ΕΠΕΤΕΙΟΛΟΓΙΟ ΕΟΚΑ 55-59 ΜΗΝΟΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ.

ΕΠΕΤΕΙΟΛΟΓΙΟ ΕΟΚΑ 55-59 ΜΗΝΟΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ.

 

11/1/1958

Απέδρασαν από το στρατώνα Πύλας δύο πολιτικοί κρατούμενοι, οι Τεύκρος Λοϊζου και Νίκος Κόσιης. 

 

18/1/1957 

1.*Έπεσε μαχόμενος στη περιοχή Σινά Όρος παρά την Ευρύχου, βληθείς από ενεδρεύοντες Άγγλους, ο Μάρκος Δράκος, στέλεχος της ΣΕΚ, 28 ετών από τη Λεύκα. 

18/1/1958 

2.*Εφονεύθη από έκρηξη βόμβας εντος του κρυσφυγέτου του στον Άγιο Ιωάννη Μαλούντας ο Παντελής Κατελάρης 24 ετών από το Επισκοπειό. 

20/1/1957 3.*Εφονεύθη στη Σίντα από τ/κ επικουρικούς, ο Δημητράκης Πουλαϊδης, 18 ετών από τη Βατυλή. Περί ηρωϊκής Βατυλής της Αγίας Μεσαορίας, που γέννησε Αγίους και ήρωες, πιο κάτω. 

21/1/1957
Εφονεύθη από Άγγλους στην οδό Πλατρών – Φοινί ο Δήμος Ηροδότου 33 ετών από το Φοινί.

22/1/1957
Εφονεύθη από τ/κ στη Λευκωσία ο Νικ. Πελετιές 44 ετών από το Παλαιχώρι. 

24/1/1957
Στις στρατιωτικές επιχειρήσεις στα όρη Τροόδους και Αδελφών συνελήφθησαν 18 πρόσωπα μεταξύ των οποίων ο Αργύρης Καραδήμας, Πολ. Γιωρκάτζης και Νίκος Σπανός 

25/1/1957
4.*Υπέκυψε στα κρατητήρια Πλατρών μετά από βασανιστήρια ο Νίκος Γεωργίου 35 ετών από το Παλαιχώρι, ο οποίος είχε συλληφθή στο Σαράντι.
 

*Τυχαία επιλογή ιστορικών γεγονότων: 

 

1.*Γεννημένος στις 24 Σεπτεμβρίου του 1932, ο αγωνιστής και ήρωας Μάρκος Δράκος, υπήρξε ένας από τα πιο δραστήρια στελέχη της ΕΟΚΑ, έχοντας λάβει μέρος σε αρκετές επιθέσεις κατά των Αγγλων αποικιοκρατών.  

 

Εντάχθηκε από τους πρώτους αντάρτες στις τάξεις της Ε.Ο.Κ.Α και δεν ήταν λίγοι αυτοί, που τον χαρακτήρισαν ως τη Σημαία της Οργάνωσης. Συγκεκριμένα, η δράση του Δράκου ξεκινά από την πρώτη μέρα της έναρξης του Απελευθερωτικού Αγώνα, την 1η Απριλίου του 1955, όταν με την ομάδα του, με την κωδική ονομασία “ΑΣΤΡΑΠΗ” επιτέθηκε στην Κυπριακή Ραδιοφωνική Υπηρεσία, η οποία τότε ήταν υπό τον έλεγχο των αποικιοκρατών. Ο Μάρκος Δράκος έκοψε με ψαλίδι το αγκαθωτό σύρμα της περίφραξης και μπήκε πρώτος στον ραδιοσταθμό, με το περίστροφο προτεταμένο.  

 

Στις 19 Ιουνίου, ο Δράκος με την ομάδα του οργάνωσε βομβιστική επίθεση εναντίον του αστυνομικού σταθμού της Κερύνειας στη Λευκωσία, ενώ προηγουμένως στις στις 24 Μαΐου τοποθέτησε βόμβα στο σινεμά «Παλλάς» με σκοπό τον θάνατο του Κυβερνήτη Άρμιτεϊτζ.  

 

Το καλοκαίρι του 1955, μετά από προδοσία, ο Δράκος θα συλληφθεί και θα κατηγορηθεί για την κατοχή πυρομαχικών. Κρατήθηκε στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας έως τις 15 Ιουλίου, που μεταφέρθηκε στο Κάστρο της Κερύνειας. Όμως, δεν έμεινε με τα χέρια σταυρωμένα. Μαζί με άλλους 15 συναγωνιστές του σχεδίασαν την απόδρασή τους. Με τραγούδια και χορούς κατάφεραν να ξεγελάσουν τους Άγγλους φύλακες. Μέσα σε λίγα λεπτά θα βρεθούν ξανά ελεύθεροι στη θάλασσα της Κερύνειας, για να καταλήξουν στα βουνά του Κύκκου. 

