Κατά τον Σωκράτη η προσέγγιση του αγαθού γίνεται με το Λόγο με απόλυτο τρόπο. Η ζωή είναι αέναη δράση και κίνηση. Καθημερινά ο άνθρωπος έρχεται αντιμέτωπος με ανυπέρβλητες καταστάσεις τις οποίες πρέπει να αντιμετωπίσει. Πρέπει λοιπόν ο Λόγος κάθε φορά να συλλάβει ορθά τις σχέσεις του με το αγαθό, για να επιτύχει την Ευπραξία και για να τα έχει καλά το άτομο με τη συνείδηση του. Με τέτοια επί μέρους θέματα έχει ασχοληθεί ο Σωκράτης του Ξενοφώντα, αν και περιορίζεται σε γενικές αδρές γραμμές.
Εκείνοι που ασχολήθηκαν διεξοδικά με την Ηθική πράξη της καθημερινότητας και φιλοδόξησαν να δώσουν κατά κάποιο τρόπο τη νομολογία των επί μέρους περιπτώσεων ήταν οι Στωικοί.
Με την περιπτωσιολογία η ηθική πράξη μεταβάλλεται σε πρόβλημα του οποίου τη λύση καλείται να δώσει ο Λόγος και μόνο αυτός. Αλλά ο Λόγος δηλαδή η λογική μπορεί να δώσει μόνο τον τύπο, δηλαδή τη λογική επιχειρηματολογία, την τυπολογία και να παραλείψει την ηθική. Η τυπολογία μπορεί να μας παρασύρει σε δύο κατολισθήσεις και στην έκπτωση της συνείδησης μας.
Πρώτον να δώσει στον τύπο αξία που δεν έχει και να δεχθεί η συνείδηση ότι η εκτέλεση του τύπου είναι αρκετή. Τότε μπορεί να πληρείται μεν το γράμμα του νόμου αλλά λείπει η ουσία. Πολύ συνηθισμένο φαινόμενο στη ζωή του ανθρώπου
Δεύτερον ο λογικός τύπος να υπηρετεί άλλα εσωτερικά κίνητρα. Τούτο σημαίνει ότι η ενέργεια μας είναι κατοχυρωμένη νομικά αλλά πάσχει ηθικά.
(Πρόσφατο παράδειγμα η νέα απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου που επαναφέρει σε επίπεδα πριν από τις περικοπές από το 2012 και ύστερα. Έτσι «ανοίγει» νέο παράθυρο για πληρωμές αναδρομικών σε συνταξιούχους του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα, οι οποίοι διεκδικούν επιστροφές από αντισυνταγματικές μειώσεις συντάξεων. Δύο δικαστικοί λειτουργοί τα ζήτησαν. Η πράξη αυτή είναι μεν νόμιμη διότι στηρίζονται σε απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου και θεωρείται νόμος του κράτους, αλλά ηθικά πάσχει διότι έχει κίνητρο το προσωπικό συμφέρον ορισμένης τάξεως)
Πολύ χαρακτηριστική για τη δεύτερη περίπτωση η κατολίσθηση που εμφαίνεται στο παράδειγμα του σχολάρχη της Στοάς του Διογένη του Βαβυλώνιου(2ος αιών π.Χ) Ας υποθέσουμε λέγει ο Διογένης ότι έμπορος σίτου φθάνει στη Ρόδο σε καιρό σιτοδείας με πλοίο γεμάτο σιτάρι. Ξέρει ότι πίσω του έρχονται και άλλα πλοία με σιτάρι προς τη Ρόδο.
Τι πρέπει να κάνει; Θα πει αυτό που ξέρει και θα πουλήσει το σιτάρι του φθηνά, ή δε θα το πει και θα το πουλήσει ακριβά; Ο «σοφός», λέγει ο Διογένης δε θα πει αυτό που ξέρει, αν οι νόμοι της Ρόδου δεν τον προστάζουν να το κάνει. Έχει πάψει όπως βλέπουμε για το Διογένη να είναι η Αρετή η εσωτερική ποιότητα που εκφράζει την ομολογία της συνείδησης με τον εαυτόν της. Σήμερα θα λέγαμε ότι σκέπτεται συμφεροντολογικά και όχι ηθικά. Η συνείδηση του εμπόρου αυτού – όπως και των περισσότερων εμπόρων υπνώτει προς χάριν του κέρδους.
(Και πρόσφατα υπήρξαν βουλευτές και ανώτατοι άρχοντες που κατοχυρώθηκαν πίσω από κάποιο νόμο, συνήθως «φωτογραφικό» ή την ανυπαρξία σχετικού νόμου για να εκμεταλλευτούν κάποια κραυγαλέα υπόθεση η οποία ήταν ωφέλιμη και καταχρηστική. Αρκεί αυτούς που δεν τους άγγιζε ο ανθρώπινος νόμος και άρα έμειναν ατιμώρητοι. Όσο για τη συνείδηση τους είναι από καιρό ελαστική. Έχουν συμβιβαστεί με το κέρδος και την ηθική κατάπτωση).
