Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ

Γράφει η Μαίρη Καρά

 

    Ο εξέχων Διηγηματογράφος, Ποιητής, Δημοσιογράφος και Μεταφραστής Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, υπήρξε σημαντική φυσιογνωμία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Γεννήθηκε στην Σκιάθο στις 4 Μαρτίου 1851. Ήταν ένα από τα εννέα παιδιά του Δάσκαλου και Ιερέα Αδαμάντιου Εμμανουήλ (1817-1897) και της Γκιουλώς Μοραΐτη (1822-1896) και μεγάλωσε μέσα σ’ ένα κλίμα γεμάτο θρησκευτική ευλάβεια και Εθνική περηφάνεια.

 

    Έμαθε τα πρώτα γράμματα στην πατρίδα του και στην Σκόπελο, φοίτησε στο Γυμνάσιο της Χαλκίδας και ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές του σπουδές στην Αθήνα (Βαρβάκειο). Το 1874 γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά δεν πήρε το δίπλωμά του. Φύση ασκητική στα είκοσί του πήγε στο Άγιο Όρος μαζί με τον εξάδελφό του, επίσης διηγηματογράφο, Αλέξανδρο Μωραϊτίδη, για να προσκυνήσει, μα δεν έμεινε πολύ εκεί. Γύρισε στην Αθήνα και όλη του η ζωή κύλησε λιτά και ασκητικά μέσα στην βιοπάλη.  

 

    Από πολύ νέος συνεργάστηκε με εφημερίδες και περιοδικά, δημοσιεύοντας μεταφράσεις Λογοτεχνικών έργων από τα Αγγλικά και Γαλλικά, γλώσσες που τις έμαθε μόνος του. Γράφει μερικά ποιήματα και καταγίνεται με Ιστορικά Μυθιστορήματα: «Μετανάστις (1880), «Οι Έμποροι των Εθνών» (1883), «Η Γυφτοπούλα» (1884). Η απαρχή της στροφής του προς την αληθινή αγάπη του το διήγημα έγινε με το Διήγημα «Ο Χρήστος Μηλιόνης» το 1885, που εμπνεύστηκε από ένα Δημοτικό τραγούδι. Ακόμα «Η Φόνισσα» (1903), «Οι Μάγισσες (1900), «Η Νοσταλγός» (1894), τα «Χριστουγεννιάτικα διηγήματα», τα «Πρωτοχρονιάτικα διηγήματα και τα «Πασχαλινά διηγήματα»  

 

    Το πλούσιο διηγηματικό του έργο με θέματα και τύπους από τις λαϊκές συνοικίες της Αθήνας ή την απλοϊκή ζωή της κοινωνίας της Σκιάθου, τον χαρακτηρίζει Συγγραφέα της Ηθογραφίας. Αλλά η ηθογραφία του είναι μόνο ο σκηνικός διάκοσμος, όπου κινούνται τα πρόσωπα και ξετυλίγονται τα γεγονότα. Δεν αντιγράφει ήθη και έθιμα. Βλέπει την λαϊκή ψυχή, ζει τις εκδηλώσεις και αποτυπώνει όλα αυτά στο έργο του, ένα έργο τελείως προσωπικό και ιδιότυπο, ως προς την εκλογή των θεμάτων, την έμπνευση και την γλώσσα.  

 

    Ο Παπαδιαμάντης αγάπησε την απλοϊκή ζωή, την νοσταλγούσε και την ονειροπολούσε συνεχώς και είχε το μεγάλο ταλέντο να μεταμορφώνει τα ονειροπολήματά του σε εκλεκτά Διηγήματα. Ασφαλώς τέτοιες ώρες νοσταλγίας και ονειροπόλησης έπλασε τα «Ρόδινα Ακρογιάλια» (1908), «Ολόγυρα, στην λίμνη» (1892), «Το Αστεράκι» (1909), «Το μοιρολόγι της φώκιας»(1908) κ.ά. Τέτοιες ώρες επίσης καθώς έσκυβε πάνω από τον ανθρώπινο πόνο, έγραψε την «Μαυρομαντηλού» (1891), την «Σταχομαζώχτρα» (1889), το «Σπιτάκι στο λιβάδι» (1896), την «Υπηρέτρα» (1888) ή το μικρό αριστούργημα «Στον Χριστό στο κάστρο» (1892).  

 

    Ο μεγάλος Σκιαθίτης Λογοτέχνης το 1896 στο άρθρο του «Αἱ Ἀθῆναι ὡς Ἀνατολικὴ Πόλις» γράφει, όσον αφορά τον ιερό βράχο της Ακρόπολης και την περί αυτής συνοικία:  

 

    «Ὀλίγον παραπάνω εἶναι τ᾿ Ἀναφιώτικα. Ἐκεῖ ἀνάφτουν καθ᾿ ἑσπέραν ἐναέριοι λύχνοι. Ἐκεῖ εἶναι ἀναρίθμητα παλαιὰ παρεκκλήσια, χωμένα κατὰ τὸ ἥμισυ εἰς τὴν γῆν. Ὑπάρχουν σπήλαια τεχνητὰ καὶ φυσικὰ φρέατα. Σταυροὶ λαξευμένοι ἐπάνω εἰς τοὺς βράχους. Κανδῆλαι ἀναμμέναι εἰς μικροὺς σηκούς, εἰς παλαιοὺς βωμοὺς περιφράκτους, θυμίαμα, κηρίον, λατρεία. Ἀντηχεῖ ὑψηλὰ ἐκεῖθεν ἀκόμη τό, Ἀγνώστῳ Θεῷ.  