 

Μετά από αυτό, ο Δράκος σχημάτισε την πρώτη αντάρτικη ομάδα, με την ονομασία “ΟΥΡΑΝΟΣ”, καταφέρνοντας συντριπτικά κτυπήματα κατά των Άγγλων. Από τον Ιανουαρίο του 1956 η Ε.Ο.Κ.Α., ενέντεινε την αγωνιστική της δράση με ενέδρες και ένοπλες επιθέσεις εναντίον των αποικιοκρατών. Ακολούθησαν πολλές μάχες, όπως στο Μερσινάκι, τον Καλοπαναγιώτη, τον Κοκκινόγκρεμο και αλλού. Στην επιχείρηση στο Μερσινάκι έπεσε ο πρώτος νεκρός αντάρτης της Ε.Ο.Κ.Α., ο Χαραλάμπος Μούσκος (εξάδελφος του Μακαρίου). Ο Μάρκος Δράκος συνέχισε να πολεμά εναντίον του αξιωματικού Κουμπ. Μάλιστα, ενώ είχε τραυματιστεί σοβαρά στο κεφάλι, κατάφερε να ξεφύγει και να συνεχίσει τον αγώνα του 

 

Η δράση της ομάδας “ΟΥΡΑΝΟΣ” ήταν από τις πιο πετυχημένες. Ωστόσο, η προδοσία και πάλι, την έφερε προ του τέλους της. Οι άγγλοι αποικιοκράτες, αφού γνώριζαν την τοποθεσία του κρυσφηγετου του Δράκου, εξαπέλυσαν ανθρωποκυνηγητό, προκειμένου να τον εντοπίσουν. Πάνω από 10.000 στρατιώτες σκορπίστηκαν στα βουνά του Τροόδους, με σκοπό να διαλύσουν τις αντάρτικες ομάδες.  

 

Ο Μάρκος Δράκος μαζί με την ομάδα του, σύμφωνα με μαρτυρία του συναγωνιστή του Τεύκρου Λοΐζου, αποφάσισαν, εν μέσω κεραυνών, αστραπών, χαλαζόπτωσης και βροντών, να μετακινηθούν. Γύρω στις 11 μ.μ. της 18ης Ιανουαρίου 1957 και μετά από πολύωρη πεζοπορία, οι Άγγλοι στρατιώτες βάλλουν εναντίον των ανταρτών και ο Μάρκος Δράκος ανταποδίδει τα πυρά. Ξαφνικά στο φως μιας αστραπής ο “Λυκούργος” (σ.σ το ψευδώνυμο του Μάρκου Δράκου) έγινε ορατός από τους στρατιώτες. 

 

Ο Άγγλος που πυροβόλησε τον Μάρκο Δράκο κατέθεσε στη μεταθανάτια ανάκριση: «Στο φως της αστραπής ξαφνικά είδα έναν άνδρα να στέκεται μπροστά μου. Κοιταχτήκαμε στα μάτια, πυροβόλησα και μετά πυροβόλησε κι εκείνος». Ο Μάρκος Δράκος άφησε την τελευταία του πνοή, ηρωικώς μαχόμενος σ’ ένα λαγκάδι που οι παλιοί το ονόμαζαν «το αρκάτζιν του Δράκου». Σήμερα, βρίσκεται θαμμένος στα «Φυλακισμένα Μνήματα», μαζί με άλλους δώδεκα αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α. 

 

Ο Αρχηγός της Ε.Ο.Κ.Α, Γεώργιος Γριβας “Διγενής”, εγκωμίασε το Μάρκο Δράκο με τα παρακάτω λόγια: 

«Υπήρξεν αγνός, τίμιος, ανιδιοτελής και γενναίος μαχητής. Εκ των πρώτων προσέτρεξεν εις τας τάξεις της Οργανώσεως. Ο θάνατός του με απεστέρησε ενός αρίστου συμπολεμιστού, την δε Κύπρον ενός τέκνου της, το οποίον θα της ήτο λίαν χρήσιμον, όχι μόνον εις τον απελευθερωτικόν αγώνα, αλλά και εις την μετ’ αυτόν δημιουργικήν εργασίαν διά την πρόοδον και ευημερίαν της. Η θλίψις μου διά τούτο ήτο μέγιστη. Αλλά και όλη η Κύπρος εθλίβη και τον εθρήνησε δικαίως. Ήρωες, ως ο Δράκος, και θνήσκοντες δεν παύουν να ζουν. Παραμένουν φωτεινοί οδηγοί των επιζώντων, διά την εκπλήρωσιν της αποστολής των εις ωραίους ευγενείς αγώνας».
 

