1913: Πως η Αλβανία «άρπαξε» τη Βόρειο Ήπειρο

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος 

 

Η Βόρειος Ήπειρος είναι μια περιοχή στην οποία έχει χυθεί ατελείωτο ελληνικό αίμα και δάκρυ! 

Ιστορικά και εθνικά έχει υποστεί τα πάνδεινα. 

Από προδοσίες μέχρι πολεμικές τραγωδίες αλλά και θριάμβους…  

 

Υπήρξε αναπόσπαστο κύτταρο του ελληνικού έθνους μέχρι το 1913, όταν κατ απαίτηση των Μεγάλων Δυνάμεων παραχωρήθηκε στο νεοσύστατο κράτος της Αλβανίας, με αντάλλαγμα τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου.  

 

Από τότε μέχρι σήμερα οι Έλληνες βορειοηπειρώτες ζουν ως «ελεύθεροι πολιορκημένοι» στα ίδια τους τα χώματα, χωρίς ωστόσο να έχει καμφθει το φρόνημα τους.
Είναι πραγματικοί ήρωες που όμως λιγοστεύουν…  

 

ΤΑ ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ  

 

Με την Συνθήκη Βουκουρεστίου, στις 10 Αυγούστου 1913, ορίστηκαν τα σύνορα της ηττημένης Βουλγαρίας με τις όμορες και νικήτριες χώρες ενώ ταυτόχρονα απετράπη η όποια ανάμιξη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε βαλκανικά ζητήματα.  

 

Η Σερβία έλαβε υπό τη κυριαρχία της όλη τη Βόρεια Μακεδονία μέχρι τη Ραντοβίτσα και τη Στρώμνιτσα καθώς και το Μοναστήρι και το μεγαλύτερο τμήμα του Βαρδάρη.  

 

Τα Ελληνο-Σερβικά σύνορα είχαν ήδη καθορισθεί από ειδική διμερή επιτροπή από τις 3 Αυγούστου 1913 και τα είχαν υπογράψει οι Πρωθυπουργοί της Ελλάδας και της Σερβίας Ελευθέριος Βενιζέλος και Νικόλα Πάσιτς αντίστοιχα. Τα Ελληνο-Βουλγαρικά καθορίστηκαν ανατολικά μεταξύ του όρους Μπέλες και των εκβολών του ποταμού Νέστου στο Αιγαίο, και βόρεια από εγγύς Στρωμνίτσας μέχρι όρους Μπέλες.  

 

Η Ρουμανία μετά την επίθεση που ξεκίνησε η Βουλγαρία, παρασυρόμενη από το πάθος πολεμικής λύσης, είχε εισβάλει στη Βουλγαρία, από την οποία και προσάρτησε τη Βουλγαρική Δομβρουτσά.  

 

Η δε Οθωμανική Αυτοκρατορία επανέκτησε την Αδριανούπολη και τμήματα της Α. Θράκης.  

 

Η Βουλγαρία αν και ηττημένη, διατήρησε το Μελένικο και το Νευροκόπι στη βόρεια Μακεδονία καθώς και τη Δυτική Θράκη, εκτός της Καβάλας.  

 

Συνεπώς η Βουλγαρία, από τη Συνθήκη αυτή, εξήλθε πολλαπλά κερδισμένη τόσο σε έκταση, όσο και σε πληθυσμό. Συγκεκριμένα έστω και με τα εδάφη που της απέμειναν από εκείνα που είχε προσαρτήσει στον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο έφθανε σε έκταση και πληθυσμό την Ελλάδα , υπερβαίνοντας και τη Σερβία. Έμεναν να καθοριστούν και τα σύνορα από την άλλη πλευρά και αυτό συνέβη μερικούς μήνες αργότερα με μια νέα συνθήκη που έμεινε γνωστή σαν Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας.  

 

ΟΙ ΥΠΟΓΡΑΦΕΣ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΑΡΤΗΣΗ  

 

Στις 4 Δεκεμβρίου 1913 σύμφωνα με το παλιό ημερολόγιο (17 Δεκεμβρίου με το νέο), υπογράφεται το γνωστό Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας και παραχωρείται η βόρεια ήπειρος στην Αλβανία.  

