Εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν καθώς η βιομηχανία πρόχειρων τροφίμων (Junk Food) αποκομίζει κέρδη

16 Nοεμβρίου 2022 | Colin Todhunter | Διάβαστε το εδώ. 

 

Μετάφραση: Απολλόδωρος

 

Η αυξημένη κατανάλωση εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων (UPF) συσχετίστηκε με περισσότερο από το 10% των πρόωρων, προληπτέων θανάτων από όλες τις αιτίες στη Βραζιλία το 2019. Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας νέας μελέτης με ομότιμους κριτές στο American Journal of Preventive Medicine. 

 

Τα ευρήματα είναι σημαντικά όχι μόνο για τη Βραζιλία, αλλά και για χώρες υψηλού εισοδήματος, όπως οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Αυστραλία, όπου τα UPFs (εξαιρετικά μεταποιημένα τρόφιμα) αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ήμισυ της συνολικής θερμιδικής πρόσληψης. 

 

Οι Βραζιλιάνοι καταναλώνουν πολύ λιγότερα από αυτά τα προϊόντα σε σχέση με χώρες με υψηλό εισόδημα. Αυτό σημαίνει ότι ο εκτιμώμενος αντίκτυπος θα ήταν ακόμη υψηλότερος σε πλουσιότερες χώρες. 

 

Τα UPF είναι έτοιμα προς κατανάλωση ή θέρμανση βιομηχανικά σκευάσματα που παρασκευάζονται με συστατικά που εξάγονται από τρόφιμα ή συντίθενται σε εργαστήρια. Αυτά έχουν σταδιακά αντικαταστήσει σε πολλές χώρες τα παραδοσιακά τρόφιμα και τα γεύματα που παρασκευάζονται από φρέσκα και ελάχιστα επεξεργασμένα συστατικά. 

 

Η μελέτη διαπίστωσε ότι περίπου 57.000 θάνατοι σε ένα έτος θα μπορούσαν να αποδοθούν στην κατανάλωση UPFs - το 10,5% όλων των πρόωρων θανάτων και το 21,8% όλων των θανάτων από προλήψιμες μη μεταδοτικές ασθένειες σε ενήλικες ηλικίας 30 έως 69 ετών. 

 

Ο επικεφαλής ερευνητής της μελέτης Eduardo AF Nilson δηλώνει:  

 

Εξ όσων γνωρίζουμε, καμία μελέτη μέχρι σήμερα δεν έχει εκτιμήσει τον πιθανό αντίκτυπο των UPFs στους πρόωρους θανάτους". 

 

Σε όλες τις ηλικιακές ομάδες και τα στρώματα φύλου, η κατανάλωση UPFs κυμαινόταν από 13% έως 21% της συνολικής πρόσληψης τροφίμων στη Βραζιλία κατά τη διάρκεια της περιόδου που μελετήθηκε. 

 

Τα UPFs έχουν αντικαταστήσει σταθερά την κατανάλωση παραδοσιακών ολικών τροφίμων, όπως το ρύζι και τα φασόλια, στη Βραζιλία. 

 

Η μείωση της κατανάλωσης UPFs κατά 10% έως 50% θα μπορούσε ενδεχομένως να αποτρέψει περίπου 5.900 έως 29.300 πρόωρους θανάτους στη Βραζιλία κάθε χρόνο. Με βάση αυτό, εκατοντάδες χιλιάδες πρόωροι θάνατοι θα μπορούσαν να αποτραπούν σε παγκόσμιο επίπεδο ετησίως. Και πολλά εκατομμύρια άλλοι θα μπορούσαν να αποτραπούν από την απόκτηση μακροχρόνιων, εξουθενωτικών παθήσεων. 

 

Ο Nilson προσθέτει: 

 

Η κατανάλωση UPFs συνδέεται με πολλά αποτελέσματα ασθενειών, όπως η παχυσαρκία, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, ο διαβήτης, ορισμένοι καρκίνοι και άλλες ασθένειες, και αποτελεί σημαντική αιτία προληπτικών και πρόωρων θανάτων μεταξύ των ενηλίκων της Βραζιλίας". 

 

Παραδείγματα UPFs είναι προσυσκευασμένες σούπες, σάλτσες, κατεψυγμένη πίτσα, έτοιμα προς κατανάλωση γεύματα, χοτ ντογκ, λουκάνικα, αναψυκτικά, παγωτά και μπισκότα, κέικ, καραμέλες και ντόνατς που αγοράζονται στο κατάστημα. 

