ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΓΙΑ ΤΟ ΦΙΛΜ "Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ"

Προς τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Ιεράς Μητροπόλεως Μεσογαίας και Λαυρεωτικής 

κ. Νικόλαο

 

Θουκυδίδου 6 και Βυζαντίου

Τ.Θ. 1

ΤΚ: 190 04

Σπάτα Αττικής Αλίαρτος, 27.4.2023

email: imml@imml.gr

 

Σεβασμιότατε,

 

Με προέτρεψαν με ειλικρινή ενθουσιασμό φίλοι μου και επιτέλους μπόρεσα να παρακολουθήσω την κινηματογραφική ταινία «Ο άνθρωπος του Θεού» («Man of God»), την οποία σκηνοθέτησε, έγραψε μάλιστα και το σενάριό της, η Σερβίδα Γελένα Πόποβιτς. Συμπαραγωγοί τής ταινίας είναι η Μονή Βατοπεδίου, το Ινστιτούτο Άγιος Μάξιμος ο Γραικός και η Ιερά Μητρόπολις Μεσογαίας και Λαυρεωτικής, η Μητρόπολή σας.

 

Δεν χρειάζεται να πω τα θετικά τού έργου αυτού, έχουν άλλωστε ειπωθεί ήδη πολλά και από πολλούς. Σας γράφω με την ιδιότητα του βιογράφου τού αοιδίμου Πατριάρχη Μελετίου Μεταξάκη και με πρόθεση όχι, βεβαίως, να ψέξω κάποιον, ούτε να αναζητήσω ευθύνες, αλλά να συζητήσω ένα συγκεκριμένο επεισόδιο από τον βίο τού αγίου Νεκταρίου, η απόδοση του οποίου στο φιλμ πόρρω απέχει από την πραγματικότητα και επομένως την αλήθεια, την οποία και ζητούμε. Δεν γράφω λοιπόν με πνεύμα αντιπαλότητας, αλλά με χριστιανική αγάπη.

 

Αναφέρομαι στην «καταδρομική», έτσι μας αποδίδεται, επίσκεψη του Μελετίου στη Μονή Αγίας Τριάδος, το μοναστήρι τού Νεκταρίου. Μελετώντας τη ζωή τού Μελετίου επί δεκαεννέα χρόνια, από το 2004, δεν είναι λίγες οι φορές που αποκάλυψα, με τη βοήθεια του Θεού, τα εναντίον του χαλκεύματα. Ο Μελέτιος, ο οποίος, καίτοι αυστηρός, ουδέποτε μείωσε την προσωπικότητα κάποιου, αυτός λοιπόν ο Μελέτιος παρουσιάζεται αλαζόνας, άξεστος, και μάλιστα στο πρόσωπό του ο θεατής υποβάλλεται να αναγνωρίζει σύμπασα την ιεραρχία και να ανακαλεί τις περί το ιερατείο αρνητικές συνδηλώσεις, συγχρόνως δε, και σε αντιδιαστολή, να επιβεβαιώνει στη συνείδησή του την ηθική υπεροχή τού μοναχικού βίου. Λέτε και δεν είναι μοναχοί οι επίσκοποί μας. Και ποιας Εκκλησίας οι ιεράρχες εμφανίζονται να διαβάλλουν και να δολοπλοκούν; Της Ελληνικής Ορθοδοξίας, βεβαίως. Δεν επιθυμώ, Σεβασμιότατε, να υποθέσω, και στην περίπτωση αυτή, σκοτεινά κίνητρα, να τα αναζητήσω μάλιστα στην καμαρίλα τής αδελφής Εκκλησίας τής Ρωσίας.

 

Το επεισόδιο που συζητώ αφορά το καλούμενο σκάνδαλο της «Κερούς». Μια γυναίκα, η οποία πωλούσε κεριά, κατηγόρησε τον Νεκτάριο πώς έκλεισε την κόρη της στο μοναστήρι του και την κατέστησε έγκυο. Εμφανίζεται αυτή η Κερού να προσέρχεται στο Υπουργείο Επί των Εκκλησιαστικών με υπόδειξη, τούτος είναι ο ισχυρισμός της, του Μελετίου. Σας ρωτώ, τούτο και αν είναι όλως αναντίστοιχο του χαρακτήρα του, είναι δυνατόν ο Μητροπολίτης να παραπέμπει καθαρά εκκλησιαστικό ζήτημα και να το αναθέτει στην κρίση της Πολιτείας;

