«Πῶς ὑπομένεις, πάτερ, στερούμενος τὴν παρηγοριὰ τῶν βιβλίων;»
Ὁ Ἴδιος ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς προσπαθοῦσε διαρκῶς νὰ κάνῃ τοὺς μαθητὲς Του νὰ ἔχουν πάντοτε πνεῦμα μαθητείας, ὥστε νὰ καθίστανται «πανταχοῦ διδαχθέντες».
Καὶ αὐτὸ θέλει νὰ τὸ κάνουμε καὶ ἐμεῖς, γιατί κάθε τί ποὺ Ἐκεῖνος δημιούργησε, ἔχει τὴν χρησιμότητά του καὶ ἀναβλύζει, ἀπὸ μέσα του, λόγους, ποὺ γίνονται ἀντιληπτοὶ μόνο μέσῳ τῶν πνευματικῶν αἰσθητηρίων, γιὰ νὰ μποροῦμε καὶ ἐμεῖς νὰ μαθαίνουμε κάτι ἀπὸ τὸν λόγο καὶ τὸν Λόγο Του:
«Οἱ οὐρανοὶ διηγοῦνται δόξαν Θεοῦ, ποίησιν δὲ χειρῶν αὐτοῦ ἀναγγέλλει τὸ στερέωμα. ἡμέρα τῇ ἡμέρᾳ ἐρεύγεται2 ῥῆμα, καὶ νὺξ νυκτὶ ἀναγγέλλει γνῶσιν. οὐκ εἰσὶ λαλιαὶ οὐδὲ λόγοι, ὧν οὐχὶ ἀκούονται αἱ φωναὶ αὐτῶν· εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ῥήματα αὐτῶν» Ψαλμός 18, 2-5
Ὁ Ἴδιος ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς εἶναι καὶ Ἐκεῖνος ποὺ μᾶς ζητᾶ νὰ κοιτάμε γύρω μας στὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ καὶ νὰ παρατηροῦμε προσεκτικὰ τὰ ἄνθη τοῦ ἀγροῦ, ὥστε νὰ βεβαιωνόμαστε γιὰ τὴν μέριμνά Του γιὰ ἐμᾶς:
«ἐμβλέψατε εἰς τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ, ὅτι οὐ σπείρουσιν οὐδὲ θερίζουσιν οὐδὲ συνάγουσιν εἰς ἀποθήκας καὶ ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος τρέφει αὐτά» Κατά Ματθαῖον 6, 26
«καταμάθετε τὰ κρῖνα τοῦ ἀγροῦ πῶς αὐξάνει· οὐ κοπιᾷ οὐδὲ νήθει» Κατά Ματθαῖον 6, 28
Μᾶς ζητάει, ἀκόμα, νὰ μοιάσουμε μὲ τὰ φίδια στὴν φρόνηση καὶ μὲ τὰ περιστέρια στὴν ἀκεραιότητα:
«γίνεσθε οὖν φρόνιμοι ὡς οἱ ὄφεις καὶ ἀκέραιοι ὡς αἱ περιστεραί» Κατά Ματθαῖον 10, 16
Γιατί κάθε ζωντανὸ πλάσμα Του ἔχει κάποια ἀρετή, ποὺ πρέπει νὰ βάλουμε στόχο νὰ ἀποκτήσουμε, ἀλλὰ καὶ κάποιο χαρακτηριστικό, ποὺ πρέπει νὰ ἀποφύγουμε ἢ νὰ ἀποβάλουμε.
Καὶ δὲν εἶναι καὶ λίγες οἱ φορὲς ποὺ ὁ Ἴδιος ὁ Θεὸς βάζει αὐτοὺς τοὺς παράξενους «ἠθοποιοὺς» Του, ποὺ λέγονται ζῶα, νὰ παίξουν μιὰ κάποια «θεατρικὴ παράσταση» μπροστά μας, ποιῶντας διάφορα ἤθη καὶ μπαίνοντας σὲ διάφορους ρόλους, εἴτε μὲ κάποιο καλὸ σενάριο, εἴτε μὲ κάποιο κακό, εἴτε μὲ κάτι εὐχάριστο, εἴτε μὲ κάτι δυσάρεστο, γιὰ νὰ μᾶς διδάξει πράγματα ἢ νὰ καθρεφτίσει πάνω τους τὸν ἑαυτό μας, ὥστε νὰ μᾶς κάνει νὰ δοῦμε πὼς μοιάζουμε ἐμεὶς οἱ ἴδιοι στὴν συμπεριφορὰ καὶ στὸ ἦθος ὡς πρόσωπα, ὡς οἰκογένειες καὶ ὡς κοινωνία.
Ἔτσι, γιὰ παράδειγμα, μᾶς βάζει μὲν νὰ δοῦμε τὴν ἀφοσίωση τῶν περιστεριῶν στὸ μοναδικὸ ταίρι τους, μαζὶ μὲ τὸν τύπο τῆς οἰκογένειάς τους καὶ τὴν τάξη τους στὸ μεγάλωμα τῶν νεοσσῶν τους, γιὰ νὰ μᾶς δείξει, τόσο τὴν ὀμορφιὰ καὶ τὴν εὐπρέπειά τους, ὅσο καὶ γιὰ νὰ μᾶς ἐμπνεύσει γιὰ τὴν δική μας ζωή.
Μᾶς βάζει, ὅμως, νὰ δοῦμε καὶ τὶς κοινωνίες τῶν γατῶν καὶ τῶν σκυλιῶν, τὰ ὁποῖα, ἂν καὶ πολὺ ὄμορφα καὶ συμπαθῆ, ὄχι μόνο δὲν χαρακτηρίζονται ἀπὸ τὴν μονογαμία καὶ τὴν ἀφοσίωσή τους σὲ κάποιο συγκεκριμένο ταίρι, ἀλλὰ φτάνουν, πολλὲς φορές, καὶ στὸ σημεῖο νὰ διαπράττουν αἱμομιξίες, διαστροφές, τσακωμούς, θανατώσεις τῶν μικρῶν τους, ἀκόμα καὶ ἀπὸ τὶς ἴδιες τὶς μητέρες τοὺς κ.α.