2. *Κατελάρης Παντελής. Σκοτώθηκε στις 18 Ιανουαρίου 1958 από έκρηξη βόμβας την οποία κατασκεύαζε, στο κρησφύγετό του σε περιοχή του χωριού Άγιος Ιωάννης Μαλούντας. Ο Παντελής Κατελάρης ανήκε σε πολυμελή αγροτική οικογένεια (είχε άλλα επτά αδέλφια) κι εξαιτίας οικονομικών δυσκολιών δεν μπόρεσε να έχει ανώτερη μόρφωση παρά το ότι ήταν πολύ καλός μαθητής στο δημοτικό σχολείο του χωριού του. Μετά το δημοτικό αναγκάστηκε να εργαστεί από νεαρή ηλικία κι ακολούθησε το επάγγελμα του ξυλουργού. Ασχολείτο επίσης με τον αθλητισμό, υπήρξε αθλητής του ΓΣΠ και από τους ιδρυτές του αθλητικού - ποδοσφαιρικού σωματείου «Νέα Ταμασσός» στο χωριό του. Μετά την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα, μυήθηκε κι εντάχθηκε στις τάξεις της ΕΟΚΑ τον Νοέμβριο του 1955.

 

Στη συνέχεια μύησε ο ίδιος άλλα μέλη της οργάνωσης, ενώ παράλληλα ανέπτυξε πλούσια αγωνιστική δραστηριότητα: μεταξύ άλλων ανέλαβε την εξασφάλιση και συγκέντρωση οπλισμού (αφαίρεσε ακόμη κι από Άγγλους), πήρε μέρος σε πράξεις δολιοφθοράς με τοποθετήσεις βομβών, σε ενέδρες, και σε επιθέσεις, συνεργάστηκε δε και με τις ομάδες κρούσεως της Λευκωσίας. 

 

Στις αρχές του 1957 έφθασε στην περιοχή Επισκοπειού ο ήρωας της ΕΟΚΑ Σταύρος Στυλιανίδης από τη Γιαλούσα της Καρπασίας, ειδικός στην κατασκευή βομβών και πυροδοτικών μηχανισμών. Ο Στυλιανίδης άρχισε να εργάζεται στην περιοχή, για τις ανάγκες της οργάνωσης, με βοηθό του τον Παντελή Κατελάρη. Ο τελευταίος κυκλοφορούσε ακόμη ελεύθερα γιατί δεν είχε μέχρι τότε εντοπιστεί από τους Άγγλους. Μαζί με τον Στυλιανίδη, ο Κατελάρης εργάστηκε για μερικούς μήνες. Τον Αύγουστο όμως του 1957 ο Στυλιανίδης σκοτώθηκε στο κρησφύγετό του, σε μάντρα κοντά στο χωριό Επισκοπειό, από έκρηξη βόμβας την οποία κατασκεύαζε. 

 

Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο θα σκοτωνόταν ύστερα από πέντε μήνες και ο Κατελάρης. Μετά τον θάνατο του Σταύρου Στυλιανίδη, ο Κατελάρης ανέλαβε μόνος του τη συνέχιση της κατασκευής βομβών και ναρκών στην περιοχή, για τις ανάγκες της οργάνωσης. Επειδή δεν είχε επισημανθεί ακόμη από τους Άγγλους, χρησιμοποιούσε σαν εργαστήριό του το πατρικό του σπίτι στο Επισκοπειό. Όμως στις 27 Οκτωβρίου 1957, κατά τη διάρκεια αιφνιδιαστικής έρευνας των Άγγλων στο χωριό του, δεν πρόλαβε να κρύψει τις βόμβες που κατασκεύαζε στον ειδικό κρυψώνα του σπιτιού του, ανεκαλύφθη και συνελήφθη. Μαζί του συνελήφθησαν η μητέρα του και τρία από τα αδέλφια του που μεταφέρθηκαν στο κρατητήριο Ομορφίτας όπου υπέστησαν βασανιστήρια.
 

Ο Παντελής Κατελάρης, υποκρινόμενος ότι λύγισε από τα βασανιστήρια, προθυμοποιήθηκε να υποδείξει στους Άγγλους τοποθεσίες όπου υπήρχαν κρύπτες πυρομαχικών της ΕΟΚΑ. Μετεφέρθη προς τούτο στην περιοχή του χωριού του, υπό ισχυρή συνοδεία στρατιωτών, και υπέδειξε τοποθεσίες όπου τίποτε δεν υπήρχε. Κατά την επιστροφή, βρήκε την ευκαιρία που ζητούσε στο χωριό Λακατάμια, και κατόρθωσε να πηδήξει από το αυτοκίνητο και να δραπετεύσει. Παρά τα καταιγιστικά πυρά των Άγγλων εναντίον του, μπόρεσε να διαφύγει σώος. Για την απόδρασή του αυτή δέχθηκε τα προσωπικά συγχαρητήρια του αρχηγού της ΕΟΚΑ Γεωργίου Γρίβα - Διγενή. 