 

Το, κατά τη γνώμη μου, ατόπημα κορυφώνεται στη συνέχεια, όταν η σεναριογράφος παρουσιάζει τον Μελέτιο να απευθύνεται στο Νεκτάριο ως εξής: «Ντροπιάσατε τον τίτλο του επισκόπου. Διαβάστε αυτές τις κατηγορίες. Είναι ντροπή! Τι κάνετε με αυτές τις γυναίκες; Τι έχετε πάθει; Έπρεπε να έρθω εδώ με ανακριτή. Δημιουργήσατε σκάνδαλο για την Εκκλησία». Και ο Νεκτάριος να απαντά: «Παρακαλώ, συγχωρέστε με». Ύστερα, αφού ενημερώνει ο διάκος τον δεσπότη του, ο Μελέτιος λέγει ιταμά: «Φαίνεται ότι είστε αθώος για την ώρα. Θα σας στείλω οδηγίες με όσα θέλω να κάνετε. Και θα σας ελέγχω σε τακτική βάση. Και, παρακαλώ, προσπαθήστε να ντύνεστε πιο κατάλληλα. Μοιάζετε περισσότερο με επαίτη παρά με επίσκοπο».

 

Σεβασμιότατε, γνωρίζετε καλά πως είναι ίδιοι οι κύκλοι, οι οποίοι κατέτρεξαν Νεκτάριο, εν ζωή, και Μελέτιο. Το φιλμ προσπερνά ένα κρίσιμο στοιχείο τής ιστορίας, ότι διάκος τού Μελετίου ήταν ο μετέπειτα Πατριάρχης Αθηναγόρας, αποσιωπά επομένως και τη σχετική μαρτυρία του. Ο Μελέτιος, λέγει ο Αθηναγόρας, συλλειτούργησε με τον Νεκτάριο στο μη αναγνωρισμένο μοναστήρι. Και, εάν η μετάβαση του μητροπολίτη στην Αίγινα είναι έμμεση απόδειξη τιμής τού Αθηνών προς τον πρώην Πενταπόλεως, αμεσότερη από το συλλείτουργο δεν υπάρχει για την εν Χριστώ αδελφική σχέση τών δύο ιεραρχών.

 

Αναξιοποίητο επίσης παραμένει στην ταινία κάτι που αποκρύβεται επιμελώς από τους γνωστούς εκκλησιαστικούς κύκλους, ότι την Μονή τής Αγίας Τριάδος αναγνώρισε ως Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος ο Χρυσόστομος Παπαδόπουλος, ο καθηγητής τού Μελετίου στη Σχολή τού Σταυρού στα Ιεροσόλυμα και αδελφικός του φίλος, στην αγιοκατάταξή του δε προχώρησε ο τότε διάκονος Αθηναγόρας, ως Οικουμενικός Πατριάρχης. Δυστυχώς χάθηκε μια σπουδαία ευκαιρία και οι θεατές δεν υπήρξαν κοινωνοί του μεγαλείου αυτών των ανθρώπων και εκείνων των καιρών.

 

Σημειώνω ότι με τέτοιες πρακτικές τίθεται σε αμφιβολία και η αξιοπιστία μας. Έστω και μία ενέργειά μας, η οποία είναι δυνατόν να θεωρηθεί πως αποκρύπτει ή διαστρέφει την πραγματικότητα, είναι αρκετή να καταστρέψει ολοσχερώς την υπόθεσή μας. Και ασφαλώς δεν έχει καμιά τέτοια ανάγκη ο Νεκτάριος, να υποτιμούνται δηλαδή οι περί αυτόν, για να τιμάται εκείνος. Θα έπρεπε να γνωρίζουμε επίσης να προφυλασσόμαστε από τους αφελείς, μακάρι γι’ αυτούς να πρόκειται, ή από την πονηρία εκείνων που μας επιβουλεύονται. Τούτο θα περίμενα να πράξουν για εμάς τους πιστούς εκείνοι, οι οποίοι επιφορτίστηκαν να ελέγξουν το σενάριο, υποθέτοντας ότι τέτοιοι υπήρξαν.

