Μέγας Κωνσταντῖνος καί οἱ κατά βουλήν Θεοῦ πόλεμοι

Γράφει ὁ Ἰωάννης Λίτινας 

 

Ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος, ὁ «περισσότερον ἀπό κάθε ἄλλον ἡμερώτατος, πραότατος καί φιλανθρωπότατος»1 βασιλέας διεξήγαγε πλείστες πολεμικές ἐπιχειρήσεις κατά τή διάρκεια τῆς βασιλείας του.

 

Ἰδιαιτέρως, ὅταν ἀνέλαβε τόν πόλεμο κατά τοῦ Μαξεντίου (312), ὅπου καί εἶδε καταμεσήμερο στόν οὐρανό τό σημεῖο τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, «σταυροῦ τρόπαιον», ἐκ φωτός μετά τῆς ἐπιγραφῆς «τούτῳ νίκα», δηλαδή «μέ τήν δύναμη τοῦ σημείου τοῦ Σταυροῦ θά νικήσεις», ἀνέλαβε τήν ὑπεράσπιση τῆς χριστιανικῆς πίστης καί ὁ ἴδιος διήγαγε βίο πνευματικό.  

 

Σταθμός στήν πνευματική του ζωή ὑπῆρξε ἡ ἐμφάνιση τοῦ Χριστοῦ ἐν ὁράματι, ὅπου τοῦ παρήγγειλε νά κατασκευάσει Σταυρό, τόν ὁποῖο θά χρησιμοποιοῦσε ὡς φυλακτήριον κατά τίς πολεμικές συγκρούσεις. Ὁ Μ. Κωνσταντῖνος ὄχι μόνο κατασκεύασε τό ἱερό σύμβολο ἀπό χρυσό καί πολύτιμους λίθους, ἀλλά καί πολλούς ἄλλους (σώζεται σταυρός του στην Ι.Μ. Βατοπαιδίου). Ἐπίσης, ἔβαλε στήν περικεφαλαία του τό μονόγραμμα του Χριστού «ΧΡ» καί ἔδωσε ὁδηγίες γιά τήν κατασκευή σταυροειδοῦς σημαίας - λάβαρου τήν ὁποία ἔφεραν ὑποχρεωτικά ὅλες οἱ στρατιωτικές μονάδες2. 

 

Σταυρός Μ. Κωνσταντίνου.  

Βρίσκεται στήν Ι.Μ.Βατοπαιδίου στό Ἱερό βῆμα τοῦ καθολικοῦ. 

 

Ἔτσι, ἀποδεχόμενος ὡς προστάτη του τόν Ὕψιστο Θεό καί ἐπικαλούμενος ὡς Σωτῆρα καί βοηθό του τόν Χριστό, ἐβάδιζε ἐπί κεφαλῆς τῶν στρατευμάτων του, προτάσσοντας τήν σωτήρια σημαία καί τόν σταυρό3.  

 

Ἡ πολεμική ἐπιχείρηση ἐναντίον τοῦ Μαξεντίου ἦταν μία ἐπιθετική εἰσβολή στήν Ἰταλία πρός ἀπελευθέρωση τῆς Ρώμης, ἀπό τήν ὑποδούλωσή της στόν τύραννο. Ἡ μάχη ἀπέβη νικηφόρος μέ θαυματουργική ἐπέμβαση τοῦ Θεοῦ4 καί ὁ θεοφιλής βασιλέας εἰσῆλθε μέ θρίαμβο στήν Ρώμη. «Αὐτός δέ ἔχων ἔμφυτον τήν εἰς τόν Θεόν εὐσέβειαν, χωρίς καθόλου νά συγκινῆται ἀπό τάς κραυγάς οὔτε νά ἐπαίρεται ἀπό τούς ἐπαίνους, συναισθανόμενος δέ βαθέως τήν ἐκ Θεοῦ βοήθειαν ἀπέδωσεν ἀμέσως εὐχαριστήριον εὐχήν εἰς τόν αἴτιον τῆς νίκης»5 .  

