”Όπλα Μαζικής Μετανάστευσης”: Πώς η μεταναστευτική κρίση χρησιμοποιείται ως όπλο εξαναγκασμού χωρών και εθνών

(το άρθρο δημοσιεύθηκε το 2017) 

Η οπλοποίηση της μαζικής μετανάστευσης δεν είναι απλά μια ”θεωρία συνωμοσίας” ούτε κάτι αδύνατο να συμβεί.

Αυτό αποδεικνύει περίτρανα το βιβλίο της Kelly Greenhill με τίτλο ”Όπλα Μαζικής Μετανάστευσης: Αναγκαστικός Εκτοπισμός ως Μέσο Εξαναγκασμού”, μια εσωτερική ματιά στο ποιοι, γιατί και πώς μπορούν να χρησιμοποιήσουν αλλά και να δημιουργήσουν μια μεταναστευτική κρίση προς όφελός τους.

Ούτε όμως είναι η Kelly Greenhill μια τυχαία συγγραφέας. Εκτός από καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο Tufts των ΗΠΑ και διδακτορικό από το ΜΙΤ με συνεισφορά σε πολλά ημερολόγια αμυντικών θεμάτων, η Kelly Greenhill υπηρέτησε ως αναλυτής αμυντικού προγράμματος για το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ και ως υπάλληλος οικονομικής πολιτικής στο γραφείο του τότε γερουσιαστή Τζον Κέρι.

Ουσιαστικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι το βιβλίο της έρχεται απευθείας από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Το Off the Record μελέτησε το βιβλίο και συγκέντρωσε μερικά από τα πιο σημαντικά του σημεία.

Η Greenhill ξεκινώντας αναλύει τον ορισμό της οπλοποιημένης μετανάστευσης ως εξής:

”Εξαναγκαστικές μηχανικές μεταναστεύσεις (ή εξαναγκαστικά καθοδηγούμενες μεταναστεύσεις) είναι ”αυτές οι διασυνοριακές κινήσεις πληθυσμού που δημιουργούνται ή χειραγωγούνται σκόπιμα για να προκαλέσουν πολιτικές, στρατιωτικές ή/και οικονομικές παραχωρήσεις από μια χώρα-στόχο ή χώρες”. Τα χρησιμοποιούμενα μέσα για να επηρεάσουν αυτό το είδος εξαναγκασμού είναι μυριάδες και ποικίλα.

Η εξαναγκαστική μηχανική μετανάστευση συχνά, αλλά όχι πάντα, πραγματοποιείται στο πλαίσιο των εκροών πληθυσμού που δημιουργήθηκαν στρατηγικά για άλλους λόγους. Στην πραγματικότητα, αντιπροσωπεύει μόνο ένα υποσύνολο μιας ευρύτερης κατηγορίας γεγονότων που βασίζονται στη δημιουργία και την εκμετάλλευση τέτοιων κρίσεων ως μέσων προς πολιτικούς και στρατιωτικούς σκοπούς – ένα φαινόμενο που ονομάζω στρατηγική μηχανική μετανάστευση. Η εξαναγκαστική μηχανική μετανάστευση είναι συχνά ενσωματωμένη στις μαζικές μεταναστεύσεις που έχουν σχεδιαστεί στρατηγικά για εξωστρεφείς, εξωγενείς ή στρατιωτικοποιημένους λόγους. Είναι πιθανό, τουλάχιστον εν μέρει ως συνέπεια του ενσωματωμένου και συχνά καμουφλαρισμένου της χαρακτήρα, ότι η επικράτηση της δεν έχει επίσης γενικά αναγνωριστεί και η σημασία της, έχει υποτιμηθεί. Πράγματι, είναι ένα φαινόμενο που για πολλούς παρατηρητές κρύβεται σε κοινή θέα”.

Κατόπιν η Greenhill αναφέρει τους τύπους αυτών που προκαλούν ή μηχανοποιούν μια μαζική μετανάστευση προς όφελός τους, αναφερόμενη συχνά στην ανάλυσή της σε αυτούς ως ”διεκδικητές”. 