 

Και όμως, λόγω των εμπορικών συμφωνιών, της κυβερνητικής υποστήριξης και της επιρροής του ΠΟΕ, οι πολυεθνικές εταιρείες λιανικού εμπορίου τροφίμων και επεξεργασίας τροφίμων συνεχίζουν να αποικίζουν τις αγορές σε όλο τον κόσμο και να προωθούν τα UPFs. 

 

Στο Μεξικό, για παράδειγμα, οι εταιρείες αυτές έχουν καταλάβει τα κανάλια διανομής τροφίμων, αντικαθιστώντας τα τοπικά τρόφιμα με φθηνά επεξεργασμένα προϊόντα, συχνά με την άμεση υποστήριξη της κυβέρνησης. Οι συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου και επενδύσεων έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία και οι συνέπειες για τη δημόσια υγεία είναι καταστροφικές. 

 

Το Εθνικό Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας του Μεξικού δημοσίευσε τα αποτελέσματα μιας εθνικής έρευνας για την επισιτιστική ασφάλεια και τη διατροφή το 2012. Μεταξύ 1988 και 2012, το ποσοστό των υπέρβαρων γυναικών ηλικίας 20 έως 49 ετών αυξήθηκε από 25 σε 35% και ο αριθμός των παχύσαρκων γυναικών σε αυτή την ηλικιακή ομάδα αυξήθηκε από 9 σε 37%. Περίπου το 29% των παιδιών του Μεξικού ηλικίας μεταξύ 5 και 11 ετών βρέθηκαν υπέρβαρα, όπως και το 35% των νέων μεταξύ 11 και 19 ετών, ενώ ένα στα δέκα παιδιά σχολικής ηλικίας παρουσίαζε αναιμία. 

 

Η Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου της Βόρειας Αμερικής (NAFTA) οδήγησε σε άμεσες επενδύσεις στον τομέα της επεξεργασίας τροφίμων και σε αλλαγή της δομής του λιανεμπορίου του Μεξικού (προς τα σούπερ μάρκετ και τα καταστήματα ψιλικών), καθώς και στην εμφάνιση παγκόσμιων αγροτικών επιχειρήσεων και πολυεθνικών εταιρειών τροφίμων στη χώρα. 

 

Η NAFTA κατάργησε τους κανόνες που εμπόδιζαν τους ξένους επενδυτές να κατέχουν πάνω από το 49% μιας εταιρείας. Απαγόρευσε επίσης ελάχιστες ποσότητες εγχώριου περιεχομένου στην παραγωγή και αύξησε τα δικαιώματα των ξένων επενδυτών να διατηρούν τα κέρδη και τις αποδόσεις από τις αρχικές επενδύσεις. 

 

Μέχρι το 1999, οι αμερικανικές εταιρείες είχαν επενδύσει 5,3 δισεκατομμύρια δολάρια στη βιομηχανία τροφίμων του Μεξικού, δηλαδή 25πλάσια αύξηση σε μόλις 12 χρόνια. 

 

Οι αμερικανικές εταιρείες τροφίμων άρχισαν να αποικίζουν τα κυρίαρχα δίκτυα διανομής τροφίμων των μικροπωλητών, γνωστά ως tiendas (μαγαζιά γωνία). Αυτό βοήθησε στη διάδοση των διατροφικά φτωχών τροφίμων, καθώς επέτρεψε στις εταιρείες αυτές να πωλούν και να προωθούν τα τρόφιμά τους σε φτωχότερους πληθυσμούς σε μικρές πόλεις και κοινότητες. Μέχρι το 2012, οι αλυσίδες λιανικής είχαν εκτοπίσει τα tiendas από την κύρια πηγή πωλήσεων τροφίμων στο Μεξικό. 

 

Μια κουταλιά Aπάτη 

 

Περνώντας στην Ευρώπη, πάνω από τον μισό πληθυσμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) είναι υπέρβαρος ή παχύσαρκος. Χωρίς αποτελεσματική δράση, ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί σημαντικά μέχρι το 2026. 

 

Η προειδοποίηση αυτή εκδόθηκε το 2016 και βασίστηκε στην έκθεση : A Spoonful of Sugar: How the Food Lobby Fights Sugar Regulation in the EU ( Μια κουταλιά ζάχαρη: Πώς το λόμπι των τροφίμων καταπολεμά τη ρύθμιση της ζάχαρης στην ΕΕ) της ομάδας έρευνας και εκστρατείας Corporate Europe Observatory (CEO). 

