ΕΟΚΑ TIMHTIKO ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΕΟΚΑ – ΙΟΥΝΙΟΣ 1955-1956

 

Τιμητικό αφιέρωμα. Επιμέλεια έρευνας – αναδημοσιεύσεις με πρόσθετες αποκαλυπτικές πληροφορίες από Α. Αντωνά

 

Πολλές δολιοφθορές και νικηφόρες μάχες διεξήγε η ΕΟΚΑ από 1955 μέχρι το 1959, όπου μια χούφτα εύτολμων αγωνιστών κατατρόπωσε και ντρόπιασε την κραταιά Αγγλική Αυτοκρατορία, με αποτέλεσμα να θρηνεί εκατοντάδες νεκρούς. Επιλέγουμε τυχαία δύο σημαντικά γεγονότα του Ιουνίου 1955 και 1956, όταν ακόμη ο απελευθερωτικός αγώνας ήταν ακόμη στα σπάργανα του.

 

Από τις πρώτες καταδρομικές ενέργειες για «κλοπή» οπλισμού και εκρηκτικών υλών ήταν και επιχείρηση στον Αμίαντο στις 22 Ιουνίου 1955 και έγινε εναντίον της φρουράς των εκρηκτικών υλών του μεταλλείου απο τους *Ρένο Κυριακίδη(Ρωμανό), Ευαγόρα Παπαχριστοφόρου (Γεράκι), Χαράλαμπο Ζαβλή(Ηρακλή), Θεοδόση Παπαχριστοδούλου(Κολοκοτρώνη), Λάμπρο Καυκαλίδη(Ακρίτα), Κυριάκο Κόκκινο(Μήτρο), Χαράλαμπο Μπαταριά(Βότση), Γιώργο Μιχαήλ(Οικονόμο), Αχιλλέα Ευσταθίου(Μίτα), Ανδρέα Αντωνιάδη(Λιόντο), Λάμπρο Μακρή, Βάσο Βασιλειάδη(Λατζιά), Κώστα Πουργούρη.  

 

Η επιχείρηση ξεκίνησε με την εξουδετέρωση της φρουράς και στη συνέχεια άρχισε η ρίψη χειροβομβίδων. Απο τους πυροβολισμούς και τις εκρήξεις οι στρατιώτες και οι αστυνομικοί τάχασαν άρχισαν να κλαίνε και κρύφτηκαν στο σταθμό χωρίς την παραμικρή αντίδραση. Απο την σφοδρή μάχη σκοτώθηκαν 12 στρατιώτες και ένας ή δυο κατάφεραν να ξεφύγουν κρυμμένοι σ’ ένα βαγόνι του μεταλλείου.

 

Γράφει ο Διγενής στα Απομνημονεύματα του Αγώνα της ΕΟΚΑ:

«…Η επίθεσις εναντίον της φρουράς Αμιάντου εγένετο υπό ραγδαιοτάτην βροχήν αιφνιδιαστικώς δι’ ισχυρών μέσων και επιτυχώς, μετά προηγουμένην αναγνώρισιν. Η εκ δώδεκα στρατιωτών φρουρά εξουδετερώθη πλήρως. Κατ’ ασφαλείς πληροφορίας δυο μόνον έμειναν άθικτοι, κρυβέντες κάτωθι βαγονίου μεταλλείου. Οι υπόλοιποι εφονεύθησαν ή ετραυματίσθησαν. Χαρακτηριστικόν είναι, ότι οι Άγγλοι στρατιώται του αστυνομικού σταθμού Αμιάντου, απέχοντες μόλις 200 μέτρα απο τον χώρον συμπλοκής μόλις ήκουσον τους πυροβολισμούς έσπευσαν να αποκρυβούν εντός του αστυνομικού σταθμού και μόνον την πρωίαν εξήλθον τούτου δια να περισυλλέξουν τους νεκρούς και τραυματίας συναδέλφους των.»

 

Μετά την ένοπλη επίθεση στον Αμίαντο, οι Βρετανοί μετακίνησαν όλη την ποσότητα απο δυναμίτες, που υπήρχε στο μεταλλείο (22.000 ράβδους), και την πήγαν στο μεταλλείο της Σκουριώτισσας. Στη διαδρομή τα στρατιωτικά αυτοκίνητα δέχθηκαν επίθεση απο αντάρτες της ΕΟΚΑ, που είχαν στήσει ενέδρα στο δρόμο μεταξύ Πλατανιών και Κακοπετριάς. 

