ΕΠΕΤΕΙΟΛΟΓΙΟ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΕΟΚΑ 55-59.

ΕΠΕΤΕΙΟΛΟΓΙΟ ΕΟΚΑ 55-59. ΙΔΡΥΜΑ ΔΙΓΕΝΗ.

 

Με πρόσθετα σχόλια και πληροφορίες.

Επιμέλεια από Ομάδα Εργασίας και Έρευνας του συγγραφέα Α. Αντωνά

 

Έτσι πολεμούσαν τη ΕΟΚΑ, οι θρασύδειλοι Άγγλοι, αλλά δεν λύγιζε …

 

«Ω, παίδες Ελλήνων, ίτε, ελευθερούτε πατρίδ’, από βαρβάρους, ελευθερούτε δε παίδας, γυναίκας, θεών τε πατρώων έδη, θήκας τε προγόνων` νυν υπέρ πάντων αγών». «Ω δαιμόνιοι ΕΛΛΗΝΕΣ, μέχρι τίνος πρύμνην ανακρούεσθε;»

 

1/8/1958

*Εφονεύθη στη τοποθεσία “Σαμαρή” Τρούλλων, σε συμπλοκή κατά τη διάρκεια ενέδρας κατά Αγγλων, ο Ανδρέας Σουρουκλής 26 ετών από τους Τρούλλους.

Εφονεύθη στην Ομορφίτα από τ/κ/ ο Λουκάς Αρέστη 63 ετών από την Ομορφίτα

1/8/1958 Εφονεύθησαν από τ/κ εις Σουσκιού οι Γιάγκος Ηλία 50 ετών εκ Σουσκιού και η Ρεβέκκα Ηλία Γιάγκου ετών 60 εκ Σουσκιού.

2/8/1958

Εφονεύθη κατα την απόπειρα τοποθέτησης βόμβας στο Πέργαμος, ο Γιακουμής Χατζηθεοδοσίου 18 ετών από την Άχνα

Εφονεύθησαν από Άγγλους στη Λύση ενώ προσπαθούσαν να διαφύγουν από κατ οίκον περιορισμό οι Γεώργιος Ιωνά Γεωργίου 20 ετών, Χριστοφής Παναγίδης 19 ετών και Αναστάσιος Σουρουλάς 23 ετών από τη Λύση

3/8/1958

Εφονεύθη στη τοποθεσία Μερσίνια Τεμβριάς, απο έκρηξη βόμβας που μετέφερε ο Ανδρέας Αβραμίδης 21 ετών, απο τη Τεμβριά.

Εφονεύθη από “δυνάμεις ασφαλείας” κοντά στην Αμαργέτη ο Σωκράτης Χατζηευαγγέλου 33 ετών από την Αμαργέτη

4/8/1958

Εφονεύθησαν από τ/κ στα Μαμώνια ο Παναγιώτης Κυριάκου 60 ετών από τα Μαμώνια και Χρήστος Κυριάκου 72 ετών από τα Μαμώνια

Εσφαγιάσθη απο τ/κ στη Λευκωσία, ο Παντελής Σάββα Μιχαηλά ετών 55 από την Αραδίππου

Εφονεύθη από Άγγλους ενώ τελούσε υπό κράτηση ο Πλάτων Στυλιανού 32 ετών από το Βουνί

8/8/1956

Εφονεύθη από έκρηξη βόμβας που κατασκεύαζε ο Αρτέμιος Φραντζέσκου 27 ετών από την Αθηαίνου

9/8/1956

*Απαγχονίστηκαν στις Κεντρικές Φυλακές οι αγωνιστές Ανδρέας Ζάκος ετών 24 από τη Λεύκα που συνελήφθη κατά τη διάρκεια ενέδρας κατα Άγγλων κατα την οποία εφονεύθη ο Χαράλαμπος Μούσκος και ετραυματίσθη ο Μάρκος Δράκος, Χαρίλαος Μιχαήλ ετών 23 από τη Γαληνή συλληφθείς κατά διάρκεια ενέδρας κατά Άγγλων και Ιάκωβος Πατάτσος ετών 22 από τη Λευκωσία, κατηγορηθείς ότι επυροβόλησε κατα αστυνομικού στη Λευκωσία.

Επακολούθησε παναπεργία και διαδηλώσεις σε όλη τη Κύπρο.