Καὶ αὐτὸ γιὰ νὰ καταλάβουμε μέσα ἀπὸ ἐκείνα τὸ πὼς ἐμεὶς μπορεῖ νὰ δείχνουμε, πραγματικά, ὥστε νὰ συνειδητοποιήσουμε τὴν δική μας πνευματικὴ ἀσχήμια καὶ κατάντια στὸ συγκεκριμένο ζήτημα.
Γενικά, τὰ ζῶα, ποὺ δημιουργήθηκαν ἀπὸ τὸν Θεὸ γιὰ νὰ εἶναι βοηθοί μας, κάποιες φορές, μᾶς «βοηθοῦν» νὰ δοῦμε κάτι κακὸ καὶ ἐπιζήμιο ποὺ πρέπει νὰ ἀποφύγουμε ἢ ποὺ πρέπει νὰ σταματήσουμε νὰ κάνουμε, καὶ κάποιες ἄλλες, κάτι καλὸ καὶ ὠφέλιμο ποὺ πρέπει νὰ μιμηθοῦμε.
(Πάντως, δὲν εἶναι καὶ λίγες οἱ φορὲς ποὺ οἱ κρουνοὶ τῶν ὄντων στερεύουν ἀπὸ λόγους, ἱκανοὺς νὰ περιγράψουν ὅλα αὐτὰ τὰ ἄσχημα ποὺ γίνονται ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους, πάνω σὲ τοῦτο ἐδῶ τὸν στρογγυλὸ ἔνυδρο βράχο ποὺ στριφογυρίζει διαρκῶς γύρω ἀπὸ ἕνα ἄστρο ποὺ ὀνομάζεται Ἥλιος...)
Καὶ εἶναι, πράγματι, τραγικὸ νὰ βλέπεις, ὄχι καὶ σὲ λίγες περιπτώσεις, νὰ μᾶς διδάσκουν ἐκεῖνα τὸ πῶς θὰ πρέπει νὰ συμπεριφερόμαστε ἐμεῖς σωστὰ ὡς ἄνθρωποι.
Ἀκόμα καὶ τὰ ἄγρια θηρία ἔχουν λόγο ὕπαρξης καὶ χρησιμότητα.
Καὶ αὐτὰ ἔχουν δημιουργηθεῖ πολὺ σοφὰ ἀπὸ τὸν ἀγαθὸ Θεὸ ὡς «σηματοδότες», γιὰ νὰ μᾶς προειδοποιοῦν γιὰ τὰ ἀόρατα πνευματικὰ θηρία, δηλαδὴ τοὺς δαίμονες, ποὺ παραμονεύουν διαρκῶς γιὰ νὰ μᾶς κατασπαράξουν ἢ ποὺ ἤδη μᾶς κατασπαράζουν, μέσῳ τῶν παθῶν καὶ τῆς ἁμαρτίας.
Μᾶς ὠφελεῖ πολὺ πνευματικὰ ἡ παρουσία τους σὲ αὐτὸν τὸν κόσμο, γιατί μᾶς ὑπενθυμίζει διαρκῶς τὸν κίνδυνο ποὺ ὑπάρχει πάντοτε γιὰ τὴν ψυχή μας.
Γιὰ νὰ μὴν χαλαρώνουμε ποτὲ σὲ θέματα ποὺ σχετίζονται μὲ τὴν σωτηρία μας, ἀλλὰ ἀντίθετα νὰ δείχνουμε μεγάλη σοβαρότητα καὶ πολλὴ προσοχὴ καὶ ἔτσι νὰ διατηροῦμε τὸν ἑαυτό μας διαρκῶς σὲ μιὰ κατάσταση νήψεως καὶ ἐγρήγορσης.
Ὅμως, ὁ Θεὸς χρησιμοποιεῖ ἀκόμα καὶ τὰ ἴδια τὰ ἀόρατα πνευματικὰ θηρία, γιὰ νὰ μπορέσῃ νὰ μᾶς διδάξει, μεταπλάθοντας τοὺς πονηροὺς τρόπους τους σὲ κάτι πνευματικὸ καὶ πρακτικὰ ὠφέλιμο.
Ἔτσι, μᾶς λέει ὅτι, ὅπως ὁ διάβολος, μέσῳ ἐκείνου τοῦ φιδιοῦ, πλησίασε καὶ ἔπεισε τὴν παλαιὰ Εὔα γιὰ νὰ μπορέσῃ νὰ κάμψει ἔμμεσα τὶς ἀντιστάσεις τοῦ παλαιοῦ Ἀδὰμ καὶ νὰ τὸν ρίξῃ στὴν ἁμαρτία, ἔτσι ἀντίστοιχα καὶ ἐμεῖς πρέπει νὰ πλησιάζουμε, μέσῳ τῆς προσευχῆς μας, τὴν Νέα Εὔα, δηλαδὴ τὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο, γιὰ νὰ Τὴν παρακαλοῦμε νὰ μεσιτεύσῃ, μήπως καὶ καταφέρει νὰ ἀλλάξῃ τὸ σχέδιο τοῦ Νέου Ἀδάμ, δηλαδὴ τοῦ Ἴδιου τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, γιὰ κάτι δυσάρεστο γιὰ ἐμᾶς, ποὺ Ἐκεῖνος ἔχει ἤδη ἀποφασίσει νὰ κάνῃ ἢ νὰ ἐπιτρέψῃ νὰ γίνει.
Καὶ αὐτὸ τὸ κάτι μπορεῖ νὰ εἶναι καὶ ἡ δίκαιη τιμωρία μας, σὲ μιὰ ἐποχὴ σὰν τὴν δική μας, ποὺ χαρακτηρίζεται ἀπὸ τὴν μεγάλη ἀποστασία...
Σὲ αὐτὴν τὴν θεολογία Του, ποὺ ἔχει κατασπείρῃ σὲ ὅ,τι μᾶς περιβάλλει, συμπεριλαμβάνει καὶ τὰ δογματικὰ θέματα, κρύβοντας μέσα στὰ ὄντα τύπους ἀκόμα καὶ γιὰ τὸ ἴδιο τὸ Μυστήριο τῆς Ἁγίας Τριάδος.