 

Συνεχίζει ο Διγενής στα Απομνημονεύματα του Αγώνα: 

«..Μετά την ένοπλον επίθεσιν ή εν τη αποθήκη Αμιάντου ποσότης δυναμίτιδος απεφασίσθη υπό των Αρχών όπως μεταφερθή εις Σκουριώτισσαν, τη συνοδεία ενόπλων στρατιωτών. Καθ’ οδόν όμως και μεταξύ Κακοπετριάς και Πλατανιών οι Βρετανοί στρατιώται υπέστησαν επίθεσιν εξ ενέδρας υπό ανταρτικής ομάδος Κακοπετριάς. Κατά την σύγκρουσιν ταύτην εφονεύθησαν τρείς στρατιώτες και τέσσερες ετραυματίσθησαν. Εκ ημετέρων ουδεμία απώλεια.»

 

Μετά την επίθεση, οι Άγγλοι επέστρεψαν στον Αμίαντο να πάρουν ενισχύσεις, έτσι ώστε να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς Σκουριώτισσα. Λόγω αυτής της επιχείρησης οι Βρετανοί συνέλαβαν και οδήγησαν στο Τρόοδος για ανακρίσεις αρκετούς υπαλλήλους της εταιρείας Αμιάντου. 

 

Την ίδια μέρα, η ΕΟΚΑ στο σχέδιο «Εξόρμηση προς την Νίκη», επετέθη εναντίον στρατιωτικών περιπόλων και αυτοκινήτων στο Βαρώσι και στα χωριά Ξυλοτύμπου και Ξυλοφάγου, με αποτέλεσμα τον φόνο και των τραυματισμό αρκετών στρατιωτών. 

 

*Στις 15 Δεκεμβρίου 1955, συλλαμβάνεται το ηγετικό στέλεχος της ΕΟΚΑ Ρένος Κυριακίδης, μετά από προδοσία του δασοφύλακα Κώστα Ζαβρού. Ο Ζαβρός εκτελέστηκε από μαχητές της ΕΟΚΑ. Στο σακάκι του βρέθηκε επιταγή 400 βρετανικών λιρών! Την ίδια ημέρα, η ΕΟΚΑ θρηνεί τον πρώτο της νεκρό. Είναι ο Χαράλαμπος Μούσκος, ξάδελφος του Μακάριου. Θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι ο Μούσκος τραυματίστηκε στη διάρκεια συμπλοκής με Βρετανούς. Ωστόσο, ο ταγματάρχης Μπράιαν Κουμπς, εκτέλεσε εν ψυχρώ τον Μούσκο, που βρισκόταν τραυματισμένος και πεσμένος στο έδαφος (!). Η εσπευσμένη μετάθεση του Κουμπς σε μονάδα στην Αγγλία δείχνει ότι επρόκειτο για μια εν ψυχρώ δολοφονία.

 

Τον Ιούνιο του 1956 έγιναν μεγάλες έρευνες στην περιοχή του Κύκκου για σύλληψη του Διγενή και ανταρτών της ΕΟΚΑ. Ο Διγενής με τα παλληκάρια του κατόρθωσε να διαφύγει. Ύστερα από μεγάλες ταλαιπωρίες κατέληξε στη Λεμεσό με τον Αντώνη Γεωργιάδη. Εκεί παρέμεινε και διηύθυνε τον Αγώνα μέχρι τη λήξη του. Κατά τη διάρκεια των ερευνών για τη σύλληψή του προκλήθηκε πυρκαγιά λόγω δολιοφθοράς στο δάσος της Πάφου, που πήρε μεγάλες διαστάσεις στις 17 Ιουνίου. Λόγω ξαφνικής μεταβολής του ανέμου έχασαν τη ζωή τους 19 Άγγλοι στρατιώτες και τραυματίστηκαν 18.

 

Ένα χρόνο μετά την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα των Κυπρίων, 1955 – 1959, οι βρετανικές δυνάμεις, εκτός από τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ, είχαν βάλει στο στόχαστρο τον αρχηγό της οργάνωσης, τον στρατηγό Γεώργιο Γρίβα. Επικηρύξεις με μυθικά ποσά, επιχειρήσεις σε κάθε γωνιά του νησιού, άγριο ανθρωποκυνηγητό. Τον Ιούνιο του 1956, οι Άγγλοι είχαν στήσει μια τεράστια επιχείρηση για τον εντοπισμό του Γρίβα, καθώς οι προηγούμενες μικρότερης κλίμακας δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα. Μετά από πληροφορίες ότι ο αρχηγός της οργάνωσης βρισκόταν στο Τρόοδος μαζί με επίλεκτη ομάδα, οι βρετανικές δυνάμεις έσπευσαν στην περιοχή καλά οργανωμένες, ενώ είχαν περικυκλώσει το σημείο που φημολογείτο ότι βρισκόταν ο «στόχος.» Η φονική πυρκαγιά. Το πρωί της 17ης Ιούνη, εν μέσω συμπλοκών μεταξύ των Κυπρίων και των βρετανικών δυνάμεων, μεγάλο μέρος του βουνού είχε απανθρακωθεί μετά από πυρκαγιά που ξέσπασε αστραπιαία. Αιτία της φονικής πυρκαγιάς, ήταν η έκρηξη σε αγγλικά στρατιωτικά αυτοκίνητα η οποία είχε προκληθεί από έκρηξη ντεποζίτων βενζίνης, μετά από καταδρομική ενέργεια, με εντολή Διγενή, από καταδρομείς αγωνιστές.