 

Σαν καταζητούμενος ο Κατελάρης συνέχισε την εργασία κατασκευής βομβών και ναρκών σε εργαστήριο -κρησφύγετο σε περιοχή του χωριού Άγιος Ιωάννης Μαλούντας. Στο κρησφύγετό του αυτό σκοτώθηκε στις 18 Ιανουαρίου του 1958 από έκρηξη βόμβας την οποία κατασκεύαζε. Τη στιγμή του ατυχήματος ήταν μόνος στο κρησφύγετο. Η έκρηξη ήταν ισχυρότατη και τον διαμέλισε. Αργότερα οι συναγωνιστές του περιμάζεψαν τα διασκορπισμένα μέλη του σώματός του που τα έθαψαν κρυφά σε χωράφι εκεί κοντά. Ο θάνατός του δεν έγινε γνωστός στους Άγγλους, που συνέχισαν να τον καταζητούν. Η οικογένειά του πληροφορήθηκε τον θάνατό του ύστερα από μήνες. 

Τον Ιανουάριο του 1965 έγινε εκταφή των οστών του και μεταφορά τους στο χωριό Επισκοπειό, όπου κι ετάφησαν. 

 

Πρόσθετο τιμητικό αφιέρωμα για την ηρωική Βατυλή, που βαρύ τίμημα πλήρωσε σε όλους τους Απελευθερωτικούς Αγώνες, όπως και όλη η Μεσαορία και η κατεχόμενη Ελληνική Β. Κύπρος. 

 

3.*Οι ήρωες της Βατυλής της Αγίας Μεσαορίας (Μεσαρκάς). Τόπος οικογενειακής καταγωγής και του ήρωα Χριστάκη Αντωνά. Πιο κάτω αποσπάσματα από ομιλία Ευρωβουλευτή Κώστα Μαυρίδη στο Εθνικό Μνημόσυνο Ηρώων Βατυλής με πρόσθετα τιμητικά σχόλια μας. Εύγε.
 

Ομιλία Ευρωβουλευτή Κώστα Μαυρίδη στο Εθνικό Μνημόσυνο Ηρώων ... 

 

«Μετά τον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ, η ανεξάρτητη Κύπρος ξεκινά ένα αγώνα ειρηνικής προόδου και ευημερίας. Στα χρόνια που μεσολάβησαν από το 1960 μέχρι το 1974, η Κύπρος έκανε άλματα προόδου και κατέστη ο ζηλευτός παράδεισος της Μεσογείου. Ήταν ο καιρός της αθωότητας. Οι πλείστες οικογένειες ζούσαν μεν με τα λιγοστά με ενασχόληση γύρω από την γεωργία και κτηνοτροφία. Πολλά παιδιά ρίχνονταν νωρίς στη βιοπάλη και τα όνειρα της ζωής των νέων περιορίζονταν στις δυνατότητες της οικογένειας. Ωστόσο, τα παιδιά ελάμβαναν των αχράντων μυστηρίων της ορθόδοξης πίστης και της ελληνικής παιδείας μας και μπολιάζονταν με τις αξίες της οικογένειας, της φιλίας, της εργατικότητας, της αλληλεγγύης, της εντιμότητας κάνοντας βίωμα τους την φιλοπατρία. Σε εκείνο το περιβάλλον αναβιώθηκαν και τα παιδιά της Βατυλής που σήμερα μνημονεύουμε και δεόμαστε. 

 

Η Βατυλή ευρισκόμενη στην καρδιά της Μεσαορίας έζησε τεράστια πρόοδο. Η Βατυλή ήταν ένα μικτό χωριό με πληθυσμό 3000 κατοίκων το 1973 (3/4 ελληνοκύπριοι και ¼ τουρκοκύπριοι). Οι κάτοικοι της Βατιλής ασχολούνταν βασικά με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Η Κοινότητα της Βατυλής συνδέθηκε άρρηκτα με την πορεία της Κύπρου. Από τον αγώνα της ΕΟΚΑ, στην τουρκοανταρσία του 1963-4 που υπήρξε η πρώτη απόπειρα της Τουρκίας να διαλύσει το Κυπριακό κράτος με την τουρκοανταρσία, όταν οι Τουρκοκύπριοι αποχώρησαν από τα όργανα της ΚΔ και δημιούργησαν τους πρώτους αυτόνομους θύλακες με αποκορύφωμα τους ανελέητους βομβαρδισμούς της Τηλλυρίας από τουρκικά αεροπλάνα τον Αύγουστο του 1964 και ο φρικτός θάνατος πολλών αμάχων. Έτσι φτάσαμε φυσικά το 1974.

 

Εκείνο που απεσοβήθηκε το 1964, επισυνέβηκε δυστυχώς το 1974 με την τουρκική εισβολή και έκτοτε την συνεχιζόμενη κατοχή. Το 1974, κατά την Β’ Φάση της τουρκικής εισβολής, οι κάτοικοι της κοινότητας έγιναν πρόσφυγες και διασκορπίστηκαν σε όλο τον κόσμο. Οι Βατυλιώτες έφυγαν κυνηγημένοι από το χωριό τους, τα σπίτια, τα χωράφια, τα περβόλια τους, τη γη τους, τη ζωή τους, το βιός τους.

