ΕΠΕΤΕΙΟΛΟΓΙΟ ΕΟΚΑ ΜΗΝΟΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 1955-1959.

Επιμέλεια από Ομάδα Εργασίας και Έρευνας του συγγραφέα Αντώνη Αντωνά.

 

Πηγές: Ίδρυμα Διγενή, ΜΜΕ, Αρχείο Ρ. Κυριακίδη, Αποσπάσματα άρθρων του Α. Αντωνά, Φάκελος Κύπρου κ.ά, με πρόσθετα σχόλια και πληροφορίες.

 

1/6/1957

Κατεδικάσθη εις θάνατον ο Νικος Σαμψών για κατοχή όπλου στεν και απόπειρα κατά Άγγλων αξιωματικών της αστυνομίας, ενώ στις 23/5/1957 είχε αθωωθεί για το φόνο του λοχία Θάραγουντ. 

3/6/1958

Εφονεύθη από τ/κ στις αποθήκες σιτηρών όπου εργαζόταν ο νυκτοφύλακας Χρήστος Αριστοδήμου 36 ετών από τη Μαραθούντα 

6/6/1958

Εφονεύθη εις Λεμεσόν ο Κώστας Αντωνιάδης 35 ετών εκ Λεμεσού 

6/6/1958

Εφονεύθη παρα το κέντρον Χατζησάββα εις Λευκωσίαν, συνεπεία ρίξεως βόμβας υπο ανδρών της ΕΟΚΑ κατα Αγγλών, ο Παύλος Αντωνιάδης 37 ετών εκ Καίμακλϊου 

7/6/1958-11/6/1958

Στη Λευκωσία στίφη μαινομένων τ/κ επεδόθησαν σε όργιο αίματος και καταστροφής εις βάρος ανυπόπτων ε/κ και των περιουσιών τους. Έσφαξαν, εφόνευσαν αθώους πολίτες, ενέπρησαν και λεηλάτησαν ελληνικά καταστήματα. Επετέθησαν και κατα του σωματείου ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ στον Τακτακαλά. 

6/6/1957

Κατεδικάσθη εις θάνατον ο Μιχ. Ρωσσίδης με τη κατηγορία ότι προκάλεσε τον θάνατο του Βρεττανού στρατιώτη Ροναλτ Σιλτον 

7/6/1958

Εφονεύθη από τ/κ στη Λευκωσία ο Κωστάκης Χριστοδούλου 18 ετών από τη Λευκωσία

8/6/1958

Εσφαγιάσθησαν από τ/κ στη Λάρνακα ο Κώστας Γεωργίου 45 ετών από τη Λάρνακα και Κυριάκος Κατωλής 33 ετών από τη Λάρνακα. 

10/6/1958

Εφονεύθη έξωθι του Καλού Χωριού από τ/κ ο Σωφρώνης Χριστοδούλου 32 ετών από τη Λάρνακα. 

12/6/1958 Παρά το Κιόνελι κατακρεουργήθηκαν από ενεδρεύοντες τ/κ οκτώ ε/κ όλοι κάτοικοι Κοντεμένου, ητοι:

Ευριπίδης Κυριάκου ετών 25

Κωστής Μουρής, ετών 33

Γεώργιος Σταύρου 18 ετών,

Ιωάννης Σταύρου 32 ετών

Πέτρος Σταύρου 20 ετών

Χαράλαμπος Σταύρου 35 ετών

Χριστόδουλος Σταύρου 36 ετών

Σωτήριος Χατζηβασίλη 17 ετών 

 

14/6/1956 Εφονεύθη στη Λευκωσία από τις τ/κ “δυνάμεις ασφαλείας”, μετα από ρίψη βόμβας εναντίον τους, ο Πέτρος Ηλιάδης 24 ετών από τον Αγρό 

15/6/1958

Εφονεύθη στη Κώμη Κεπίρ από τ/κ ο Νικ. Τοφαλής 55 ετών από την Κώμη Κεπίρ 

20/6/1958 

Εφονεύθησαν στο Κουρδάλι, από έκρηξη βομβας που κατασκεύαζαν ο Κώστας Αναξαγόρου 27 ετών απο τα Σπήλια,

Παναγιώτης Γεωργιάδης 30 ετών από Λειβάδια Λευκωσίας,

Αλέκος Κωνσταντίνου 23 ετών από την Αμμόχωστο και

Ανδρέας Πατσαλίδης 28 ετών από την Καναβιού. 

21/6/1955

Εφονεύθη από έκρηξη βόμβας στη Λευκωσία ο Κυριάκος Κυπριανού 29 ετών από το Στρουμπί

21/6/1957

Το Ανώτατο Δικαστήριο επεκύρωσε την δις εις θάνατο καταδίκη του Νικου Σαμψών.

22/6/1955

Η αντάρτικη ομάδα Πιτσιλιάς προσβάλλει τον Αστυνομικό Σταθμό Αμιάντου. Ειναι η πρώτη φορά που ανταρτική ομάδα αναλαμβάνει αποστολήν υπό την ηγεσία του Ρένου Κυριακίδη (Ρωμανού της Πιτσιλιάς.) 

26/6/1956

Εφονεύθη από “δυνάμεις ασφαλείας” η Ολγα Κωνσταντινίδου από το Ναύπλιο. 

28/6/1957

Η Λευκωσία ενεφάνιζε όψη νεκρής πόλης μετά και το κλεισιμο των νυκτερινών κέντρων και τον κατ οίκον περιορισμό που επηκολούθησε την επικύρωση της εις θάνατον καταδίκης του Μιχ. Ρωσσίδη. 

29/6/1958  

Εφονεύθη από τ/κ μεταξύ Αρμίνου και Αγ. Ιωάννη, ο Αριστείδης Παπαδόπουλος 48 ετών από την Αρμίνου. 

30/6/1958

Εφονεύθη υπό τ/κ παρα την Παλλουριώτισσα ο Ανδέας Αναστασίου 42 ετών εκ Λευκωσίας.