 

Το δημοσίευμα της εφημερίδας «Εθνος» στις 19 Ιουνίου 1956

 

Σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής, 19 Άγγλοι στρατιώτες βρήκαν τραγικό θάνατο καθώς είχαν εγκλωβιστεί σε δύσβατο σημείο, λόγω πυρκαϊάς και των διασταυρούμενων πυρών των ανταρτών και η διαφυγή τους ήταν αδύνατη. Ενώ η πύρινη κόλαση μαινόταν, οι μάχες στο Τρόοδος συνεχίζονταν με τους αντάρτες της ΕΟΚΑ να κερδίζουν σημαντικό έδαφος. Βρετανικά ελικόπτερα με κομάντος είχαν φτάσει στην περιοχή για ενίσχυση των δυνάμεων που πολεμούσαν τους άντρες του στρατηγού Γρίβα, χωρίς ωστόσο να καταφέρουν να εντοπίσουν κρησφύγετα ή αντάρτες. 

 

Ο αντιπερισπασμός και οι «τρομοκράτες» Μετά την μεγάλη απώλεια των Άγγλων στο βουνό, η βρετανική διοίκηση έσπευσε να αποδώσει το συμβάν σε αντιπερισπασμό και σε ακόμα μία άνανδρη ενέργεια των Κύπριων τρομοκρατών. «Δασική πυρκαγιά στο όρος του Τροόδους όπου διεξάγεται επιχείρηση εναντίον του Συνταγματάρχη Γρίβα και άλλων τρομοκρατών, σημειώθηκε την προηγούμενη Κυριακή και πολλοί στρατιώτες μας παγιδεύτηκαν. Ήταν ακόμα μια πράξη κατάφωρου αντιπερισπασμού, την ώρα που οι δυνάμεις μας μάχονταν για την εκρίζωση των τρομοκρατών…» ( Η δήλωση των Άγγλων, αυτονόητα, αποκαλύπτει ότι επρόκειτο περί δολιοφθοράς από ΕΟΚΑ.) Ο βρετανικός στρατός είχε και άλλες απώλειες στη μάχη της 17ης Ιούνη, καθώς άλλοι 18 είχαν τραυματιστεί βαριά, άλλοι από την πυρκαγιά και άλλοι από τα πυρά των ανταρτών της ΕΟΚΑ. Μία εβδομάδα πριν, άλλοι 5 Άγγλοι στρατιώτες είχαν σκοτωθεί από τις σφαίρες των αγωνιστών του στρατηγού Γρίβα. Η επιχείρηση για τον εντοπισμό του Γρίβα στα βουνά του Τροόδους, ήταν άλλη μια αποτυχημένη προσπάθεια των αποικιοκρατών για την εξάρθρωση της οργάνωσης και ακόμα μια ατυχής ενέργεια για να ρίξουν το ηθικό των Κυπρίων που μάχονταν για την απελευθέρωση. Μέχρι το 1959, οι Άγγλοι είχαν επικηρύξει πολλούς αγωνιστές με μεγάλα ποσά και κυρίως τον στρατηγό Γρίβα. 

 

Με τον εχθρό «συνεργάστηκαν» και μερικοί Κύπριοι δοσίλογοι, οι οποίοι εκτελέσθηκαν όλοι από ΕΟΚΑ και ως εκ τούτου οι προσπάθειες των Άγγλων έπεφταν στο κενό, αφού εκτός από κάποιες συλλήψεις, ο πυρήνας της οργάνωσης είχε παραμείνει αδιάσπαστος.

 

«Δέκα χιλιάδες λίρες για το κεφάλι του *Γρίβα». Το μυθικό ποσό με το οποίο οι Άγγλοι επικήρυξαν τον Διγενή. Αυτός επικήρυξε τον Χάρντινγκ… 

 

*Κατά τις τότε πληροφορίες την σποκάλυψη του ονόματος του Διγενή την έκανε πρώτος ο Ζαχαριάδης. Κάποιοι το αμφισβητούν, για αυτό καταθέτουμε αυτούσια αποσπάσματα, για να εξαχθούν αντικειμενικά συμπεράσματα και ας κρίνει η αδέκαστος ιστορία… 

 

Διάφοροι ιστορικοί και μελετητές επιμένουν ότι οι Άγγλοι έμαθαν για το ποιος κρυβόταν πίσω από το ψευδώνυμο Διγενής από μια ομιλία του Γ.Γ. του ΚΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη από τον ραδιοσταθμό της Ελεύθερης Ελλάδας.