12/8/1958

Εφονεύθη υπο τ/κ/ ανατολικά της Μονής Αγίου Νεοφύτου, ο Χαρίδημος Αντωνιάδης 60 ετών εξ Αναβαργού

15/8/1956

Στο Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Λευκωσίας 4 ένοπλοι της ΕΟΚΑ απήγαγαν τον εκτίοντα ποινή εξαετούς φυλάκισης Ανδρέα Καραδήμα, μέλος του βενζινόπλοιου “Αγ. Γεώργιος που συνελήφθη στη Χλώρακα στις 25/1/1955.

18/8/1957

Εφονεύθη στο Επισκοπειό από έκρηξη βόμβας που κατασκεύαζε ο Σταύρος Στυλιανίδης 30 ετών από τη Γιαλούσα.

23/8/1958

Εφονεύθησαν στη Λύση από ενέδρευουσα Αγγλική περίπολο , ενώ μετέφεραν οπλισμό ο Μιχαήλ Καϊλής 25 ετών και ο Καλλής Σακκά 27 ετών από τη Λύση.

24/8/1956

Εφονεύθη στην Αθηαίνου από έκρηξη βόμβας που επεξεργάζετο ο Τουμάζος Τουμάζου 22 ετών από την Αθηαίνου

*27/8/1958

Εφονεύθη σε συμπλοκή με Άγγλους στη Βάβλα, ο Μιχαήλ Παρίδης ετών 25 από την Αναφωτία-Λάρνακας-Κιτίου.

30/8/1957

Καταδικάστηκαν σε θάνατο οι Κωστας Μιχαήλ και Δημ. Χρήστου για μεταφορά οπλων.

31/8/1956

Στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας διεξήχθη σφοδρή μάχη. Τρία ένοπλα μέλη της ΕΟΚΑ επετέθηκαν στη συνοδεία του πολιτικού κρατούμενου Πολ. Γιωρκάτζη ενώ μετεφέρτο απο τις φυλακές στο νοσοκομείο.

Εφονεύθησαν 4 πρόσωπα, ήτοι 2 εκ των επιτιθεμένων, ήτοι ο Κυριάκος Κολοκάσης 24 ετών από το Γέρι και ο Ιωνάς Νικολάου 20 ετών από το Γέρι, ένας Αγγλος λοχίας της αστυνομίας και ο φαρμακοποιός Κούλης Κυριακίδης. Διέφυγε ο Πολ. Γιωρκάτζης με τον 3ο των επιτιθεμένων.

 

*Όπου Τ/Κ=Βάρβαροι Τούρκοι δολοφόνοι, εξτρεμιστές της Τ/Κ ΤΜΤ και της Τουρκικής ΜΙΤ.

 

Τυχαία αποσπασματική επιλογή γεγονότων.

 

*Ο Ανδρέας Σουρουκλής τελείωσε το δημοτικό σχολείο του χωριού του Τρούλλοι-Λάρνακας και εργαζόταν στα κτήματά του. Εντάχθηκε στην ΕΟΚΑ μαζί με τα αδέλφια, τους γονείς και τη σύζυγό του και συνεργάστηκε με την ανταρτική ομάδα της περιοχής του. Κατασκεύασαν κρησφύγετο σε χωράφι τους, όπου εγκαταστάθηκαν αντάρτες της ΕΟΚΑ, τους οποίους ο Ανδρέας φιλοξενούσε και στο σπίτι του.

 

Ο Μιχαλάκης Παρίδης, μετά τη δραπέτευσή του από το νοσοκομείο στις 12 Δεκεμβρίου 1957, όπου είχε μεταφερθεί από τις φυλακές για εγχείρηση, κατέληξε στους Τρούλλους και εγκατέστησε το αρχηγείο του στο σπίτι του Ανδρέα Σουρουκλή, όπου κατασκεύασε προσωπικό του κρησφύγετο. Τόσο το κρησφύγετό του, όσο και την εκεί παραμονή του, ο Παρίδης, κρατούσε απόλυτη μυστικότητα και από αυτούς τους αντάρτες του, που έμεναν στο ίδιο σπίτι. Μετά τον θάνατο του Ανδρέα, παρά τις εξονυχιστικές έρευνες που έκαμαν οι Άγγλοι, δεν μπόρεσαν να εντοπίσουν το κρησφύγετο.

 

Τη νύκτα της 1ης Αυγούστου 1958, η τοπική ομάδα της ΕΟΚΑ Τρούλλων και οι αντάρτες που ήταν στο σπίτι του Σουρουκλή έστησαν ενέδρα εναντίον των Άγγλων στην τοποθεσία “Σαμερή”, σε ένα γεφύρι του δρόμου Λάρνακας – Τρούλλων, κοντά σε ένα βαθύ χαντάκι. Τους πρόσφερε κάλυψη μια καλαμιά. Η νύκτα ήταν φεγγαρόλουστη και η υποχώρηση δύσκολη. Ο Ανδρέας κτυπήθηκε κατά την οπισθοχώρηση, όταν ακολούθησε τη γραμμή της όχθης και έμεινε ακάλυπτος από την καλαμιά.