 

Ιδιαίτερα κατά το 1974, η κοινότητα Βατυλής πλήρωσε βαρύ τίμημα με αρκετούς πεσόντες και αγνοούμενους στην προάσπιση της ελευθερίας σε ένα προδομένο αγώνα. Τιμούμε πρωτίστως εκείνους που θυσίασαν ό,τι πιο πολύτιμο είχαν, τη ζωή τους, τα όνειρά τους. Τιμούμε επίσης και μνημονεύουμε τους γονείς τους που βίωσαν το μαρτύριο του χαμού των παιδιών τους και αρκετοί έφυγαν για το αιώνιο ταξίδι χωρίς καν να μάθουν την τύχη των παιδιών τους και χωρίς καν να νεκροφιλήσουν τα μαρτυρικά οστά τους. 

 

Ενδεικτικά: 

 

-Τομεάρχης ανταρτών Μάρκος Δράκος αγώνας ΕΟΚΑ 1957 

Δημητράκης Πουλλαίδης (1957) αγωνιστής της ΕΟΚΑ που δολοφονήθηκε από τους Τούρκους το 1957. 

-Ανδρέας Ιωάννου Κατσιάς, 17 ετών. Συνελήφθη από τους Τούρκους στην περιοχή της Νεάπολης στη Λευκωσία στις 16 Μαρτίου 1964. Τα οστά του βρέθηκαν σε ομαδικό τάφο στο τουρκοκυπριακό χωριό Χαμίτ Μάντρες και κηδεύτηκε στις 21 Ιουνίου 2014. 

-Κωστάκης Παπακώστας, 23 ετών, πατέρας ενός παιδιού. Σκοτώθηκε στις 29 Ιουνίου 1964 σε ατύχημα από εκπυρσοκρότηση όπλου σε φυλάκιο στην Άσπρη Μούττη στον Πενταδάκτυλο, όπου υπηρετούσε ως εθελοντής. 

-Ανδρέας Πουλλαϊδης του Γιώργιου, 18 ετών, στρατιώτης, για χρόνια αγνοούμενος από 6 Αυγούστου 1974 ύστερα από μάχη με τα τουρκικά στρατεύματα σε περιοχή μεταξύ Λαπήθου – Καραβά. 

-Κωστάκης Χ’’ Αντώνης, 19 ετών, κληρωτός στρατιώτης, 1974. Κτυπήθηκε από εχθρικά πυρά στις 24 Ιουλίου σε περιοχή μεταξύ Κουτσοβέντη – Βουνού. 

-Βάσος Αγαθαγγέλου, 25 ετών, έφεδρος στρατιώτης πατέρας δυο παιδιών. Έπεσε στις μάχες Αγίου Δομετίου – Αγίου Παύλου στις 8 Αυγούστου 1974. 

-Ανδρέας Πέτρου Αρτεμίου, 18 ετών, κληρωτός στρατιώτης, αγνοούμενος 1974. Χάθηκε ύστερα από μάχη με τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής στις 29 Ιουλίου 1974 σε περιοχή μεταξύ Συγχαρί – Δικώμου. 

-Μιχαλάκης Πεκρής, 42 ετών, πολίτης έγγαμος πατέρας 8 παιδιών. Συνελήφθη από τα τουρκικά στρατεύματα στις 16 Αυγούστου 1974 καθώς επέστρεφε στη Βατυλή για να περιποιηθεί τα ζώα του. Θείος ήρωα Χριστάκη Αντωνά. 

-Μάριος Μιχαήλ του Ιωάννου, 19 ετών, κληρωτός στρατιώτης. Κτυπήθηκε από εχθρικά πυρά και έπεσε στις 24 Ιουλίου 1974 σε περιοχή Κουτσοβέντη – Βουνού. 

Γρήγορης Νικολάου το γένος Κονναρή έπεσε στο πεδίο της μάχης Μια Μηλιά. 

-Αγνοούμενος 1974 Ανδρέας Πογιατζής του Αντώνη, 18 ετών, στρατιώτης. Χάθηκε ύστερα από μάχη στον Άγιο Γεώργιο Κερύνειας στις 20 Ιουλίου 1974. Σύμφωνα με μια μαρτυρία εκρατείτο στις φυλακές Σεραγίου. Κ.ά.π. 