 

Σας επισυνάπτω το οικείο κεφάλαιο από το βιβλίο μου, «Ο Δέκατος Τρίτος Απόστολος. Πράξεις Μελετίου Μεταξάκη», Ηράκλειο 2014.

 

Ζητώντας την ευχή και προσευχή σας, εύχομαι να σας δίνει δύναμη ο Θεός για την ευόδωση του έργου σας για την δόξα Αυτού.

 

Λουκάς Δ. Παπαδάκης 

 

(ΑΠΟΣΤΑΣΗ)

 

Σημαντική είναι και η σχέση ανάμεσα στον Μελέτιο και τον Νεκτάριο Κεφαλά. Διαβάζω άρθρο τού αρχιμανδρίτη Χρυσόστομου Παπαδάκη, «Το ανάθεμα του Βενιζέλου και ο Άγιος Νεκτάριος», όπου καταρρίπτεται μια ακόμη συκοφαντία, εκπορευόμενη από «αδιευκρίνιστη πηγή», ότι ο Νεκτάριος συμμετείχε στο Ανάθεμα. Σήμερα ορισμένοι κύκλοι μιλούν για σκληρότητα του μητροπολίτη Αθηνών προς τον πρώην Πενταπόλεως, μη λαμβάνοντας υπόψη τους ότι η επαφή ήταν ανάμεσα σε δυο αρχιερείς, δυο ισχυρές προσωπικότητες, οι οποίες ακολουθούσαν διαφορετικούς δρόμους για τον ίδιο σκοπό. Και βέβαια είναι απλοϊκό να περιμένουμε να φέρεται ο Μελέτιος στον Νεκτάριο σαν να ήταν ήδη άγιος: πριν γίνεις άγιος, πρέπει να είσαι άνθρωπος.

 

Ας παρακολουθήσομε τον Σοφοκλή Δημητρακόπουλο, που έλκει τις πληροφορίες του από τον “Εκκλησιαστικό Κήρυκα” της εποχής. Ο Μελέτιος λοιπόν πήγε για πρώτη φορά στην Αίγινα, όχι απροειδοποίητα, στις 9 Απριλίου 1919, Τρίτη τής Διακαινησίμου, και παρέμεινε σ’ αυτήν ως την Πέμπτη 11 του μηνός, λειτούργησε μάλιστα εκτός από το μητροπολιτικό ναό και στη Μονή τών Καλογραιών, το μοναστήρι δηλαδή της Αγίας Τριάδος, όπου εφησύχαζε ο Νεκτάριος, και «συστήσας εν ομιλία προς τας μοναζούσας εκδήλωσιν της μοναχικής ζωής και εν τη εξασκήσει τής χριστιανικής αγαθοεργίας, ανεχώρησε, τιμητικώτατα προπεμφθείς υφ’ απάντων τών εν Αιγίνη». Και ο συγγραφέας, αφού επισημαίνει ότι, αν υπήρχε πρόβλημα, ο Μελέτιος δεν θα ιερουργούσε στο μη ακόμη αναγνωρισμένο μοναστήρι, συνεχίζει: «Τον Μελέτιο στην επίσκεψή του αυτή συνόδευε και ο 33χρονος διάκονος Αθηναγόρας Σπύρου, ο μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης, ο οποίος, όπως διηγούνται αξιόπιστα πρόσωπα, έλεγε πως οι δύο ιεράρχες συζήτησαν ειρηνικά και για πολλές ώρες διάφορα εκκλησιαστικά θέματα και ιδίως για θέματα εκκλησιαστικής εκπαίδευσης και της οργάνωσης τής φιλανθρωπίας. Τότε ο Πενταπόλεως χάρισε στον διάκονο Αθηναγόρα και μια φωτογραφία του με ιδιόχειρη αφιέρωση, με την οποία και προέβλεπε την άνοδό του στα ανώτατα εκκλησιαστικά αξιώματα. Έγραφε περίπου: “Στον άνθρωπο, ο οποίος είναι προορισμένος να γράψει ιστορία”. Τη φωτογραφία αυτή ο αοίδιμος Αθηναγόρας, επί πατριαρχίας του οποίου ο Άγιος Νεκτάριος κατατάχτηκε και επίσημα από την Εκκλησία στις δέλτους τών αγίων, είχε ως τον θάνατό του επάνω στο γραφείο του και μάλιστα στο δεξιό μέρος του και όλοι όσοι τον επισκέπτονταν την έβλεπαν. Μετά από αυτά, έχουμε τη γνώμη, πως ο Μελέτιος πήγε στην Αίγινα στο πλαίσιο των ποιμαντορικών του καθηκόντων και παράλληλα θα ασχολήθηκε και με την καταγγελία της “Κερούς”. 