 

*ΟΙ ΑΓΩΝΙΣΤΑΙ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, ΔΕΝ ΠΑΡΑΔΙΔΟΝΤΑΙ. ΝΙΚΟΥΝ ή ΠΕΘΑΙΝΟΥΝ…

 

Απόσπασμα από τιμητικό αφιέρωμα του Αντώνη Αντωνά

 

Μιχαλάκης Παρίδης. Ο φλογερός Τομεάρχης της ΕΟΚΑ, αγωνιστής και ποιητής της Ελευθερίας, από ηρωική Αναφωτία της επαρχίας Λάρνακας.

 

ΤΙΜΗΤΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ. Αποσπάσματα με πρόσθετες πληροφορίες και σχόλια. Τιμής και μνήμης ένεκεν προς τον ήρωα Μιχαλάκη Παρίδη και την αγαπημένη μου οικογένεια του. Αντώνης Αντωνάς Λάρνακα- Κίτιον.

 

Ο αγωνιστής και ποιητής Μιχαλάκης Παρίδης ήταν ένας από τους πρώτους αγωνιστές της ΕΟΚΑ, που είχαν συλληφθεί για την τοποθέτηση βομβών στη Λάρνακα κατά την έναρξη του αγώνα την 1η Απριλίου 1955. Ο Παρίδης απέδρασε από το Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας όπου είχε υποβληθεί σε εγχείρηση στη μύτη στις 12 Δεκεμβρίου 1957. Για την απόδραση του, που ήταν θεαματική, χρησιμοποίησε σχοινί και κατέβηκε από το ύψος του τρίτου ορόφου. Ο Διγενής ανέθεσε στον Μιχαλάκη Παρίδη τον τομέα Λάρνακας. 

 

Μαζί του συνελήφθησαν επίσης οι Γεώργιος Λυκούργος, Σταύρος Δημητρίου Ποσκώτης, Ιάκωβος Καϊσερλίδης και Ξάνθος Ιακωβιδης. Επεσε στη Βάβλα στις 27 Αυγούστου 1958. 

 

Ο αστυνόμος Βαρνάβας Ζαλλούμης αφηγήθηκε στο “Χρονικό” της ΕΟΚΑ του Γεωργίου Γρίβα-Διγενή σελ. 379, ότι άγγλοι στρατιώτες και τούρκοι αστυνομικοι έφθασαν στο χωριό για έρευνες. Ανάμεσα σ’ αυτούς και ο αστυνόμος Ζαλλούμης. 

 

Στη συνέχεια προχώρησαν στο σπίτι του Δασκάλου Χριστάκη Καραγιώργη, στο οποίο διέμενε ο Παρίδης. 

 

Προσθέτει στην αφήγηση του ο Αστυνόμος:

΄Ενας αξιωματικός, ένας στρατιώτης και ένας τούρκος αστυνομικός κτυπούν την πόρτα του σπιτιού του δασκάλου Καραγιώργη, αλλά δεν παίρνουν καμιά απάντηση και ετοιμάζονται να την παραβιάσουν. 

 

Άλλοι ‘Αγγλοι στρατιώτες και Τούρκοι επικουρικοί, λαμβάνουν θέση πίσω από μια ροδιά στην πλατεία του χωριού που απείχε 200 (!) μέτρα από το σπίτι του Καραγιώργη. Ο φόβος και ο τρόμος τους ήταν ο Παρίδης …. 

 

Καθ’ ον χρόνο η πόρτα παραβιάζεται ο Παρίδης ανέρχεται με το όπλο στη βεράντα και φωνάζει: 

“Οι αγωνιστές της Ελευθερίας δεν παραδίδονται. Νικούν ή πεθαίνουν” και πολυβολεί κατά των Άγγλων. 

 

Οι Άγγλοι και Τούρκοι όμως, οι οποίοι βρίσκονται πίσω από τη ροδιά σημαδεύουν και πυροβολούν τον Παρίδη στην καρδιά. Ταλαντεύεται λίγο και πέφτει νεκρός στη σκάλα της οικίας. 

