Η Μάχη στα Δερβενάκια (26 Ιουλίου 1822)

Η μάχη στα Δερβενάκια ήταν μία από τις σημαντικότερες μάχες του αγώνα της Ελληνικής Ανεξαρτησίας, καθώς έλαβε χώρα σε μια πολύ κρίσιμη συγκυρία, όταν ο Μαχμούτ Πασά, περισσότερο γνωστός ως Δράμαλης είχε φθάσει στην Πελοπόννησο με ισχυρή δύναμη 25.000 ανδρών και απειλούσε να διαλύσει την επανάσταση εις τα εξ ων συνετέθη.

Η μάχη δόθηκε στις 26 Ιουλίου 1822, σε δύο από τα τέσσερα μικρά ορεινά περάσματα (δερβενάκια), μεταξύ Κορίνθου και κοιλάδας Άργους, εξ ου και η ονομασία της. Άλλο αποτέλεσμα της μάχης αυτής ήταν η ενίσχυση της φήμης του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, η οποία φόβισε τους τότε πολιτικούς αντιπάλους του.

Στις αρχές Ιουλίου του 1822 ο Σουλτάνος, σε πλεονεκτική θέση μετά την εξολόθρευση του Αλή Πασά, είχε στρέψει την προσοχή του στους επαναστατημένους Έλληνες. Χωρίς να συναντήσει την παραμικρή αντίσταση στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα, ο Δράμαλης με 25.000 άνδρες προέλασε ταχύτατα και στις 6 Ιουλίου στρατοπέδευσε στην Κόρινθο. Βασικός του στόχος ήταν η ανακατάληψη της Τριπολιτσάς και η κατάπνιξη της Επανάστασης στον Μοριά με τη βοήθεια του στόλου, που θα κατέπλεε στον Αργολικό Κόλπο.

Παρακούοντας τους τοπικούς τούρκους ηγέτες, οι οποίοι τον συμβούλευσαν να κάνει ορμητήριό του την Κόρινθο κι έχοντας μεγάλη εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του, ο Δράμαλης διέταξε τον στρατό του να προελάσει προς το Ναύπλιο για να λύσει την πολιορκία του. Αφού κατέλαβε τον Ακροκόρινθο, έφθασε ανενόχλητος στο Άργος και στρατοπέδευσε έξω από την πόλη στις 12 Ιουλίου. Οι επαναστάτες πιάστηκαν στον ύπνο και δεν μπόρεσαν να υπερασπίσουν τα μεταξύ Κορίνθου και Άργους στενά, από τα οποία διήλθε η τουρκική στρατιά.

Μόλις μαθεύτηκε ότι ο Δράμαλης με τον στρατό του πλησιάζει στο Άργος, επικράτησε μεγάλη σύγχυση στους Έλληνες, ιδιαίτερα μάλιστα όταν πληροφορήθηκαν τη λύση της πολιορκίας του Ναυπλίου. Κυβέρνηση και βουλευτές αναχώρησαν πανικόβλητοι από το Άργος για τους Μύλους και από εκεί στα πλοία.

Τη δύσκολη αυτή στιγμή όρθωσε το ανάστημά του ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Μέσα σε ελάχιστο χρόνο κήρυξε πανστρατιά, ενώ με δραστήρια μέτρα και συντονισμένες ενέργειες κατόρθωσε να περιορίσει τον στρατό του Δράμαλη στην Αργολίδα και να ματαιώσει την πορεία του προς την Τριπολιτσά. Τα μέτρα του Κολοκοτρώνη εστιάστηκαν στην κατάληψη στρατηγικών θέσεων στην Αργολίδα (κυριότερη απ’ όλες ήταν η Λάρισα, η αρχαία Ακρόπολη του Άργους) και στην τακτική της «καμμένης γης» που εφάρμοσε, δημιουργώντας οξύ επισιτιστικό πρόβλημα στους εισβολείς.

Ο Δράμαλης δεν μπορούσε να προχωρήσει προς την Τριπολιτσά χωρίς να έχει εξασφαλισμένα τα νώτα του. Έχασε πολύτιμο χρόνο με την πολυήμερη πολιορκία του φρουρίου του Άργους και οι άνδρες του εγκλωβίστηκαν εκεί, έχοντας εξαντλήσει τα αποθέματα τροφών τους και χωρίς να έχουν δυνατότητα ανεφοδιασμού. Συνειδητοποιώντας τη δύσκολη κατάσταση, ο Δράμαλης αποφάσισε να επιστρέψει στην Κόρινθο, ελπίζοντας σε βοήθεια από τον Χουρσίτ Πασά της Λάρισας, τον Γιουσούφ Πασά της Πάτρας ή από τον στόλο.

Το σχέδιο υποχώρησης του Δράμαλη έγινε αντιληπτό από τον Κολοκοτρώνη και παρά τις διαφωνίες των προκρίτων, έσπευσε να καταλάβει τις στενές διαβάσεις που οδηγούσαν από το Άργος στην Κόρινθο, με 2.500 άνδρες. Δεν θα άφηνε για δεύτερη φορά τις στενωπούς αφύλακτες, όπως είχε γίνει κατά την προέλαση του Δράμαλη.