 

Επειδή, ακόμα, δεν φαίνεται να είχε ιδιαίτερη αγάπη προς τον μοναχισμό και ίσως να άκουγε και κάποιες φήμες πως ο Άγιος Νεκτάριος δήθεν παρότρυνε νέες ν’ ακολουθήσουν τη μοναχική πολιτεία, θα τον παρατήρησε έντονα, ως οξύθυμος που ήταν, με τη συνηθισμένη και σήμερα δικαιολογία, πως με την τακτική του αυτή “σκανδαλίζει” τον κόσμο και φυσικά δεν υιοθέτησε και το πριν από ένα χρόνο αίτημά του για επίσημη αναγνώριση του μοναστηριού. Ενδεικτικά είναι το ότι σύστησε “προς τας μοναζούσας εκδήλωσιν της μοναχικής ζωής και εν τη εξασκήσει της χριστιανικής αγαθοεργίας”, αλλά και τα παρακάτω λόγια, που, σύμφωνα με την παράδοση, είπε κάποια στιγμή στον Άγιο, δείχνοντας την απέναντι ερειπωμένη Παλιαχώρα: “Νεκτάριε, μετ’ ολίγα χρόνια, όπως βλέπεις αυτά τα ερείπια, έτσι θα καταντήση και το δικό σου μοναστήρι, δια το οποίον αδίκως κοπιάζεις”. Την απάντηση την έδωσε τότε ο Άγιος Νεκτάριος και, φυσικά, το μέλλον: “Αδελφέ και συλλειτουργέ, δεν πρόκειται ποτέ να καταντήση, ως συ λέγεις, το μοναστήρι μου, αλλά και άλλα τοιαύτα θέλουσι συντόμως ανεγερθή εν τη νήσω ταύτη, προς δόξαν τού εν Τριάδι ημών Θεού”… Οι δοκιμασίες αυτές είναι οι τελευταίες στη ζωή τού Αγίου, εκτός βέβαια από την ασθένειά του. Τις βίωνε όμως όλες με απόλυτη εμπιστοσύνη στον Θεό, γι’ αυτό άλλωστε μια από τις προσφιλείς του ενασχολήσεις ήταν και το να φιλοτεχνεί σταυρούς και να γράφει πάνω σ’ αυτούς: “Σταυρός μερίς του βίου μου”».

 

Τον Δημητρακόπουλο επιβεβαιώνει σε συνομιλία μας ο Αριστείδης Πανώτης: «Τρεις φορές με προέτρεψε ο μακαριστός Πατριάρχης Αθηναγόρας να αποκαταστήσω την πραγματικότητα, τονίζοντάς μου ότι ο Μελέτιος πήγε στην Αίγινα όχι για να ελέγξει τον Νεκτάριο, αλλά για να τον στηρίξει». 

 

Το ίδιο γεγονός περιγράφει ο Σώτος Χονδρόπουλος. Πολύ διαφορετικά. Κάποια γυναίκα, «Κερού» το παρατσούκλι της μια και πουλούσε κεριά, λιβάνι και καρβουνάκια, καταγγέλλει στον μητροπολίτη Αθηνών τον Νεκτάριο ότι ξελόγιασε την κόρη της και την πήρε με τις άλλες στο μοναστήρι του. Τότε ο Μελέτιος με το διάκο του τον Αθηναγόρα, κίνησε για την Αίγινα. Ζητεί να δει αμέσως τον Νεκτάριο. Κι όταν εκείνος ήρθε, κλειστήκαν οι δυο τους σ’ ένα δωμάτιο. Οι άλλοι απ’ έξω άκουγαν τον Μελέτιο να φωνάζει, «Αίσχος! Εδημιούργησες μέγα σκάνδαλο για την Εκκλησία». Και ο Αθηνών παραμένει προσβλητικός και διώχνει το βράδυ τον δεσποτοκαλόγερο από το σπίτι που συνήθως τον φιλοξενούσε, για να καταλύσει ο ίδιος σε αυτό. Την επομένη ο Μελέτιος ανέβηκε στο μοναστήρι, τη συνοδεία πολλών ντόπιων παπάδων κατηγόρων του Νεκταρίου, για επιτόπια έρευνα. Δεν προέκυψε τίποτα. Και «αρκετοί από τους παπάδες έσκασαν που ο Μελέτιος μαλάκωσε και έφυγε με διαφορετικές διαθέσεις». 