 

 -Χριστάκης Άντωνα, Μεταξύ 14ης και 15ης Αυγούστου υπήρξε ηρωϊκή αντίσταση των παλληκαριών της Εθνικής Φρουράς του 226 Τ.Π. στο Παλαίκυθρο, αλλά και παντού όπου οι υπέρτεροι εισβολείς ύπουλα επιτέθηκαν …..Εγκαταλελειμμένοι, προδομένοι και σχεδόν άοπλοι οι ηρωικοί μας εθνοφρουροί, περικυκλώθηκαν από μύριους εισβολείς γιουρούκηδες και από δεκάδες τουρκικά τανκς και κανονιοβολήθηκαν ανηλεώς…. Πληγωμένοι και ετοιμοθάνατοι, αφού επέφεραν μεγάλες απώλειες στον εχθρό αρκετοί συνελήφθησαν, από τους βαρβάρους και βασανίσθηκαν βάναυσα για μέρες….ως εκδίκηση για την ηρωϊκή τους αντίσταση….. Μεταξύ αυτών και ο ήρωας αδελφός μου Χριστάκης Αντωνάς, ο οποίος ημιθανής πλέον προτού χάσει τις αισθήσεις του πολυβολώντας βροντοφώναξε… εξ ονόματος όλων των συμπολεμιστών του ΕΓΩ ΣΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ ΔΕΝ ΠΑΡΑΔΙΔΟΜΑΙ… Προτού αφήσει την τελευταία του πνοή έφτυσε τους βασανιστές του! (Ένορκες μαρτυρίες συμπολεμιστών του, που κατόρθωσαν να διαφύγουν.) 

 

Ανάμεσα τους κάποιοι και άλλοι, που δεν πάτησαν τα 18, άλλοι μοναχογιοί και άλλοι έφεδροι με παιδιά και γυναίκα. Η αξία της θυσίας ενός ήρωα δεν τελειώνει την μέρα της θυσίας του. Η υπέρτερη αξία της θυσίας ενός ήρωα είναι στη συνέχεια, για να φωτοδοτεί την πορεία που εμείς οφείλουμε να ακολουθήσουμε. Γνωρίζοντας και τιμώντας τους ήρωες μας, γνωρίζουμε από πού ερχόμαστε αλλά και που πρέπει να πάμε.  

 

Δεν συγχωράμε όσους ενέδωσαν στους λωτούς της αμνησίας και δεν ξεχνάμε την προδοσία και την κατοχή. Και ενόσω έδαφος της Κύπρου, ευρωπαϊκό έδαφος, βρίσκεται υπό τουρκική κατοχή, ο αγώνας για ελευθερία συνεχίζεται. Και οι λέξεις έχουν τη σημασία τους όπως ο πιο κάτω συγκλονιστικός στίχος του Λεύκιου Ζαφειρίου (Φίλος και συμμαθητής του Α. Αντωνά) που γράφτηκε το 1977: 

«Ξερίζωσε από μέσα μου όλες τις λέξεις/ δώσε τους μια όποια σημασία/ κι ύστερα προσπάθησε να τις βάλεις πάλι/ με μια δική σου τάξη μέσα μου./ Ωστόσο εγώ θα επιμένω να λέω / την ελευθερία ελευθερία/ τον φόνο φόνο/ την ενοχή ενοχή/ μ’ ένα πείσμα τρελού που σκαλίζει/ στον τοίχο τ’ όνομά του/ με τα νύχια.» 

 

Σας διαβεβαιώνουμε ότι τίποτα δεν πάει χαμένο. ΤΙ-ΠΟ-ΤΑ. Ούτε τα μνημόσυνα πάνε χαμένα, αλλά ρίχνουν λάδι στο καντήλι του αγώνα ενάντια στην κατοχή ώστε να προασπιστούμε την συλλογική μας εθνική ιδιοπροσωπεία και την πίστη μας και να διεκδικήσουμε ό,τι μας. Η χειρότερη μορφή υποδούλωσης είναι εσωτερική. Είναι η υποδούλωση της ψυχής στην ιδιοτέλεια και στο συμφέρον. Με αυτογνωσία, καταλήγουμε σε μια λυτρωτική διαπίστωση. Αξίζει να ζούμε ενόσω έχουμε λόγους να θυσιάσουμε τη ζωή μας. Εμείς έχουμε λόγους. Για μερικές αρχαίες κολώνες φαγωμένες από την αλμύρα και το φως της Μεσογείου. Για μερικούς πεταγμένους σταυρούς στα νεκροταφεία και στις συλημένες μας εκκλησίες. Απέναντι στις πάσης λογής ερπύστριες και βομβαρδισμούς, στην παιδεία μας μάθαμε από μικροί πως «απ τα κόκκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά και σαν πρώτα αντρειωμένη Χαίρε ω Χαίρε Ελευθεριά». Και τα κόκκαλα των πεσόντων μας είναι ο πυρσός μέσα στα σκοτάδια που μας δείχνουν την πορεία και κρατούν την μνήμη ζωντανή να εκπληρώσουμε την αποστολή μας απέναντι στην Ιστορία μας. (Ειδικά, τέτοιες γιορτινές μέρες που η γέννηση του θεανθρώπου πρέπει να μας αναγεννά, όταν φωτεινά άστρα θα βγαίνουν ολόλαμπρα πάνω από τον κατεχόμενο Πενταδάκτυλο), όταν θα αστράφτει ο καταγάλανος κυπριακός γιαλός και όταν θα λαμπυρίζει ο κάμπος της Μεσαορίας έχοντας στην καρδιά του τη Βατυλή, η σκέψη ας ταξιδεύει στα σπλάχνα μας που σήμερα μνημονεύουμε, που από σπλάχνα των γονιών και της κοινότητας τους έχουν μετουσιωθεί σε σπλάγχνα της Κύπρου και του Ελληνισμού για να μας φωτίζουν τον δρόμο μέσα στα σκοτάδια, να μην χαθούμε και να μην λησμονήσουμε μέχρι την άγια μέρα της επιστροφής ….»  