Στις 26 Ιουλίου 1822 στα στενά των Δερβενακίων, κοντά στη Νεμέα, οι Τούρκοι υπέστησαν δεινή ήττα, χάνοντας πάνω από 3.000 άνδρες. Στη μάχη εκτός του Κολοκοτρώνη διακρίθηκαν ο Δημήτριος Υψηλάντης, ο Παπαφλέσσας και ιδιαιτέρως ο Νικήτας Σταματελόπουλος, γνωστότερος ως Νικηταράς, που έλαβε το προσωνύμιο Τουρκοφάγος Ο Δράμαλης και οι εναπομείναντες άνδρες του προσπάθησαν να διαφύγουν την επομένη από την κλεισούρα του Αγιονορίου. Όμως, ο Νικηταράς, ο Υψηλάντης και ο Παπαφλέσσας ήταν κι εκεί για να προκαλέσουν νέες βαριές απώλειες στον Δράμαλη στις 28 Ιουλίου.

Ο υπερήφανος στρατηλάτης, που είχε αρκετές συμπάθειες μεταξύ των ελλήνων οπλαρχηγών για το ήπιο του χαρακτήρος του και τις ικανότητές του, ήταν ένα ανθρώπινο ράκος, αναλογιζόμενος τις συνέπειες από την οργή του Σουλτάνου. Με τα υπολείμματα του στρατού του έφθασε στην Κόρινθο, όπου στα τέλη Οκτωβρίου πέθανε από την απογοήτευσή του. Ο θριαμβευτής Κολοκοτρώνης ανακηρύχθηκε από την Κυβέρνηση Αρχιστράτηγος της Πελοποννήσου, κατ’ απαίτηση των οπλαρχηγών. Η Επανάσταση όχι μόνο είχε διασωθεί, αλλά είχε αποκτήσει ισχυρά θεμέλια, χάρη στο σχέδιο και την τακτική του Γέρου του Μοριά.

πηγή

 

Δερβενάκια: Μια από τις πέντε πανωλεθρίες τακτικού στρατού στην Ιστορία

 

Η Μάχη στα Δερβενάκια θεωρείται ως μια από τις πέντε πανωλεθρίες στρατιών στην παγκόσμια Ιστορία. Οι Μεγάλες Δυνάμεις, μετά την επιτυχία του Κολοκοτρώνη, είδαν με άλλο μάτι την Ελληνική Επανάσταση.

 

Ήταν το καλοκαίρι του 1822. Είναι η εποχή που αρχίζει η μεγάλης κλίμακας εκστρατεία του Δράμαλη: Κατεβαίνει με 30.000 Τούρκους από τη Λάρισα στην Πελοπόννησο προκειμένου να καταπνίξει τον αγώνα των Ελλήνων.

 

Ο Μαχμούτ Αλή Πασάς Δράμαλης, αρχιστράτηγος, επικεφαλής μεγάλης τουρκικής στρατιάς, χωρίς αντίσταση περνάει και την Κόρινθο περνάει και τα Δερβενάκια και φτάνει μέχρι το Άργος, με στόχο να ανακαταλάβει την Τριπολιτσά. Εκεί όμως αποκαλύπτονται, για μία ακόμα φορά, τα ηγετικά χαρίσματα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, ο οποίος προβαίνει σε τρεις σπουδαίες στρατηγικές κινήσεις για να διακόψει αυτή την πορεία.

 

Η πρώτη του κίνηση είναι να αποκλείσει καταρχάς τα δύο περάσματα που οδηγούσαν στην Τριπολιτσά: Πρώτα το Σχινοχώρι, ορεινό χωριό του σημερινού Δήμου Άργους-Μυκηνών, όπου στέλνει τον Πλαπούτα και την ομάδα του. Κατόπιν στους Μύλους, εγκαθιστά τον γιο του Πάνο με 2.000 άνδρες. Οι Μύλοι αποτελεί, ουσιαστικά, το προτελευταίο χωριό που ενώνει την πεδιάδα μεταξύ το Άργους και της Τρίπολης.

 

Δεύτερη κίνηση του Κολοκοτρώνη ήταν η εφαρμογή της τακτικής της «καμένης γης», δηλαδή έδωσε εντολή να καούν όλα τα σπαρτά κι όλες οι αποθήκες σιτηρών της Αργολίδας, προκειμένου η πείνα οι ασθένειες να λυγίσουν τις δυνάμεις του Δράμαλη.

 

Και τρίτη κίνηση: στέλνει τον Δημήτριο Υψηλάντη με τους άντρες του στη Λάρισα (όχι την πόλη της Θεσσαλίας, αλλά την παλιά Ακρόπολη του Άργους - το κάστρο του Άργους), όπου εκεί - και αυτοί με τη σειρά τους – προξενούν δολιοφθορές στις δυνάμεις του Δράμαλη.

