παύλο τον «Κώδικα 1424» (Codex 1424), που αποτελεί το παλαιότερο πλήρες χειρόγραφο της Καινής Διαθήκης στον κόσμο, γραμμένο στα ελληνικά. Το κειμήλιο αυτό είχε πουληθεί στις ΗΠΑ - όπου κατέληξε - το 1920 από έναν ευρωπαίο βιβλιοπώλη, και βρέθηκε στην κατοχή της Λουθηρανικής Θεολογικής Σχολής του Σικάγου, όπου φυλάσσονταν.
Ο «Κώδικας 1424», γράφτηκε τον 9ο ή 10ο αιώνα από τον μοναχό Σάββα. Έχει διαστάσεις 28 επί 18 εκατοστά και στις 674 σελίδες του (337 φύλλα γραμμένα και στις δύο πλευρές), περιλαμβάνει το σύνολο της Καινής Διαθήκης. Αιώνες μετά τη γραφή του προστέθηκαν ως σχόλια στα περιθώρια των σελίδων αποσπάσματα κειμένων του Ιωάννη του Χρυσοστόμου, του Μεγάλου Βασιλείου και άλλων.
Τον Νοέμβριο του 2020 και ενώ είχε φύγει από τη ζωή ο μητροπολίτης Δράμας Παύλος, επιστράφηκε το δεύτερο κατά σειρά κειμήλιο. Επρόκειτο για ένα από τα παλαιότερα στον κόσμο σωζόμενα ελληνικά χειρόγραφα περγαμηνά ευαγγέλια, γραμμένο στο τέλος του 10ου αρχές του 11ου αιώνα. Το χειρόγραφο, με αριθμό ταξινόμησης 220, είχε εξαφανιστεί για πάρα πολλά χρόνια και από το 2011 βρισκόταν στην κατοχή του μουσείου της Βίβλου που εδρεύει στη Νέα Υόρκη.
Ήταν η σειρά του αρχιεπισκόπου Αμερικής Ελπιδοφόρου να μεταφέρει το κλαπέν κειμήλιο στο μοναστήρι, παρουσία τότε του τοποτηρητή της μητρόπολης Δράμας, μητροπολίτη Ξάνθης Παντελεήμονα.
Να σημειωθεί πως τον Ιανουάριο του 2020 εκπρόσωποι του μουσείου της Βίβλου επισκέφθηκαν τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο και τον ενημέρωσαν ότι το μουσείο διεξήγαγε έρευνα ρουτίνας προέλευσης για ένα ελληνικό λειτουργικό χειρόγραφο των τεσσάρων Ευαγγελίων που χρονολογούνταν στα τέλη του 10ου έως τις αρχές του 11ου αιώνα. Η έρευνα αποκάλυψε ότι ήταν ένα από τα πολλά αντικείμενα που λεηλατήθηκαν από την ιερά μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης (επίσης γνωστή ως Kosinitza) από βούλγαρους στρατιώτες κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Ταυτόχρονα, εξέφρασαν την πρόθεση να επιστρέψουν το κειμήλιο στον αρχικό κάτοχό του, την ιερά μονή, όπως και το έπραξαν στο τέλος του ίδιου χρόνου.
Τον Οκτώβριο του 2013 ο μητροπολίτης Λαοδικείας Θεοδώρητος, ως εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριάρχη, παρέδωσε στον μητροπολίτη Δράμας τρία κλαπέντα χειρόγραφα της ιεράς μονής Εικοσιφοίνισσας που χρονολογούνται από τον 17ο αιώνα. Τα ανωτέρω χειρόγραφα περιήλθαν στην νόμιμη κατοχή του Οικουμενικού Πατριαρχείου από την συλλογή του οίκου πλειστηριασμών Swann Auction Galleries της Νέας Υόρκης.
Τα χειρόγραφα, μετά την κλοπή τους από την μονή το 1917 κατέληξαν στην Αμερική από όπου και πουλήθηκαν το 2008 σε συλλέκτη του Σικάγου, ο οποίος όμως τα επέστρεψε όταν διαπίστωσε την νομικά και ηθικά επισφαλή κυριότητά τους.
Τα χειρόγραφα παρέμεναν για χρόνια στον συγκεκριμένο οίκο πλειστηριασμών και αφού διαπιστώθηκε ότι πρόκειται για κλεμμένα της Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Παναγίας Εικοσιφοινίσσης, αποφασίσθηκε από τους υπευθύνους να προβούν στις νόμιμες ενέργειες προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ώστε αυτά να επιστραφούν στον νόμιμο ιδιοκτήτη.
απόσπασμα από ΕΔΩ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούμε τα σχολιά σας να ειναι σχετικά με το θέμα, περιεκτικά και ευπρεπή. Για την καλύτερη επικοινωνία δώστε κάποιο όνομα ή ψευδώνυμο. Διαφημιστικά σχόλια δεν δημοσιεύονται.
Επειδή δεν υπάρχει η δυνατότητα διόρθωσης του σχολίου σας παρακαλούμε μετά την τελική σύνταξή του να ελέγχεται. Προτιμάτε την ελληνική γραφή κι όχι την λατινική (κοινώς greeklish).
Πολύ σημαντικό είναι να κρατάτε προσωρινό αντίγραφο του σχολίου σας ειδικά όταν είναι εκτενές διότι ενδέχεται να μην γίνει δεκτό από την Google (λόγω μεγέθους) και θα παραστεί η ανάγκη να το σπάσετε σε δύο ή περισσότερα.
Το σχόλιό σας θα δημοσιευθεί, το αργότερο, μέσα σε λίγες ώρες, μετά από έγκριση του διαχειριστή του ιστολογίου, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να δημοσιεύει όλα τα σχόλια που δεν παραβαίνουν τους όρους που έχουμε θέσει στις παρούσες οδηγίες.
Υβριστικά, μη ευπρεπή και προπαγανδιστικά σχόλια θα διαγράφονται ή δεν θα δημοσιεύονται.