 

4.*Γεωργίου Νίκος 

Γεννήθηκε στο χωριό Παλαιχώρι, της επαρχίας Λευκωσίας, στις 17 Οκτωβρίου 1918.
Πέθανε στις 25 Ιανουαρίου 1957 στα κρατητήρια Πλατρών, από βασανιστήρια. 

 

Ο Νίκος Γεωργίου τέλειωσε το δημοτικό σχολείο Παλαιχωρίου και σε ηλικία 13 ετών πήγε στη Λευκωσία, όπου διδάχθηκε την τέχνη του επιπλοποιού, παρακολουθώντας και μαθήματα βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής. Αργότερα άνοιξε δικό του καθαριστήριο στη Λευκωσία. 

 

Υπήρξε μέλος της ΟΧΕΝ και της οργάνωσης ΠΕΟΝ (Παγκύπρια Εθνική Οργάνωση Νεολαίας). Μυήθηκε στον αγώνα στο τέλος του 1954 και συνεργάστηκε με τον αγωνιστή Πολύκαρπο Γιωρκάτζη στον τομέα των πληροφοριών. Το 1955 εντάχθηκε στις ομάδες κρούσεως Λευκωσίας μαζί με τον Ιάκωβο Πατάτσο. Διατηρούσε κρύπτη στο καθαριστήριό του, στην οποία έκρυβε όπλα και πυρομαχικά. Ο ίδιος δεν είχε τότε άμεση ανάμειξη σε εκτέλεση, λόγω των θρησκευτικών του πεποιθήσεων. Είχε όμως συνεργασθεί με την ομάδα του σε άλλου είδους δράση, όπως ήταν η προετοιμασία για την τοποθέτηση βόμβας στο κρεβάτι του Κυβερνήτη Χάρντιγκ, στις 20 Μαρτίου 1956. 

 

Στις 16 Απριλίου 1956 οι Άγγλοι πήγαν για έρευνα στο καθαριστήριό του. Διέφυγε τη σύλληψη προσποιούμενος ότι θα πήγαινε να καλέσει δήθεν τον ιδιοκτήτη του καταστήματος. Ο στρατός ανακάλυψε τα πυρομαχικά που έκρυβε κάτω από το λέβητα του νερού. Ο Νίκος κατέφυγε τότε στα βουνά του Μαχαιρά, όπου ενώθηκε με την ομάδα του Γρηγόρη Αυξεντίου. Οι Άγγλοι τον επικήρυξαν με το ποσό των 5.000 λιρών. Τον Αύγουστο του 1956, με την επέκταση του τομέα Αυξεντίου και στα κρασοχώρια Λεμεσού, ο τομέας χωρίστηκε σε τέσσερις υποτομείς. Ο Νίκος Γεωργίου εντάχθηκε στην ομάδα, η οποία με κέντρο τα Λαγουδερά – Σαράντι δρούσε στο βόρειο τμήμα του τομέα και είχε πλούσια δράση.  

 

Στις εξονυχιστικές έρευνες που διεξήγαγε ο αγγλικός στρατός τον Ιανουάριο του 1957, ανακαλύφθηκε στο σπίτι του Παπαχαράλαμπου το κρησφύγετό τους στο Σαράντι, όπου συνελήφθηκαν οι Νίκος Γεωργίου, Γεώργιος Μάτσης και Αργύρης Καραδήμας. Ο Νίκος Γεωργίου υπέκυψε σε τρομερά βασανιστήρια από τους Άγγλους στα κρατητήρια Πλατρών, όπου είχε μεταφερθεί με το Γεώργιο Μάτση, αρνούμενοι να αποκαλύψουν μυστικά της Οργάνωσης. 

 

“Από το διπλανό κελί όπου βρισκόμουν”, μαρτυρεί ο αγωνιστής Γεώργιος Μάτσης “είδα κάποιον από τους βασανιστές που κλώτσησε στο κεφάλι το Νίκο Γεωργίου εκεί που τον βασάνιζαν και αμέσως το αίμα άρχισε να τρέχει από το στόμα του. Φτάνει, τον σκοτώσατε, τους φώναξα. Ο θάνατός του έγινε αιτία να σταματήσουν προσωρινά τα βασανιστήρια για όλους τους άλλους που είχαμε συλληφθεί από ολόκληρη την Πιτσιλιά”. 

