Η Μάχη της Δοϊράνης μέσα από το Ελληνικό Πολεμικό Κοιμητήριο (με τον φωτ. φακό του Γιάννη Κατσέα)

Φωτογραφίες Γιάννης Κατσέας

Κείμενο από το Γενικό Επιτελείο Στρατού

 

(Οι φωτογραφίες είναι από το Ελληνικό Πολεμικό Κοιμητήριο που βρίσκεται ΕΝΤΟΣ του κρατιδίου των Σκοπίων, κοντά στο χωριό Βαλάντοβο, βορείως της λίμνης Δοϊράνης.) 

 

Η μάχη της Δοϊράνης εντασσόταν στο ευρύτερο σχέδιο διάσπασης του Μακεδονικού Μετώπου του Αρχιστρατήγου Φρανσαί ντ’ Εσπεραί (Louis Franchet d’ Espèrey), Διοικητή της Συμμαχικής Στρατιάς Ανατολής.Το σχέδιο προέβλεπε μια κύρια επίθεση στην περιοχή Ντοπροπόλιε-Βέτερνικ-Κόζιακα και δύο δευτερεύουσες, μία στον τομέα Αξιού-Δοϊράνης και μία στον τομέα του Στρυμόνα. 

 

Στον τομέα Αξιού-Δοϊράνης θα δρούσε η Βρετανοελληνική Στρατιά, υπό τον Στρατηγό Μιλν, αποτελούμενη από δύο σώματα Στρατού. Το 12ο Σώμα Στρατού, που περιελάμβανε την 22η Βρετανική Μεραρχία, τη Μεραρχία Σερρών, την 83η Βρετανική Ταξιαρχία, το 2ο Γαλλικό Σύνταγμα Ζουάβων και το Σύνταγμα Ιππικού, θα ενεργούσε δυτικά της Δοϊράνης. 

 

Το 16ο Σώμα Στρατού, που περιελάμβανε την 28η Βρετανική Μεραρχία, την 228η Ταξιαρχία, ένα σύνταγμα Ιππικού, τη Μεραρχία Κρήτης και το 3ο Ελληνικό Σύνταγμα Ιππικού, θα ενεργούσε ανατολικά της Δοϊράνης. Στην τοποθεσία αμύνονταν τμήματα της 1ης Βουλγαρικής Στρατιάς. Η περιοχή μεταξύ του Αξιού ποταμού και της Δοϊράνης συνιστούσε μια ισχυρά οργανωμένη τοποθεσία, με πολυάριθμα βαθιά χαρακώματα και πλατιές ζώνες συρματοπλέγματος.

 

Το 12ο Σώμα Στρατού εκδήλωσε την επίθεσή του στις 5/18 Σεπτεμβρίου 1918, με την 22η Βρετανική Μεραρχία αριστερά και τη Μεραρχία Σερρών στα δεξιά, κατά της αμυντικής τοποθεσίας του υψώματος Πυραμίδα (Γκράν Κορονέ). Ο αγώνας υπήρξε σκληρός με εναλλασσόμενες φάσεις και με βαρύτατες και από τις δύο πλευρές απώλειες. 

 

Η Μεραρχία Σερρών, με το 1ο και το 2ο Σύνταγμα στην πρώτη γραμμή, επιτέθηκε με μεγάλο ενθουσιασμό και κατάφερε να προωθηθεί εντός της εχθρικής τοποθεσίας, καταλαμβάνοντας τους πρώτους αντικειμενικούς σκοπούς, δηλαδή τα υψώματα Δοϊράνης, Τέτον και 340. 

 

Συνεχίζοντας την επιθετική προσπάθεια, το 1ο Σύνταγμα Σερρών επιτέθηκε εναντίον του υψώματος Χιλτ. Όμως η 22η Βρετανική Μεραρχία συνάντησε σθεναρή εχθρική αντίσταση και, παρ’ όλο που ενισχύθηκε με το 3ο Σύνταγμα Σερρών, δεν κατάφερε να προωθηθεί εντός της εχθρικής τοποθεσίας. Τελικά η βρετανική Μεραρχία αναγκάστηκε να υποχωρήσει, αφήνοντας ακάλυπτο το αριστερό πλευρό του 1ου Συντάγματος Σερρών, το οποίο συμπτύχθηκε για να μην αποκοπεί. Τη νύχτα αναστάλθηκε η συμμαχική επίθεση και η Ελληνική Μεραρχία σταθεροποιήθηκε στη γραμμή υψώματα Δοϊράνης-ύψωμα 340. 

