ΟΙ ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Γράφει ο Απόστολος Παπαδημητρίου

 

Οι καταστροφές, που προκάλεσαν η τρομακτική νεροποντή και επακόλουθες πλημμύρες στη Θεσσαλία ξεπέρασαν κατά πολύ κάθε φυσική καταστροφή, κατά το παρελθόν, από τότε που καταγράφονται τα συμβάντα. 

 

Είναι συνήθης ο χαρακτηρισμός του μεγάλου μεγέθους φυσικής καταστροφής ως θεομηνίας, χωρίς να συνειδητοποιούμε το νόημα του όρου πιστοί και άπιστοι. Θεομηνία είναι η οργή θεού, κατά τους αρχαίους προγόνους μας. Ο Θεός όμως αποκαλύφθηκε στους ανθρώπους στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού ως αγάπη. Πώς συμβιβάζεται να τιμωρεί τόσο σκληρά ανθρώπους, που δεν βαρύνονται από ενοχές ανάλογες προς το μέγεθος της τιμωρίας; Βέβαια όσοι έχουν ξεπεράσει τις «προλήψεις» του παρελθόντος επωφελούνται από την επιβολή του όρου «κλιματική αλλαγή», ώστε να ερμηνεύσουν «επιστημονικά» το συμβάν παράλληλα όμως να απεκδυθούν από κάθε ευθύνη για τη συμφορά. Πρώτοι, μεταξύ αυτών, οι πολιτικοί. Άραγε δεν υπάρχουν ανθρώπινες ευθύνες για το τρομακτικό μέγεθος των καταστροφών; Το να σπεύσει μη ειδικός να αποφανθεί επί του θέματος ασφαλώς είναι ανεπίτρεπτο. Δεν υπάρχουν όμως ειδικοί σ’ αυτή τη χώρα, να ενημερώσουν τον λαό για τα ανθρωπογενή αίτια; Ασφαλώς και υπάρχουν ποιος όμως θα τους δώσει το βήμα, για να εκφράσουν τις απόψεις τους; Τα μέσα πληροφόρησης κάλυψαν βέβαια το θέμα σε έκταση, δεν έχουν όμως ουδεμία διάθεση να αποδοθούν ευθύνες. Και ευθύνες υπάρχουν. Ευθύνες αποδίδονται όμως μόνο σε ανθρώπους πολιτικά και οικονομικά ανίσχυρους, όταν αυτοί βρεθούν στο μάτι του κυκλώνα, όταν δηλαδή ενοχλούν την εξουσία.

 

Ευτυχώς στην εποχή μας υπάρχει ο ελεύθερος ακόμη χώρος του διαδικτύου, στον οποίο ειδικοί επιστήμονες εκφράζουν τις απόψεις τους. Βέβαια αυτό δεν συνιστά λύση, καθώς άλλοι, επίσης ειδικοί αλλά και συνάμα παρατρεχάμενοι της εξουσίας, μπορούν να προβάλουν αντεπιχειρήματα με σκοπό την απαλλαγή από κάθε ευθύνη εκείνων που χάραξαν πολιτική ή πολιτικές προς αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών στη Θεσσαλία αλλά και αλλού. Διάβασα κείμενο, αναρτημένο στο διαδίκτυο: «Στη Θεσσαλία εξερράγη ένα πρόβλημα χρόνων. Το νερό θέλει πίσω τον χώρο που του πήραμε». Και προσθέτουν οι συντάκτες: «Σε κάθε περίπτωση υπήρχε ένα ρέμα στις φυσικές διαστάσεις, το οποίο υπέστη βάρβαρες επεμβάσεις». Μήπως είναι υπερβολική η δήλωση των δύο επιστημόνων, που εργάζονται στον θεσσαλικό χώρο;

 