 

Γράφει συγκεκριμένα ο ίδιος ο Γρίβας: 

«Και το κακόν δε περιορίσθη μόνον εντός Κύπρου. Ο Αρχηγός του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος Ζαχαριάδης εις ραδιοφωνικήν ομιλίαν του, περί τα μέσα Απριλίου 1955, εκείθεν του παραπετάσματος, μετά το σύνηθες υβρεολόγιον κατά του κινήματος μας αποκαλύπτει διά πρώτην φοράν εις τους Άγγλους την ταυτότητα του Διγενή». (Γ. Γρίβα Διγενή «Απομνημονεύματα» σελ. 50.) 

 

Στην ομιλία του ο Ζαχαριάδης είπε μεταξύ άλλων:

«Πρέπει να ξεσκεπάσουμε τους εθνοπροδότες, κάτω από όποια μάσκα κι αν παρουσιάζονται, κι έτσι να τους απομονώσουμε. Σήμερα πια που τα πασχαλιάτικα βαρελότα σκάσαν κι ο ψευτοδιγενής του Γρίβα ξεσκεπάστηκε, μπορούμε να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι. Πρόκειται λοιπόν για τα παρακάτω: Τον Οκτώβρη του 1954, αξιωματικός του στρατού της Αθήνας εμφανίστηκε στην Κύπρο, όπου είπε ότι θα αρχίση αντάρτικο και ότι αυτή τη δουλειά τη διευθύνει ο γνωστός αρχιχίτης Γρίβας». 

 

Ο Σπύρος Παπαγεωργίου στο βιβλίο του «Κυπριακή Θύελλα» (σελ. 304) αναφέρει: 

«Αυτή ήτο η άλλη μεγάλη προδοσία του Ζαχαριάδη εις βάρος του απελευθερωτικού αγώνα των Κυπρίων. Το πλήρες κείμενο του άρθρου του θα αναδημοσιεύετο εις την κομμουνιστικήν επιθεώρησιν «Νέος Κόσμος» (τεύχος Μαΐου 1955). Το όργανον του ΑΚΕΛ «Νέος Δημοκράτης» παρέλαβεν από εκεί το άρθρον, αλλά παρέλειψεν τας επίμαχους παραγράφους της καταδόσεως του Διγενή!». 

 

Απώλειες Άγγλων 1955-1959.  

 

Σημειώνεται ότι οι Άγγλοι για λόγους γοήτρου, ποτέ δεν έδωσαν ακριβή στοιχεία για τις ανυπολόγιστες απώλειες τους, ως εκ τούτου, οι πιο κάτω αριθμοί είναι κατ ελάχιστη εκτίμηση, αφού δεν αναφέρονται και άλλοι πολλοί νεκροί και τραυματίες, που μεταφέρθηκαν στην Αγγλία απέθαναν εκεί και τάφηκαν σε στρατιωτικά κοιμητήρια …. 

 

371 Βρετανοί στρατιωτικοί σκοτώθηκαν στην Κύπρο κατά το 1955-1959: 274 από αυτούς ανήκαν στο στρατό, 69 στη ΡΑΦ και οι υπόλοιποι 28 στο Βασιλικό Ναυτικό και στους Πεζοναύτες. Στην Κερύνεια, επίσης, αναγέρθηκε ένα άλλο, μικρότερο μνημείο, με τα ονόματα 18 Βρετανών που υπηρετούσαν στην Αστυνομία και σκοτώθηκαν την ίδια περίοδο: Επτά από αυτούς ανήκαν στην κυπριακή Αστυνομία και έντεκα σε βρετανικές αστυνομικές μονάδες. Συνολικά, στην Κύπρο στη διάρκεια του αγώνα της ΕΟΚΑ σκοτώθηκαν 415 Βρετανοί: 371 στρατιωτικοί, 18 αστυνομικοί και 26 πολίτες. Σχεδόν όλοι οι στρατιωτικοί και αστυνομικοί έχουν ταφεί στο στρατιωτικό κοιμητήριο του Wayne’s Keep, λίγο έξω από τη Λευκωσία, προς τον Γερόλακκο, σήμερα στη «Νεκρή ζώνη». 

 

Θυμίζουμε ότι στη διάρκεια του αγώνα της ΕΟΚΑ το αποικιακό καθεστώς παρουσίαζε χαλκευμένους αριθμούς για τις βρετανικές απώλειες στην Κύπρο. Προς το τέλος του αγώνα της ΕΟΚΑ, η βρετανική προπαγάνδα, πολεμώντας την κυπριακή επανάσταση για ελευθερία και ένωση με την Ελλάδα, διέδωσε ότι στην Κύπρο σκοτώθηκαν κατά το 1955-1959 142 Βρετανοί: 104 στρατιωτικοί, 26 πολίτες και δώδεκα Αστυνομικοί. Επρόκειτο για ένα χονδροειδές ψέμα. 