”Η εξαναγκαστική μηχανική μετανάστευση μπορεί να ασκηθεί από τρεις διαφορετικούς τύπους διεκδικητών: τους δημιουργούς, τους πράκτορες προβοκάτορες, και τους οπορτουνιστές. Οι δημιουργοί δημιουργούν άμεσα ή απειλούν να δημιουργήσουν διασυνοριακές μετακινήσεις πληθυσμών εκτός εάν οι στόχοι αποδεχθούν τα αιτήματά τους. Οι πράκτορες προβοκάτορες, αντιθέτως, δεν δημιουργούν άμεσα κρίσεις, αλλά μάλλον εσκεμμένα ενεργούν με τρόπους που έχουν σχεδιαστεί για να υποκινούν τους άλλους να δημιουργούν εκροές. Πολλοί θεωρούν τον εαυτό τους ότι εμπλέκονται σε ένα είδος αλτρουιστικού Μακιαβελιανισμού, όπου οι στόχοι (π.χ. αυτονομία, ανεξαρτησία ή αποκατάσταση της δημοκρατίας) δικαιολογούν την λειτουργία αυτών των μάλλον αντισυμβατικών μέσων. Τέλος, οι οπορτουνιστές δεν παίζουν άμεσο ρόλο στη δημιουργία μεταναστευτικών κρίσεων, αλλά απλώς εκμεταλλεύονται για το δικό τους όφελος την ύπαρξη εκροών που δημιουργούνται ή καταλύονται από άλλους.” 

Στη συνέχεια αναφέρει τους μηχανισμούς που χρησιμοποιούν όλοι οι παραπάνω: 

”Οι εξαναγκαστές συνήθως χρησιμοποιούν μια ποικιλία αλληλεπικαλυπτόμενων μηχανισμών όταν προσπαθούν να χειραγωγήσουν τη λήψη αποφάσεων των στόχων τους, συμπεριλαμβανομένων των ακόλουθων πέντε πιο κοινών μηχανισμών: (1) διάβρωση της βάσης ισχύος που απειλεί τη σχέση ενός καθεστώτος με τους βασικούς υποστηρικτές του, (2) αναταραχή – δημιουργώντας λαϊκή δυσαρέσκεια για ένα καθεστώς, (3) αποκεφαλισμός – θέτοντας σε κίνδυνο το καθεστώς προσωπικής ασφάλειας της ηγεσίας, (4) αποδυνάμωση-εξασθένιση μιας χώρας στο σύνολό της, και (5) άρνηση – εμποδίζοντας την επιτυχία στο πεδίο της μάχης (ή πολιτικές νίκες μέσω στρατιωτικής επιθετικότητας). 

Επειδή η εξαναγκαστική μηχανική μετανάστευση βασίζεται σε μη στρατιωτικά μέσα πειθούς, οι μηχανισμοί αποκεφαλισμού και άρνησης είναι για όλους τις προθέσεις και τους σκοπούς εκτός πεδίου. Αλλά αυτό δεν ισχύει στην περίπτωση της διάβρωσης της βάσης ισχύος, της αναταραχής και της αποδυνάμωσης. Καθένας από αυτούς τους μηχανισμούς στηρίζεται σε διαφορετικούς βαθμούς για να επηρεάσει τη συμπεριφορά της ηγεσίας του στόχου χειραγωγώντας τις απόψεις και τη στάση του πληθυσμού της. 

Η επιτυχία του καθενός με τη σειρά του βασίζεται στην αποτελεσματική χειραγώγηση του κόστους ή των κινδύνων που επιβάλλονται στον ίδιο πληθυσμό. Με άλλα λόγια, επιχειρησιακά οι τρεις αυτοί μηχανισμοί βασίζονται σε αυτό που είναι κοινώς γνωστό ως καταναγκασμός με στρατηγικές τιμωρίας. Οι διεκδικητές επιδιώκουν να δημιουργήσουν εσωτερικές συγκρούσεις ή δημόσια δυσαρέσκεια εντός ενός στόχου σε μια προσπάθεια να πείσουν την ηγεσία της να αποδεχθεί τα αιτήματα του διεκδικητή παρά το αναμενόμενο (εγχώριο ή/και διεθνές) πολιτικό κόστος αντίστασης. Εν συντομία, οι διεκδικητές προσπαθούν να επιβάλουν στον πληθυσμό κόστη που είναι υψηλότερα από αυτά που διακυβεύονται.”