 

Στη συνέχεια ο Μελέτιος ασχολήθηκε με άλλα προβλήματα, η Μονή τού Νεκταρίου ξεχάστηκε. Και ήρθαν γυρίσματα καιρών, ο Θεόκλητος επανήλθε στα πράγματα για να εκπέσει εκ νέου, και Μητροπολίτης Αθηνών έγινε ο Χρυσόστομος Παπαδόπουλος, ο δάσκαλος, συνεργάτης και φίλος του Μελετίου, ο άνθρωπος που είχε αντικαταστήσει τον Νεκτάριο στη διεύθυνση της Ριζαρείου. Έγραφε, λοιπόν, ο Χρυσόστομος τις 15 Μάρτη του 1924: «Όταν συν θεώ επισκεφθώμεν αύθις την Μονήν, θα διακονίσωμεν λεπτομερέστερον τα κατ’ αυτήν, επιθυμούντες όπως διά της αναγνωρίσεως της μονής παράσχωμεν εις αυτήν πάσαν προστασίαν, αξιούμεν παρά μιάς εκάστης τών αδελφών, ίνα πιστώς και εν φόβω Θεού εκτελώσι τα καθήκοντα εαυτών, πειθόμεναι απροφασίστως εις πάσαν απόφασιν του ηγουμενοσυμβουλίου και τιμώσαι την ηγουμένην, ως πνευματικήν αυτών μητέρα, εν αδιαταράκτω ειρήνη και εν αδελφική αγάπη διανύουσαι το στάδιον της μοναχικής ασκήσεως».

 

Αλλά ας πιάσουμε το νήμα λίγα χρόνια πριν, όταν Μητροπολίτης Αθηνών ήταν ο Θεόκλητος. Ενώ αρχικά είχε υποσχεθεί ότι θα αναγνώριζε τη μονή, αργότερα άλλαξε γνώμη και σκεπτόταν να τη διαλύσει. Στις 7 Αυγούστου του 1913 ο Νεκτάριος στέλνει επιστολή στον Αθηνών: «Η εν ευχαίς υμετέραις ιδρυθείσα ιερά εν Αιγίνη Μονή ευρίσκεται εις την αδήριτον ανάγκην να επιζητήση την Υμετέραν ηθικήν υποστήριξιν, όπως αναγνωρισθή ηθικόν νομικόν πρόσωπον, ίνα έχη ανεγνωρισμένας αρχάς, δέχεται δωρεάς και δύναται ν’ αγοράζη και να πωλή και έχη ιδίαν περιουσίαν. Διότι… τα μέχρι τούδε γενόμενα συμβόλαια και όλαι αι αγοραί ουδέν έχουσι κύρος, διότι η αδελφότης τής ιεράς Μονής δεν είναι ηθικόν νομικόν πρόσωπον και ότι οι πωληταί άνευ πολλής διαδικασίας δύνανται να τα καταλάβωσιν. Προσέτι και την Μονήν, την οποίαν όπως εξασφαλίσω υπέρ τών εν αυτή μοναζουσών μετά τον θάνατόν μου έλαβον ως ιδιοκτησίαν μου, δύναται να κληρονομήση ο αδελφός μου και οι ανεψιοί μου και να διεκδικήσωσι και την περιουσίαν μου κινητήν και ακίνητον… Ούτοι οι λόγοι με ηνάγκασαν να ζητήσω παρά του Υπουργείου της Παιδείας και των Εκκλησιαστικών, όπως αναγνωρίση την μονήν και την σφραγίδα αυτής. Δεν απετάθην προς την Υμετέραν Σεβασμιότητα, ίνα μη παρενοχλήσω αυτήν. Ηθέλησα μάλλον να φανή, ότι το Υπουργείον επιζητεί την γνώμην τής Υμετέρας Πανιερότητος και όχι η Υμετέρα Πανιερότης συνιστώσα την αίτησιν, όπερ ενόμιζον, ότι θα έφερε δυσφορίαν εις την Υμετέραν Σεβασμιότητα. Ήδη Σεβασμιώτατε, πρόκειται περί διλήμματος ή ν’ αναγνωρισθή η μονή παρά τε της Εκκλησίας και Πολιτείας ως ιδιωτική μονή υποκειμένη εις την δικαιοδοσίαν τής Μητροπόλεως Αθηνών και πολιτευομένη κατά τας διατάξεις τών περί μοναχών κανόνων, ή ν’ αλλάξη χαρακτήρα και όνομα και ν’ αναγνωρισθή υπό της Πολιτείας ως ηθικοθρησκευτικόν ίδρυμα με προσωπικόν εκ μοναχών κατά τα ιδρύματα των καλογραιών τής Δυτικής Εκκλησίας. Από της ευσεβείας και της αγάπης τής Υμετέρας Σεβασμιότητος απεκδέχομαι την λύσιν τού προβλήματος ή διλήμματος».