 

Η εφημερίδα “Εθνος” έγραψε σχετικά την επομένη: “Οι αγωνισταί της ελευθερίας δεν παραδίδονται. Νικούν ή πεθαίνουν “εβροντοφώνησεν προς τους βρεττανούς στρατιώτας και αστυνομικούς οι οποίοι είχον κυκλώσει κατόπιν πληροφοριών την εν Βάβλα οικίαν όπου εκρύπτετο ο καταζητούμενος Μιχαλάκης Παρίδης. 

 

“Και η ριπή του οπλοπολυβόλου του, το οποίον εκροτάλισε μανιωδώς κατά των βρεττανών στρατιωτών αποτέλεσε τον τελευταίον ήχον της ζωής εις τα ώτα του ηρωϊκού νέου, μιας ζωής διαπνεομένης από τα πλέον υψηλά ιδανικά και τας ευγενεστέρας πνευματικάς αναζητήσεις. 

 

” Ζήτω η Ελευθερία” κατόρθωσε να ψιθυρίση ο γενναίος αγωνιστής και έκλεισε δια πάντα τους οφθαλμούς. 

 

Το στήθος του είχε βαφεί κόκκινον από το τραύματα, το οποία του είχαν ανοίξει οι δολοφονικές σφαίρες των Άγγλων αποικιοκρατών και Τούρκων επικουρικών.

 

Και εις το πρόσωπον του είχεν αποτυπωθή το γλυκύτερον μειδίαμα, εν μειδίαμα υψίστης ικανοποιήσεως διά την υπερτάτην θυσίαν του. Αυτή ήτο εξάλλου η πλέον διακαής του επιθυμία: Να αγωνισθή ως ανέφερεν εις τους φίλους του και να πέση υπέρ πατρίδος. 

 

Η ηρωομάνα του Μιχαλάκη Παρίδη όταν της ανήγγειλαν ότι ο γιος της σκοτώθηκε σε μάχη με τους Αγγλους, είπε περήφανα:“Χαλάλιν της Τζύπρου μας η ζωή του Μιχαλάκη μου”.

 

Σημ. Όταν τον Ιούνιο του 1958 τον επισκέφθηκαν οι γονείς του, στο κρησφύγετό του, στις Αγγλισίδες, η μητέρα του ζήτησε να της δείξει πού κοιμόταν: «Θα σε πάρω μάμμα», της απάντησε, «αλλά δεν θέλω να κλάψεις..» Σε μια κουβέρτα κοιμότανε με προσκέφαλο το όπλο του …

 

Σε ένα συναγωνιστή του, είχε προβλέψει τον Ιούνιο του 1958: «Τους αγώνες μας, τους κόπους μας θα τους τρων άλλοι και θα μαλώνουν μέρα-νύχτα για τα δικά τους συμφέροντα.» Στη Βάβλα, έγραφε μια νουβέλα με θέμα το γυρισμό ενός νέου στο χωριό του, ύστερα από πολύχρονη απουσία. Δεν πρόλαβε να την τελειώσει, αφού σκοτώθηκε εκεί, στις 27 Αυγούστου του 1958. Τα τελευταία του λόγια ήταν: «Εγώ δεν μπορώ να φύγω. Δεν πρόκειται να βγω έξω για να με συλλάβουν. Τι θα πει ο Διγενής, πώς θα νοιώσουν οι συναγωνιστές μου, όταν μάθουν ότι ο τομεάρχης τους παραδόθηκε με το όπλο λυμένο; Δεν πρόκειται να παραδοθώ. Θα πολεμήσω, έτσι κάνουν οι αγωνιστές. Δεν ξαναπάω πίσω στη φυλακή.»

 

Παρένθεση. 

 

Σκεφτόμαστε καμιά φορά από τι πνευματικό υλικό ήταν δομημένα αυτά τα παιδιά που έδωσαν τη ζωή τους για το ιδανικό της ελευθερίας. Γιατί, τι άλλο να ήταν, από απλοί καθημερινοί άνθρωποι των χωριών και των πόλεων, εργάτες ειρηνικών έργων και της βιοπάλης, πολλοί από αυτούς ποιητές της ζωής όπως ο Παρίδης, ο Παλληκαρίδης και άλλοι. Αν ζούσε σήμερα … αν ζούσε όμως, ο Μιχαλάκης Παρίδης ο ευαίσθητος ποιητής των 25 χρόνων που πρόσεχε να μη βλάψει μυρμήγκι και φρόντισε να ελευθερώσει τις καρδερίνες, την ώρα του «μεγάλου ναι ή του μεγάλου όχι» πορεύτηκε στο δρόμο της προσωπικής συνείδησης και θυσιάστηκε γι’ αυτό που αγαπούσε πάνω απ’ όλα: την ελευθερία. Τελικά κατανοούμε από ποιο υλικό ήταν πλασμένοι: από το υλικό της αυτοθυσίας και από το μακρυγιάννειο «εμείς», που τότε, τη δεκαετία του ΄50 ήταν διάχυτο στις ψυχές των νέων, αντίδωρο προς την πατρίδα.