Η Greenhill συνεχίζει την ανάλυσή της επικεντρώνοντας στις ομάδες υπέρ και κατά των μεταναστών που δημιουργούνται σε έναν στόχο-κράτος: 

”Όπως ισχύει και για τους ανταγωνιστές τους, η σύνθεση, η δύναμη και η προβολή των ομάδων υπέρ των προσφύγων/μεταναστών ποικίλλει από κρίση σε κρίση, ανάλογα με τη φυλή και τη χώρα εθνικότητας των εν λόγω προσφύγων/μεταναστών και των αναμενόμενων υλικών και/ή ψυχολογικών οφελών που προέρχονται από την υποστήριξή τους. Οι ομάδες υπέρ των μεταναστών τείνουν να είναι μικρότερες από τις αντίπαλες, ωστόσο, τα μέλη τους τείνουν επίσης να είναι εξαιρετικά ομιλητικά, δημόσια κατανοητά και ρητορικά επιδέξια όπως δικηγόροι και ακτιβιστές. Δεδομένης της συνοχής, της εστίασής τους και των έντονα κατοχυρωμένων προτιμήσεών τους, οι ομάδες υπέρ των προσφύγων/μεταναστών μπορούν έτσι να συμπληρώσουν την πολιτική αποτελεσματικότητα που τους λείπουν σε αριθμούς. 

Πιο σημαντικό, η σχετική ισχύς των ομάδων υπέρ των προσφύγων/μεταναστών τείνει να ενισχυθεί από τις συνδέσεις των μελών τους με διάφορες εγχώριες και διεθνείς ΜΚΟ και ομάδες υπεράσπισης, των οποίων ο λόγος ύπαρξης είναι η προστασία και η επέκταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων γενικά και τα δικαιώματα των μεταναστών και των προσφύγων πιο συγκεκριμένα. 

Αυτά τα δίκτυα και οι σύμμαχοί τους – μέλη των μέσων μαζικής ενημέρωσης, ακαδημαϊκοί, νομοθέτες και εθνικός και ομάδες εθνικών και πολιτικών συμφερόντων – βασίζονται σε δύο παράγοντες ιδίως για να ασκήσουν εσωτερική επιρροή στους ηγέτες για την υποστήριξη των διεθνών κανόνων. Ο πρώτος είναι οι επιθυμίες των ηγετών να παραμείνουν δημοφιλείς, είτε λόγω βραχυπρόθεσμων εκλογικών θεμάτων είτε λόγω μακροπρόθεσμων ανησυχιών σχετικά με τον τρόπο που θα εμφανιστούν στο πλαίσιο της ιστορίας. Ο δεύτερος είναι η νομιμότητα της πολιτικής. Πολιτικές που ορίζουν στρατηγικές ή τακτικές που παραβιάζουν τους κανόνες μπορούν να απειλήσουν τη νομιμότητα της πολιτικής και έτσι να περιορίσουν σοβαρά τη στήριξη αυτών των πολιτικών στο νομοθετικό σώμα ή το κοινοβούλιο, στα μέσα ενημέρωσης ή στο ευρύ κοινό.

Οι ευρύτερα αναγνωρισμένες εκδηλώσεις αυτών των κανόνων βρίσκονται στην Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το 1948, στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών το 1951 για τους Πρόσφυγες και το Πρωτόκολλο του 1967 σχετικά με το καθεστώς των προσφύγων. Όπως το έθεσε ο ακαδημαϊκός David Martin, “Πριν από την ανάπτυξη αυτών των διεθνών οργάνων, οι αντίπαλοι μιας κυβερνητικής πρακτικής μπορεί να ήταν σε θέση να υποστηρίξουν μόνο ότι το μέτρο ήταν κακή ιδέα. Μετά την υιοθέτηση των δηλώσεων αυτών, αυτοί οι αντίπαλοι είναι συχνά σε θέση να ασκήσουν ένα ισχυρότερο όπλο στη συζήτηση, γιατί τότε μπορούν να ισχυριστούν ότι η κυβερνητική πρακτική δεν είναι απλώς κακή πολιτική αλλά μάλλον παραβιάζει το διεθνές δίκαιο”. Η ανάγκη για νομιμότητα, ιδιαίτερα όταν συνδυάζεται με την επιθυμία να παραμείνει κάποιος δημοφιλής ή να επανεκλεγεί, μπορεί να δημιουργήσει έναν αγωγό από τους κανόνες στην προσκολλημένη συμπεριφορά στους κανόνες.