 

Ὁ Εὐσέβιος Καισαρείας ἦταν σύγχρονος τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου καί ἦταν αὐτόπτης καί αὐτήκοος πολλῶν περιστατικῶν τῆς ζωῆς του. Τό ὅραμα τοῦ σταυροῦ καί τόν ἐμφανισθέντα Χριστό ἀποκάλυψε στόν Εὐσέβιο ὁ ἴδιος ὁ Κωνσταντῖνος. Μᾶς ἀποκαλύπτει ἀκόμα, ὅτι ὁ ἅγιος αὐτοκράτωρ εἶχε συχνές θεοπτίες καί τό χάρισμα τῆς διοράσεως καί προοράσεως.6  

 

Οἱ νῖκες στά πεδία τῶν μαχῶν ἀπεδίδοντο πάντοτε στήν δύναμη τοῦ Θεοῦ καί ὁ Εὐσέβιος ἐξηγεῖ πώς ὁ Θεός σέ ἀνταμοιβή τῆς πρόνοιας του Κωνσταντίνου γιά τήν Ἐκκλησία «ύπέτασσεν ὑπό τούς πόδας του ὅλα τά γένη τῶν βαρβάρων».7 Μαρτυρεῖται ἐπίσης ὅτι συνήθιζε πρίν ἀπό κάθε πολεμική σύγκρουση νά προσεύχεται κατά μόνας διότι «ἐπεθύμει νὰ πράττη τὰ πάντα κατὰ τὴν βουλὴν τοῦ Θεοῦ».8  

 

Προσευχόμενος οὕτως, ἀποφεύγοντας κάθε ἄνεση καὶ τρυφηλὴ διαβίωση, ἀσκῶν τόν ἑαυτὸν του μὲ νηστεία καὶ κάκωση τοῦ σώματος, ἀξιωνόταν θεοφανείας καί δι᾿ αὐτής τήν πληροφορία νά προχωρήσει σέ μάχη. Τότε, λέγει ὁ Εὐσέβιος, «αἰφνιδίως ἀνεπήδα καὶ διἐτασσε νὰ κινηθοῦν͵ τὰ στρατεύματα ἀμέσως καὶ νὰ μὴ ἀργοπορἡσουν, ἀλλὰ νὰ πιάσουν τὸ ξίφος τὴν ἰδίαν αὐτὴν στιγμήν. Αὐτοὶ δὲ ἐπιτιθέμενοι ἀμέσως ἐπολέμων μὲ ἀνδρείαν, ὥστε νὰ κερδίσουν τὴν νίκην εἰς ἐλάχιστον χρόνον καὶ νά ὑψώσουν ἐπινίκια τρόπαια κατὰ τῶν ἐχθρῶν»9  

 

Ὡστόσο, οἱ Σύνοδοι τῆς ἐποχῆς του δέν κατεδίκασαν ποτέ κανέναν ἀπό τούς πολέμους πού ἀνέλαβε ὁ ἅγιος. Οὔτε γενικῶς τούς πολέμους. Προφανῶς διότι γνώριζαν ὅτι «ἐξ ἐπόψεως Ὀρθοδόξου»10 ὑπάρχουν περιπτώσεις ὅπου ὁ Θεός ὄχι μόνο ἐπιτρέπει ἀλλά καί συμπολεμεῖ, ἐπευλογεῖ καί προτρέπει ἕναν πόλεμο (πρβ. Ἱερ.27,14. Ἀριθ.31,7. Ἀριθ.31, Ἐξ.17,11-14, Δευτ.21,10, Δευτ.20,1-4, Ἀριθ.25,6-13, Δ΄Βασ.19,32-35 κ.α.) γιά λόγους πού Ἐκεῖνος καί οἱ ἅγιοί Του ξέρουν.  

 

Ἰωάννης Λίτινας 

 

Παραπομπές

 

1. Εὐσέβιος Καισαρείας. Εἰς τόν βίον Κωνσταντίνου Βασιλέως. ΕΠΕ 4,237.
2. ὅ.π. ΕΠΕ 4,217-219
3. ὅ.π. ΕΠΕ 4,225
4. ὅ.π. ΕΠΕ 4,225-227
5. ὅ.π. ΕΠΕ 4,229
6. ὅ.π. ΕΠΕ 4,239
7. ὅ.π. ΕΠΕ 4,237
8. ὅ.π. ΕΠΕ 4,271
9. ὅ.π. ΕΠΕ 4,271-273
10. https://www.dogma.gr/ellada/egkyklios-i-synodou-gia-oukrania-katadikazoume-tin-viaii-eisvoli-ton-rosikon-stratevmaton-kai-ton-polemo-stin-oukrania/136565/

ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