Πράγματι, ἂν ρίξουμε τὸ δίχτυ τῆς νοερᾶς μας ἐνέργειας μέσα στὸν παράξενο ὠκεανὸ τοῦ μικρόκοσμου, ποὺ φιλοξενεῖ ὀντότητες καὶ φαινόμενα, πολὺ διαφορετικὰ ἀπὸ ἐκεῖνα τῆς δικῆς μας λογικῆς καὶ ἐμπειρίας, θὰ μπορέσουμε νὰ πιάσουμε καὶ νὰ τραβήξουμε στὴν στεριὰ τοῦ μακρόκοσμού μας πολλοὺς τέτοιους ἀλλόκοτους τύπους.
Γιὰ παράδειγμα, τὸ ἠλεκτρόνιο, μᾶς παρουσιάζεται, κάτω ἀπὸ κάποιες συνθῆκες καὶ περιστάσεις, σὰν κάτι ποὺ συμπεριφέρεται ὡς σωματίδιο καί, κάτω ἀπὸ κάποιες ἄλλες, σὰν κάτι διαφορετικό, ποὺ συμπεριφέρεται ὡς κῦμα3, χωρὶς νὰ δίνεται σὲ ἐμᾶς ἡ δυνατότητα νὰ φτάσουμε ποτὲ καὶ νὰ μποῦμε στὸ ἀπόρθητο κάστρο τῆς πραγματικότητας τῆς φύσης του ποὺ κρύβεται καλὰ πίσω ἀπὸ τὶς παρατηρούμενες ἀλληλεπιδράσεις του μὲ ἐμᾶς.
Καὶ αὐτά τα τρία, δηλαδὴ ἡ κρυφὴ καὶ ἄγνωστη σὲ ἐμᾶς πραγματικότητα τοῦ εἶναι του, αὐτὸ τὸ κάτι ποὺ συμπεριφέρεται ὡς κῦμα καὶ ἐκεῖνο τὸ κάτι ἄλλο ποὺ συμπεριφέρεται ὡς σωματίδιο, εἶναι ἡ μία καὶ ἡ αὐτὴ ὀντότητα ποὺ ἐμεῖς ὀνομάζουμε ἠλεκτρόνιο.
Δηλαδὴ αὐτὰ τὰ τρία εἶναι ἕνα καὶ αὐτὸ τὸ ἕνα εἶναι καὶ τὰ τρία, ἂν καὶ δὲν ἔχει τὸ ἕνα τὰ χαρακτηριστικὰ ἰδιώματα τοῦ ἄλλου, εἰκονίζοντάς μας μὲ ἕναν πολὺ θαυμαστό, ἀλλὰ ἰδιαίτερο τρόπο, τὸ Μυστήριο τῆς Ἁγίας Τριάδος.
Ἀλλὰ καὶ βεβαιώνοντάς μας γιὰ τὴν ἀλήθειά του, προετοιμάζοντας, παράλληλα, τὸν νοῦ μας, σὲ ἕναν ἀπειροελάχιστο βαθμό, γιὰ νὰ τὸ ἀποδεχτῇ, παρ᾿ ὅλο ποὺ ἡ πραγματικότητα τοῦ Θεοῦ δὲν ἔχει καμία σχέση μὲ ἐκείνη τῶν κτισμάτων, γιὰ νὰ μπορέσουμε νὰ τὸ καταλάβουμε.
Ἔτσι, καὶ ὁ παραπάνω τύπος τοῦ Μυστηρίου τῆς Τριαδικότητάς Του, μᾶς ἀποκαλύπτει μὲ τοὺς λόγους του ὅτι ὁ Θεὸς Πατέρας θὰ παραμένῃ γιὰ ἐμᾶς ἐντελῶς ἄγνωστος καὶ ἀπρόσιτος, στοὺς αἰῶνες τῶν αἰώνων, ὅπως γιὰ πάντα παντελῶς ἄγνωστη καὶ ἀπρόσιτη θὰ παραμείνῃ καὶ ἡ θεία οὐσία, κρυμμένη καλὰ μέσα στὸ δικό της ἀπόρθητο φρούριο.
Ἀλλὰ καὶ τὸ ὅτι οἱ δυὸ Παράκλητοι4, δηλαδὴ ὁ Υἱός, ποὺ γεννᾷται ἀχρόνως ἀπὸ τὸν Πατέρα καὶ ποὺ ὄντως σαρκώθηκε καὶ ἔζησε σωματικῶς πάνω στὴν γῆ, καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο, ποὺ ἐκπορεύεται ἀπὸ τὸν Πατέρα καὶ ποὺ κατῆλθε τὴν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς σὲ ἐμᾶς, βρίσκονται πάντα ἀνάμεσα στὸν κόσμο καὶ τὸν Πατέρα, γιὰ νὰ μποροῦμε νὰ ἔχουμε ἐμεῖς τὰ κτίσματα κοινωνία μὲ τὸν Θεό.
Καὶ αὐτὰ τὰ τρία πρόσωπα, δηλαδὴ ὁ Πατήρ, ὁ Υἱὸς καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ποὺ ἔχουν διαφορετικὰ ὑποστατικὰ ἰδιώματα τὸ ἕνα ἀπὸ τὸ ἄλλο, εἶναι ὁ ἕνας καὶ μοναδικὸς Ἅγιος Τριαδικὸς Θεός!
Ἐκεῖνος, ὅμως, δὲν μένει μόνο σὲ αὐτά, ἀλλὰ μᾶς παρηγορεῖ καὶ μᾶς ὑποδεικνύει ἐποπτικά, ἀκόμα καὶ μέσα ἀπὸ φαινόμενα, νόμους τῆς φύσης καὶ τεχνολογικὲς ἐφαρμογὲς καὶ ἐφευρέσεις, τὸν τρόπο ποὺ θὰ πρέπει ἐμεῖς νὰ ἀντιμετωπίζουμε τὰ προβλήματα καὶ τοὺς πειρασμούς μας.
Βλέπουμε, γιὰ παράδειγμα, τὸ τριγωνικὸ ἱστίο5 τῶν ἱστιοφόρων νὰ προσδίδει σὲ αὐτὰ τὴν ἱκανότητα νὰ μποροῦν νὰ κινοῦνται κόντρα στὸν ἄνεμο.