 

Ο CEO σημείωσε ότι τα ποσοστά παχυσαρκίας αυξάνονται ταχύτερα μεταξύ των χαμηλότερων κοινωνικοοικονομικών ομάδων. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα ενεργειακά πυκνά τρόφιμα χαμηλής διατροφικής αξίας είναι φθηνότερα από τα πιο θρεπτικά τρόφιμα, όπως τα λαχανικά και τα φρούτα, και οι σχετικά φτωχές οικογένειες με παιδιά αγοράζουν τρόφιμα κυρίως για να ικανοποιήσουν την πείνα τους. 

 

Η έκθεση υποστήριξε ότι περισσότεροι άνθρωποι από ποτέ άλλοτε καταναλώνουν επεξεργασμένα τρόφιμα ως μεγάλο μέρος της διατροφής τους. Και ο ευκολότερος τρόπος για να γίνουν τα βιομηχανικά, επεξεργασμένα τρόφιμα φθηνά, μακράς διαρκείας και να ενισχυθεί η γεύση είναι να προστεθεί επιπλέον ζάχαρη καθώς και αλάτι και λίπος στα προϊόντα. 

 

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το κόστος της παχυσαρκίας εκτιμήθηκε σε 27 δισεκατομμύρια λίρες ετησίως το 2016 και περίπου το 7% των εθνικών δαπανών υγείας στα κράτη μέλη της ΕΕ στο σύνολό τους οφείλεται στην παχυσαρκία των ενηλίκων. 

 

Η βιομηχανία τροφίμων έχει κινητοποιηθεί έντονα για να σταματήσει τη ζωτικής σημασίας νομοθεσία για τη δημόσια υγεία στον τομέα αυτό, προωθώντας συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου και προσπάθειες απορρύθμισης, ασκώντας αδικαιολόγητη επιρροή στους ρυθμιστικούς φορείς, καταλαμβάνοντας την επιστημονική εμπειρογνωμοσύνη, υπερασπιζόμενη αδύναμα εθελοντικά συστήματα και ξεπερνώντας τις ομάδες καταναλωτών δαπανώντας δισεκατομμύρια για επιθετικό lobbying. 

 

Η επιρροή που ασκούν οι κολοσσοί της βιομηχανίας τροφίμων στη λήψη αποφάσεων της ΕΕ βοήθησε το λόμπι της ζάχαρης να απομακρύνει πολλές από τις απειλές για τα περιθώρια κέρδους του. 

 

Ο CEO υποστήριξε ότι οι βασικές εμπορικές ενώσεις, εταιρείες και ομάδες λόμπι που σχετίζονται με τα ζαχαρούχα τρόφιμα και ποτά δαπανούν από κοινού περίπου 21,3 εκατομμύρια ευρώ (2016) ετησίως για να ασκήσουν λόμπι στην ΕΕ. 

 

Ενώ οι μελέτες που χρηματοδοτούνται από τη βιομηχανία επηρεάζουν τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Αρχής Προδιαγραφών Τροφίμων, η Coca Cola, η Nestlé και άλλοι κολοσσοί των τροφίμων ασκούν εταιρική προπαγάνδα με τη χορηγία αθλητικών εκδηλώσεων και μεγάλων προγραμμάτων άσκησης για να αποσπάσουν την προσοχή από τις επιπτώσεις των προϊόντων τους και να δώσουν την εσφαλμένη εντύπωση ότι η άσκηση και οι επιλογές τρόπου ζωής είναι οι κύριοι παράγοντες για την πρόληψη της κακής υγείας. 

 

Η Katharine Ainger, ανεξάρτητη δημοσιογράφος και συν-συγγραφέας της έκθεσης του CEO, δήλωσε: 

Οι ορθές επιστημονικές συμβουλές παραγκωνίζονται από τα δισεκατομμύρια ευρώ που υποστηρίζουν το λόμπι της ζάχαρης. Στην ανεντιμότητά της και στην αδιαφορία της για την υγεία των ανθρώπων, η βιομηχανία τροφίμων και ποτών συναγωνίζεται τις τακτικές που βλέπουμε από το λόμπι του καπνού εδώ και δεκαετίες". 

 

Ομάδα βιτρίνας της βιομηχανίας ILSI
 

Μια από τις πιο γνωστές ομάδες βιτρίνας της βιομηχανίας με παγκόσμια επιρροή είναι αυτό που σε έκθεση του Σεπτεμβρίου 2019 στους New York Times (NYT) αποκαλείται "σκιώδης ομάδα της βιομηχανίας" - το Διεθνές Ινστιτούτο Επιστημών Ζωής (ILSI). 