 

*Όπου Τ/Κ = Πραιτοριανοί εξτρεμιστές τουρκοκύπριοι της τρομοκρατικής οργάνωσης ΤΜΤ και Γκρίζων λύκων. Οι αρχηγοί τους, ο εγκληματίας Ρ. Ντεκτάς και Κουτσιούκ.

 

Τυχαία επιλογή αποσπασματικών γεγονότων. 

 

*Καταδίκη δις εις θάνατο του Ν. Σαμψών.

 

Ο Ν. Σαμψών μαζί με άλλους συναγωνιστές του (Ρ. Κυριακίδη, Κ. Κυριακίδη, Β. Λυσσαρίδη, Γ. Ολύμπιο, Κ. Κυριακίδη, Λεφτή, Κ. Παπακώστα κ.ά.…….) απελευθερώνουν αμάχους Ε/Κ, που κινδύνευαν να σφαγιαστούν από τους Τ/Κ το 1963, που ύπουλα επιτέθηκαν και κατέσφαξαν γυναικόπαιδα στην *Ομορφίτα, Β. Πόλο, Καϊμακλί …

 

*Το ακριτικό προάστιο της Ομορφίτας, ήταν στο επίκεντρο των μαχών που έγιναν τις μέρες των Χριστουγέννων το 1963 , μετά την έναρξη της τουρκικής ανταρσίας. Τελικά, μετά από πολύ ιδρώτα και αίμα, η Ομορφίτα ελευθερώθηκε από τους Τούρκους τρομοκράτες και τους άνδρες του τουρκικού αποσπάσματος (ΤΟΥΡΔΥΚ) οι οποίοι και κατατροπώθηκαν από μια φούχτα εθελοντών μαχητών.

 

Στο δια ταύτα, στο Αγγλικό δικαστήριο…Ο Νίκος Σαμψών ήκουσε την καταδίκην του με ψυχραιμίαν, ενώ ελαφρόν μειδίαμα διέστειλε τα χείλη του.

 

Οι γονείς αυτού, ο θείος του δρ Αντώνης Γεωργιάδης και άλλοι συγγενείς κατελήφθησαν υπό μεγάλης συγκινήσεως".

 

Πιο περιγραφική ήταν η άλλη ημερήσια εφημερίδα "ΕΘΝΟΣ":

"Ευθυτενής και εντελώς ατάραχος ο 22έτης δημοσιογράφος Νίκος Σαμψών Γεωργιάδης ήκουσε χθες τον Ειδικόν Δικαστήν κ. Σάμουελ Τζων εκδίδοντα απόφασιν επί της υποθέσεως του, εις την οποίαν κατηγορείτο ότι απεπειράθη να χρησιμοποιήσει εναντίον τεσσάρων αστυνομικών αξιωματούχων έν οπλοπολυβόλον τύπου στεν, το οποίον μετέφερεν. 

 

Ευρεθείς ένοχος αμφοτέρων των κατηγοριών ο Σαμψών κατεδικάσθη εις την εσχάτην των ποινών.

 

"Με ανάλογον ψυχραιμίαν ήκουσαν την καταδικαστικήν απόφασιν η μήτηρ του νεαρού δημοσιογράφου, κυρία Θεανώ Σαμψών Γεωργιάδου, και ο πατήρ αυτού.

 

Ο τελευταίος απερχόμενος της αιθούσης του Δικαστηρίου, όπου δεν του επετράπη να πλησιάσει καν τον μειδιώντα υιόν του, ηκούσθη να λέγει εις ένα γνωστόν του με σταθεράν φωνήν: 

Κατεδίκασαν το παιδί μου, μα δεν λυπούμαι καθόλου ".

 

Και η αγγλόφωνη εφημερίδα TIMES OF CYPRUS, στην οποία εργαζόταν ο Νίκος Σαμψών, ως ρεπόρτερ, πρόσθετε:

"Ο Νίκος Σαμψών στάθηκε ήρεμος μέσα στο εδώλιο χθες και άκουσε το δικαστή Τζων να του επιβάλλει τη θανατική ποινή σε δυο κατηγορίες.

Ετσι ακόμα ένα κεφάλαιο στην ιστορία του Σαμψών, που άρχισε, όπως αναφέρθηκε στο δικαστήριο, με τους πυροβολισμούς στις 28 περασμένου Σεπτεμβρίου, στην οδό Λήδρας και προχώρησε στη δραματική σύλληψη του στις 30 Ιανουαρίου στο Δάλι και στη συνέχεια πέρασε από τη διαδικασία του δικαστηρίου, στην οποία είχε αθωωθεί, σε κατηγορία για εκτέλεση στις 23 Μαϊου.

 

Το επομενο κεφάλαιο θα ανοίξει ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου, όταν θα υποβάλει έφεση εναντίον της καταδίκης του και της ποινής.

 

Ο Στέλιος Παυλίδης, που ηγήθηκε της υπεράσπισης του, δήλωσε μετά τη λήξη της διαδικασίας στο Δικαστήριο ότι θα υποβάλει έφεση.

 

Χθες ο νεαρός δημοσιογράφος που γεννήθηκε στην Αμμόχωστο στις 16 Δεκεμβρίου 1935, βρέθηκε ένοχος σε δυο κατηγορίες ότι έβαλε με το όπλο του στο Δάλι στις 30 Ιανουαρίου εναντίον του Επιθεωρητή Μπερτς και των Λοχιών Γουίλλαρντ και Μάνσυ όταν πήγαν για να τον συλλάβουν και ότι την ίδια στιγμή μετέφερε όπλο.

 

Ενώ ο Δικαστής εξέδιδε την απόφαση του Δικαστηρίου, η οποία κράτησε 45 λεπτά, ο Σαμψών έκανε νόημα στη μητέρα του η οποία καθόταν στο πίσω μέρος του δικαστηρίου να παραμείνει ήρεμη.

