Λεπτό προς λεπτό η διαπραγμάτευση για τη συμφωνία Ελλάδας-ΗΠΑ - Πως απετράπη το ναυάγιο

Γράφει η Νεφέλη Λυγερού

Αντιμέτωπος με πολλά προβλήματα βρέθηκε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τη συμφωνία Ελλάδας-ΗΠΑ. Συγκεκριμένα για την τροποποίηση του παραρτήματος της MDCA (Mutual Defence Cooperation Agreement). Τελικώς η διαπραγμάτευση ολοκληρώθηκε με θετικό τρόπο για τη χώρα μας. Η εκτίμηση του υπουργείου Εξωτερικών είναι ότι ενισχύεται η στρατηγική σχέση με τις ΗΠΑ και αναβαθμίζεται η σημασία της Ελλάδας για το δυτικό σύστημα ασφαλείας, με προφανή θετικά αποτελέσματα για τα εθνικά συμφέροντα.

Η συμφωνία προβλέπει τη δημιουργία από τους Αμερικανούς εγκαταστάσεων υψηλής τεχνολογίας επί ελληνικού εδάφους και εντός ελληνικών στρατιωτικών βάσεων. Ρυθμίζονται θέματα που αφορούν τη βάση της Σούδας και πιο συγκεκριμένα τη χρήση της προβλήτας στο Μαράθι. Επίσης, προβλέπει μεταξύ άλλων τη μερική χρήση των ελληνικών στρατιωτικών εγκαταστάσεων στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, με οριοθέτηση του πλαισίου της αμερικανικής παρουσίας.

Από την πλευρά τους, οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις αποκτούν πρόσβαση σε υψηλή τεχνολογία, όπως π.χ. στη χρήση των μη επανδρωμένων αμερικανικών αεροσκαφών (UAV), τα οποία επιχειρούν από την 110 Πτέρυγα Μάχης στη Λάρισα. Περιττό να υπογραμμιστεί ότι ο ρόλος τους καθίσταται ολοένα και πιο σημαντικός σε περίπτωση σύρραξης. Επίσης, προβλέπεται η από κοινού εκπαίδευση Ελλήνων και Αμερικανών χειριστών ελικοπτέρων στο Στεφανοβίκειο Βόλου.

Μετά τη συμφωνία που επετεύχθη στο επίπεδο των τεχνικών επιτροπών Ελλάδας και ΗΠΑ, το επόμενο βήμα είναι η επίσημη μετάφραση των κειμένων και το πρόγραμμα προβλέπει υπογραφή από τους δύο υπουργούς Νίκο Δένδια και Μάικ Πομπέο, κατά την επίσκεψη του τελευταίου στην Αθήνα για τον δεύτερο γύρο του Στρατηγικού Διαλόγου των δύο κρατών.

Πως οδηγηθήκαμε στη συμφωνία

Σύμφωνα με πληροφορίες, η διαπραγμάτευση ήταν λεπτομερειακή και επίπονη, εξ ου και διήρκεσε περίπου 2,5 μήνες. Η αιτία ήταν πως έπρεπε να ρυθμιστούν πολλές λεπτομέρειες. Το κλίμα, ωστόσο, ήταν εποικοδομητικό καθ’ όλη τη διάρκεια των συνομιλιών, γεγονός που –σύμφωνα με διπλωματικές πηγές– καταδεικνύει την πρόθεση και των δύο πλευρών να καταλήξουν σε μία συμφωνία που να είναι αμοιβαία επωφελής.

Τις διαπραγματεύσεις από ελληνικής πλευράς συντόνιζε ο υπουργός Εξωτερικών με τη συνδρομή του υπουργού Άμυνας Νίκου Παναγιωτόπουλου. Αξίζει να σημειωθεί ότι για τις διαπραγματεύσεις έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ο πρωθυπουργός, ο οποίος ενημερωνόταν συνεχώς και ενίοτε έδωσε κατευθυντήριες οδηγίες. Σύμφωνα με πληροφορίες, μάλιστα, σε μία από τις συναντήσεις τους ο Κυριάκος Μητσοτάκης δώρισε στο Νίκο Δένδια ένα βιβλίο που έχει γράψει ο ίδιος με σχετικό θέμα. Πρόκειται για το βιβλίο "Οι συμπληγάδες της εξωτερικής πολιτικής, Εσωτερικές και διεθνείς πιέσεις στις ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις για τις βάσεις, 1974-85", οποίο κυκλοφόρησε το 2006 από τις εκδόσεις Πατάκη.

Από ελληνικής πλευράς, πέρα των αρμόδιων υπηρεσιακών παραγόντων, σημαντικό ρόλο στη διαπραγμάτευση είχαν και δύο ακόμα αξιωματούχοι: η διπλωματική σύμβουλος του πρωθυπουργού πρέσβειρα Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου και ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας αντιναύαρχος Αλέξανδρος Διακόπουλος. Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες, τα βήματα που οδήγησαν τις δύο πλευρές στη συμφωνία είναι τα εξής:

Οι συνομιλίες με Πομπέο και Μπόλτον

Στο πρώτο του ταξίδι εκτός Ευρώπης, στις 17 Ιουλίου, ο Νίκος Δένδιας συζήτησε το θέμα της αμυντικής συνεργασίας και την αναγκαιότητα σύναψης νέας συμφωνίας με τον Αμερικανό ομόλογό του Μάικ Πομπέο, με τον τότε Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας Τζον Μπόλτον, καθώς και με αρμόδια μέλη του Κογκρέσου.