 

Το ινστιτούτο ιδρύθηκε το 1978 από τον Άλεξ Μαλασπίνα, έναν επικεφαλής επιστημονικών και ρυθμιστικών υποθέσεων της Coca-Cola. Ξεκίνησε με ένα κληροδότημα 22 εκατομμυρίων δολαρίων με την υποστήριξη της Coca Cola. 

 

Έκτοτε, το ILSI έχει διεισδύσει αθόρυβα σε κυβερνητικούς φορείς υγείας και διατροφής σε όλο τον κόσμο και διαθέτει περισσότερα από 17 παραρτήματα που επηρεάζουν την ασφάλεια των τροφίμων και την επιστήμη της διατροφής σε διάφορες περιοχές. 

 

Λίγο περισσότερο από μια ομάδα βιτρίνας για τα 400 εταιρικά μέλη της που παρέχουν τον προϋπολογισμό των 17 εκατομμυρίων δολαρίων, στα μέλη της ILSI περιλαμβάνονται οι Coca-Cola, DuPont, PepsiCo, General Mills και Danone. 

 

Οι NYT λένε ότι η ILSI έχει λάβει περισσότερα από 2 εκατομμύρια δολάρια από χημικές εταιρείες, μεταξύ των οποίων και η Monsanto. Το 2016, μια επιτροπή του ΟΗΕ εξέδωσε απόφαση σύμφωνα με την οποία η γλυφοσάτη, το βασικό συστατικό του ζιζανιοκτόνου Roundup της Monsanto, ήταν "πιθανότατα μη καρκινογόνος", σε αντίθεση με προηγούμενη έκθεση της υπηρεσίας για τον καρκίνο του ΠΟΥ. Επικεφαλής της επιτροπής ήταν δύο στελέχη του ILSI. 

 

Από την Ινδία έως την Κίνα, είτε πρόκειται για προειδοποιητικές ετικέτες σε ανθυγιεινά συσκευασμένα τρόφιμα είτε για τη διαμόρφωση εκπαιδευτικών εκστρατειών κατά της παχυσαρκίας που δίνουν έμφαση στη σωματική δραστηριότητα και αποσπούν την προσοχή από το ίδιο το διατροφικό σύστημα, εξέχουσες προσωπικότητες με στενούς δεσμούς με τους διαδρόμους της εξουσίας έχουν συνεταιριστεί για να επηρεάσουν την πολιτική προκειμένου να ενισχύσουν τα συμφέροντα των αγροδιατροφικών εταιρειών. 

 

Ήδη από το 2003, η εφημερίδα The Guardian ανέφερε ότι η ILSI είχε εξαπλώσει την επιρροή της σε όλη την εθνική και παγκόσμια σκηνή της πολιτικής για τα τρόφιμα. Η έκθεση μιλούσε για αθέμιτη επιρροή που ασκούσε σε συγκεκριμένες πολιτικές τροφίμων των ΠΟΥ/ΠΑΟ (Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών για τη Διατροφή και τη Γεωργία) που αφορούσαν τις διατροφικές οδηγίες, τη χρήση φυτοφαρμάκων, τα πρόσθετα, τα τρανς λιπαρά οξέα και τη ζάχαρη. 

 

Τον Ιανουάριο του 2019, δύο έγγραφα της καθηγήτριας του Χάρβαρντ Susan Greenhalgh, στο BMJ και στο Journal of Public Health Policy, αποκάλυψαν την επιρροή του ILSI στην κινεζική κυβέρνηση όσον αφορά θέματα που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Και τον Απρίλιο του 2019, η Corporate Accountability δημοσίευσε μια έκθεση σχετικά με το ILSI με τίτλο Partnership for an Unhealthy Planet (Σύμπραξη για έναν ανθυγιεινό πλανήτη). 

 

Μια έκθεση του 2017 στους Times of India σημείωσε ότι το ILSI-India συμβουλεύεται ενεργά το κορυφαίο όργανο της Ινδίας για τη διαμόρφωση πολιτικής - Niti Aayog. Στο διοικητικό συμβούλιο της ILSI-India κυριαρχούσαν οι εταιρείες τροφίμων και ποτών - επτά από τα 13 μέλη προέρχονταν από τον κλάδο ή συνδέονταν με αυτόν (Mondelez, Mars, Abbott, Ajinomoto, Hindustan Unilever και Nestle) και ταμίας ήταν ο Sunil Adsule της Coca-Cola India. 

 

Στην Ινδία, η αυξανόμενη επιρροή της ILSI συμπίπτει με την αύξηση των ποσοστών παχυσαρκίας, καρδιαγγειακών παθήσεων και διαβήτη. 