 

    Ἐκεῖ ἐπιφαίνονται ἐνίοτε δύο λαμπραὶ ὀπτασίαι. Ἡ μία φορεῖ πενιχρὸν χιτῶνα, καὶ ἀναβεβλημένον ἐπὶ τῶν ὤμων τὸ ἱμάτιον. Κρατεῖ βακτηρίαν. Γαλιλαῖος, ἐπίρρινος, ἀναφαλαντίας, καὶ ἁρπαγεὶς ἕως τρίτου οὐρανοῦ. Ἡ ἄλλη φορεῖ φαιλόνιον ὑφασμένον μὲ ἐρυθροὺς σταυρούς, ἐπιτραχήλιον κεντητὸν μὲ ἀγγελούδια, καὶ ὠμοφόριον ἀπὸ μαλλίον προβάτου. Εὐθύρριν, βαθυπώγων, σεβάσμιος, ἐξήρθη ποτὲ μέχρι τῆς ἄνω ἱεραρχίας καὶ περιέγραψε τὰς τάξεις τῶν Ἀγγέλων.  

 

    Ἀμφότεραι αἱ ὀπτασίαι εἶναι ὑψηλαί, ἐπιβάλλουσαι, μεγαλοπρεπεῖς. Ἡ πρώτη ὀνομάζεται Παῦλος, ἡ δευτέρα Διονύσιος. Ἐκεῖθεν καὶ ἐφεξῆς, ὑψηλά, ἐπάνω, ἐπιφαίνεται μία αἴγλη. Σέλας συλληφθέν, ἀκτὶς ἡλίου στερεοποιημένη. «Μάρμαρον θεῖον, ὁποὺ πρέπει νὰ τὸ φιλήσῃ τις», καθὼς εἶπεν ὁ Ἀμπού, ὁ σατυριστὴς τῆς συγχρόνου Ἑλλάδος. Ἂς ὀπισθοχωρήσωμεν, ἢ μᾶλλον ἂς σταματήσωμεν ἐδῶ. Σαρκικοί, ὑλόφρονες καὶ νωθροὶ ἄνθρωποι, δὲν δύνανται ν᾿ ἀνέλθωσιν εἰς τὸν ἱερὸν βράχον τῆς Ἀκροπόλεως.»  

 

    Απίστευτα γλαφυρή και διαφωτιστική περιγραφή για τον περιβάλλοντα χώρο της Ακρόπολης, από την λογοτεχνική πένα του σημαντικότατου συγγραφέα μας. Πόσο επίκαιρα τα λόγια του σπουδαίου Λογοτέχνη μας, τώρα μάλιστα που μια σειρά ατυχών κυβερνητικών παρεμβάσεων στον Ιερό βράχο, όπου δεσπόζει ο Παρθενώνας. Το περίεργο τσιμέντωμα για λόγους χρησιμοθηρικούς, οδήγησε στο πρωτοφανές φαινόμενο να πλημμυρήσει, έπρεπε αναγκαστικά να ακολουθήσουν οι απαραίτητες αντιπλημμυρικές εργασίες, που θα επιδιόρθωναν την ζημιά του αρχικού έργου της τσιμεντόστρωσης. 

     

    Το αποτέλεσμα ήταν το κομπρεσέρ που χρησιμοποιήθηκε για τα έργα, να προκαλέσει σοβαρές ζημιές σε ένα άγαλμα. Παρόμοιες ζημιές σε τρεις πωρόλιθους σε αρχαίο τοιχίο κατά την θεμελίωση του ελαττωματικού ανελκυστήρα πλαγιάς, έχει επίσης καταγγελθεί. Μαζί με αυτές τις παρεμβάσεις, υπάρχει και ο νέος φωτισμός του χώρου, που εγείρει φόβους για μακροπρόθεσμη πρόκληση ζημιάς στα μάρμαρα.  

 

    Αυτά τα τόσο επιζήμια γεγονότα τόσο για την Πολιτιστική μας κληρονομιά όσο και για την φήμη της Ελλάδας σαν κληρονόμου τεράστιων Αρχαιοτήτων χώρας συμβαίνουν, όταν η Πολιτεία και η Αρχαιολογική Υπηρεσία επιτρέπουν στην χρησιμοθηρία να καταστρέφει τον Πολιτισμό. Θα αποδοθούν άραγε κάποτε ευθύνες στους ανευθυνοϋπεύθνους Πολιτικούς, για τις φθορές υλικές και πνευματικές που προκάλεσαν σε ένα αξιοθαύμαστο Παγκόσμιο Μνημείο της Πολιτιστικής Κληρονομιάς μας;  

 

    Θα φροντίσει κάποτε μια υπεύθυνη Δημόσια Υπηρεσία να αποκαταστήσει τα Μνημεία στον Ιερό Βράχο, για να αποδειχτεί πως ανάμεσα στους Ανθέλληνες πολιτικάντηδες, υπάρχουν και αληθινοί Έλληνες Δημόσιοι Λειτουργοί, που ενδιαφέρονται για την κληρονομιά μας και γενικά για το μέλλον της πατρίδας μας;  

 

    Εν τέλει, όλοι οι Έλληνες δεν πρέπει να ξεχνούν, πως για την διάσωση αυτών των Αθάνατων Μεγαλουργημάτων των δοξασμένων προγόνων μας αγωνίστηκαν πριν από μας πολλές γενιές Ελλήνων, που πολέμησαν για την Ελευθερία της Ελλάδας, θυσιάζοντας και την ίδια την ζωή τους. Η δική μας γενιά άραγε δεν διαθέτει τις Αρετές του Ελληνισμού εκείνες που μας ξεχωρίζουν από τους άλλους λαούς, αποδεικνύοντας την συνέχεια του Έθνους μας στα βάθη των ΑΙΩΝΩΝ;