 

Το Φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς τυπώνεται η μελέτη τού Νεκταρίου περί του Τιμίου Σταυρού, αφιερωμένη «τω σεβασμιωτάτω και Πανιερωτάτω Μητροπολίτη Αθηνών και Προέδρω της Ι. Συνόδου κ.κ. Θεοκλήτω εις ένδειξιν άκρας υπολήψεως και αδελφικής αγάπης». Εστάλη στον Θεόκλητο, ο οποίος και δεν απάντησε ούτε με ένα τυπικό ευχαριστώ. Τελικά, τον Ιούνιο του 1914, ο Νεκτάριος με επιστολή του προς τον Αθηνών αιτείται την ίδρυση και αναγνώριση της μονής. Και ύστερα από τρίμηνο καταφτάνει και η απάντηση του Θεοκλήτου: «…Αλγούμεν την ψυχήν, Σεβασμιώτατε, πληροφορούμενοι, ότι η Υμετέρα Σεβασμιότης άνευ βουλής και γνώμης ημών ίδρυσεν εν Αιγίνη, τελούση υπό την υμετέραν ποιμαντορίαν, κοινότητα γυναικών, ων ο αριθμός οσημέραι πληθύνεται, ανήγειρεν επί τω αυτώ κελλία, δαπάναις ως τα πολλά τών γυναικών τούτων και ευκτήριον οίκον, ηγείται δ’ αυτής εν πάσι, καθάπερ ηγούμενος εν μονή ανεγνωρισμένη. Ου μην αλλά και ότι κείρει μοναχάς, προάγουσα ταύτας και εις μεγαλοσχήμους και τελεί ως ιερεύς εφημέριος τας εν τη νεοτεύκτω ταύτη κοινότητι ιεροτελεστίας βοηθουμένη και υπό τεταγμένων γυναικών, φερουσών ιερά άμφια, ήτοι επιμανίκια και ωράριον…». Και ζητεί απολογία τού Νεκταρίου, η οποία και αποστέλλεται στις 10 Οκτωβρίου: «…Ουδεμίαν νέαν μονήν ανεγείραμεν εν Αιγίνη και μάλιστα εν αγνοία τής Υμετέρας Σεβασμιότητος… Τη συγκαταθέσει τής Υμετέρας Σεβασμιότητος επεσκέφθημεν την εν Αιγίνη παλαιάν ερειπιώδη μονήν, ίνα εν αυτή εγκαταστήσω πτωχάς τινας ευσεβείς και ποθούσας να μονάσωσι κόρας, αναλαμβάνων την συντήρησιν αυτών και την δαπάνην τού συνοικισμού των και συντελέσω εις την ανασύστασιν της μονής ταύτης τη Υμετέρα ευδοκία και ευλογία… Περί των υποδιακονισσών γνωρίζω, ότι αύται είναι κυρίως νεωκόροι τού ιερού. Η περιβολή εγένετο κατά τον τύπον τών εν ταις Εκκλησίαις τών πόλεων περιβαλλομένων ιερά άμφια αναγνωστών. Τα υπομάνικα επεκράτησαν διά τους εξής λόγους: Επειδή είναι γυναικεία μονή δεν υπάρχουσι διάκονοι, εν δε τη ειρημένη ούτε ιερείς, εγώ δε ούτε δύναμαι να φροντίζω περί της καθαριότητος του ναού, ούτε πάντοτε να διαμένω νεωκορών εν τω ναώ, έχει δε απόλυτον ανάγκην το ιερόν τεταγμένων προσώπων, όπως καθαρίζωσι τα ιερά σκεύη, αλλάσσωσι τα καλύμματα και τας σινδόνας τής αγίας Τραπέζης, μετακινώσι το άγιον αρτοφόριον και ποιώσι πάσαν εργασίαν τού νεωκόρου εν τω ιερώ, εθεώρησα να τάξω δύο, ίνα εναλλάξ τελώσι την διακονίαν τού ιερού. Εν απολύτω ανάγκη μεταφέρωσι εις τας ασθενούσας βαρέως αδελφάς την αγίαν Ευχαριστίαν εντός μικρού ποτηρίου, διά την ανάγκην ταύτην κατασκευασθέντος. Πλην της κατ’ ανάγκην εξαιρέσεως ταύτης κατά τα λοιπά εισί νεωκόροι…».