 

Ωστόσο, η μητέρα του κατέρρευσε έξω από το δικαστήριο, αλλά επανεύρε τον εαυτό της όταν ο κ. Παυλίδης την καθησύχασε ότι θα υποβάλει έφεση".

 

Ο ίδιος ο Νίκος Σαμψών έγραψε αργότερα στο αφήγημά του "τρεις μήνες και δέκα μέρες μελλοθάνατος":

 

Απόσπασμα

 

"Στις 11 το πρωϊ (1η Ιουνιου 1957) ο ειδικός Δικαστής Σάμουελ Τζων πήρε τη θέση του. Οι έγκριτοι δικηγόροι μου κ.κ. Στέλιος Παυλίδης και Λεύκος Κληρίδης, με βουρκωμένα μάτια μου ανεκοίνωσαν ότι, σύμφωνα με τες καταθέσεις, θα καταδικαζόμουν σε θάνατο.

Μη στενοχωρείστε ήταν η απάντηση μου, το γνωρίζω. Κοίταξα προς τους γονείς μου και τους χαμογέλασα και ακολούθως χαιρέτισα το πλήθος των συγγενών και φίλων μου που γέμιζαν ασφυκτικά την αίθουσα του δικαστηρίου. Τη στιγμή εκείνη κλήθηκα από τον ειδικό δικαστή Σάμουελ Τζων να σηκωθώ από το εδώλιο. 

- Εχεις τίποτε να πεις για να μην σου επιβάλω ποινή; με ρώτησε.

Σαν να ήταν δυνατό να άλλασσε τη ρητή εντολή που πήρε για την καταδίκη μου, οποιαδήποτε και αν ήταν η απάντηση μου.

Με την ερώτηση του εκείνη ήθελε να δείξει ότι η δίκη διεξήχθη μέσα στα πλαίσια των κανονισμών της Δικαιοσύνης.

Στην πραγματικότητα κοροϊδευε την έννοια της Δικαιοσύνης και ταυτόχρονα τον ίδιο τον εαυτό του.

Στο μυαλό μου πέρασε σαν αστραπή η ιδέα να μην απαντήσω.

Εν τούτοις όμως, λόγω σοβαρότερου συλλογισμού απάντησα:

- Είμαι αθώος.

Ο συλλογισμός μου, που ανέτρεψε την ιδέα να μην απαντήσω ήταν ο εξής:

Ο κύριος αυτός μας κοροϊδεύει, γιατί κι εγώ να μην τον κοροϊδέψω;

Μόλις απάντησα στην ερώτηση του, ο ειδικός δικαστής εξέδωσε την απόφαση του ως εξής: 

"Κατηγορούμενε σε βρίσκω ένοχο και στις δυο κατηγορίες και ως εκ τούτου σε καταδικάζω "δις εις θάνατον" (δύο φορές σε θάνατο).

 

Δέχθηκα την καταδίκη μου σε θάνατο με χαμόγελο. 

Γύρισα αμέσως προς τους γονείς μου φωνάζοντας τους να μην λυπούνται.

Πραγματικά έκπληκτος είδα τους πονεμένους μου γονείς και το μικρό μου αδελφό να διατηρούν όλη την αυτοκυριαρχία τους με το χαμόγελο στα χείλη.

Ηταν χαμόγελα όμως προσποιητά.

Ο πόνος διακρινόταν στα πρόσωπα τους.

Η θαρραλέα όμως στάση τους με ικανοποίησε πολύ. 

Την στιγμή εκείνη ένοιωθα περηφάνεια για τους γέρους μου.

Στο μεταξύ δεκάδες άγγλοι στρατιώτες έσπρωχναν βάναυσα τον κόσμο που με χειροκροτούσε έξω.

Οι προσφιλείς δικηγόροι μου με κόπο συγκρατούσαν τα δάκρυά τους.

Εσκυψα και φίλησα τα χέρια τους. 

Ηταν αυθόρμητη και δίκαιη εκδήλωση ευγνωμοσύνης για όσα έκαμαν για μένα.

 

Μόλις διώχθηκε το πλήθος από την αίθουσα του δικαστηρίου μου έθεσαν τες χειροπέδες και βιαστικά υπό αυστηρή ένοπλη φρουρά με μετέφεραν στο αυτοκίνητο για να με οδηγήσουν στα κελλιά του θανάτου των Κεντρικών Φυλακών.

Ενώ με οδηγούσαν στο αυτοκίνητο τέσσερις πολιτικοί κρατούμενοι από την Πύλα, οι οποίοι βρίσκονταν σε απομόνωση στην αυλή του δικαστηρίου ήρχιζαν να με χειροκροτούν.

Απήντησα στα χειροκροτήματά τους με τις κραυγές "ζήτω η ΕΟΚΑ", «ζήτω ο θρυλικός Διγενής», «η ΕΟΚΑ δεν πέθανε» Ελλάς-Κύπρος, Ένωσις»…

 

Οι άγγλοι και τούρκοι αστυνομικοί συνοδοί άρχισαν τότε να με κτυπούν με τα περίστροφα και τα πιστόλια βρίζοντας με.

Οταν τελικά εισήλθαμε στο υπό ισχυράν συνοδεία αυτοκίνητο οι άγγλοιτουρκοι αστυνομικοί δεν έπαυσαν ούτε στιγμή να με κτυπούν με τα όπλα τους.

"Αιματωμένε τρομοκράτη θα σε κρεμάσουμε", μου έλεγαν και γελούσαν ενώ ταυτόχρονα με κτυπούσαν με τα περίστροφά τους.

Υπέμενα τη σαδιστική μανία τους χωρίς να πω έστω και μια κουβέντα ή να διαμαρτυρηθώ για τη στάση τους.

Σκεφτόμουνα, ενώ με κτυπούσαν, ότι οι ίδιοι άνθρωποι, πριν από λίγους μήνες πανικοβάλλονταν στο άκουσμα του ονόματος μου.