Καθώς αυξάνεται η κινητοποίηση μέσα στις ομάδες υπέρ των προσφύγων/μεταναστών, οι στόχοι θα τεθούν σε μεγαλύτερη πίεση να παραδεχτούν, να αφομοιώσουν ή απλά να αναλάβουν την ευθύνη για μια συγκεκριμένη ομάδα προσφύγων ή μεταναστών.”

Ακριβώς η αναταραχή που δημιουργείται μέσα ένα στόχο-κράτος από τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα, αναλύει η Greenhill, είναι ένα από τα πράγματα που επιδιώκουν οι υποκινητές της μετανάστευσης έτσι ώστε να το χρησιμοποιήσουν για τους σκοπούς τους: 

”Σε κοινωνίες που χαρακτηρίζονται από διαφορετικά και ανταγωνιστικά συμφέροντα και άνισα κατανεμημένα κόστη και οφέλη – υλικά, ψυχικά ή και τα δύο – που συνδέονται με μαζικές μεταναστεύσεις, καταστάσεις στις οποίες μόνο ένα (είτε το υπέρ των προσφύγων ή το κατά) στρατόπεδο κινητοποιείται μπροστά σε μια κρίση θα τείνει να είναι η εξαίρεση αντί του κανόνα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα λόγω της ύπαρξης συνακόλουθων διαχωρισμών μεταξύ της ελίτ και του ευρύ κοινού. 

Οι διεκδικητές που εμπλέκονται σε αυτό το είδος εξαναγκασμού αναγνωρίζουν την ύπαρξη αυτών των πολιτικών προβλημάτων και σκόπιμα στοχεύουν στην εκμετάλλευσή τους για τους δικούς τους πολιτικούς σκοπούς. Πάλι, αυτό είναι το κύριο σημείο της βασικής στρατηγικής αναταραχής. Το καλοκαίρι του 1994, για παράδειγμα, σκάφη “προετοιμαζόταν σε σχεδόν κάθε χωριό κατά μήκος της νότιας ακτής της Αϊτής “σε μια σαφή προσπάθεια” να βάλουμε περισσότερη πίεση στις ΗΠΑ να επιταχύνουν την επιστροφή του Αριστείδη”. Όπως ένας χωρικός σημείωνε τότε: ”Εμείς δεν μπορούμε να πάρουμε τα όπλα για να πολεμήσουμε. . . . Ο μόνος τρόπος για να πολεμήσουμε είναι να πείσουμε τους Αμερικανούς να τηρήσουν τις υποσχέσεις τους.

Ο μόνος τρόπος για να γίνει αυτό είναι να κάνουμε ό, τι φοβούνται περισσότερο [να έρθουμε στην Αμερική]”. Ομοίως, όταν Ανατολικογερμανοί αξιωματούχοι ειρωνεύτηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 80′ ότι οι δυτικοί ομολόγοι τους ”ισχυρίζονται ότι έχουν μια φιλελεύθερη κοινωνία εκεί. Θα τους αφήσουμε να το αποδείξουν!”, ανέμεναν πλήρως ότι στέλνοντας Νοτιοασιάτες που ζητούν άσυλο στη Δυτική Γερμανία, θα προκαλούσε διαδεδομένη δυσαρέσκεια και θα έπειθε την παλαιά διστακτική κυβέρνηση της Δυτικής Γερμανίας να αποδεχτεί τα αιτήματά τους. Και είχαν δίκιο.

Στην πραγματικότητα, οι υποψήφιοι διεκδικητές συχνά κάνουν περισσότερα από την απλή εκμετάλλευση της υπάρχουσας ετερογένειας εντός των κρατών-στόχων. Μπορούν επίσης να στοχεύσουν στην αύξηση της ευπάθειας του στόχου με την πάροδο του χρόνου, ενεργώντας κατά τρόπους σχεδιασμένους να εξαπολύσουν άμεσα ή έμμεσα μεγαλύτερη κινητοποίηση, αυξάνοντας τον βαθμό πόλωσης μεταξύ ομάδων και, κατά συνέπεια μειώνοντας τις διαθέσιμες επιλογές πολιτικής που είναι ανοικτές στους στόχους. Μπορούν να το κάνουν αυξάνοντας το μέγεθος, την κλίμακα και την έκταση μιας υπάρχουσας εκροής, αλλάζοντας τον χαρακτήρα της (π.χ. προσθέτοντας περισσότερα μέλη είτε “ανεπιθύμητων” είτε ιδιαίτερα συμπαθητικών ομάδων), καθιστώντας κλιμακωτές απειλές ή απλώς άμεσα να ασκούν πιέσεις στα μέλη των στρατοπέδων υπέρ και κατά των προσφύγων/μεταναστών.