Μὲ τὴν βοήθεια καὶ τῶν τριγωνικῶν ἱστίων, ὅταν καὶ ὅπου αὐτὰ παρουσίαζαν πλεονεκτήματα σὲ σχέση μὲ τὰ τετράγωνα, πραγματοποιήθηκαν κάποτε τὰ μεγάλα ὑπερπόντια ταξίδια καὶ ἀνακαλύφθηκαν οἱ νέες ἤπειροι.
Οἱ τρεῖς ἄκρες τοῦ τριγωνικοῦ ἱστίου, ὅμως, μπορεῖ νὰ θεωρηθῇ ὅτι ἀποτελοῦν τύπο γιὰ τὰ τρία Πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος.
Φαίνεται, λοιπόν, ὅτι ὁ Θεός μᾶς λέει ἐδῶ πώς, ἂν ὑψώσουμε πάνω στὴν Κιβωτὸ τῆς καρδιᾶς μας τὸ Τριαδικὸ ἱστίο τῆς πίστης, θὰ μπορέσουμε νὰ κινηθοῦμε, μὲ τὴν βοήθεια τῆς Ἁγίας Τριάδος, κόντρα στὸν ἄνεμο τοῦ κόσμου τούτου, πού, συνήθως, τείνει νὰ σπρώξῃ τὸ πανὶ τῆς τετράγωνης λογικῆς μας μακριὰ Του.
Ἂν τὸ κάνουμε αὐτό, θὰ ζήσουμε τὸ θαῦμα, θὰ ξεπεράσουμε τὶς δυσκολίες, τοὺς πειρασμούς μας, τὶς συκοφαντίες καὶ τὶς ἀδικίες, θὰ ζήσουμε «ὑπερπόντια» πνευματικὰ ταξίδια δίπλα Του καὶ θὰ ἀνακαλύψουμε πνευματικὲς «ἠπείρους» ποὺ μέχρι τότε μπορεῖ νὰ μὴν ὑποψιαζόμασταν κἂν ὅτι ὑπάρχουν.
Βλέπουμε, ὅμως, καὶ τοὺς πιλότους νὰ ἐπιλέγουν νὰ κινηθοῦν κόντρα στὸν ἄνεμο γιὰ νὰ μπορέσουν νὰ ἀπογειώσουν τὸ ἀεροπλάνο τους πιὸ εὔκολα.
Σὲ τοῦτο συντελεῖ καὶ τὸ σταυροειδὲς σχῆμα τῶν ἀεροπλάνων, τὸ ὁποῖο, στὴν συνέχεια, τὰ βοηθάει καὶ στὸ νὰ μποροῦν νὰ παραμένουν στὸν ἀέρα.
Συνεπῶς, μὲ αὐτὸ ὁ Θεός μᾶς διδάσκει ὅτι, ἂν θέλουμε νὰ ὑψωθοῦμε πνευματικὰ καὶ ἔτσι νὰ δοξαστοῦμε πραγματικά, ὄχι μόνο θὰ πρέπῃ νὰ ἐπιλέγουμε νὰ κινούμαστε διαρκῶς κόντρα στὸ θέλημα τοῦ διαβόλου, στὰ θέλγητρα τοῦ κόσμου, στὰ πάθη καὶ τὴν ἁμαρτία, στὶς πονηρὲς ἐπιθυμίες μας καὶ τοὺς πειρασμούς, ἀλλὰ καὶ νὰ ντυνόμαστε πνευματικὰ τὸ ὑψοποιὸ σχῆμα τοῦ Τιμίου Σταυροῦ ποὺ μπορεῖ, πράγματι, νὰ χρησιμοποιήσῃ τὴν ἴδια τοὺς τὴν δύναμη, γιὰ νὰ μᾶς σηκώσῃ καὶ νὰ μᾶς κάνῃ νὰ πετάξουμε ἀπὸ πάνω τους, μένοντας πνευματικὰ ἐντελῶς ἀλώβητοι.
Γιατί ὁ Τίμιος Σταυρὸς ἔχει, ὄντως, ἕναν πολὺ παράξενο τρόπο νὰ ἐκμεταλλεύεται τὶς ἐπιθέσεις τῶν δαιμόνων καὶ τῶν παθῶν πρὸς ὄφελός μας, ὅταν ἀντιστεκόμαστε σὲ αὐτές, σὲ σημεῖο πού, ὄχι μόνο νὰ μὴν μποροῦν ἐκεῖνα νὰ μᾶς βλάψουν πνευματικά, ἀλλά, στὸ τέλος, χωρὶς νὰ τὸ θέλουν καὶ νὰ τὸ καταλαβαίνουν, νὰ μᾶς βοηθοῦν καὶ ἀπὸ πάνω νὰ σηκωθοῦμε πολὺ πιὸ ψηλὰ ἀπὸ αὐτά.
Μπορεῖ ἐμεῖς, γι᾿ αὐτό, νὰ Τοῦ ζητήσουμε στὶς δοκιμασίες νὰ μᾶς δώσῃ πνευματικὰ φτερά, ἔστω σὰν τοῦ περιστεριοῦ, γιὰ νὰ μπορέσουμε νὰ γλυτώσουμε:
«καὶ εἶπα· τίς δώσει μοι πτέρυγας ὡσεὶ περιστερᾶς καὶ πετασθήσομαι καὶ καταπαύσω; ἰδοὺ ἐμάκρυνα φυγαδεύων καὶ ηὐλίσθην ἐν τῇ ἐρήμῳ» Ψαλμός 54, 7-8
Ὁ Θεός, ὅμως, ἂν δείξουμε ὑπομονὴ καὶ πίστη σὲ Ἐκεῖνον, ὄχι μόνο θὰ μᾶς δώσῃ μεγαλύτερη δύναμη ἀπὸ αὐτὴ ποὺ ἔχουμε τώρα, ἀλλὰ θὰ μᾶς χαρίσῃ καὶ πνευματικὰ φτερὰ ὅμοια μὲ ἐκεῖνα τοῦ ἀετοῦ:
«οἱ δὲ ὑπομένοντες τὸν Θεὸν ἀλλάξουσιν ἰσχύν, πτεροφυήσουσιν ὡς ἀετοί, δραμοῦνται καὶ οὐ κοπιάσουσι, βαδιοῦνται καὶ οὐ πεινάσουσιν» Ησαΐας 40, 31
Εἰδικὰ στὰ ἔσχατα, ποὺ ὁ λαὸς Του θὰ λάβῃ τὰ φτερὰ τοῦ Ἀετοῦ τοῦ Μεγάλου, δηλαδὴ τοῦ Ἴδιου τοῦ Θεοῦ, γιὰ νὰ μπορῇ νὰ πετάει πρὸς τὸν τόπο του, δηλαδὴ πρὸς τὴν ἑτοιμασμένη, γιὰ ἐκεῖνον, ἔρημο6:
«καὶ ἐδόθησαν τῇ γυναικὶ δύο πτέρυγες τοῦ ἀετοῦ τοῦ μεγάλου, ἵνα πέτηται εἰς τὴν ἔρημον εἰς τὸν τόπον αὐτῆς7, ὅπως τρέφηται ἐκεῖ καιρὸν καὶ καιροὺς καὶ ἥμισυ καιροῦ ἀπὸ προσώπου τοῦ ὄφεως» Αποκάλυψις 12, 14
Ὁ καθένας μας, λοιπόν, ἂς θελήσει νὰ γίνῃ πιὸ παρατηρητικὸς καὶ ἂς ἀναζητᾷ διαρκῶς νὰ ἀνακαλύπτῃ ὅλους ἐκείνους τοὺς κρυμμένους λόγους τῶν ὄντων ποὺ μιλοῦν γιὰ τὸν λόγο καὶ τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ.