Τώρα όμως που ήμουν δεμένος με σίδερα, ανυπεράσπιστος στα χέρια τους, μετατράπηκαν σε γενναίους και με κτυπούσαν χωρίς κανένα δικαίωμα, εφ' όσον είχα καταδικασθεί σε θάνατο."

 

ΝΙΚΟΣ Σαμψών φακελος της Κύπρου

 

*Σφαγή Κοντεμενιωτών στο Κιόνελι 1958

 

Ένα από τα θύματα των βαρβάρων … Η βαναυσότητα στο απώγειο της …

 

ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ των σχέσεων Ελλήνων και Τούρκων στην Κύπρο, το γεγονός που καθόρισε φρικτότερα το αιματηρό μίσος, ήταν η σφαγή των Κοντεμενιωτών στο Κιόνελι 12η Ιουνίου 1958. Μνημόσυνο των αθώων θυμάτων, που κατακρεουργήθηκαν από τα τουρκικά χασαπομάχαιρα, τελούν σήμερα οι οικογένειές τους, εκτοπισμένοι απ’ τον σκλαβωμένο Κοντεμένο στην Παναγία της Μακεδονίτισσας. Η ΣΦΑΓΗ στο Κιόνελι, μετά ακριβώς από τη βόμβα-προβοκάτσια που τοποθέτησαν 7 Ιουνίου 1958 οι διατεταγμένοι του Ντενκτάς στο τουρκικό γραφείο Τύπου στη Λευκωσία (και την απέδωσαν στην ΕΟΚΑ), υπήρξε προσχεδιασμένο «επίτευγμα» των Εγγλέζων αποικιοκρατών και των Τουρκοκυπρίων συνεργατών τους, της τρομοκρατικής οργάνωσης ΤΜΤ, εναντίον του αντιαποικιακού αγώνα που διεξήγαγε από 1η Απριλίου 1955 με την ΕΟΚΑ ο κυπριακός λαός. 

 

ΤΟ ΦΡΙΚΙΑΣΤΙΚΟΤΕΡΟ κακούργημα της αγγλο-τουρκικής συμμαχίας, η σφαγή των Κοντεμενιωτών στο Κιόνελι, ημέρα Πέμπτη, 12η Ιουνίου 1958, «προετοίμαζε το κλίμα» για την επιβολή του διχοτομικού «Σχεδίου Μακμίλαν», του τότε Βρετανού πρωθυπουργού Χάρολντ Μακμίλαν, το κείμενο του οποίου παραδόθηκε στους Τούρκους στις 10 Ιουνίου και στους Έλληνες στις 11 Ιουνίου 1958. 

 

Τη σφαγή διέπραξαν, οργανωμένοι προς τούτο, ενεδρεύοντες στο αμιγώς τουρκικό χωριό Κιόνελι, 200 περίπου αιμοβόροι Τ/κ της ΤΜΤ, οι οποίοι πυροβόλησαν, κατέσφαξαν, κατακρεούργησαν, αποκεφάλισαν οκτώ άοπλους Έλληνες και τραυμάτισαν άλλους, από ένα σύνολο 35 Κοντεμενιωτών, τους οποίους ο αγγλικός στρατός συνέλαβε νωρίτερα στο χωριό Σκυλλούρα και τους μετέφερε προς σφαγή, στους αναμένοντες Τούρκους Κιονελίτες.

 

ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ των οκτώ σφαγιασθέντων: Κωστάκης Ν. Μουρρής 34 χρ., Ευριπίδης Κυριάκου 24, Πέτρος Σταύρου 21, Γεώργιος Σταύρου 17, Σωτήρης Λοΐζου 17, Ιωάννης Σταύρου Παρπέρης 31, Χαράλαμπος Σταύρου 34 και Χριστόδουλος Σταύρου 34. Άλλοι εννέα τραυματίες επέζησαν τελικά. ΥΠΗΡΞΕ εκείνη η σφαγή, η ειδεχθέστερη κορύφωση της προμελετημένης από το Λονδίνο και την Άγκυρα, αξιοποίησης της τουρκικής μειονότητας για την απόκρουση του αντι-αποικιακού αγώνα της ΕΟΚΑ. Και για τη μετατροπή του Κυπριακού σε ελληνο-τουρκικό πρόβλημα «διακοινοτικών σχέσεων». Χωρίς να είχε προηγηθεί ΚΑΜΙΑ επίθεση της ΕΟΚΑ εναντίον της μειονότητας. Υποκινήσει των Εγγλέζων η Τουρκία συγκρότησε την τρομοκρατική ΤΜΤ, με επικεφαλής Τούρκους αξιωματικούς: Για να χυθεί αίμα ανύποπτων, άοπλων και αθώων. Επί του οποίου να θεμελιωθεί η απαίτηση της διχοτόμησης. Ώστε να επιτύχει -κι έκτοτε επιτυγχάνει- η Βρετανία (από τον Μπέντζαμιν Ντισραέλι 1878 και τον Χάρολντ Μακμίλαν 1958 ώς και σήμερα), «λύσεις» και «διευθετήσεις» εσαεί παραμονής βρετανικών Βάσεων στην Κύπρο. ΕΝΩ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ η Άγκυρα εκκινούσε, από τότε, το επιτελικό «Σχέδιο Επανάκτησης Κύπρου», που έκτοτε εφαρμόζει. Με ασφυκτικά ελεγχόμενο όργανό της την προαχθείσα σε «κοινότητα» τουρκοκυπριακή μειονότητα. ΤΟΝ Ιανουάριο του 1958, η ΤΜΤ (μυστικός στρατιωτικός βραχίονας της Τουρκίας στην Κύπρο), μ’ επικεφαλής της πολιτικής πτέρυγας τον Ντενκτάς και με αρχηγούς τούς υπό κάλυψη σταλθέντες από το Γραφείο Ειδικού Πολέμου του τουρκικού Γενικού Επιτελείου, συνταγματάρχη Ριζά Βουρουσκάν, ταγματάρχες, λοχαγούς κ.ά. αξιωματικούς, κλιμάκωσε τις αιματηρές ενέργειες τουρκικών όχλων εναντίον των Ελλήνων της Κύπρου. 