Σε άλλη ορθολογική ακρότητα του Στωικού Επίκτητου (2ος αιών π.Χ) λέγει: Ο «σοφός» θα συλλυπηθεί τον άλλον που έπαθε κάποια συμφορά, ακόμη και θα αναστενάξει προσποιητά, δε θα συγκινηθεί όμως κατά βάθος. Γιατί; Διότι η συγκίνηση είναι πάθος. Και αν καταληφθεί από αυτήν, δείχνει ότι έπαψε μέσα στην ψυχή του να είναι ηγεμόνας ο Νους. Τη θέση του στην περίπτωση αυτή πήρε το άλογο πάθος.
(Τι άλλο κάνουν τα ΜΜΕ σήμερον από να εκμεταλλεύονται κατά τον αισχρότερο τρόπο το πάθος των «άλογων» και άκριτων ανθρώπων; Της κοινής γνώμης που έχει αλλοτριωθεί και έχει χάσει τον έλεγχο και την κυριαρχία της λογικής της; Και μετά διερωτώμεθα γιατί δεν αλλάζει αυτός ο τόπος; Ενώ βλέπουμε ότι αυτό το πολιτικό σύστημα από την εποχή του Καποδίστρια – με ελάχιστες εξαιρέσεις παραμένει αναλλοίωτο. Και μας καταστρέφει διότι δε φροντίζει για το γενικό και εθνικό όφελος αλλά μόνον για το «προσωπικό συμφέρον». Και όμως, εμείς συνεχώς και αδιαλείπτως το ψηφίζουμε και με την ψήφο μας το νομιμοποιούμε. Παρότι οι σοφοί κραυγάζουν ότι οι 300’ του Κοινοβουλίου πάντα ενεργούν με γνώμονα το μοιραίο «πολιτικό κόστος» και όχι σύμφωνα με τη θέληση των πολλών)
Η σωκρατική ηθική και αυτή των στωικών αποτελούν τις δύο ακρότητες στα θέματα εφαρμογής της ηθικής στον καθημερινό μας βίο. Δεν είναι δυνατόν να τις καταδικάσουμε διότι και οι δύο εφαρμόζονται κατά περίπτωση από τους ανθρώπους. Θα καταλήξουμε ότι :ο Λόγος πάντα είναι ο υπέρτατος κριτής της εσωτερικής μας συνείδησης, αλλά και η γνώση είναι η Αρετή.
(Εδώ να προσθέσουμε ότι γι αυτό τα ΜΜΕ δε μας ενημερώνουν με αποτέλεσμα να μένουμε απληροφόρητοι και αδιάφοροι άρα και στερημένοι Γνώσεως. Συνεπώς, κατά τον Σωκράτη δεν είμαστε Ενάρετοι. Σε σχέση με τους εταίρους μας Ευρωπαίους πάσχουμε διότι σκεπτόμαστε συναισθηματικά, ενώ αυτοί σκέπτονται λογικά και πάντα εμείς είμαστε οι χαμένοι και αυτοί οι υλικά κερδισμένοι. Τι φταίει; Η Θρησκεία, η Παιδεία και το Πολιτικό και Οικονομικό Κατεστημένο. Όλοι αυτοί βολεύονται με την ύπνωση της λογικής και της άγνοιας λόγω της ελλιπούς πληροφόρησης, παραπληροφόρησης και χειραγώγησης της κοινής γνώμης , αλλά και της αδιαφορίας και έλλειψης ευθύνης των πολιτών)
(5/10/23)
Αμφικτύων
* Αμφικτύων είναι ο Υποστράτηγος ε.α Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης
Συγγραφεύς, Μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών
amphiktyon@gmail.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούμε τα σχολιά σας να ειναι σχετικά με το θέμα, περιεκτικά και ευπρεπή. Για την καλύτερη επικοινωνία δώστε κάποιο όνομα ή ψευδώνυμο. Διαφημιστικά σχόλια δεν δημοσιεύονται.
Επειδή δεν υπάρχει η δυνατότητα διόρθωσης του σχολίου σας παρακαλούμε μετά την τελική σύνταξή του να ελέγχεται. Προτιμάτε την ελληνική γραφή κι όχι την λατινική (κοινώς greeklish).
Πολύ σημαντικό είναι να κρατάτε προσωρινό αντίγραφο του σχολίου σας ειδικά όταν είναι εκτενές διότι ενδέχεται να μην γίνει δεκτό από την Google (λόγω μεγέθους) και θα παραστεί η ανάγκη να το σπάσετε σε δύο ή περισσότερα.
Το σχόλιό σας θα δημοσιευθεί, το αργότερο, μέσα σε λίγες ώρες, μετά από έγκριση του διαχειριστή του ιστολογίου, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να δημοσιεύει όλα τα σχόλια που δεν παραβαίνουν τους όρους που έχουμε θέσει στις παρούσες οδηγίες.
Υβριστικά, μη ευπρεπή και προπαγανδιστικά σχόλια θα διαγράφονται ή δεν θα δημοσιεύονται.