Στὴν ἐργασία του, στὴν ἐπιστήμη του, στὴν τέχνη του, στὴν κάθε ἀσχολία καὶ ἀναζήτησή του.
Γιατί σὲ ὅλα Τὸν βρίσκεις μέσα, ἂν ψάξεις!
Θὲς στὰ μιτοχόνδρια καὶ στὸ σύμπλεγμα Golgi;
Θὲς στοὺς ἀστέρες νετρονίων καὶ στὰ νεφελώματα;
Θὲς στὶς νευρικὲς συνάψεις καὶ τοὺς νευροδιαβιβαστές, στὶς πέτρες καὶ τὰ χώματα, στοὺς μετασχηματισμοὺς Fourier καὶ τὰ τανυστικὰ πεδία, στοὺς ὁμοιοπολικοὺς καὶ τοὺς ἰοντικοὺς δεσμούς, στοὺς πυρῆνες τῶν ἀτόμων καὶ στὰ βάθη τῶν ὠκεανῶν, στὶς χορδὲς καὶ τὶς νότες, στὴν γῆ καὶ τὸν οὐρανό;
Παντοῦ καὶ πάντα ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ!
Καὶ μάλιστα σαρκωμένος, σταυρωμένος καὶ ἀναστημένος!
Ὅμως καὶ ἐμεῖς οἱ ἴδιοι, ὡς λογικὰ ὄντα, θὰ πρέπῃ νὰ βγάζουμε μέσα ἀπὸ τὴν καρδιά μας λόγους γιὰ Ἐκεῖνον.
Ἀλλὰ καὶ αὐτὸ ποὺ εἴμαστε, εἴτε μιλᾶμε μὲ τὸ στόμα, εἴτε σωπαίνουμε, θὰ πρέπῃ νὰ βγάζει λόγους καὶ νὰ φωνάζῃ γιὰ τὸν Χριστό, δοξάζοντάς Τον.
Γιατί δὲν παρατηρεῖται καὶ λίγες φορές, αὐτὸ ποὺ εἴμαστε νὰ μιλᾷ τόσο δυνατά, ποὺ νὰ καλύπτῃ ἐντελῶς ἐκεῖνο ποὺ λέμε μὲ τὰ χείλη !
Ἂς βγάζουμε λόγους ἀληθείας, ἀλλὰ καὶ λόγους ἀγαθούς, μεστοὺς Χάριτος:
«Ἐξηρεύξατο9 ἡ καρδία μου λόγον ἀγαθόν» Ψαλμός 44, 2
Γιατί, μπορεῖ, ναὶ μέν, νὰ ὀφείλουμε νὰ κάνουμε πάντα ὁμολογία γιὰ τὸ φῶς μέσα στὸ πνευματικὸ σκοτάδι τῆς ἐποχῆς μας, ἀλλὰ πρέπει, παράλληλα, νὰ προσέχουμε αὐτὴ ἡ ὁμολογία νὰ γίνεται μὲ ἰδιαίτερη διάκριση, ταπείνωση, εὐγένεια, εὐπρέπεια καὶ σεβασμό, ὅπως ἁρμόζει στὸ ἀληθινὸ πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας, γιὰ νὰ φέρῃ μέσα της, ὄντως, τὴν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, γιὰ νὰ δοξάζεται πραγματικὰ ὁ Θεὸς καὶ νὰ προκύπτουν στὸ τέλος ἀληθινὰ ἀγαθὰ καὶ ὠφέλιμα ἀποτελέσματα.
Στὶς μέρες μας, ὅμως, παρατηρεῖται ὅτι ὁ Ἴδιος ὁ Θεός, ποὺ ἔβαλε λόγους στὰ ὄντα Του, μοιάζει νὰ σιωπᾷ φρικτῶς.
Φαίνεται ὅτι διατηρεῖ παράξενα μιὰ τρομακτικὴ σιγή, ἴσως, γιὰ νὰ κάνῃ τοὺς ἀνθρώπους νὰ ξεθαρρέψουν καὶ νὰ μποῦν ἀνυποψίαστοι μέσα στὴν ἔσχατη παγίδα Του10, ποὺ ἔχει ἤδη ἀρχίσῃ νὰ ἁπλώνεται σιγὰ σιγὰ πάνω στὴν γῆ.
Γιατί, μᾶλλον, τώρα θέλει νὰ μᾶς ἀφήσῃ νὰ βγάλουμε ἀπὸ μέσα μας τὸ ἀληθινὸ περιεχόμενο τῶν λόγων ποὺ ἐπιλέξαμε ὁ καθένας μας νὰ κρύψουμε στὸ θησαυροφυλάκιο τῆς καρδιᾶς μας, ὥστε νὰ εἴμαστε ἀναπολόγητοι στὴν ἀπόφασή Του γιὰ τὴν ἐποχή μας ποὺ θὰ βγῇ πολὺ σύντομα (ἂν δὲν ἔχει ἤδη βγῇ).