Εν ολίγοις, οι διεκδικητές επιδιώκουν να επηρεάσουν τους στόχους με αυτό που είναι, στον παραδοσιακό εξαναγκασμό, γνωστό ως force majeure (δύναμη ανωτέρας βίας), μια επιλογή υπαγορευόμενη από συντριπτικές περιστάσεις. Οι στόχοι, φυσικά, πάντα έχουν επιλογή, αλλά που αλλάζει αν πιστεύουν ότι οι συνέπειες της μη συμμόρφωσης θα είναι η άρνηση μιας μελλοντικής επιλογής. Έτσι, οι διεκδικητές επιδιώκουν να περιορίσουν τις επιλογές ανταποκρίσεων εσωτερικής πολιτικής του στόχου σε μια εκροή, με όρους της θεωρίας παιγνίων, να περιορίσουν το σύνολο κερδών του στόχου – έτσι ώστε η παραχώρηση των απαιτήσεών τους αρχίζει να φαίνεται πιο ελκυστική, τουλάχιστον σε σύγκριση με την πιθανότητα ότι το μέλλον θα έχει λιγότερες, ακόμα λιγότερο ευνοϊκές επιλογές. Αυτό γίνεται απλά διότι, με λιγότερες διαθέσιμες πολιτικές επιλογές, η ικανότητα του στόχου να συμβιβάσει εσωτερικές πολιτικές συγκρούσεις και να ικανοποιήσει ανταγωνιστικά εγχώρια συμφέροντα καθίσταται πολύ πιο οριοθετημένη. Οπως ο Andrew Mack το θέτει, το κόστος μπορεί να “κλιμακωθεί σταθερά χωρίς το ‘φως στο τέλος του τούνελ” να γίνεται όλο και πιο ορατό. 

. . . [Στην οποία περίπτωση], τα τμήματα που δημιουργήθηκαν στη μητρόπολη αποτελούν από μόνα τους ένα από τα πολιτικά κόστη για την ηγεσία. . . . Κάθε προσπάθεια επίλυσης μιας αντίφασης θα μεγεθύνει την άλλη”. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει ένα ιδιαίτερα τραγικό δίλημμα για την ηγεσία του στόχου, καθώς και να περιορίσει σημαντικά το περιθώριο ελιγμών. Κάτω από τέτοιες συνθήκες, η παραχώρηση – για να αποφευχθεί η γενική αναταραχή, για να αποφευχθεί η διάβρωση της δύναμης, ή απλώς μια κρίση να εξαφανιστεί – μπορεί να γίνει ολοένα και πιο ελκυστική, πράγμα που φυσικά είναι ακριβώς ο σκοπός του διεκδικητή. Αυτό δεν σημαίνει ότι η παραχώρηση σε τέτοιες περιπτώσεις δεν είναι δαπανηρή, αλλά μόνο ότι μπροστά σε μια απειλούμενη ή αυξανόμενη κρίση, η αναμονή του μελλοντικού πόνου και του αυξανόμενου κόστους πρέπει να ζυγιστεί απέναντι στο κόστος και τις ευκαιρίες που συνδέονται με τον τερματισμό της κρίσης τώρα, υποκύπτοντας στις απαιτήσεις του διεκδικητή.”

Η Greenhill συνεχίζει αναφέροντας άλλον ένα παράγοντα που χρησιμοποιούν οι υποκινητές της εξαναγκαστικής μετανάστευσης για να πετύχουν τον στόχο τους, τον οποίο παράγοντα ονομάζει ”κόστη υποκρισίας” και ορίζει ως “συμβολικά πολιτικά κόστη που μπορούν να επιβληθούν όταν υπάρχει μια πραγματική (ή αντιληπτή) ανομοιογένεια μεταξύ μιας διακηρυγμένης δέσμευσης σε φιλελεύθερες αξίες και/ή διεθνή πρότυπα, και κρατικές ενέργειες που παραβιάζουν μια τέτοια δέσμευση”.