 

Πόσοι από μας άραγε, βουτηγμένοι στην ύλη και τις χαρές της ζωής -ανούσιες τις πιο πολλές φορές- θα παίρναμε τον ίδιο δρόμο αν η πατρίδα μας το ζητούσε;

 

Πηγή: Αποσπάσματα από βιβλίο του Σωκράτη Τ. Αντωνιάδη, Μιχαλάκης Παρίδης-ο αγωνιστής ποιητής της ελευθερίας.

 

«Να συντρίψουμε τις αλυσίδες που μας κρατάν δεμένους στα κελιά στον αγώνα/να ριχτούμε και πάλι για να βρούμε ΘΑΝΑΤΟ Η ΛΕΥΤΕΡΙΑ»/Ακολουθάτε το δρόμο σας οι μεγάλοι/Τη Μοίρα που σας ώρισε ο Θεός ακολουθάτε/οι Μεγάλοι. Οδηγός σας το πνεύμα το υπέρτατο/και εντός σας ακοίμητο πάντα προσμένει/για τ’ ανέβασμα κάτι να γίνει τ’ ακούραστο!/Στενωπός είν’ ο δρόμος γιομάτος αγκάθια,/οι μικροί θα κτυπούν με λύσσα στο διάβα σας,/μα η ψυχή για τη νίκη θα μάχεται ατρόμητα,/το κορμί κι αν λυγάει κι αν ματώνει απ’ τον κάματο./Νικητές στη γλυκιά την Ιθάκη ως γυρνάτε,/Λαιστρυγόνες θα βρήτε μπροστά σας και Τρίτωνες/τραγουδούσες Σειρήνες, μαγεύτρες και πλάνες/τον τρανό Ποσειδώνα αφρισμένο για εκδίκηση./Ποθητό ‘ναι να βρεις στων αγώνων το τέρμα/μιας πιστής Πηνελόπης αγκάλες αμόλυντες/μ’ αν αφήσης στη μάχη την πνοή σου την ύστατη/πιο χρηστά δεν μπορούσες τη ζωή να προσφέρεις./Στης φυλακής μου το κελί/Στης φυλακής μου το κελί το σιδερόφραχτο/που χειμωνιά όλο πλήξη με κυκλώνει/τον ερχομό σου καρτερώ σαν άνοιξη/ν’ανθίσουνε μεσ’ την καρδιά μου οι κλώνοι …. ( Ίδετε: Ποιήματα Μιχαλάκη Παρίδη.)

 

9 Αυγούστου 1956. Ο γαλανός ουρανός της μεγαλονήσου μας μαύρισε για άλλη μια φορά, θρηνώντας τρία παλικάρια, που δεν τα φόβιζε ο θάνατος γιατί θεωρούσαν τη ζωή περιττή μέσα στη σκλαβιά. Τρεις νέοι Έλληνες και μπροστά τους μόνο η αγχόνη και το φως της λευτεριάς που δεν μπορούσαν να του αντισταθούν. Ανδρέας Ζάκος, Ιάκωβος Πατάτσος, Χαρίλαος Μιχαήλ.

 

Θρήνησε όλη η Κύπρος. Θρήνησε και ο Εθνικός μας ποιητής και αγωνιστής καθοδηγητής της ΕΟΚΑ Κώστας Μόντης. 

 

Απόσπασμα.

 

Πού τρέχουν όλοι αυτοί

γιατί τόση αναταραχή

για να σκοτώσουν τρία παιδικά χαμόγελα;

Γιατί φοβούνται πως είναι τόσο δύσκολο

να σκοτώσουν αυτά τα χαμόγελα; ……

 

Αδερφέ της αγχόνης

τι μας έκανε αυτή η νύχτα

τι μας πήρε και τι μας έδωσε!........

 

ΑΙΩΝΙΑ ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΔΟΞΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΘΡΥΛΙΚΗΣ ΕΟΚΑ.

 

Τιμητική Επιμέλεια από Ομάδα Εργασίας και Έρευνας του συγγραφέα Αντώνη Αντωνά.

Λάρνακα – Κίτιον.