 

Τι πέτυχε ο Κολοκοτρώνης; Εξανάγκασε τον Δράμαλη να αλλάξει τα σχέδιά του και να πάρει το δρόμο της επιστροφής προς την Κόρινθο και να πέσει στην παγίδα: στο στενό πέρασμα των Δερβενακίων, όπου τον περίμεναν οι ελληνικές δυνάμεις και όπου επήλθε η συντριβή.

 

Πρώτη μάχη με τακτικό στρατό

 

Ουσιαστικά είναι η πρώτη φορά που οι επαναστατημένοι Έλληνες αντιμετωπίζουν τακτικό στρατό. Μέχρι τότε πολεμούσαν κυρίως κόντρα σε φρουρές. Και εκείνο το καλοκαίρι, οι Επαναστάτες έρχονται αντιμέτωποι με τη μεγάλη αντεπίθεση των Τούρκων. Μετά την κατάληψη Τριπολιτσάς - με την σπουδαία στρατηγική σημασία - έρχεται στον ελλαδικό χώρο μία στρατιά ολόκληρη 30.000 πάνοπλων Οθωμανών, έτοιμων να καταπνίξουν την Επανάσταση.

 

Η νίκη στα Δερβενάκια ήταν αυτό που περίμεναν να δουν και οι Μεγάλες Δυνάμεις για να κρίνουν τη στάση τους απέναντι στους Έλληνες. Όλοι πίστευαν ότι η κατάληψη της Τριπολιτσάς ήταν ένα τυχαίο γεγονός και πως στην ευρεία κλίμακα της αντεπίθεσης, οι Έλληνες θα κατέρρεαν. Και πραγματικά όλοι είχαν καταρρεύσει πλην ενός. Μόνο ο ατρόμητος στρατηγός, ο Γέρος του Μοριά παρέμεινε όρθιος και ψύχραιμος και περίμενε τον Δράμαλη στην Πελοπόννησο. Και τι έπραξε; Έκανε εφελκυσμό των τουρκικών Δυνάμεων στο εσωτερικό της αργολικής πεδιάδας εφάρμοσε την τακτική της καμένης γης και με κατάλληλες κινήσεις αποκόπτοντας όλες τις διόδους και αποφράζοντάς τους όλες τις στρατιωτικές διαβάσεις κατόρθωσε να «μαντρώσει» τον Δράμαλη και να τον πετσοκόψει!

 

Το σημαντικό όμως δεν ήταν η συντριβή του του τούρκικου στρατού, ήταν και ο τρόπος με τον οποίο επήλθε. Και αξίζει να σημειωθεί ότι, οι περισσότεροι έλληνες καπεταναίοι είχαν εγκαταλείψει τον Κολοκοτρώνη που στάθηκε «όρθιος» στα Δερβενάκια με μόλις 2.500 άντρες. Αν ο Γέρος είχε τουλάχιστον 5.000 άνδρες τότε σ’ εκείνο το σημείο, θα είχε, στην κυριολεξία, καταστρέψει το σύνολο της στρατιάς του Δράμαλη. Παρόλα αυτά η καταστροφή, η Νίλα του Δράμαλη όπως έμεινε στην Ιστορία, συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πέντε κορυφαίες καταστροφές στρατιωτικών δυνάμεων στην παγκόσμια στρατιωτική ιστορία. Αν μάλιστα αναλογιστούμε τα μέσα και τα γεγονότα της εποχής, η επιτυχία γίνεται ακόμα πιο σημαντική.

 

Ο αντίκτυπος της νίκης

 

Ο Κολοκοτρώνης, μέσα σε λιγότερο από πέντε μήνες, κατόρθωσε να στείλει ενισχύσεις στο Μεσολόγγι, που πολιορκούνται από τον Κιουταχή και έτσι τον Ιανουάριο του 1823 επετεύχθη η λύση της πρώτης πολιορκίας του Μεσολογγίου και ουσιαστικά de facto έχει απελευθερώσει στην Ελλάδα στις αρχές του ’23.

 

Και από αυτό το σημείο και μετά αντιλαμβάνονται τη σημασία της Επανάστασης πρώτες οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και ακολουθεί η Αγγλία με τον Κάνινγκ. Έτσι αρχίζει η μεγάλη μεταστροφή των ευρωπαϊκών Δυνάμεων και ουσιαστικά ανοίγει διπλωματικά ο δρόμος για την ελευθερία της Ελλάδας!

 

Και ο Δράμαλης; Ο τούρκος στρατηγός έφτασε σε κακά χάλια μέχρι την Κόρινθο. Από τους περίπου 30.000 άνδρες που συμμετείχαν στην εκστρατεία, γύρισαν μαζί με τον Δράμαλη στην Κόρινθο μόνο 6.000! Τον Οκτώβριο του 1822 ο Δράμαλης πέθανε από τη στενοχώρια του - όπως λέει ο θρύλος - για τη μεγάλη καταστροφή του στρατού του, σε ηλικία 52 χρονών. Μάλλον όμως ο θάνατός του προκλήθηκε από τον τύφο που εκείνη την περίοδο θέριζε (και) τα τουρκικά στρατεύματα.

 

πηγή