Στη συνέχεια αναφέρει ότι εξαιτίας αυτού πολλές φορές ο στόχος αυτών που υποκινούν την μετανάστευση συμπίπτει με τις ενέργειες των ομάδων υπέρ των μεταναστών. 

”Τότε, εάν οι παραβιάσεις των κανόνων όντως ακολουθούν, τα κόστη υποκρισίας μπορούν να επιβληθούν από τις εγχώριες και διεθνείς ομάδες υπέρ των προσφύγων/μεταναστών που επιδιώκουν να προστατεύσουν τους απειλούμενους, ή ακόμη και από τους ίδιους τους διεκδικητές. 

Με άλλα λόγια, οι υποψήφιοι εξαναγκαστές μπορούν να εμπλακούν αποτελεσματικά – με την (συχνά μη σκόπιμη) βοήθεια του φιλο-προσφυγικού/μεταναστευτικού στρατοπέδου – σε ένα είδος παγίδευσης με την υποβοήθηση των κανόνων, καθώς οι ανθρωπιστικοί κανόνες χρησιμοποιούνται ως εξαναγκαστικά χτυπήματα από τους εμπλεκόμενους με εγωιστικά, αυτοκινούμενα κίνητρα, καθώς και εκείνων με πιο αλτρουιστικούς σκοπούς, συχνά ταυτόχρονα.” 

Η Greenhill αφιερώνει επίσης ένα κεφάλαιο αναλύοντας γιατί οι φιλελεύθερες δημοκρατίες είναι ιδιαιτέρως ευάλωτες στην οπλοποιημένη μετανάστευση, εξηγώντας ότι είναι η ίδια τους ανοιχτή πολιτική που χρησιμοποιείται εναντίον τους.

”Οι ανεπτυγμένες φιλελεύθερες δημοκρατίες είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς στην επιβολή των κόστων υποκρισίας (και στην εξαναγκαστική μηχανευμένη μετανάστευση γενικότερα) για δύο αλληλένδετους και αυτο-ενισχυτικούς λόγους, καθένας από τους οποίους αντικατοπτρίζει μια ξεχωριστή αντίληψη για αυτά που παραδοσιακά θεωρούνται φιλελεύθερες αξίες και αρετές … 

Αφενός, αυτές οι κωδικοποιημένες δεσμεύσεις παρέχουν ορισμένες προστασίες και εγγυήσεις σε εκείνους που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις χώρες καταγωγής τους σε περιόδους κρίσης και υπό πίεση. Αφ ‘ετέρου όμως, αυτές οι ίδιες διασφαλίσεις περιορίζουν την ικανότητα των κρατών να ελέγχουν τα σύνορά τους και έτσι επιτρέπουν σε άλλους φορείς να διαπραγματεύονται μόχλευση στα συμβαλλόμενα κράτη μέσω της λειτουργίας κανονιστικής (πολιτικής και νομικής) παγίδευσης. 

…. καθώς η κανονιστική φιλελευθεροποίηση αυξάνεται – η ευαισθησία στα κόστη υποκρισίας αυξάνεται και η ευπάθεια στον εξαναγκασμό αυξάνεται ταυτόχρονα. 

Εν ολίγοις, οι κωδικοποιημένες δεσμεύσεις για την προστασία ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πλουραλιστικών πολιτικών μπορούν να αλληλεπιδράσουν με τέτοιο τρόπο ώστε να προσφέρουν στους υποψήφιους εξαναγκαστές ισχυρή διαπραγματευτική μόχλευση μέσω της εκμετάλλευσης όσων οι φιλελεύθεροι στόχοι αντιλαμβάνονται ως αρετές τους και, ως επίδραση, να μετασχηματίσουν τις φιλελεύθερες δημοκρατικές αρετές σε διεθνή διαπραγματευτικά ελαττώματα.”

Το βιβλίο της Greenhill αναμφισβήτητα προσφέρει εξαιρετικές πληροφορίες στο θέμα της οπλοποιημένης μετανάστευσης. 

Αναπόφευκτα λοιπόν, δημιουργείται το ερώτημα: 
Είναι η μαζική μετανάστευση στην Ευρώπη αποτέλεσμα ενός τέτοιου εξαναγκασμού; 
Τα μέχρι τώρα στοιχεία μας δείχνουν ότι, πολύ πιθανόν, αυτή η υπόθεση να ισχύει. 

Πηγή: Offtherecord 
ΑΒΕΡΩΦ