 

Υπογράφεται στην ομώνυμη πόλη, μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων και τα σύνορα πλέον της Βορείου Ηπείρου είναι γεγονός όπως και το νεοϊδρυθέν αλβανικό κράτος. Στους όρους του Πρωτοκόλλου η Ελλάδα «αποδίδει» στην Αλβανία τις περιοχές της Χειμάρρας, των Αγίων Σαράντα, του Δελβίνου, του Τεπελενίου, της Κορυτσάς και του Αργυροκάστρου.
 

Οι Μεγάλες Δυνάμεις, οι οποίες μετείχαν στη συνδιάσκεψη ήταν η Αγγλία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ρωσία, η Γερμανία, και η Αυστροουγγαρία.  

 

Η Ελληνική Κυβέρνηση διαμαρτύρεται έντονα και φυσικά αντιδρά, οπότε οι Πρεσβευτές των Μεγάλων Δυνάμεων στο Λονδίνο πια, δίνουν διακοίνωση στην Ελληνική Κυβέρνηση με την οποία γνωστοποιούν την απόφαση για οριστική παραχώρηση των νησιών του Αιγαίου μόνο αν και εφόσον συμμορφωθεί με τους όρους του Πρωτοκόλλου.  

 

Επίσης αξιοσημείωτο είναι πως μοναδικό κριτήριο για αυτήν τους την απόφαση ήταν η γλώσσα και η Ελλάδα πρόβαλε το θέμα της εξασφάλισης των ατομικών, μορφωτικών και θρησκευτικών δικαιωμάτων των εκεί ελληνικών πληθυσμών.  

 

Μέσα σε μια νύχτα οι ελληνικοί πληθυσμοί της περιοχή ανήκαν σε διαφορετικό έθνος.
Τελικά, η Ελλάδα έκανε πίσω όμως σύντομα ξέσπασαν αναταραχές ανάμεσα στους Βορειοηπειρώτες και τους Αλβανούς.  

 

Ακολούθησε το πρωτόκολλο της Κέρκυρας, με το οποίο η Βόρεια Ήπειρος αναγνωρίστηκε ως αυτόνομη περιοχή υπό αλβανική κυριαρχία.  

 

Όμως η κατάσταση άλλαξε όταν ξεκίνησε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος.  

 

Στις 14 Οκτωβρίου 1914 ο ελληνικός στρατός προήλασε για δεύτερη φορά στη Βόρεια Ήπειρο, όμως πάλι με τη λήξη του πολέμου οι Σύμμαχοι επιδίκασαν τα εδάφη στην Αλβανία, με αποτέλεσμα πολλά ελληνικά σχολεία να κλείσουν και η ελληνική μειονότητα να περιοριστεί από το αλβανικό κράτος.  

 

Ο ΞΕΣΗΚΩΜΟΣ  

 

Οι Έλληνες Ηπειρώτες, αντιληφθέντες την αδικία των Μεγάλων Δυνάμεων, και αντιμετωπίζοντας την οργή των Αλβανών οι οποίοι επιτίθενται εναντίον του Ελληνισμού στην περιοχή, αρνήθηκαν να υποκύψουν πάλι στον ξένο ζυγό και ξεσηκώθηκαν.  

 

Η επανάσταση αυτή αποτελεί την πιο ένδοξη σελίδα στην ιστορία της Βορείου Ηπείρου.  

 

Το πρώτο επαναστατικό σάλπισμα το Βορειοηπειρωτών αποτέλεσε το άρθρο του Βασιλείου Δημαράτου στις 24 Νοεμβρίου 1913, «Η Ήπειρος διά της Ηπείρου.»  

Στις 12 Φεβρουαρίου 1914, οργανώθηκε στο Αργυρόκαστρο Πανηπειρωτικό Συνέδριο.  

 

Το Συνέδριο αυτό μετατράπηκε σε Συντακτική Συνέλευση και στις 17 Φεβρουαρίου 1914, ανακήρυξε τη Βόρειο Ήπειρο σε Αυτόνομη Πολιτεία, με πρωτεύουσα το Αργυρόκαστρο, ενώ συγχρόνως, κήρυξε την αυτονομία της και η Χειμάρρα, κάτω από τον θρυλικό Μακεδονομάχο Σπυρομήλιο.  

 

Άρχισαν να συγκροτούνται τα πρώτα τμήματα των Βορειοηπειρωτικών Ιερών Λόχων και να συγκρούονται με τον αλβανικό στρατό, ο οποίος διοικούνταν από Ιταλούς και Αυστριακούς αξιωματικούς.  