 

Αντίθετα, σύμφωνα με πρόσφατα «διαθέσιμες» επίσημες αρχειακές πηγές και τη σύγχρονη βιβλιογραφία, οι βρετανικές απώλειες κατά το 1955-1959 ήταν: 38 το 1955, 191 το 1956, 62 το 1957, 91 το 1958 και επτά τον Ιανουάριο-Φεβρουάριο 1959. (Δεν υπολογίζονται οι θάνατοι των πολιτών.) Ως προς την αιτία θανάτου, σύμφωνα πάντα με τα τελευταία στοιχεία και μέτριους υπολογισμούς, εξάγονται τα εξής για τους 389 Βρετανούς στρατιωτικούς και αστυνομικούς: 

 

141 σκοτώθηκαν σε μάχες με την ΕΟΚΑ ή έπεσαν σε ενέδρες ή ήταν θύματα έκρηξης βόμβας ή νάρκης, ρίψης χειροβομβίδας, ή εκτελέστηκαν από αγωνιστές (ένας πέθανε από τραύματα που δέχθηκε σε μαθητική διαδήλωση). Δεν καταγράφεται η αιτία θανάτου για 138 άνδρες, ένας ιδιαίτερα υψηλός αριθμός, που γεννά νέα ερωτηματικά και ερευνητικές προκλήσεις. Σκοτώθηκαν στη διάρκεια επιχειρήσεων εναντίον της ΕΟΚΑ ή και εκτός υπηρεσίας σε τροχαία δυστυχήματα (αρκετά στο Τρόοδος), συντριβή αεροσκαφών (σε μια περίπτωση και ελικοπτέρου) ή θαλάσσια ατυχήματα 68. Σε αυτήν την κατηγορία συμπεριλαμβάνεται και ο τραγικός θάνατος δύο Βρετανών στρατιωτών στις 9 Φεβρουαρίου του 1956, που βρέθηκαν νεκροί, ξυλιασμένοι από το κρύο, μεταξύ Τροόδους – Πλατρών. (Μάλλον είχαν συλληφθεί ως όμηροι από αγωνιστές, αλλά μετά από διαταγή του Διγενή αφέθηκαν ελεύθεροι κοντά στις Πλάτρες. Για άγνωστο λόγο έχασαν τον προσανατολισμό τους) Έξι Βρετανοί σκοτώθηκαν από φίλια πυρά (έπεσαν σε δικές τους ενέδρες), δώδεκα από φίλιες εκπυρσοκροτήσεις σε στρατόπεδα ή επιχειρήσεις, ενώ 21 ήταν τα θύματα της μεγάλης πυρκαγιάς του δάσους της Πέρα Βάσας μετά από μάχη, στην επαρχία Πάφου, τον Ιούνιο του 1956. Ήταν οι περισσότεροι νεκροί που καταγράφηκαν σε πυρκαγιά στη σύγχρονη Κύπρο. Ένας άλλος τραυματίας στρατιωτικός απεβίωσε στη διάρκεια εγχείρησης και δύο από μόλυνση τραυμάτων...

 

Στα στρατιωτικά Αγγλικά κοιμητήρια τόσον της Δεκέλειας, όσον κα της Λευκωσία ( Wayne’s Pick εντός νεκρής ζώνης) υπάρχουν δεκάδες τάφοι ατομικοί και ομαδικοί, Άγγλων στρατιωτικών, που έπεσαν το 1955-1959. 

Στη φωτογραφία, τμήμα του Αγγλικού Μνημείου στην κατεχόμενη Κερύνεια για τους Βρετανούς νεκρούς, κατά την διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ. 

 

Σημειώνεται ότι ο χώρος παραχωρήθηκε στους Άγγλους, από το Τουρκοκυπριακό καθεστώς, στην κατεχόμενη Κερύνεια και κατά πληροφορίες βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από τουρκική στήλη, στην οποία αναφέρονται Τουρκοκύπριοι εξτρεμιστές της ΤΜΤ, συνεργάτες των Άγγλων, επικουρικοί δήμιοι και βασανιστές, που εκτελέσθηκαν από ΕΟΚΑ. Στα ονόματα αναφέρεται και το όνομα του ΤΚ επικουρικού αξιωματικού των Άγγλων Γιλντιρίμ του Special branch ανακριτών, στυγνού βασανιστή αγωνιστών, ο οποίος για άγνωστους λόγους εκτελέσθηκε από Τ/Κ ΤΜΤ το 1958 ( Μάλλον δεν απέδωσε χρήματα ως υποσχέθηκε στην ΤΜΤ. Στο λ/σμό του βρέθηκε το υπέρογκο ποσό, για την εποχή, των 8000 λιρών) και το έγκλημα απεδώθη στην ΕΟΚΑ. ( Ο Γιλντιρίμ ήταν εξ αίματος συγγενής του Turgut Yenagrali, εκτελεστή και βασανιστή αιχμαλώτων του 1974. 85χρονος πλέον, ο οποίος υπερηφανεύεται για τα εγκλήματα του, κατά των Ελληνοκυπρίων μέχρι σήμερα. Το DNA βλέπετε!)