Αλλά δεν ζήσαμε παλαιότερα το δράμα στην πρωτεύουσα, στην οποία στένεψε απαράδεκτα η κοίτη του Κηφισού και, πρόσφατα, το δράμα στη Μάνδρα Αττικής; Ισχύουν όμως αυτά για τη συγκεκριμένη περίπτωση της Θεσσαλίας, αφού γενική είναι η παραδοχή ότι η βροχόπτωση υπήρξε τρομακτική; Αποδέχονται βέβαια αυτό οι συντάκτες του κειμένου, όμως επιμένουν ότι, αν είχαν σχεδιασθεί και εκτελεστεί ορθά αντιπλημμυρικά έργα, το μέγεθος της καταστροφής θα ήταν κατά πολύ μικρότερο. Μάλιστα χαρακτηρίζουν εγκληματική την οικοδόμηση σε περιοχές πλημμυρικών πεδίων. Εντυπωσιάζει ότι στην εργασία σημειώνεται ότι τα πεδία αυτά έχουν καταγραφεί σε χάρτη της δεκαετίας του 1940. Συνεπώς γνώση υπήρχε πριν από την αλματώδη οικιστική ανάπτυξη! Σημαντικές, κατά τους συντάκτες της εργασίας, είναι οι κοίτες των παραποτάμων. Όλες στένεψαν για να επεκταθούν οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Άραγε με ευθύνη αποκλειστικά των αγροτών ή με τη συγκατάθεση της Πολιτείας; Ασφαλώς το δεύτερο, όπως μαρτυρεί η αποξήρανση της λίμνης Κάρλας (1962), προκειμένου να αποδοθούν εκτάσεις γης προς καλλιέργεια. Και επήλθε τιμωρία με την καταστροφή του υδροφόρου ορίζοντα, λόγω εισροής αλμυρών υδάτων σ’ αυτόν. Η Πολιτεία έσπευσε να ξανασχηματίσει τη λίμνη, η οποία με την πρόσφατη πλημμύρα έφθασε στην παλαιά της στάθμη. Τραγική συνέπεια επέμβασης μαθητευόμενων μάγων! Οι συντάκτες της εργασίας προσθέτουν και το μεγάλο στένωμα των εκβολών ποταμών, σημαντικών και μη. Θεωρούν ακόμη τραγικό σφάλμα τις τσιμεντοστρώσεις των πρανών και την ανεπαρκεπή δενδροφύτευση σ’ αυτά, ώστε να συγκρατείται ποσότητα ύδατος. Τέλος, θεωρούν πολύ πιο οικονομική λύση την απαλλοτρίωση ιδιοκτησιών σε παραποτάμιες εκτάσεις και την επακόλουθη διεύρυνση των κοιτών από κάθε άλλο αντιπλημμυρικό έργο.

 

Η Θεσσαλία είχε πληγεί πριν από πενταετία περίπου από άλλη πλημμύρα. Τί άραγε είχε αποφασισθεί τότε, τί σχεδιάστηκε, τί πραγματοποιήθηκε; Είναι ερωτήματα ενδιαφέροντος. Συνήθως οι πολιτικοί αυτοπροβάλλονται ως πραγματοποιήσαντες σημαντικό έργο. Είναι όμως έτσι; Βέβαια υπάρχει και ο αντίλογος: Διαθέτει η χώρα τα απαιτούμενα κονδύλια για την κατασκευή έργων προς αποτελεσματική αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών; Ίσως και να μη τα διαθέτει για την εκτέλεση αυτών σε μία τετραετία. Αλλά καλό είναι να σχετίζεται το ερώτημα με χρονικό ορίζοντα πεντηκονταετίας τουλάχιστον. Υπήρξε μακροχρόνιος σχεδιασμός και σταδιακή πραγμάτωση των έργων του σχεδίου; Στο διάστημα αυτό έλαβαν η Πολιτεία και η τοπική Αυτοδιοίκηση μέτρα, ώστε να μη επιδεινωθεί η κατάσταση από τις αυθαιρεσίες των πολιτών. Αλλά η Πολιτεία αναγνωρίζει εμμέσως πλην σαφώς τις παρανομίες έναντι καταβολής προστίμου προς ενίσχυση του δημοσίου Ταμείου. Όσο για τις παράνομες κατασκευές των φιλικά προσκειμένων στους αυτοδιοικητικούς είναι καθεστώς. Καθαρίζονται κατ’ έτος οι κοίτες και τιμωρούνται οι ρίπτοντες σ’ αυτές πάσης φύσεως άχρηστα υλικά; Για ποιόν σχεδιασμό να γίνεται λόγος, όταν η Πολιτεία έδωσε στη ΔΕΗ άδεια για εκτροπή νερού του Αχελώου στη Θεσσαλία και επένδυσε αυτή σεβαστό ποσόν για έργο, το οποίο ακόμη δεν έχει τεθεί σε λειτουργία; Η λειψυδρία στα πεδινά δεν έπρεπε να είχε αντιμετωπισθεί και με πλήθος δεξαμενών αποθήκευσης ομβρίων, που θα δέχονταν και νερά, που θα προκαλούσαν πλημμύρα;