Καὶ γιὰ νὰ δικαιωθῇ γιὰ τοὺς δικοὺς Του λόγους ποὺ ἀφοροῦν τὴν κρίση Του γιὰ τὴν τιμωρία ποὺ θὰ ἀκολουθήσῃ:
«ὅπως ἂν δικαιωθῇς ἐν τοῖς λόγοις σου, καὶ νικήσῃς ἐν τῷ κρίνεσθαί σε» Ψαλμός 50, 6
Γιατί συνηθίζει νὰ παίρνῃ τὸν λόγο τελευταῖος, ὅπως ἔκανε καὶ στὴν περίπτωση τοῦ Ἰώβ...
Ἂς προσέχουμε ὅλοι μας πάρα πολὺ ἀπὸ ἐδῶ καὶ πέρα!
Γιατί, σίγουρα, ὀφείλουμε νὰ ἀντιδροῦμε στὸ κακὸ καὶ νὰ τὸ ἐλέγχουμε αὐστηρά, νὰ ὁμολογοῦμε τὰ σωστὰ καὶ νὰ κρίνουμε τὴν δικαία κρίση.
Ὅμως, δὲν θὰ πρέπῃ νὰ παρασυρόμαστε ἀπὸ τὸν παλαιὸ ἄνθρωπο ποὺ ὅλοι κρύβουμε μέσα μας, δείχνοντας τὸν ἄλλον μὲ φαρισαϊκὴ περιφρόνηση καὶ ἀποστροφὴ ἢ μιλῶντας ἤ/καὶ γράφοντας, μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ δοξάζουμε καὶ νὰ δικαιώνουμε τὸν ἑαυτό μας.
Ἂς μὴν προσπαθοῦμε νὰ θανατώνουμε ἐπιδεικτικὰ σὰν μονομάχοι μέσα στὴν ἀρένα τῆς κατάκρισης, τῆς ὑποτίμησης, τοῦ ἐμπαιγμοῦ καὶ τοῦ χλευασμοῦ, γιὰ νὰ ἱκανοποιήσουμε αὐτὸ ποὺ ἔχουμε στὸ νοῦ μας σχηματισμένο, στὴν θέση τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, ὡς θεὸ καὶ τὸ ὁποιοδήποτε αἱμοχαρὲς κοινό μας, τὴν τιμὴ καὶ τὴν ὑπόληψη τοῦ ἄλλου ἀνθρώπου, ὁποιοσδήποτε καὶ ἂν εἶναι αὐτός, γιατί αὐτό το ἀπεχθάνεται καὶ τὸ ἀποδοκιμάζει τόσο πολὺ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο, σὰν βδελυρὴ θυσία, σὲ σημεῖο ποὺ νὰ θέλῃ νὰ φύγει πολὺ μακριά μας καὶ νὰ ἀφήσῃ τὴν ψυχή μας τελείως γυμνὴ καὶ ἔρημη ἀπὸ τὴν Χάρη Του.
Ἂς μὴν πέφτουμε καὶ ἐμεῖς μέσα στὴν παγίδα τοῦ διαβόλου ποὺ θέλει νὰ μᾶς Τὴν στερήσῃ καὶ ἔτσι νὰ μᾶς ἀχρηστεύσῃ, ἀλλὰ ἂς ζυγίζουμε τοὺς λόγους μας κάθε φορὰ καὶ ἂς προσπαθοῦμε νὰ τοὺς ἰσορροποῦμε πάντα ἀνάμεσα στὴν εὐσέβεια καὶ τὴν εὐπρέπεια.
Εἰδικά, ἐκείνους ποὺ γράφονται ἢ ποὺ λέγονται δημόσια.
Γιατί πολὺ εὔκολα ὁ Θεὸς μπορεῖ νὰ πάρῃ τὸν διάβολο, ποὺ ἔχει κάτσει στὸν σβέρκου τοῦ ἄλλου, καὶ νὰ τὸν τοποθετήσῃ στὸν δικό μας ἢ νὰ θυμηθῇ τὶς δικές μας ἁμαρτίες ποὺ μᾶς ἔχει συγχωρήσῃ καὶ νὰ μᾶς βάλῃ νὰ τὶς πληρώσουμε μία μία, ὅπως μᾶς τὸ λέει ὁ Ἴδιος στὴν Παραβολὴ τοῦ κακοῦ δούλου:
«τότε προσκαλεσάμενος αὐτὸν ὁ κύριος αὐτοῦ λέγει αὐτῷ· δοῦλε πονηρέ, πᾶσαν τὴν ὀφειλὴν ἐκείνην ἀφῆκά σοι, ἐπεὶ παρεκάλεσάς με. οὐκ ἔδει καὶ σὲ ἐλεῆσαι τὸν σύνδουλόν σου, ὡς καὶ ἐγώ σε ἠλέησα; καὶ ὀργισθεὶς ὁ κύριος αὐτοῦ παρέδωκεν αὐτὸν τοῖς βασανισταῖς ἕως οὗ ἀποδῷ πᾶν τὸ ὀφειλόμενον αὐτῷ. Οὕτω καὶ ὁ πατήρ μου ὁ ἐπουράνιος ποιήσει ὑμῖν, ἐὰν μὴ ἀφῆτε ἕκαστος τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ ἀπὸ τῶν καρδιῶν ὑμῶν τὰ παραπτώματα αὐτῶν» Κατά Ματθαίον 18, 32-35
Καὶ ἔτσι, ἀντὶ νὰ φανοῦμε ἀπολογητὲς τῆς ἀλήθειας καὶ ὁμολογητὲς τῆς πίστης καὶ τῆς δικαιοσύνης, ὅπως μπορεῖ νὰ νομίζουμε ὅτι εἴμαστε, νὰ θεωρηθοῦμε καὶ ἀπὸ πάνω συνυπεύθυνοι γιὰ τὴν ἐπικείμενη τιμωρία καὶ νὰ ἀπορριφθοῦμε ἀπὸ τὸ λείμμα Του.