Η Σημερινή. 

Απόσπασμα.

 

*Η αυτοθυσία της ομάδας του Ρένου Κυριακίδη. 

 

Ρένος Κυριακίδης, ο θρυλικός τομεάρχης ΕΟΚΑ Ρωμανός της Πιτσιλιάς.

 

Από τις πρώτες καταδρομικές ενέργειες για «κλοπή» οπλισμού και εκρηκτικών υλών ήταν και επιχείρηση στον Αμίαντο στις 22 Ιουνίου 1955 και έγινε εναντίον της φρουράς των εκρηκτικών υλών του μεταλλείου απο τους Ρένο Κυριακίδη (Ρωμανό), Ευαγόρα Παπαχριστοφόρου (Γεράκι), Χαράλαμπο Ζαβλή (Ηρακλή), Θεοδόση Παπαχριστοδούλου (Κολοκοτρώνη), Λάμπρο Καυκαλίδη (Ακρίτα), Κυριάκο Κόκκινο (Μήτρο), Χαράλαμπο Μπαταριά (Βότση), Γιώργο Μιχαήλ (Οικονόμο), Αχιλλέα Ευσταθίου (Μίτα), Ανδρέα Αντωνιάδη (Λιόντο), Λάμπρο Μακρή, Βάσο Βασιλειάδη (Λατζιά), ΚώσταΠουργούρη.

 

Η επιχείρηση ξεκίνησε με την εξουδετέρωση της φρουράς και στη συνέχεια άρχισε η ρίψη χειροβομβίδων. Απο τους πυροβολισμούς και τις εκρήξεις οι στρατιώτες και οι αστυνομικοί τάχασαν άρχισαν να κλαίνε και κρύφτηκαν στο σταθμό χωρίς την παραμικρή αντίδραση. Απο την σφοδρή μάχη σκοτώθηκαν πάνω από 12 στρατιώτες και ένας ή δυο κατάφεραν να ξεφύγουν κρυμμένοι σ’ ένα βαγόνι του μεταλλείου.

 

Γράφει ο Διγενής στα Απομνημονεύματα του Αγώνα της ΕΟΚΑ:

«…Η επίθεσις εναντίον της φρουράς Αμιάντου εγένετο υπό ραγδαιοτάτην βροχήν αιφνιδιαστικώς δι’ ισχυρών μέσων και επιτυχώς, μετά προηγουμένην αναγνώρισιν. Η εκ δώδεκα στρατιωτών φρουρά εξουδετερώθη πλήρως. Κατ’ ασφαλείς πληροφορίας δυο μόνον έμειναν άθικτοι, κρυβέντες κάτωθι βαγονίουμεταλλείου. Οι υπόλοιποι εφονεύθησαν ή ετραυματίσθησαν. Χαρακτηριστικόνείναι, ότι οι Άγγλοι στρατιώται του αστυνομικούσταθμού Αμιάντου, απέχοντες μόλις 200 μέτρα απο τον χώρονσυμπλοκής μόλις ήκουσον τους πυροβολισμούς έσπευσαν να αποκρυβούν εντός του αστυνομικούσταθμού και μόνον την πρωίαν εξήλθον τούτου δια να περισυλλέξουν τους νεκρούς και τραυματίας συναδέλφους των.»

 

Μετά την ένοπλη επίθεση στον Αμίαντο, οι Βρετανοί μετακίνησαν όλη την ποσότητα απο δυναμίτες, που υπήρχε στο μεταλλείο (22.000 ράβδους), και την πήγαν στο μεταλλείο της Σκουριώτισσας. Στη διαδρομή τα στρατιωτικά αυτοκίνητα δέχθηκαν επίθεση απο αντάρτες της ΕΟΚΑ, που είχαν στήσει ενέδρα στο δρόμο μεταξύ Πλατανιών και Κακοπετριάς.

 

Συνεχίζει ο Διγενής στα Απομνημονεύματα του Αγώνα:

«..Μετά την ένοπλον επίθεσιν ή εν τη αποθήκη Αμιάντου ποσότης δυναμίτιδος απεφασίσθη υπό των Αρχών όπως μεταφερθή εις Σκουριώτισσαν, τη συνοδεία ενόπλων στρατιωτών. Καθ’ οδόν όμως και μεταξύ Κακοπετριάς και Πλατανιών οι Βρετανοί στρατιώται υπέστησαν επίθεσιν εξ ενέδρας υπό ανταρτικής ομάδος Κακοπετριάς. Κατά την σύγκρουσιν ταύτηνεφονεύθησαν τρείς στρατιώτες και τέσσερες ετραυματίσθησαν. Εκ ημετέρων ουδεμία απώλεια.»

 

Μετά την επίθεση, οι Άγγλοι επέστρεψαν στον Αμίαντο να πάρουν ενισχύσεις, έτσι ώστε να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς Σκουριώτισσα. Λόγω αυτής της επιχείρησης οι Βρετανοί συνέλαβαν και οδήγησαν στο Τρόοδος για ανακρίσεις αρκετούς υπαλλήλους της εταιρείας Αμιάντου τους οποίους οικτρά βασάνισαν, αλλά ουδείς πρόδωσε.

 

Την ίδια μέρα, η ΕΟΚΑ στο σχέδιο «Εξόρμηση προς την Νίκη», επετέθη εναντίον στρατιωτικών περιπόλων και αυτοκινήτων στο Βαρώσι και στα χωριά Ξυλοτύμπου και Ξυλοφάγου, με αποτέλεσμα τον φόνο και των τραυματισμό αρκετών στρατιωτών.

 

Άλλη μια από τις δεκάδες επιχειρήσεις της ομάδας Ρένου. 