 

Τιμής ένεκεν προστίθεται .. 

 

Βαρύ το τίμημα και για τους πεσόντες αγωνιστές και εθνομάρτυρες της ΕΟΚΑ. 

 

14 ηρωομάρτυρες του αγώνα, τους οποίους οι περισσότεροι δε γνωρίζουμε πέθαναν, από βασανιστήρια των Βρετανών και ΤΚ επικουρικών το 1955-59. Στις 23 Ιανουαρίου η Αγγλική Κυβέρνηση μετά από πολύχρονο δικαστικό αγώνα συμβιβάστηκε για να αποδώσει αποζημιώσεις σε 33 βασανισθέντες αγωνιστές, που λόγω βασανιστηρίων, παρέμειναν με μόνιμη αναπηρία από το 1955. 

 

Νεκροί μαθητές. Πολλοί ανήλικοι μαθητές δολοφονήθηκαν από τους κατακτητές κατά την διάρκεια διαδηλώσεων. Ενδεικτικά. 7 Φεβρουαρίου 1956: Ο πρώτος νεκρός μαθητής του αγώνα της ΕΟΚΑ. 

 

Οι μαθητές του Γυμνασίου Αμμοχώστου συγκρούστηκαν με τον στρατό και η κυβέρνηση διέταξε το κλείσιμο του Γυμνασίου. Την επόμενη μέρα, στις 7 Φεβρουαρίου 1956, μεγάλη δύναμη μαθητών του Γυμνασίου και του Εμπορικού Λυκείου Αμμοχώστου, συγκεντρώθηκαν στην οδό Ερμού και οργάνωσαν διαδήλωση. Κατά την διάρκειά της έστησαν οδοφράγματα και λιθοβολούσαν τους Άγγλους στρατιώτες. Εκείνοι, απάντησαν με χρήση πυρών. «Ο πετροπόλεμος ξεκίνησε και οι στρατιώτες απάντησαν με αληθινά πυρά. Παιδιά ήμασταν όλα του σχολειού…» αναφέρει σε παλαιότερη συνέντευξη ένας διαδηλωτής. 

 

Μια σφαίρα βρήκε το 18χρονο παλικάρι στην καρδιά… 

 

Κατά την αποχώρηση, Άγγλος στρατιώτης σημάδεψε και πυροβόλησε τον Πετράκη Γιάλλουρο στο μέρος της καρδιάς. Το νεαρό παλικάρι, προχώρησε δέκα βήματα περίπου, φώναξε «Ζήτω η Ένωση» και έπεσε. 

 

Ήταν μόλις 18 ετών και ήταν ο πρώτος μαθητής που έπεσε νεκρός στον αγώνα της ΕΟΚΑ. 

 

Καμαρώστε τους κατακτητές θρασύδειλους. 

 

ΕΟΚΑ 55-59 Ο μικρότερος ήρωας Δημητράκης Δημητριαδης από τη Λάρνακα 

 

Δημητράκης Δημητριάδης 14 Μαρτίου 1956: Πολεμούσε τους Άγγλους και Τούρκους επικουρικούς με κοτρώνες …Πολυβολήθηκε από Άγγλο στρατιώτη κατά τη διάρκεια μαθητικής διαδήλωσης για την ΕΝΩΣΗ της Κύπρου με την Ελλάδα. ΙΔΙΑ ΗΜΕΡΑ, ένα χρόνο μετά, ΑΠΑΓΧΟΝΙΖΟΥΝ τον μαθητή Ευαγόρα Παλληκαρίδη, που έγραψε το ποίημα για τον μικρό Δημητράκη.. 

 

Πέτρα σε πέταγαν τα μικρά μου τα χέρια 

σ’ ένοιωθα λευτεριά να ματώνεις στ’ αστέρια… 

 

Μαθητής, δέκα χρόνια μεγαλύτερος, ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, από την Τσάδα της Πάφου προσθέτει, ένα μκρό ποίημα, αλλά μεγάλο σε πνεύμα και πατριωτισμό … 

 

-Και συ σκλαβόπουλο, γιατί θλιμμένο στέκεις και θωρείς

Μήπως να πολεμήσεις δεν μπορείς; 

-Όπλο δεν έχω , Καπετάνιο. 