Γι᾿ αὐτό, ἂς φερόμαστε νουνεχῶς, γιὰ νὰ μὴν ἀχρηστεύουμε τὴν κάθε καλή μας προσπάθεια, θυμίζοντας, τρόπον τινά, κάποιον πού, ἀντὶ νὰ βάλῃ στὸ τέλος κερασάκι πάνω στὴν τούρτα ποὺ ἔφτιαξε μὲ πολὺ κόπο, βάζει βδελυρὲς ἀκαθαρσίες ἀπὸ τὸν ὑπόνομο.
Ἂς σκεφτόμαστε διαρκῶς τὸ τί θὰ ἔκαναν οἱ Ἅγιοι σὲ τέτοιες περιπτώσεις.
Γιατί, γιὰ νὰ μπορέσουμε νὰ σταθοῦμε ὄρθιοι Πνευματικὰ σὲ αὐτὲς τὶς ἔσχατες ἡμέρες, θὰ πρέπῃ νὰ εἴμαστε ἢ νὰ γίνουμε Ἅγιοι, ξεκινῶντας σιγὰ σιγὰ ἀπὸ τὸ νὰ προσπαθοῦμε, τοὐλάχιστον, νὰ τοὺς μιμούμαστε στοὺς τρόπους καὶ τοὺς λόγους τους...
Θὰ σιωποῦσε ποτὲ ὁ Ἅγιος Νεκτάριος, ὁ Ἅγιος Παΐσιος, ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος κ.λ.π. βλέποντας τὴν ἀνομία, τὴν ἀδικία, τὴν θεσμοθέτηση τῆς ἁμαρτίας, τὴν πνευματικὴ χλιαρότητα καὶ ἀδιαφορία, τὴν ἔνοχη σιωπή, τὴν ὑποκρισία, τὴν μεγάλη ἀποστασία καὶ ἀσέβεια τῆς ἐποχῆς;
Προφανῶς, ὄχι!
Τὸ ἀντίθετο, μάλιστα!
Ἂς τοὺς μιμηθοῦμε, λοιπόν, σὲ αὐτὸ καὶ ἂς ἀντιδράσουμε στὸ κακό.
Θὰ ἐνέπαιζαν καὶ θὰ λοιδοροῦσαν, ὅμως, τόσο αἰσχρὰ τοὺς ἄλλους, μὲ τέτοιους ὑποτιμητικούς, ὑβριστικούς, χλευαστικούς, προσβλητικοὺς κ.ἄ. χαρακτηρισμοὺς καὶ ἐκφράσεις, ποὺ δὲν ταιριάζουν σὲ ὅσους λένε ὅτι θέλουν νὰ ἀνήκουν στὸν ἀληθινὸ λαὸ τοῦ Θεοῦ, ὅπως παρατηρεῖται τελευταῖα, μὲ πολλὴ λύπη, νὰ γίνεται ἀρκετὰ συχνά;
Προφανῶς, ὄχι!
Γιατί, ναὶ μέν, τὴν βασιλεία τοῦ Θεοῦ δὲν θὰ τὴν κληρονομήσουν ὅσοι πόρνοι, εἰδωλολάτρες, μοιχοί, μαλακοί, ἀρσενοκοῖτες, πλεονέκτες, κλέφτες, μέθυσοι καὶ ἅρπαγες, δὲν μετανόησαν καὶ δὲν ἀγωνίστηκαν νὰ καθαριστοῦν καὶ νὰ ἁγιασθοῦν στὸν παρόντα βίο, ἀλλὰ δὲν θὰ τὴν κληρονομήσουν καὶ οἱ λοίδοροι:
«μὴ πλανᾶσθε· οὔτε πόρνοι οὔτε εἰδωλολάτραι οὔτε μοιχοὶ οὔτε μαλακοὶ οὔτε ἀρσενοκοῖται οὔτε πλεονέκται οὔτε κλέπται οὔτε μέθυσοι, οὐ λοίδοροι, οὐχ ἅρπαγες βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσουσι. καὶ ταῦτά τινες ἦτε· ἀλλὰ ἀπελούσασθε, ἀλλὰ ἡγιάσθητε, ἀλλὰ ἐδικαιώθητε ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ καὶ ἐν τῷ Πνεύματι τοῦ Θεοῦ ἡμῶν» Προς Κορινθίους Α΄ 6, 9-11
Ἀλλὰ καὶ νὰ χρησιμοποιοῦσαν κάποιες φορὲς οἱ Ἅγιοι ἐκφράσεις ποὺ τώρα μπορεῖ νὰ μᾶς σκανδαλίζουν, αὐτὸ τὸ ἔκαναν μὲ τὸ χάρισμα τῆς διάκρισης, τὸ ὁποῖο ἐμεῖς μπορεῖ νὰ μὴν τὸ διαθέτουμε γιὰ νὰ μποροῦμε νὰ τοὺς μιμηθοῦμε σωστὰ καὶ ἔτσι νὰ μὴν κάνουμε ζημιά.
Γι᾿ αὐτό, καλὸ εἶναι, νὰ ἀποφεύγουμε τὸ ὅποιο λεκτικὸ ρίσκο.
Γιατί δὲν πρέπει νὰ χρησιμοποιῇς τὴν βαριοπούλα καὶ ἐκεῖ ποὺ χρειάζεται νὰ γίνῃ λεπτὴ χειρουργικὴ ἐπέμβαση...
Μὴ φοβόμαστε, ὅμως, χωρὶς καμία ἐλπίδα, καὶ τὸν σφοδρὸ ἄνεμο τῆς ἀνομίας καὶ τῆς ἁμαρτίας ποὺ πνέει τόσο δυνατὰ στὶς μέρες μας καὶ παρασύρει τὰ πάντα στὸ πέρασμά του!
Μὴ δειλιάσουμε οὔτε στιγμή, ἀλλὰ ἂς ἐνεργήσουμε πολὺ ἔξυπνα, ἐκμεταλλευόμενοι ἀκόμα καὶ τὴν ἴδια του τὴν δύναμη, μὲ τὸ νὰ στερεώσουμε καλὰ μέσα μας τὸ Τριαδικὸ ἱστίο τῆς πίστης, ποὺ θὰ μᾶς βοηθᾷ σὲ κάθε περίσταση νὰ ταξιδεύουμε μὲ ἄνεση κόντρα στὴν φορά του.