 

Κατά την 15ην ώρα της 23ης Νοεμβρίου 1955 όταν άντρες της ΕΟΚΑ, ευρισκόμενοι υπό την διοίκηση του τομεάρχη Πιτσιλιάς – Αμιάντου Ρένου Κυριακίδη ή «Ρωμανού» και με την παρουσία του αρχηγού της οργάνωσης στρατηγού Γεωργίου Γρίβα Διγενή, έστηναν ενέδρα σε αυτοκινητοπομπή των κατακτητών, λίγο έξω από την Κυπερούντα και προς το χωριό Χανδριά.Εμπνευστής, οργανωτής και εκτελεστής της στρατιωτική επιχείρησης που αργότερα πήρε το όνομα «Μάχη του Πεύκου» ήταν ο ίδιος ο Ρωμανός έχοντας δίπλα του τον στρατηγό και 25 αντάρτες. Κατά τη μάχη που ακολούθησε την ενέδρα των ανταρτών, επλήγησαν δύο τεθωρακισμένα οχήματα και σκοτώθηκαν δύο Άγγλοι στρατιώτες. Οι αντάρτες, διέφυγαν μέσω της δυτικής Μαδαρής προς τα κρησφύγετα που ευρίσκονταν βορειοανατολικά του χωριού Σπήλια και στις παρυφές των Μαύρων δασών.

 

Στο σημείο που έγινε η Μάχη του Πεύκου, στήθηκε μνημείο για να θυμίζει την αυτοθυσία των παλικαριών της ΕΟΚΑ και να τιμά τον αγώνα τους για το πανανθρώπινο αγαθό όπως είναι η Ελευθερία. Σημειώνεται ότι η ανθρώπινη αδιαφορία, ο χρόνος ή και οι ασύγγνωστες και βέβηλες πράξεις κάποιων «γνωστών αγνώστων νυχτοβατών ανθελλήνων», έχουν καταστρέψει σε μεγάλο βαθμό το ιστορικό μνημείο, όπως και άλλα, χωρίς να ενδιαφερθεί κανείς για την επιδιόρθωση του. (Σημειώνεται ότι και προχθές άγνωστοι βέβηλοι κατέστρεψαν και στήλη του αδελφού του Α. Αντωνά, ήρωα Χριστάκη Αντωνά.) 

 

Επίσης δεν επιτρέπεται σε ένα τόσο σημαντικό μνημείο να αναγράφονται λανθασμένα οι πληροφορίες για τα χωριά μας, γιατί ο ξένος, ο επισκέπτης του μνημείο και ο τιμητής των Ηρώων δεν θα μπορέσει να πάρει τα ορθά μηνύματα.

 

Τον Οκτώβριο του 1955, η ΕΟΚΑ κυκλοφόρησε σε χιλιάδες αντίτυπα μία από τις πιοσκληρές ανακοινώσεις της, καλώντας τον κυπριακό ελληνισμό να ακολουθήσει το δρόμο της θυσίας για την ελευθερία και της τιμής. Η ανακοίνωση κατέληγε ως εξής: "… Αφού οι Αμερικανοί και οι Άγγλοι κάμουν αθέμιτον συναλλαγήν, ημείς θα στηριχθώμεν εις την ηθικήν μας δύναμιν και εις το δίκαιόν μας. Αφού ο ΟΗΕ μας απέκλεισε παν άλλον μέσον διά να ανακτήσωμεν την ελευθερίαν μας, δεν μας μένει άλλο παρά να χύσωμεν αίμα. Και το αίμα αυτό θα βαρύνη τους Αμερικανούς και τους Άγγλους. Άγγλοι! Φυγέτε από την Κύπρον, διότι θα την βάψετε με το αίμα σας…."

 

Ο φόνος από χειροβομβίδα ενός δεκανέα του 1ου Τάγματος των Σκώτων Χαϊλάντερ, από αγωνιστή της ΕΟΚΑ στο χωριό Κισσόνεργα, ήρθε για να επιβεβαιώση τις ”απειλές” του κινήματος. Λίγες μέρες αργότερα, ομάδα οκτώ μαχητών πραγματοποίησε δράση κατά στρατιωτικής αποθήκης στην Αμμόχωστο και απέσπασε πλούσια λάφυρα, τα οποία ενίσχυσαν δραστικά το οπλοστάσιο της οργάνωσης. 

 

Οι νεκροί Βρετανοί, θύματα αιφνιδιαστικών προσβολών, άρχισαν να πολλαπλασιάζονται. Τη νύχτα της 21ης προς 22η Νοεμβρίου του 1955, ο αγωνιστής Ρένος Κυριακίδης, επικεφαλής 13 ανδρών, επαναπροσέβαλε το μεταλλείο Μιτσερού, το οποίο φρουρούσε δύναμη 12 Βρετανών. Παρά τα άσχημα καιρικά φαινόμενα, η επίθεση πραγματοποιήθηκε και λόγω της ραγδαίας βροχής ο αντίπαλος αιφνιδιάστηκε πλήρως. Τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία μετέδωσαν ότι δέκα Βρετανοί στρατιώτες φονεύθηκαν, ενώ δύο σώθηκαν αφού κρύφτηκαν κάτω από ένα βαγόνι του μεταλλείου. Ενδεικτικό του φόβου των Βρετανών ήταν ότι οι στρατιώτες που βρίσκονταν στον αστυνομικό σταθμό Αμιάντου, εκατοντάδες μέτρα από τον χώρο της μάχης, δεν τόλμησαν να εξέλθουν για να αντιμετωπίσουν τους Κύπριους μαχητές παρά μονάχα το επόμενο πρωί πλησίασαν στο χώρο, προκειμένου να περισυλλέξουν τους νεκρούς. Οι στρατιώτες, που προσπάθησαν να μεταφέρουν τη ποσότητα δυναμίτιδας, που είχε απομείνει σε ασφαλές μέρος, προσεβλήθησαν και αυτοί από την αντάρτικη ομάδα Κακοπετριάς και άλλοι τρεις Βρετανοί έχασαν τη ζωή τους.