 

Στις 6/19 Σεπτεμβρίου το 12ο Σώμα Στρατού συνέχισε την επίθεσή του στο δυτικό τμήμα της λίμνης Δοϊράνης, χωρίς όμως επιτυχία. Η Μεραρχία Σερρών, παρά τα συνεχή πυρά του εχθρικού πυροβολικού, κατάφερε να καταλάβει το ύψωμα Χιλτ. Όμως και πάλι η αποτυχία της βρετανικής Μεραρχίας αλλά και η ενίσχυση των βουλγαρικών τμημάτων είχαν ως αποτέλεσμα τη συγκέντρωση των εχθρικών δυνάμεων εναντίον του Χιλτ, την ανακατάληψή του από τα βουλγαρικά τμήματα και τη σύμπτυξη της Ελληνικής Μεραρχίας. Τελικά το 12ο Σώμα Στρατού διέκοψε τις ενέργειές του και συμπτύχθηκε στις αρχικές θέσεις εξορμήσεως. Οι απώλειες της 22ης Βρετανικής Μεραρχίας ανήλθαν σε 165 αξιωματικούς και 3.155 οπλίτες νεκρούς και τραυματίες και των Ελλήνων σε 173 αξιωματικούς και 2.514 οπλίτες. 

 

Παράλληλα, το 16ο Βρετανικό Σώμα Στρατού εξαπέλυσε την επίθεσή του στις 0300 της 5ης/18ης Σεπτεμβρίου, ανατολικά της λίμνης Δοϊράνης κατά του τομέα της Μπλάνγκα Πλάνινα. Την επίθεση ανέλαβε εξ ολοκλήρου η Μεραρχία Κρήτης, καλυπτόμενη από δεξιά από την 84η Ταξιαρχία της 28ης Βρετανικής Μεραρχίας. Η Ελληνική Μεραρχία επιτέθηκε με δύο Συντάγματα στην πρώτη γραμμή, το 9ο και το 29ο. Τα Ελληνικά τμήματα κατόρθωσαν να διανοίξουν διαδρόμους στα εχθρικά συρματοπλέγματα και να εισχωρήσουν σε μικρό βάθος εντός της εχθρικής αμυντικής τοποθεσίας. Δέχτηκαν όμως σφοδρότατα πυρά πυροβολικού και πεζικού, καθώς και αλλεπάλληλες αντεπιθέσεις, και καθηλώθηκαν. Παρά την ενίσχυσή τους από βρετανικές δυνάμεις και από το 3ο Σύνταγμα Ιππικού, δεν επιτεύχθηκαν σημαντικά αποτελέσματα. Την επομένη επικράτησε ηρεμία στον τομέα και σταδιακά άρχισε η αντικατάσταση των Ελληνικών τμημάτων πρώτης γραμμής. 

 

Οι απώλειες της Μεραρχίας Κρήτης ανήλθαν σε 10 αξιωματικούς και 96 οπλίτες νεκρούς και 34 αξιωματικούς και 540 οπλίτες τραυματίες, ενώ των Βρετανών ανήλθαν σε 100 νεκρούς και τραυματίες. 

 

Η επίθεση της Βρετανοελληνικής Στρατιάς στην περιοχή της Δοϊράνης είχε αποτύχει, αφού οι απώλειες ήταν μεγάλες και τα εδαφικά και τακτικά κέρδη ελάχιστα. Σύμφωνα με το Γενικό Επιτελείο η κύρια αιτία της αποτυχίας ήταν η ανεπαρκής και αναποτελεσματική υποστήριξη των Ελληνικών δυνάμεων από το βρετανικό πυροβολικό. Οι επιχειρήσεις όμως στη Δοϊράνη συντέλεσαν στην αγκίστρωση ισχυρών εχθρικών δυνάμεων πεζικού και πυροβολικού.