-Να, τις κοτρώνες

Αρκετές για σένα, τον μικρούλη. 

Και αρπάζει ο ήρως ο μικρός, 

ο πιο μικρότερος απ΄όλους, 

κοτρώνες, 

για να φέρει Λευτεριά. “ 

Κ.ά. 

 

Περίπου 250 μέλη της ΕΟΚΑ έπεσαν μαχόμενοι , εκ των οποίων τα 134 από ατυχήματα ή εκρήξεις βομβών ή παράπλευρες απώλειες. Tο Κέντρο Έρευνας και Τεκμηρίωσης της ΕΟΚΑ, επίσημα αναφέρει 109 νεκρούς..

 

Εννιὰ ἀπαγχονισθέντες, ὅλοι τους νέοι ἡλικίας 19-24 ἐτῶν, εἶναι μὲ τὴ σειρὰ ποὺ ἐκτελέστηκαν: Μιχαλάκης Καραολῆς, Ἀνδρέας Δημητρίου (ἀπαγχονίστηκαν μαζὶ στὶς 10.5.1956), Ἰάκωβος Πατάτσος, Ἀνδρέας Ζάκος, Χαρίλαος Μιχαὴλ (Ἀπαγχονίσθηκαν μαζὶ στὶς 9.8.1956), Μιχαὴλ Κουτσόφτας, Στέλιος Μαυρομμάτης, Ἀνδρέας Παναγίδης (Ἀπαγχονίστηκαν μαζὶ στὶς 21.9.1956), Εὐαγόρας Παλληκαρίδης (Ἀπαγχονίσθηκε στὶς 14.3.1957). 

 

Στὰ Φυλακισμένα Μνήματα ἀναπαύονται ἀκόμα τέσσερα παλικάρια τῆς ΕΟΚΑ, ποὺ μὲ τὴν ἡρωική τους δράση ἐξέπληξαν καὶ αὐτοὺς τοὺς κατακτητές. Οἱ Ἄγγλοι ἀρνήθηκαν νὰ δώσουν τὶς σοροὺς τῶν ἡρώων στὶς οἰκογένειές τους, φοβούμενοι τὶς λαϊκὲς ἐκδηλώσεις κατὰ τὴν κηδεία τους. Τοὺς ἔθαψαν στὸ κοιμητήριο τῶν φυλακῶν ὅπως τοὺς ἥρωες τῆς ἀγχόνης. Οἱ τέσσερις ἥρωες εἶναι οἱ ἀκόλουθοι: Μάρκος Δράκος, Γρηγόρης Αὐξεντίου, Στυλιανὸς Λένας, Κυριάκος Μάτσης.

 

Σὲ τέσσερις τάφους τοῦ κοιμητηρίου τῶν Κεντρικῶν Φυλακῶν οἱ Ἄγγλοι ἔθαψαν ὀκτὼ νεκρούς, γιὰ ἐξοικονόμηση χώρου. Στὸν ἴδιο τάφο βρίσκονται ἀνὰ δύο οἱ: Ἀνδρέας Δημητρίου καὶ Στυλιανὸς Λένας, Ἀνδρέας Ζάκος καὶ Κυριάκος Μάτσης, Ἀνδρέας Παναγίδης καὶ Μιχαὴλ Κουτσόφτας, Γρηγόρης Αὐξεντίου καὶ Εὐαγόρας Παλληκαρίδης. 

 

Μὲ τὸ τέλος τοῦ ἀγώνα τὰ Φυλακισμένα Μνήματα ἔγιναν τόπος ἱεροῦ προσκυνήματος, μνημεῖο ἡρωισμοῦ καὶ ἀντίστασης κατὰ τῶν δυνάμεων τῆς βίας καὶ τῆς τρομοκρατίας, ναὸς ἱερὸς τῆς ἐλευθερίας, θεμελιωμένος στὰ κόκαλα τῶν ἀθάνατων παλικαριῶν τῆς ΕΟΚΑ. Τὴν ἀθανασία τοὺς δηλώνει ἐπιγραφὴ στὸν τοῖχο τοῦ βάθους τοῦ κοιμητηρίου: «Τ᾿ ἀντρειωμένου ὁ θάνατος, θάνατος δὲ λογιέται». 

 

Τιμητικό αφιερωμα του Αντώνη Αντωνά. Σταγόνες γνώσης και μνήμης…. 

 

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΛΥΡΙΚΟ ΑΦΗΓΗΜΑ, ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΗ ΠΕΡΗΦΑΝΗ ΚΥΠΡΟΣ. 