 

Στις 23 Νοεμβρίου, ομάδα μαχητών υπό τον ίδιο τον αρχηγό Γεώργιο Γρίβα Διγενή, εκτέλεσε ενέδρα στον ορεινό δρόμο Κυπερούντας-Χανδρίων. Η επίθεση πραγματοποιήθηκε με το πρώτο φως της ημέρας χρησιμοποιώντας δύο ελαφρού τύπου τεθωρακισμένα οχήματα. Πλησιάζοντας τα οχήματα, οι άνδρες της ΕΟΚΑ έχοντας λάβει θέσεις μάχης εκατέρωθεν της οδού και καλά κρυμμένοι, άνοιξαν πυρ. Το όχημα που προπορευόταν προσεβλήθη από τα πυρά και κατέπεσε σε γκρεμό, ενώ το δεύτερο όχημα κατάφερε να αναπτύξει ταχύτητα και να διαφύγει. Αποτέλεσμα της απόπειρας ήταν, δύο Βρετανοί στρατιώτες να σκοτωθούν και άλλοι δύο να τραυματισθούν σοβαρά. Οι Βρετανοί όμως για αντίποινα, δολοφόνησαν εν ψυχρώ υπερήλικα (!) κάτοικο του χωριού Χανδριά.

 

Ο Αγώνας όμως και οι επιθέσεις, συνεχίσθηκαν με αμείωτη ένταση. Στις 25 Νοεμβρίου του 1955, εκτελέσθηκε Βρετανός λοχίας του Μηχανικού, έξω από την οικία του. Σε τρεις ακόμα δράσεις, βρετανικές δυνάμεις έπεσαν σε ενέδρες, κατά τις οποίες ένας Βρετανός στρατιώτης σκοτώθηκε και άλλοι τέσσερις τραυματίσθηκαν. Οι εκρήξεις βομβών ήταν καθημερινό φαινόμενο κυρίως στις πόλεις, ακόμη και στο ξενοδοχείο "ΛΗΔΡΑ ΠΑΛΑΣ", τραυματίζοντας μεγάλο αριθμό Βρετανών. 

 

Η επίθεση της ΕΟΚΑ σε ορεινή περιοχή κοντά στο χωριό Αμίαντος στις αρχές Δεκεμβρίου, είχε επίσης τραγικές συνέπειες για τους Βρετανούς. Ο Ρένος Κυριακίδης, επικεφαλής έξι ανδρών φέροντες όλοι αυτόματα όπλα, προσέβαλε αυτοκινητοπομπή. Μέσα σε τρία μόλις λεπτά, φονεύτηκαν τέσσερις Βρετανοί και ένας Κύπριος πράκτοράς τους. Η επίθεση πραγματοποιήθηκε κοντά σε βάση μονάδας του βρετανικού πεζικού, με εμφανή το κίνδυνο, δεδομένου ότι ελλόχευε η περίπτωση να εγκλωβισθεί η ομάδα κρούσης της ΕΟΚΑ, αν οι Βρετανοί κινητοποιούσαν έγκαιρα τις δυνάμεις που διέθεταν. Η επίθεση πραγματοποιήθηκε όμως με επιτυχία, με αποτέλεσμα οι δυνάστες να μη νιώθουν πουθενά ασφαλείς.

 

Εν συνεχεία των δράσεων, ομάδα υπό τον Θάσο Σοφοκλέους επιτέθηκε κατά βρετανικού στρατοπέδου στον Άγιο Αμβρόσιο Κυρήνειας. Απέκοψαν τα συρματοπλέγματα και άνοιξαν πυρ με τα αυτόματα που κατείχαν, κατά των αντίσκηνων των στρατιωτών. Η μάχη διήρκησε μισή ώρα και οι Βρετανοί ακόμα μια φορά υπέστησαν πανωλεθρία. Την επόμενη μέρα, άλλη ομάδα επιτέθηκε μέσα στη Λευκωσία κατά βρετανικής περίπολου, σκοτώνοντας έναν στρατιώτη και τραυματίζοντας άλλους τρεις.

 

Ο Αγώνας συνεχιζόταν ενώ παράλληλα ήταν επί ποδός και η μαθητιώσα νεολαία. Διαδηλώσεις και συγκρούσεις με στρατό και Αστυνομία, αποτελούσαν σχεδόν καθημερινό φαινόμενο, ενώ οι βρετανικές δυνάμεις συλλάμβαναν πολίτες κατά βούληση. Χαρακτηριστική περίπτωση, ήταν εκείνη ενός 12χρονου παιδιού (!), του Χάρη Ερίναρχου, ο οποίος κρατήθηκε για έξι μέρες στην απομόνωση με τη κατηγορία συμμετοχής σε τρομοκρατικές πράξεις. 

 

Σε άλλες διαδηλώσεις, άνοιγαν πυρ κατά του πλήθους. Μάλιστα, σε μια εκδήλωση στη Μόρφου, πυροβόλησαν εν ψυχρώ τραυματίζοντας θανάσιμα τον εικοσάχρονο Γεώργιο Χαραλάμπους. Ο ακατάπαυστος και ηρωικός Αγώνας των μαχητών της ΕΟΚΑ, είχε φέρει αναστάτωση και πανικό στην αποικιακή διοίκηση. Η βρετανική κυβέρνηση, εξουσιοδότησε εν λευκώ τη κυπριακή αποικιακή κυβέρνηση, που αποτελείτο μόνο από Άγγλους, να λάβει οποιαδήποτε μέτρα θεωρούσε απαραίτητα προκειμένου να καταπνίξει ακόμα και βιαίως τον Αγώνα του εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος.