 

Το 2020, το US Right to Know (USRTK) αναφέρθηκε σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Public Health Nutrition και βοήθησε να επιβεβαιωθεί περαιτέρω ότι το ILSI είναι κάτι περισσότερο από ένας βραχίονας προπαγάνδας της βιομηχανίας. 

 

Η μελέτη, η οποία βασίστηκε σε έγγραφα που απέκτησε η USRTK, αποκάλυψε "ένα μοτίβο δραστηριοτήτων κατά το οποίο η ILSI προσπάθησε να εκμεταλλευτεί την αξιοπιστία των επιστημόνων και των ακαδημαϊκών για να ενισχύσει τις θέσεις της βιομηχανίας και να προωθήσει περιεχόμενο που επινοήθηκε από τη βιομηχανία στις συναντήσεις της, στο περιοδικό της και σε άλλες δραστηριότητές της". 

 

Ο Gary Ruskin, εκτελεστικός διευθυντής της USRTK, μιας ομάδας καταναλωτών και δημόσιας υγείας, δήλωσε: 

"Η ILSI είναι ύπουλη... Σε όλο τον κόσμο, η ILSI έχει κεντρικό ρόλο στην προϊοντική άμυνα της βιομηχανίας τροφίμων, για να κρατήσει τους καταναλωτές να αγοράζουν τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα, τα ζαχαρούχα ποτά και άλλα πρόχειρα τρόφιμα που προωθούν την παχυσαρκία, τον διαβήτη τύπου 2 και άλλες ασθένειες". 

 

Η μελέτη αποκάλυψε επίσης νέες λεπτομέρειες σχετικά με το ποιες εταιρείες χρηματοδοτούν το ILSI και τα παραρτήματά του. 

 

Το προσχέδιο του εντύπου 990 της ILSI North America για το 2016 της IRS δείχνει συνεισφορά 317.827 δολαρίων από την PepsiCo, συνεισφορές μεγαλύτερες από 200.000 δολάρια από τις Mars, Coca-Cola και Mondelez και συνεισφορές μεγαλύτερες από 100.000 δολάρια από τις General Mills, Nestle, Kellogg, Hershey, Kraft, Dr. Pepper Snapple Group, Starbucks Coffee, Cargill, Unilever και Campbell Soup. 

 

Το σχέδιο του ILSI για το 2013 του εντύπου 990 της Υπηρεσίας Εσωτερικών Προσόδων δείχνει ότι έλαβε 337.000 δολάρια από την Coca-Cola και περισσότερα από 100.000 δολάρια η καθεμία από τις Monsanto, Syngenta, Dow AgroSciences, Pioneer Hi-Bred, Bayer Crop Science και BASF. 

 

Οι παγκόσμιοι θεσμοί, όπως ο ΠΟΕ, και οι κυβερνήσεις συνεχίζουν να λειτουργούν ως διοικητικός βραχίονας της βιομηχανίας, ενισχύοντας τα εταιρικά κέρδη, ενώ καταστρέφουν τη δημόσια υγεία και συντομεύουν την ανθρώπινη ζωή. 

 

Μέρος της λύσης έγκειται στην αμφισβήτηση μιας πολιτικής ατζέντας που προκρίνει τις παγκόσμιες αγορές, τα τρόφιμα υψηλής επεξεργασίας και τις ανάγκες του "σύγχρονου συστήματος τροφίμων" - που σημαίνει την τελική γραμμή των κυρίαρχων βιομηχανικών ομίλων τροφίμων. 

 

Περιλαμβάνει επίσης την προστασία και την ενίσχυση των τοπικών αγορών, των σύντομων αλυσίδων εφοδιασμού και των ανεξάρτητων επιχειρήσεων μικρής κλίμακας, συμπεριλαμβανομένων των παραδοσιακών επιχειρήσεων επεξεργασίας τροφίμων και των μικρών λιανοπωλητών. 

 

Και, φυσικά, πρέπει να προστατεύσουμε και να ενισχύσουμε την αγρο-οικολογική, μικρή γεωργία που ενισχύει τις πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά δίαιτες - περισσότερες οικογενειακές φάρμες και υγιεινά τρόφιμα αντί για περισσότερες ασθένειες και αλλοπαθητικούς οικογενειακούς γιατρούς. 

 

***

Δικτυογραφία:

Suffer as Junk Food Industry Rakes in Profit – OffGuardian
https://off-guardian.org/2022/11/16/millions-suffer-as-junk-food-industry-rakes-in-profit/