 

Πολλοί νεκροί αγωνιστές από βασανιστήρια των Τούρκων και Άγγλων σαδιστών το 55-59, όπως και χιλιάδες άμαχοι πέθαναν μαρτυρικά στα χέρια των βαρβάρων Τούρκων το 1974. 

 

Τιμητικό αφιέρωμα του Α. Αντωνά. 

Απόσπασμα. 

 

Αγιάζεται το αίμα τους 

τα λεβεντοκορμιά τους, 

τα πολεμοκαπνισμένα, 

που μυροφόρες νύφες τ΄ αλείψανε, 

έτοιμα στην αθανασία, 

στον παράδεισο να παν. 

 

Με μύρα αθάνατα της θεάς,  

Κύπριδας Αφροδίτης καμωμένα.
Σε κύπελλο, απ΄ του Τρόοδους,
το χρυσόδενδρο, την Λατζιά,
τα χρυσοπράσινα φύλλα καμωμένο.  

 

Απ΄ της Κερύνειας τα γιασεμιά,
τα μοσχομυρισμένα ρόδα.
Της Μόρφου τους λεμονανθούς,
των κυκλάμινων, των γλαδιόλων.
 

Του Πενταδάκτυλου του Διγενή
Ακρίτα, θρυλικού βουνού, απόσταγμα,
αγριολούλουδων, ανεμώνων,
γλιστροκουμαριάς, δάφνης, άλλιου,
της άνθεμις, του κρόκου της Αφροδίτης.
 

Των λυγερόκορμων κυπαρισσιών
του Κυπαρισσόβουνου τ΄ άρωμα,
Της Μεσαρκάς τα φούλια,
των μεθυστικών νυχτολούλουδων,
της ζουλατζιάς, της αροδάφνης.
 

Της Αμμοχώστου το θαλασσινό,
άρωμα της Σαλαμίνας,
με την χρυσή την άμμο.
Του Καρπασιού του θυμαρίσιου,
του χαμομηλιού άρωμα,
αιώνιο κράμα μύρου αθανασίας.  

 

Νεκρά τα σώματα τα ιερά,
όχι νεκρές οι ψυχές τους,
πλανώνται μέχρι σήμερα,
σαν άσβεστοι κομήτες πεντάχρυσοι,
πάνω απ΄ της Κύπρου τ΄ άπειρο,
του ολόφωτου ξάστερου ουρανού.
 

Σαν λαμπάδες με ιερή φλόγα Αγίου Φωτός,
μετέωρα κρεμασμένες στον θόλο,
του Αποστόλου Ανδρέα, της σκλαβωμένης,
Αγίας Καρπασίας, πολιορκημένη εκκλησιά.
Το πνεύμα τους, αγέρηδες δυνατούς,
μελτέμια θα σηκώσει, σίφουνας,
καταιγίδα, θα γενεί κάποια στιγμή,
τους Τούρκους ν΄ αποδιώξει.  

 

Η Κύπρος, τα μαύρα σύννεφα,
σκλαβιάς σύντομα θα τα σπρώξει…
 

Τιμημένα και ένδοξα νέα μας παλληκαριά,
που την ζωή σας δώσατε στην ηρωική πατρίδα…
Αυτή η μικρή Κύπρος σας, η πολύπαθη,
αλλά ηρωική και περήφανη,
πάντα θα σας θυμάται,
θα σας ευγνωμονεί,
που με το αίμα σας το ιερό,
το αίμα της υπέρτατης θυσίας,
την γη της την ποτίσατε,
αθάνατη έγινε, αγίασμα την βρέχει.
 

Νέα βλαστάρια αναγέννησης,
φυτρώνουν παλληκάρια,
της δικής σας αυτοθυσίας,
τιμής κι΄ ευψυχίας.
Ούριοι άνεμοι ελευθερίας, στη Κύπρο,
θα φυσήξουν, τα μαύρα σύννεφα,
και τους κατακτητές, θε΄ ν’ αποτραβήξουν.
 

Τα λευκά ειρηνικά περιστέρια πάλι,
τον ουρανό της Κύπρου θε΄ να πλημυρίσουν.
 

Ω! νεκροί μας, τιμημένοι ένδοξοι αδελφοί,
δικά μας αδέλφια, ηρωικά παλληκάρια… 

Αιωνία σας η μνήμη…
 

Χρόνια Πολλά σε όλους τους αδελφούς Έλληνες και είθε η νέα χρονιά στην Κύπρο την Ελληνική και πολύπαθη να φέρει ΛΕΥΤΕΡΙΑ.
 

Επιμέλεια από Ομάδα Εργασίας και Έρευνας του συγγραφέα Α. Αντωνά.