 

Οι Αγώνες για την απελευθέρωση συνέχισαν, χωρίς στιγμή να πτοηθεί η θέληση και ο πόθος των Αγωνιστών. Δε τους κατέβαλε κανένας φόβος για κανέναν νόμο και καμιά απόφαση, ούτε τα δικαστήρια, ούτε οι αγχόνες, ούτε τα φρικτά βασανιστήρια, ούτε οι εν ψυχρώ εκτελέσεις! Τίποτα δε στάθηκε ικανό να τους κάνει να χάσουν το ψυχικό τους σθένος. Με περίσσιο θάρρος και ηρωισμό, συνέχισαν να μάχονται μέχρι θανάτου! 

 

Αποσπάσματα με πρόσθετες πληροφορίες, του Σπύρου Δημητρίου Αντιπροέδρου Ιδρύματος Στρατηγού Γεωργίου Γρίβα-Διγενή

 

Σημ. Όποιος διαβάσει τα «Τετράδια των Φυλακών», θα βγάλει αβίαστα το συμπέρασμα ότι ο Ρένος Κυριακίδης ήταν γεννημένος αγωνιστής και παραμένει ακόμα στα 92 του χρόνια ακμαίος και γεραρός.

 

«Τετράδια των Φυλακών» είναι το νέο ιστορικό βιβλίο του Τομεάρχη «Ρωμανού» της ΕΟΚΑ και συνταξιούχου εκπαιδευτικού Ρένου Κυριακίδη, όπου καταγράφει με τα βιώματα του στις απάνθρωπες φυλακές της Αγγλίας, που μεταφέρθηκε μετά τον τραυματισμό και σύλληψη του σαν βαρυποινίτης μαζί με άλλους αγωνιστές. 

 

Κύριος κορμός του βιβλίου είναι κείμενα που έγραψε ο ίδιος ή έγραψαν άλλοι γι’ αυτόν, όταν ήταν κατάδικος στις φυλακές Wormwood Scrubs της Αγγλίας, γι’ αυτό κι έδωσε στο βιβλίο τον τίτλο «Τετράδια των Φυλακών». Εκεί όπου εξέτισαν το τελευταίο στάδιο της πολύχρονης φυλάκισής τους έξι από τους επικίνδυνους βαρυποινίτες αγωνιστές της ΕΟΚΑ. Εκεί όπου βρίσκονταν δεσμώτες και αγωνιστές της Ιρλανδίας, ανάμεσα στους οποίους και ο αείμνηστος στρατιωτικός ηγέτης του ΙΡΑ, Sean Mc Stiofain, που αναδείχθηκε θερμός υποστηρικτής του Απελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ και εκτιμητής του Αρχηγού της Οργάνωσης Διγενή, του οποίου σε πολλές περιπτώσεις έπλεξε το εγκώμιο. Ο Μάκστιοφεϊν, που πέθανε το 2001 σε ηλικία 73 χρονών, παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του υποστηρικτής των αγώνων του λαού μας για εθνική αποκατάσταση.

 

Οι επιστολές, που έστειλε και πήρε ο δεσμώτης αγωνιστής στις αγγλικές φυλακές αποτελούν απαύγασμα των εθνικών και θρησκευτικών του φρονημάτων, καθώς και των οραματισμών του για μια Κύπρο ελεύθερη, ενωμένη με τη Μάνα Ελλάδα. Αδελφός του φλογερού δεσπότη της Κερύνειας και ακατάβλητου αγωνιστή της Ένωσης Κυπριανού, δεν μπορούσε να φανταστεί τον εαυτό του με άλλα πιστευουμε και άλλους προσανατολισμούς ο «Ρωμανός της Πιτσιλιάς».

 

Σαν βέρος Κακοπετρίτης δεν μπορούσε ο Ρένος να μην περιλάβει στο βιβλίο του και κείμενα- ενθυμήματα που έγραψε για την παιδική του ζωή, μέσα στα μοσχοβολημένα περβόλια των καρποφόρων δέντρων της λατρευτής του γενέτειρας. Πολύ περισσότερο θα ήταν αδιανόητο να μη γράψει κάτι και για τις ξόβεργες, που ήταν μέχρι πριν από μερικά χρόνια το κύριο χειμερινό επάγγελμα του συνόλου σχεδόν των κατοίκων της Κακοπετριάς. Τα ονόματα και οι χαρακτήρες, που ιστορεί ο Ρένος στα διηγήματα-ενθυμήματα της παιδικής του ηλικίας είναι υπαρκτά και οι παλαιότεροι Κακοπετρίτες συχνά αναφέρονται στον Χαμπή τον Τρυφερό, τη Δεσποινούν του Καννούρα και την Πιστούν του Πηλλακκούρη, που είχε το σπίτι της έξω από το χωριό, στο δρόμο προς το Αποθέρι, μέσα στα χωράφια από μηλιές και χρυσομηλιές.

 

Τα «Τετράδια των Φυλακών» του Ρένου Κυριακίδη, διανθίζονται με φωτογραφίες και πολλά χειρόγραφα που αναφέρονται στο βιβλίο, όπως επιστολές που έγραψε και απαντήσεις, που πήρε ο συγγραφέας όταν ήταν δεσμώτης. Οι επιστολές αυτές πρέπει να περιληφθούν στα κειμήλια του Απελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ και να εκτίθενται εσαεί, για να τα βλέπουν οι επισκέπτες μαζί με τόσα άλλα και ν’ αναλογίζονται, πόσο υπέροχος ήταν εκείνος ο Αγώνας ΕΟΚΑ, που η λάμψη του καταυγάζει ακόμα της παγκόσμιας ιστορίας το στερέωμα και σήμερα πρέπει να μας διδάσκει και νουθετεί….

 

Τιμητική επιμέλεια από Ομάδα Εργασίας και Έρευνας του συγγραφέα Α. Αντωνά. 

Άπαντες θρήνησαν στενούς συγγενείς και φίλους κατά την διάρκεια των Απελευθερωτικών αγώνων της Ελληνικής Κύπρου.