 

Άλλο δρόμο τραβάει ο Μελέτιος, άλλον ο Νεκτάριος, που φορά το ρούχο τής υπομονής και της προσευχής, ένας αββάς απομεινάρι μιας άλλης εποχής, τότε που ο Χριστιανισμός ήταν συνηθισμένος στις νίκες. Αλλά έχουν δυο στοιχεία κοινά, που φέρνουν τον ένα δίπλα στον άλλο. Πρώτο τα γράμματα. Ο Νεκτάριος δίδαξε ως δάσκαλος στο Λιθί τής Χίου, κι αργότερα έγραψε έργα θεολογικά σπουδαία, χρημάτισε από το 1894 μέχρι το 1908 διεθυντής τής Ριζαρείου Σχολής και, πρώτο μέλημα, έφτιαξε σχολείο για τα αγράμματα κορίτσια μέσα στο μοναστήρι του στο νησί τής Αίγινας. Και δεύτερο που πολεμήθηκαν και οι δύο με λύσσα μέσα από την Εκκλησία. Πότε ήταν, στα χίλια οχτακόσια κι ενενήντα, που ο Πενταπόλεως, κατασυκοφαντούμενος, λάβαινε τη διακοίνωση του προστάτη του Αλεξανδρείας Σωφρονίου: «Ο Μητροπολίτης Πενταπόλεως Νεκτάριος Κεφαλάς, διά διακοινώσεως υπό ημερομηνίαν 3 Μαΐου 1890 παυθείς της διευθύνσεως του εν Καΐρω Πατριαρχικού Γραφείου, ως και της Πατριαρχικής Αντιπροσωπείας και της εκκλησιαστικής διοικήσεως, αφέθη ελεύθερος ίνα μένη, εάν θέλη, εν τοις Πατριαρχείοις σιτιζόμενος εν αυτοίς και εκτελών οιανδήποτε αρχιερατικήν ιεροπραξίαν προσκαλούμενος υπό των χριστιανών. Αλλ’ επειδή εγένετο επαισθητή η ανάγκη Διευθυντού τού Πατριαρχικού Γραφείου και Πατριαρχικού Επιτρόπου, προσεκλήθη τοιούτος και επομένως η περαιτέρω εν Αιγύπτω διαμονή τής Ιερότητός του καθίστανται όλως περιττή, διό και διά της παρούσης πατριαρχικής διακοινώσεως προσκαλείται η Ιερότης του, όπως εγκαταλείψη τον Πατριαρχικόν ημών Θρόνον και όσον ούπω απέλθη, όπου αν βούλεται. Τιθέντες δε εις την διάθεσιν αυτού το ώδε συνημμένον Πατριαρχικόν απολυτήριον Γράμμα ως και τα αναγκαιούντα οδοιπορικά αυτού έξοδα εκ φράγκων χιλίων. Δηλούντες δε αυτώ ότι εξοφληθέντων πάντων τών λογαριασμών τής διαχειρίσεως αυτού και πληρωθέντων πάντων τών μισθών μέχρι της εποχής καθ’ ην έδει να λαμβάνη μισθούς, ουδέν του λοιπού οφείλει ή έχει λαμβάνειν παρά του Πατριαρχικού Ημών Θρόνου».

 

(Λουκά Δ. Παπαδάκη, Ο Δέκατος Τρίτος Απόστολος. Πράξεις Μελετίου Μεταξάκη, Ηράκλειο 2014)