Ο Έλληνας υπουργός υπογράμμισε στους συνομιλητές του την αναγκαιότητα να θεσμοθετηθεί με σύγχρονους όρους η υφιστάμενη εδώ και δεκαετίες στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στην Ελλάδα, μέσα από την τροποποίηση του παραρτήματος της Συμφωνίας που είχε ήδη προτείνει η αμερικανική πλευρά. Η ίδια θέση εκφράστηκε και στη συνάντηση του Νίκου Δένδια με την Πρόεδρο της Επιτροπής Κατανομής Πόρων της αμερικανικής Βουλής Nita Lowey στις 21 Αυγούστου, παρουσία του Αμερικανού πρέσβη Τζέφρι Πάιατ, όταν η βουλευτής είχε επισκεφθεί την Αθήνα.

Την ίδια θέση ανέλυσε ο υπουργός Εξωτερικών και στην Διαρκή Επιτροπή Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων της ελληνικής Βουλής στις 12 Σεπτεμβρίου σε σχετική συζήτηση. Οι διαπραγματεύσεις σε επίπεδο τεχνικών επιτροπών είχαν αρχίσει, αλλά μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου είχε καταστεί σαφές ότι δεν μπορούσαν να λύσουν προβλήματα που είχαν ανακύψει. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης υπάρχει εμπλοκή του ΤΑΙΠΕΔ, γεγονός που δημιουργούσε νομικά εμπόδια, για την άρση των εμποδίων προέκυψε απόκλιση μεταξύ των δύο πλευρών.

Παρέμβαση Δένδια

Το μίνι αδιέξοδο που προέκυψε υποχρέωσε τον υπουργό Εξωτερικών να παρέμβει. Την Κυριακή 15 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις της νομικής ομάδας του υπουργείου Εξωτερικών με σκοπό την εξεύρεση λύσεων. Η ελληνική πλευρά κατέληξε σε συγκεκριμένες προτάσεις, τις οποίες ενέκρινε ο πρωθυπουργός μετά από ενημέρωση που του έκανε ο Νίκος Δένδιας.

Το επόμενο βήμα ήταν να πραγματοποιηθούν αρκετές τηλεδιασκέψεις με την αμερικανική πλευρά, αλλά και πάλι δεν κατέστη δυνατόν να αρθούν οι διαφωνίες. Έτσι, όταν την Τετάρτη 18 Σεπτεμβρίου, σε νέα σύσκεψη, διαπιστώθηκε ότι το χάσμα παραμένει αγεφύρωτο και οι διαπραγματεύσεις κινδυνεύουν με ναυάγιο, πραγματοποιήθηκε την επομένη Πέμπτη 19 Σεπτεμβρίου συνάντηση του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών με τον Αμερικανό πρέσβη στην Ελλάδα.

Ο Νίκος Δένδιας κατέστησε ξεκάθαρο πως η Αθήνα αποδέχεται επί της αρχής μόνο ότι η αμερικανική στρατιωτική παρουσία θα πρέπει να είναι εντός ελληνικών στρατιωτικών εγκαταστάσεων. Επίσης, ότι τυχόν τροποποιήσεις ή επέκτασή τους στο μέλλον θα γίνεται, αφού πρώτα συνάπτονται επί τούτου διμερείς συμφωνίες.

Το τηλεφώνημα στον Πάιατ

Την Παρασκευή 20 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε σύσκεψη στην αίθουσα διαχείρισης κρίσεων υπό τον υπουργό Εξωτερικών με τη συμμετοχή του Γενικού Γραμματέα Θεμιστοκλή Δεμίρη, του Πολιτικού Διευθυντή Κυριάκου Λουκάκη, της ομάδας νομικών του υπουργείου και των αρμόδιων ανώτερων αξιωματικών του υπουργείου Άμυνας. Αφού εξετάσθηκαν διάφορα εναλλακτικά κείμενα, η ελληνική πλευρά κατέληξε τελικά σε τρεις εναλλακτικές λύσεις.

Αμέσως μετά, ο Νίκος Δένδιας, αφού προηγουμένως ενημέρωσε τον πρωθυπουργό και πήρε την έγκρισή του, επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον Τζέφρι Πάιατ και τον ενημέρωσε για τις τρεις εναλλακτικές προτάσεις της Αθήνας. Την ίδια ημέρα το απόγευμα πραγματοποιήθηκε τηλεδιάσκεψη με τους Αμερικανούς διαπραγματευτές, κατά τη διάρκεια της οποίας προέκυψε σύγκλιση όσον αφορά στις τρεις εναλλακτικές, εκ των οποίων η ελληνική πλευρά προωθούσε τη μία.

Ο υπουργός Εξωτερικών ενημέρωσε τον πρωθυπουργό τηλεφωνικά και στη συνέχεια και κατ’ ιδίαν, λίγο πριν τη συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ στο Μέγαρο Μαξίμου. Σ’ αυτή την συνάντηση ο Κυριάκος Μητσοτάκης έδωσε τις τελευταίες κατευθύνσεις και ενέκρινε το κείμενο. Ακολούθησε νέα συνομιλία του Νίκου Δένδια με τον Τζέφρι Πάιατ το μεσημέρι του Σαββάτου και λόγω ακριβώς αυτών των διαπραγματεύσεων, ο υπουργός Εξωτερικών μετέβη στη Νέα Υόρκη με μία ημέρα καθυστέρηση. Ο δρόμος είχε πλέον ανοίξει και έτσι την Τρίτη οι τεχνικές επιτροπές κατέληξαν σε αναλυτική συμφωνία με την πραγματοποίηση τηλεδιασκέψεων. 

slpress.gr