 

Οι εξελίξεις του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου στο βαλκανικό μέτωπο, η πολιτική των Μεγάλων Δυνάμεων (ιδίως της Ιταλίας) και τέλος ο εθνικός διχασμός στην Ελλάδα, είχαν σαν κατάληξη τη για δεύτερη φορά εκκένωση της Βορείου Ηπείρου, από τα ελληνικά στρατεύματα, τον Αύγουστο του 1914.  

 

Τον Ιούλιο του 1919, και με τη συμφωνία Βενιζέλου-Τιτόνι, η Ιταλία ανέλαβε να υποστηρίξει τις ελληνικές θέσεις και διεκδικήσεις, για τη Βόρειο Ήπειρο, στο συνέδριο ειρήνης των Παρισίων.  

 

Το Συνέδριο Ειρήνης στο Παρίσι, τον Ιούλιο του 1919, αποφάσισε την παραχώρηση της Βορείου Ηπείρου στην Ελλάδα.  

 

Δυστυχώς, οι εσωτερικές εξελίξεις στα Βαλκάνια, η Μικρασιατική εκστρατεία και πάνω από όλα, ο εθνικός διχασμός επηρέασαν δυσμενώς τη τύχη της Βορείου Ηπείρου.  

 

Ο ΑΦΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ  

 

Το αλβανικό κράτος, δεν σεβάστηκε ούτε τα προσυμφωνημένα, ούτε και την υπογραφή του στο «Πρωτόκολλο της Κέρκυρας», για αυτονόμηση της Βορείου Ηπείρου.  

 

Εν τούτοις άρχισε την εφαρμογή ενός μεθοδικού σχεδίου για τον πλήρη αφελληνισμό και εξαλβανισμό της περιοχής.  

 

Στα πλαίσια της ανθελληνικής πολιτικής τους, τα Τίρανα απαγόρευσαν τη λειτουργία των ελληνικών σχολείων και τη δημιουργία αυτοκέφαλης αλβανικής ορθόδοξης εκκλησίας.  

 

Το 1935, μετά από προσφυγή της Ελλάδας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, δικαιώθηκαν οι ελληνικές θέσεις και επέβαλε στην Αλβανία την επαναλειτουργία των ελληνικών σχολείων.  

 

Τον Οκτώβριο του 1940 η Ιταλία του Μουσολίνι, που ήδη είχε καταλάβει την Αλβανία, επιτίθετο στην Ελλάδα.  

 

Η αντεπίθεση των ελληνικών στρατευμάτων, σημαίνει την τρίτη απελευθέρωση της Βορείου Ηπείρου, η οποία διήρκησε μέχρι τη γερμανική επίθεση τον Απρίλιο του 1941.  

 

Το καθεστώς του Εμβέρ Χότζα, συνέχιζε μέσα στην καρδιά της πολιτισμένης Ευρώπης, ανενόχλητο τη συστηματική προσπάθεια αφελληνισμού της Βορείου Ηπείρου.  

 

Οι συλλήψεις, οι φυλακίσεις, τα βασανιστήρια, οι εξορίες, οι εκτοπίσεις, οι εγκλεισμοί σε στρατόπεδα εργασίας, οι εκτελέσεις, η απαγόρευση ομιλίας της ελληνικής γλώσσας, το κλείσιμο των ελληνικών σχολείων και εκκλησιών, το σφράγισμα των συνόρων, είναι μερικές από τις μεθόδους που εφάρμοσαν τα Τίρανα, προκειμένου να πετύχουν τους στόχους τους.  

 

Το 1967, το κομμουνιστικό κράτος, ανακήρυξε την Αλβανία ως το πρώτο επίσημα αθεϊστικό κράτος στον κόσμο. Κάθε εκδήλωση θρησκευτικής ενέργειας απαγορεύτηκε αυστηρά (15 με 20 χρόνια φυλακή, ήταν η τιμωρία αν έκανε κανείς το σταυρό του), οι ορθόδοξοι Ιερείς εξεδιώχθησαν, βασανίστηκαν ή και δολοφονήθηκαν, οι ορθόδοξες εκκλησίες, κληροδοτήματα αιώνων, γκρεμίστηκαν, ή μετατράπηκαν σε καφετέριες, χαρτοπαικτικές λέσχες, και γυμναστήρια.   

 

Το Βορειοηπειρωτικό ζήτημα παραμένει εκκρεμές και ουσιαστικά άλυτο μέχρι τις μέρες μας.   

 

Πληροφορίες
Cretalive news
Neos kosmos 

 

πηγή