 

Και εσύ αδελφέ Έλληνα, σαν ο δρόμος σου, 

στη Κύπρο σ΄ οδηγήσει, μαζί σου φέρε, 

τον «Κάλχα», που την Κύπρο, εθυσίασε 

και ποτέ στα ματωμένα κυπριακά, 

χώματα, το πόδι δεν επάτησε,  

για να εξιλεωθεί, να τα προσκυνήσει, 

φόρο τιμής ν΄ αποδώσει και να τα τιμήσει. 

 

Και όταν ο θύτης Αρχιερέας, ρωτήθηκε,  

στη πολύπαθη Κύπρο, αν θα πάει, 

ρητά αρνήθηκε και από ντροπή, τύψεις, 

αλλά κι΄ οδύνη, έσκυψε το κεφάλι…..   

 

Λευτεριάς και αυτοθυσίας, θα βρεις,  

μονοπάτια, μοναχικέ Έλληνα αδελφέ 

που από μακριά ήρθες, Ελληνικές σημαίες,  

από σφαίρες, διάτρητες, φθαρμένες, 

μισοσβησμένα συνθήματα της Ένωσης,  

σ΄ ερειπωμένα μετερίζια, αντίστασης κι΄ ελευθερίας. 

 

Τα μονοπάτια οδηγούν σε Θερμοπύλες, 

στα «ελεύθερα φυλακισμένα μνήματα». 

Και όταν διαβάτη Έλληνα θα φτάσεις, 

στα μνήματα τα φυλακισμένα, 

σ΄ αυτόν της Κύπρου τον ιερό χώρο,  

την αγχόνη κοίταξε και εσύ κατάματα,  

τους σταυρούς, των ηρώων Κυπραίων άγγιξε.  

 

Δεν θ΄ αντέξεις, θα λυγίσεις, ρίγη, 

αναφιλητά, τα δάκρυα σου ποτάμια, 

λάβας θα ρέουν, θα σε καίνε, 

θ΄ αχνίζουν πέφτοντας στο  

καθαγιασμένο χώμα των θαμμένων ηρώων. 

 

Και νοερά θα ακούς, τα ποιήματα τους, 

π΄ απάγγελλαν και τα εμβατήρια, 

π΄ αλύγιστα περήφανα τραγουδούσαν.., 

ακόμη και στο ικρίωμα, δεν λυγούσαν, 

όταν την νεκρική θηλειά, τους περνούσαν. 

 

Και τον εθνικό ύμνο θ΄ ακούς,  

που τις τελευταίες τους στιγμές, 

στα χείλια είχαν και υμνούσαν….  

 

Και όταν αδελφέ Έλληνα, 

στην Ελλάδα, επιστρέψεις, το μήνυμα δώσε,  

«Ω Ξειν αγγέλλειν…., 

ότι η Κύπρος εγκαταλείφθηκε, 

ποτέ της δεν λιποψύχισε και δεν ηττήθηκε!  

Ελληνικές Θερμοπύλες φύλαττε, 

..τοις κείνων ρήμασι πειθόμενη…», 

πάντα με ηρωισμό και αυτοθυσία, 

μόνη κ΄ έρμη, χρυσοπράσινο φύλλο, 

των κυμάτων έρμαιον ριγμένο, 

στο φουρτουνιασμένο μακρινό πέλαγος…..  

 

Η Κύπρος, θ΄ αναστηθεί διαβάτη αδελφέ Έλληνα. 

Σ΄ όλους τους χαλεπούς αιώνες, 

ποτέ της δεν ελύγισε 

βάρβαρους κατακτητές, 

ποτέ της δεν προσκύνησε! 

 

Μισοσβησμένα συνθήματα, 

ύμνους Ελληνισμού και Ένωσης, 

διαβάτη Έλληνα στη Κύπρο, 

θα συναντούσες. 

 

Τώρα, συνθήματα δεν θα δεις,  

θυσία απ΄ τον Κάλχα, 

σε ελληνικούς βωμούς εγίναν, 

μαζί με τα προδομένα όνειρα χαθήκαν.  

Στη Κύπρο δεν ηττηθήκαμε, προδοθήκαμε! 

 

Επιμέλεια έρευνας – αναδημοσιεύσεις από δημοσιευθέντα άρθρα με πρόσθετα σχόλια και αποκαλυπτικές πληροφορίες από Αντώνη Αντωνά. Αποσπασματικές πληροφορίες επίσης, από ιστορικά βιβλία του φίλτατου τομεάρχη της ΕΟΚΑ Ρένου Κυριακίδη (Ρωμανός της Πιτσιλιάς), Ιστορικό βιβλίο ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΗ ΠΕΡΗΦΑΝΗ ΚΥΠΡΟΣ του Α.Α., Απομνημονεύματα Διγενή, Τύπος της εποχής κ.ά. 

www.ledrastory.com