Ἀλλὰ καὶ μὲ τὸ νὰ δώσουμε στὴν ζωή μας τὸ ὑψοποιὸ σχῆμα τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, δηλαδὴ μὲ τὸ νὰ τὴν καταστήσουμε σταυρικὴ καὶ σταυροκεντρική, γιὰ νὰ καταφέρουμε κάποια στιγμὴ νὰ πετάξουμε πολὺ ψηλὰ πνευματικά, ἀφήνοντας, στὸ τέλος, τὸν ἄνεμο αὐτὸν νὰ λυσσομανᾷ ἀπὸ κάτω μας, χωρὶς νὰ μπορῇ νὰ μᾶς ἀγγίζει πλέον:
«καὶ νῦν ἰδοὺ ὕψωσε κεφαλήν μου ἐπ᾿ ἐχθρούς μου» Ψαλμός 26, 6
Γιατί δὲν θὰ γίνῃ τίποτα λιγότερο καὶ τίποτα περισσότερο ἀπὸ ἐκεῖνο ποὺ θὰ ἐπιτρέψῃ ὁ Θεὸς νὰ γίνει...
Καὶ ποὺ ξέρετε!
Ἴσως καταφέρουμε νὰ ἀλλάξουμε καὶ τὴν ὅποια καταδικαστικὴ ἀπόφασή Του γιὰ τὴν ἐποχή μας, ἂν μετανοήσουμε εἰλικρινὰ καὶ ἂν ἐκμεταλλευτοῦμε πολὺ «πονηρὰ» καὶ τὴν μεσιτεία τῆς Θεοτόκου, ὅπως ὁ Ἴδιος ὁ Νέος Ἀδὰμ ἀφήνει νὰ ἐννοηθῇ, ὑποδεικνύοντάς μας σιωπηλά τὸ πῶς ὁ διάβολος πλησίασε τὴν παλαιὰ Εὔα, μέσα στὸν ἀρχαῖο Παράδεισο, γιὰ νὰ κάμψῃ, μέσῳ ἐκείνης, τὶς ἀντιστάσεις τοῦ παλαιοῦ Ἀδάμ...
Εὔχομαι, ἡ Χάρη, ἡ προστασία καὶ ὁ φωτισμὸς τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ νὰ εἶναι πάντα μαζί μας.
Καλὴ δύναμη καὶ καλὸ ἀγῶνα!
[4] «Τεκνία μου, ταῦτα γράφω ὑμῖν ἵνα μὴ ἁμάρτητε· καὶ ἐάν τις ἁμάρτῃ, παράκλητον ἔχομεν πρὸς τὸν πατέρα, Ἰησοῦν Χριστὸν δίκαιον» Ιωάννου Α΄ 2, 1
«καὶ ἐγὼ ἐρωτήσω τὸν πατέρα καὶ ἄλλον παράκλητον δώσει ὑμῖν, ἵνα μένῃ μεθ᾿ ὑμῶν εἰς τὸν αἰῶνα, ὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὃ ὁ κόσμος οὐ δύναται λαβεῖν, ὅτι οὐ θεωρεῖ αὐτὸ οὐδὲ γινώσκει αὐτό» Κατά Ιωάννην 14, 16-17
[5] Lateen- Wikipedia
[6] «καὶ ἡ γυνὴ ἔφυγεν εἰς τὴν ἔρημον, ὅπου ἔχει ἐκεῖ τόπον ἡτοιμασμένον ἀπὸ τοῦ Θεοῦ, ἵνα ἐκεῖ τρέφωσιν αὐτὴν ἡμέρας χιλίας διακοσίας ἑξήκοντα» Αποκάλυψις 12, 6
[7] Ίσως, αυτό να είναι μια υπόνοια για το χάρισμα της μεταφοράς που είχαν κάποιοι Άγιοι, όπως ο Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης, ο Άγιος Ιάκωβος ο Τσαλίκης κ.ά.
[8] «Αυτό που είσαι μου φωνάζει τόσο δυνατά, που δεν μπορώ ν’ ακούσω λέξη απ’ όσα λες» Ralph Waldo Emerson (Αμερικάνος φιλόσοφος, 1803 – 1884)
[9] ἐξερεύγομαι=εκχέω, βγάζω από μέσα μους με ορμή, ξερνάω: ἐξερεύγομαι- Ancient Greek (LSJ)
[10] «Προσέχετε δὲ ἑαυτοῖς μήποτε βαρηθῶσιν ὑμῶν αἱ καρδίαι ἐν κραιπάλῃ καὶ μέθῃ καὶ μερίμναις βιοτικαῖς, καὶ αἰφνίδιος ἐφ᾿ ὑμᾶς ἐπιστῇ ἡ ἡμέρα ἐκείνη· ὡς παγὶς γὰρ ἐπελεύσεται ἐπὶ πάντας τοὺς καθημένους ἐπὶ πρόσωπον πάσης τῆς γῆς» Κατά Λουκάν 21, 34-35
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούμε τα σχολιά σας να ειναι σχετικά με το θέμα, περιεκτικά και ευπρεπή. Για την καλύτερη επικοινωνία δώστε κάποιο όνομα ή ψευδώνυμο. Διαφημιστικά σχόλια δεν δημοσιεύονται.
Επειδή δεν υπάρχει η δυνατότητα διόρθωσης του σχολίου σας παρακαλούμε μετά την τελική σύνταξή του να ελέγχεται. Προτιμάτε την ελληνική γραφή κι όχι την λατινική (κοινώς greeklish).
Πολύ σημαντικό είναι να κρατάτε προσωρινό αντίγραφο του σχολίου σας ειδικά όταν είναι εκτενές διότι ενδέχεται να μην γίνει δεκτό από την Google (λόγω μεγέθους) και θα παραστεί η ανάγκη να το σπάσετε σε δύο ή περισσότερα.
Το σχόλιό σας θα δημοσιευθεί, το αργότερο, μέσα σε λίγες ώρες, μετά από έγκριση του διαχειριστή του ιστολογίου, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να δημοσιεύει όλα τα σχόλια που δεν παραβαίνουν τους όρους που έχουμε θέσει στις παρούσες οδηγίες.
Υβριστικά, μη ευπρεπή και προπαγανδιστικά σχόλια θα διαγράφονται ή δεν θα δημοσιεύονται.