 

Συμφορά βρήκε τους κατοίκους στις πλημμυρισθείσες εκτάσεις. Εμείς νομίζουμε ότι βρήκε μόνο αυτούς. Δυστυχώς πλήγμα υπέστη, μάλιστα μεγάλο και η εθνική οικονομία. Όχι λόγω των αποζημιώσεων που θα καταβληθούν, το ποσόν των οποίων ασφαλώς θα είναι ανεπαρκές, για να επανέλθουν οι κάτοικοι σύντομα στην κατάσταση προ της συμφοράς. Το κύριο πλήγμα είναι ότι 720.000 στρέμματα εύφορης γης θα παραμείνουν ακαλλιέργητα επί πενταετία περίπου, ενώ σημαντική είναι η απώλεια του ζωικού κεφαλαίου. Και η χώρα μας, η κατ’ εξοχήν αγροτική, πριν από τον καταστροφικό Β΄ μεγάλο πόλεμο, χωρίς να καταφέρει να διατηρήσει τη βιομηχανία της, που έκτισε με θαυμαστό τρόπο στην τριακονταετία 1950-1980, κινδυνεύει να πάψει να είναι και αγροτική με την τρομακτική συρρίκνωση του ζωικού κεφαλαίου και την προϊούσα εγκατάλειψη των αγρών, σαφώς λόγω της ασκούμενης πολιτικής. Τί θα πράξουν οι πληγέντες αγρότες; Θα καρτερήσουν ή θα ελκυσθούν από το εντυπωσιακό όντως δέλεαρ των εταιριών, που ονειρεύονται να «σπείρουν» στη θεσσαλική πεδιάδα φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις; Ποιος θα δώσει στη δημοσιότητα τα ονόματα των βουλευτών, που ψήφισαν το επαίσχυντο νομοσχέδιο να αλλάζει η χρήση αγρών σε πεδινές και εύφορες εκτάσεις; Και πόσο καθησυχαστικές είναι οι δηλώσεις πρωθυπουργού και στελεχών της κυβέρνησης ότι ενθαρρυντική είναι η πορεία της «βαρειάς μας βιομηχανίας», του τουρισμού. Τόσο δύσκολο είναι να συνειδητοποιήσουν οι πολιτικοί μας ότι επιβάλλεται σε βάθος αναθεώρηση της αγροτικής πολιτικής;

 

Οι πληγέντες συμπατριώτες μας στα τόσα βάσανά τους είχαν να αντιμετωπίσουν και πρόσθετα: Τον κίνδυνο να λεηλατηθεί η απομείνασα περιουσία και την αναλγησία εκμισθωτών κατοικιών, που βρήκαν μοναδική την ευκαιρία να αισχροκερδίσουν σε βάρος τους. Κάποιοι σε περιοχές που δεν έχουν πληγεί αποδοκίμασαν την αποστολή βοήθειας στους πληγέντες. «Οι Θεσσαλοί είναι πλούσιοι», δικαιολογήθηκαν! Η σήψη έχει εξαπλωθεί σε βάθος! Ευτυχώς υπάρχουν όμως και φωτεινά παραδείγματα. Πέρα από τους καθ’ υπηρεσία υποχρέους να βοηθήσουν τους δοκιμαζόμενους, που όντως έδειξαν το φιλότιμό τους, εμφανίστηκαν και ομάδες εθελοντών, οι οποίες προσέφεραν σημαντική βοήθεια. Συγκινητική άκρως αυτή η κίνηση. Καλό είναι ο εθελοντισμός να αναπτυχθεί σε κάθε περιοχή, καθώς δεν πρόκειται αν λείψουν οι ανάγκες μας. Η αλληλοβοήθεια όχι μόνο μας στηρίζει ως λαό, αλλά δίνει την ικανοποίηση ότι παραμένουμε άνθρωποι σε κοινωνία, που επιδιώκει την ιδιώτευση και τον απανθρωπισμό μας. 

 

«ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ»