ΞEXAΣMENOI ΗΡΩΕΣ ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΙ ΠΟΛΕΜΟΥ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ 1974

Γράφει η Θωμαϊς Παριανού

Ο ‘’Πανελλήνιος Σύνδεσμος Αγωνιστών Κύπρου (ΠΣΑΚ) 1974’’ διοργάνωσε, την Κυριακή 23η Ιουνίου 2019, στις 10.30 π.μ. στο Αμφιθέατρο του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών – (αίθουσα ‘’Ιωάννης Καπποδίστριας’’), εκδήλωση για να τιμήσει τους επί 45 ολόκληρα χρόνια ξεχασμένους από την Πολιτεία 
ΉΡΩΕΣ ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟΥ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ 1974 

Κεντρικός παρουσιαστής της εκδήλωσης ήταν ο Αντιπρόεδρος του ‘’ΠΣΑΚ 1974’’, κ. Νικόλαος Αργυρόπουλος και κεντρικός ομιλητής ο Στρατηγός Χρήστος Μπολώσης Σύντομους χαιρετισμούς απηύθυναν: ο Προϊστάμενος του Ι.Ν. Αγίας Παρασκευής - Αρχιμανδρίτης Διονύσιος Κατερίνας, ο Εκπρόσωπος του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου - Πανοσιολογιότατος Δημήτριος Νίκου , ο Πρόεδρος του Παγκυπρίου Συνδέσμου Αιχμαλώτων Πολέμου 1974 - κ. Βάσος Χρήστου και ο Πρόεδρος του ‘’ΠΣΑΚ 1974’’, κ. Αντώνης Δούλας.

Ο Αντιπρόεδρος του ‘’ΠΣΑΚ 1974’’ και κεντρικός παρουσιαστής της εκδήλωσης, κ. Νίκος Αργυρόπουλος μας ενημέρωσε για τους 1619 αιχμαλώτους πολέμου της Κύπρου που δεν γύρισαν, επειδή κανείς από τους εδὠ αρμοδίους δεν ασχολήθηκε σοβαρά μαζί τους, τόσο από την ελληνική, όσο και από την κυπριακή πλευρά. 

Επιπλέον, τέθηκαν σε διατεταγμένη υπηρεσία τα Μέσα Μαζικής Εξαπάτησης, για να ‘’θάψουν’’ αυτό το ζήτημα, με αποτέλεσμα να υπάρχει πλήρης άγνοια του θέματος για τους περισσότερους Έλληνες. Μόνο ένας δημοσιογράφος, ο Πέτρος Κασιμάτης, έκανε έρευνα και κατόρθωσε να βρει ατράνταχτα στοιχεία για αυτούς τους αιχμαλώτους. Συνέγραψε για αυτούς το βιβλίο «ΤΑ 13 ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΑ» και ένα απόσπασμα από αυτό το βιβλίο διάβασε στην εκδήλωση ο κ. Ανδρέας Κριθάρης, μέλος του ‘’ΠΣΑΚ 1974’’ και τον συνοδεύσε με την φυσαρμόνικά του ο σολίστας – φυσαρμονίστας Βασίλης Χρονάς, σε μουσική Ξενοφώντα Τζανίνη.

Στις 29 /6/2019, το Δ.Σ. του ‘’ΠΣΑΚ 1974’’, με απόφασή του, ανακήρυξε Επίτιμο Μέλος του Συνδέσμου τον Πέτρο Κασιμάτη, για την ανάδειξη του θέματος των αιχμαλώτων της Κύπρου του 1974, με την συγγραφή του βιβλίου του, «Τα 13 Περιστέρια». Ο κ. Πέτρος Κασιμάτης ήταν παρών στην εκδήλωση και, καλούμενος στο βήμα, αναφέρθηκε στις νίκες των Ελλήνων επί των βαρβάρων από τα αρχαία χρόνια μέχρι και στις μάχες στην Κύπρο κατά του Αττίλα. Καλύπτοντας δημοσιογραφικά μίας μεγάλης εμβέλειας επιχείρηση, έμαθε από τον αξιωματικό ‘’χειριστή’’ του Στήβεν Λάλα ότι είχαν την αναπάντεχη τύχη να βρουν Ελληνοκύπριους αγνοούμενους, ζωντανούς σε τουρκικά στρατιωτικά κάτεργα: επτά (7) στο Μπολού (Βόρεια της Άγκυρας) και έξι ( 6) στο Ντενιζλί (ΝΔ της Άγκυρας), σύνολο 13.. Για όλα αυτά και άλλα πολλά, γράφει στο βιβλίο του «Τα 13 Περιστέρια».

Επόμενος ομιλητής ήταν ο Στρατηγός κ. Χρήστος Μπολώσης, ο οποίος άρχισε την ομιλία του από τα γεγονότα που προηγήθηκαν του ‘’Αττίλα’’. Σήμερα, 45 χρόνια μετά, υπάρχουν πολλά αδιευκρίνιστα γεγονότα και σκοτεινά σημεία:

Συγκεκριμένα, στις 25 Νοεμβρίου 1973 στην Ελλάδα, Πρόεδρος Δημοκρατίας αναλαμβάνει / διορίζεται ο στρατηγός Φαίδων Γκιζίκης., ο οποίος επίσης διορίζει κυβέρνηση πολιτικών προσώπων, υπό τον Αδαμάντιο Ανδρουτσόπουλο. Ακυρώνονται οι εκλογές που είχαν προγραμματιστεί από τον Σπύρο Μαρκεζίνη και τοποθετούνται στην ανωτάτη ηγεσία των Ενόπλων Δυναμεων οι εξής νέοι αρχηγοί: Γρηγόριος Μπονάνος (Αρχ.ΕΔ), Ανδρέας Γαλατσάνος (Αρχ.ΓΕΣ) και Αλέξανδρος Παπανικολάου (Αρχ.ΓΕΑ). Ο Αρχιναύαρος Πέτρος Αραπάκης (Αρχ.ΓΕΝ) παραμένει στην θέση που τον είχε τοποθετήσει ο Γ. Παπαδόπουλος, έξι μήνες πριν.. Το Μάιο του 1974, υπήρξε μία μυστική συνάντηση σε προάστιο των Παρισίων, στην οικία του εκδότη της εφημερίδος ‘’Ελευθερία’’, Πάνου Κοκκα. Εκεί παρευρέθηκαν οι Κ.Καραμανλής, Μπουλέντ Ετσεβίτ και ο Χένρυ Κίσσινγκερ. Την πληροφορία αυτή δημοσίευσε κατ΄αρχήν η αγγλική εφημερίδα ‘’Daily Telegraph’’ και μετά οι ‘’Tιmes’’ του Λονδίνου., χωρίς ποτέ να διαψευσθούν. Βεβαίως, ποτέ δεν έγινε γνωστό το αντικείμενο της συναντήσεως εκείνης.

Στις 2 Ιουνίου 1974 ο Μακάριος αποστέλλει επιστολή προς τον Φ. Γκιζίκη για απόσυρση όλων των Ελλαδιτών αξιωματικών από την Κύπρο, με την αιτιολογία ότι το Υπουργείο Άμυνας (ΥΠ.ΑΜ.) της Κύπρου δεν συμφωνούσε με την επιλογή των περίπου 150 οπλιτών που πρότεινε η καθ’ ύλην αρμοδία Εθνική Φρουρά, για φοίτηση στις Σχολές Εφέδρων Αξιωματικών, εδώ στην Ελλάδα. Ο Μακάριος επισημαίνει: «Η Εθνική Φρουρά είναι όργανο του Κυπριακού Κράτους και υπ’ αυτό πρέπει να ελέγχεται, και ουχί εξ Αθηνών… Θα παρεκάλουν όπως ανακληθούν οι στελεχούντες την Εθνική Φρουρά αξιωματικοί εξ Ελλάδος». 

Η δημοσιογράφος, Οριάννα Φαλάτσι, σε συνέντευξη που πήρε από τον Μακάριο το 1979, τον ρώτησε: «Κατά πόσον η απόφαση αυτή συνετέλεσε στην ανατροπή σας;» και ο Μακάριος απαντά: «Ας πούμε ότι το γράμμα μου επιτάχυνε τα γεγονότα. Αν δεν το είχα γράψει, και πάλι θα γινόταν το πραξικόπημα, ίσως 1 -2 μήνες αργότερα. Τους ήμουνα εμπόδιο και μεγάλο μάλιστα, για την Ένωση, και εκείνοι ήθελαν, σώνει και καλά, να γίνει η Ένωση» 

Στις 15 Ιουλίου 1974 εκδηλώνεται το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου. Την ώρα του πραξικοπήματος , ο Μακάριος βρισκόταν στο Προεδρικό Μέγαρο και μιλούσε με παιδιά ενός ελληνικού σχολείου από την Αίγυπτο. Σύμφωνα με τα ιστορούμενα, το Προεδρικό Μέγαρο βομβαρδίστηκε, σχεδόν ισοπεδώθηκε. Δεν έχει διευκρινισθεί πως ο Μακάριος κατόρθωσε να διαφύγει και αν εκείνα τα παιδιά επέζησαν του βομβαρδισμού. Μετά την μυστηριώδη σωτηρία του, ο Μακάριος πήγε στην αγγλική βάση του Ακρωτηρίου και από εκεί, με αγγλικό ελικόπτερο αναχώρησε από την Κύπρο και, μέσω Μάλτας, βρέθηκε στην Αγγλία. Τελικώς, στις 19 Ιουλίου, ο Μακάριος βρέθηκε στις ΗΠΑ και μίλησε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ , καλώντας τους Τούρκους να επέμβουν στην Κύπρο.

Οι Τούρκοι, φανερά πλέον, προετοιμάζουν τις στρατιωτικές τους δυνάμεις για την εισβολή στην Κύπρο.. Η Ελλάδα δεν προβαίνει σε καμία προπαρασκευαστική ενέργεια για την εφαρμογή του Σχεδίου Αμύνης Κύπρου (ΣΑΚ) ‘’Αφροδίτη 73 ’’, το οποίο είχε συνταχθεί στις 22 /10/1973 και είχε διανεμηθεί σε όλες τις μονάδες Εθνικής Φρουράς στην Κύπρο. Τα BBC ανακοινώνει ότι επίκειται τουρκική εισβολή στην Κύπρο, ουδείς όμως συγκινείται, ακόμα και όταν γίνεται γνωστό ότι ξεκινάνε τα τουρκικά αποβατικά πλοία για την Κύπρο. Και το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς (ΓΕΕΦ) απαντά ότι ‘’Δεν ανησυχεί’’ και διαβεβαιώνει ότι «Πρόκειται για τουρκικές ασκήσεις. Κύριοι πάτε για ύπνο (!)».

Στις 20 /7/1974, στις 2.00 π.μ., η τούρκικη αρμάδα εισέρχεται ανενόχλητη στα χωρικά ύδατα της Κύπρου. Στις 5.20 π.μ., άρχισε η τουρκική εισβολή. με βομβαρδισμό και ρίψη αλεξιπτωτιστών. Η εντολή για αντεπίθεση από το Αρχηγείο των Ενόπλων Δυνάμεων έφθασε στα 8.40’, δηλ. 3 ώρες μετά. Αλλά και πάλι δεν έφθασε βοήθεια από την Ελλάδα, με αποτέλεσμα οι Τούρκοι να προελαύνουν. Στις 24 Ιουλίου 1974 , όταν ο Κων/νος Καραμανλής ανέλαβε την εξουσία, οι Τούρκοι κατείχαν την πόλη της Κερύνειας και το 4% της Κύπρου. Στις 25/7 αρχίζει στην Γενευη η τριμερής διάσκεψη και την ίδια ώρα οι Τούρκοι συνεχίζουν να αποβιβάζουν δυνάμεις στιην Κύπρο, χωρίς να αντιδράει η Ελλάδα, παρόλο που έχει συμφωνηθεί κατάπαυση πυρός. Η απόφαση της Γενεύης έλεγε ότι οι Τούρκοι μπορούσαν να κρατήσουν τα εδάφη που είχαν καταλάβει, ενώ οι Έλληνες έπρεπε να τους παραδώσουν τους τουρκικούς θυλάκους που είχαν εξουδετερώσει. Και, παρά την συμφωνία για κατάπαυση του πυρός, οι Τούρκοι συνεχίζουν να προελαύνουν, καταλαμβάνοντας το 16% του Κυπριακού εδάφους. Και στις 14 /8 η Τουρκία εξαπολύει τον Αττίλα 2. Στα πεδία των μαχών δίδονται ηρωικοί αγώνες από τις ελληνικές δυνάμεις.

Μακριά από τα πεδία των μαχών, έχουμε πολεμικό συμβούλιο υπό τον Κ. Καραμανλή, με το οξύμωρο να συμμετέχουν οι αρχηγοί των Ε.Δ. που θεωρούνταν υπεύθυνοι για την κυπριακή τραγωδία. Η σκέψη να αποσταλεί μία μεραρχία στην Κύπρο, με επικεφαλής τον Καραμανλή και τον Αβέρωφ, περνάει από 40 κύματα, για να καταλήξουμε στο γνωστό «Η Κύπρος κείται μακράν» Μέσα σε αυτό το κλίμα συντελέστηκε η Μεταπολίτευση και ολοκληρώθηκε η Διχοτόμηση της Κύπρου. Ένα βιβλίο για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες πολέμησαν οι υπερασπιστές της Κύπρου είναι και το βιβλίο «Το Χρονικό της Μάχης της ΕΛ.ΔΥ.Κ.», του Στρατηγού Παναγιώτη Σταυρουλόπουλου, ο οποίος βρέθηκε και πολέμησε στην Κύπρο, κάτω από πολύ ιδιαίτερες συνθήκες. 

Τι έγιναν οι 1619 Έλληνες και Κύπριοι ‘’αγνοούμενοι’’ και γιατί ονομάστηκαν έτσι, αντί για ‘’αιχμάλωτοι πολέμου’’? Μήπως δεν έγινε πόλεμος, όπως ανοήτως ισχυρίζονται μερικοί; Και που χάθηκαν 1619 άνθρωποι σε μία τόσο περιορισμένη έκταση, όσο η Κύπρος; Από το 1974 περιμένουμε να ανοίξει ο περίφημος Φάκελος της Κύπρου, ο οποίος αποτελείται από μαρτυρικές καταθέσεις και αποδείξεις που συνέλεξε η Εξεταστική Επιτροπή της Κύπρου και παρέδωσε η Ολομέλεια της Βουλής στις 31 /10/1988. Σύμφωνα με το διαβιβαστικό της Επιτροπής, το υλικό διατηρείται σε 260 φακέλους που φυλάσσονται σε έξυπνες αρχειοθήκες ασφαλείας, στο γραφείο 54, στο ισόγειο του Μεγάρου της Βουλής των Ελλήνων. Από τους 260 παραδόθηκαν μόνο 134. Οι υπόλοιποι 26, γιατί δεν παραδόθηκαν; τι περιέχουν; με τι κριτήρια επελέγησαν οι 134; Γιατί παραδόθηκαν μόνο στην Κυπριακή Βουλή και όχι στην δημοσιότητα, στην οποίαν είπαν ότι θα δοθούν εν ευθέτω χρόνω;. Πόσο, τέλος πάντων θα διαρκέσει αυτός ο ’’ εύθετος χρόνος’’; Οι Κύπριοι διαμαρτυρήθηκαν ότι ήτανε λειψοί οι φάκελοι. 

Τον Μάρτιο του 1975 , το Υπουργικό Συμβούλιο απεδέχθη και σύσσωμη η Βουλή επικύρωσε ομόφωνα τις αποφάσεις των Υπουργών Εθνικής Άμυνας Ευαγγέλου Αβέρωφ και Δικαιοσύνης Κων/νου Στεφανάκη, περί αναστολής ενάρξεως ποινικής διώξεως, κατά πάντων των υπευθύνων της Κυπριακής Τραγωδίας ‘’διότι δύνανται να διαταραχθούν οι διεθνείς σχέσεις του Κράτους». Η αναστολή ισχύει μέχρι σήμερα. Στις 11/11/ 2008, ο κ. Ν. Αργυρόπουλος ζητάει την άρση της απαγορεύσεως. Μετά 2 μήνες, πήρε την απάντηση από τον κ. Κ/νο Τασούλα, υφυπουργό Εθνικής Αμύνης τότε, που λέει:

«Οι λόγοι που επέβαλαν την ανωτέρω απόφαση, εξακολουθούν να συντρέχουν και συνεπώς, η ισχύς της γίνεται επάναγκες να εξακολουθήσει». Πάντως, έγινε προσπάθεια από τους γραφειοκράτες της Κύπρου να αποκαταστήσουν κάποιους από τους τραυματίες του πολέμου της Κύπρου, μόνο που αυτοί χαρακτηρίστηκαν ανάπηροι πολέμου του 1940 -49, αν και ένας αό τους δικαιούχους, ονόματι Γεώργιος Σολωμός γεννήθηκε το 1953 (!).

‘’Αιχμάλωτος’’ ονομάζεται ο ‘’δια της αιχμής του δόρατος αλωθείς /κυριευθείς’’, ενώ ‘’Αγνοούμενος’’, ορίζεται αυτός του οποίου αγνοείται η τύχη: έχει χαθεί και δεν είναι γνωστό αν σώθηκε, ή σκοτώθηκε σε κάποιο ατύχημα, πόλεμο, ή φυσική καταστροφή. Αιχμάλωτοι υπήρξαν! Το αναφέρει ο Αμερικανο- αυστραλός Gregory Copley , υπεύθυνος της Αμερικανικής Εταιρείας Στρατηγικών Μελετών, στην έκθεσή του που υπεβλήθη στην Ουάσινγκτον, το Οκτώβριο του 2006, στην Υπηρεσία Πληρφοριών του Στρατού των ΗΠΑ. Η έκθεση, βασισμένη σε στοιχεία που συνέλεξαν άνθρωποι των μυστικών υπηρεσιών της Αμερικής, αναφέρει ότι οι Τούρκοι δεν είχαν καμία πρόθεση να επιστρέψουν τους αιχμαλώτους, ή ακόμη να παραδεχθούν ότι τους έχουν, για να είναι ελεύθεροι να τους χρησιμοποιήσουν όπως τους ήθελαν: ως πειραματόζωα σε πειράματα χημικού και βιολογικού πολέμου που έκαναν σε μυστικά εργοστάσια, υπό την εποπτεία της τουρκικής Στρατιωτικής Ιατρικής Ακαδημίας.

Στις 10 /7/ 1976, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, συνέταξε /υπέβαλε στο Συμβούλιο της Ευρώπης απόρρητη έκθεση για τις ωμότητες που διέπραξαν οι Τούρκοι εισβολείς στην Κύπρο. Στην Έκθεση περιλαμβάνονται στοιχεία για τους εκτοπισμούς, αιχμαλωσίες, φυλακίσεις, εκτελέσεις, εγκλωβισμούς πληθυσμών, δολοφονίες και κακοποιήσεις προσώπων. Όλες οι αναφορές που στοιχειοθετούν την έκθεση, βασίζονται σε συγκεκριμένα περιστατικά και γεγονότα, τα οποία περιγράφονται αναλυτικά και είναι συγκλονιστικά. Αν και η Έκθεση βρίσκεται στα χέρια όλων ανεξαιρέτως των ελληνικών και κυπριακών κυβερνήσεων, από το 1976 μέχρι σήμερα , εν τούτοις δεν περιλαμβάνεται στα πορίσματα για τον Φάκελο της Κύπρου, ούτε της ελληνικής, ούτε της κυπριακής επιτροπής και βέβαια, ουδέποτε αξιοποιήθηκαν σε διπλωματικό επίπεδο εις βάρος της Τουρκίας.

Ὀπως και οι Τούρκοι, έτσι και εμείς συλλάβαμε ουκ ολίγους αιχμαλώτους. Κατά την επακολουθήσασα ανταλλαγή, δίναμε 3 ή 5 Τούρκους, για να πάρουμε πίσω 1 Έλληνα. Κάπως έτσι περίσσεψαν οι 1619 αιχμάλωτοι Έλληνες και Κύπριοι στα χέρια των Τούρκων. Ακόμα και μετά 45 χρόνια, οι συγκλονιστικές λεπτομέρειες παραμένουν καλά κρυμμένες, Κύριος οίδε, σε ποια καλώς ασφαλισμένα υπόγεια. Κάποτε θα σταματήσουν να συντρέχουν οι λόγοι, τους οποίους επικαλέσθηκε ο κ. Τασούλας Πάντως, να γνωρίζουν όλοι ότι εμάς δεν μας ‘’συντρέχει’’ αφέλεια. Κάποιος επιτέλους πρέπει να πει σε αυτούς τους ανθρώπους, γιατί άφησαν τα κόκκαλά τους στην Κύπρο, ή γιατί δοκίμασαν την αγριότητα των Τούρκων, ως αιχμάλωτοι. Και να θυμούνται, όσοι κάθονται εκστασιασμένοι μπροστά στις τηλεοράσεις τους για να δουν τα τούρκικα σήριαλ ή τηλεπαιχνίδια, ότι η Τουρκία δεν έχει ιστορία, αλλά ποινικό μητρώο. 

Ακολούθησε η επίδοση τιμητικής πλακέτας για όλους τους αιχμαλώτους πολέμου στον Πρόεδρο του Παγκυπρίου Συνδέσμου Αιχμαλώτων Πολέμου 1974, κ. Βάσο Χρήστου, από τον π. Δημήτριο Νίκου. Τιμητικές πλακέτες επιδόθηκαν σε επιζώντες πρώην αιχμαλώτους, οι οποίοι ήσαν παρόντες στην εκδήλωση, όπως οι κ.κ.: Δημήτρης Παχέλλος, πατήρ Θεόφιλος Κυριάκου, (ο οποίος μας έδωσε την πληροφορία ότι τα παιδιά που βρίσκονταν στο Προεδρικό Μέγαρο με τον Μακάριο σώθηκαν και έφυγαν ταλαιπωρημένα, ενώ και ο Μακάριος βρήκε τον τρόπο και έφυγε), Παύλος Αντωνίου, Γιώργος Ηλίας, Χρηστάκης Σταυρίδης, Βάσος Χρήστου, Άγγελος Βουγιούκας, Δημήτρης Ζωριδάκης, Δημήτρης Ντάλλας και Αντώνης Καρανδρέας.

Μετά τις βραβεύσεις, ο κ. Ν. Αργυρόπουλος ανακοίνωσε τον επίσημο ονομαστικό κατάλογο που του δόθηκε από το Γενικό Επιτελείο Στρατού και το Πρώτο Επιτελικό Γραφείο, για τους εξ Ελλάδος αιχμαλώτους του πολέμου του 1974, οι οποίοι παραμένουν ακόμα στις τούρκικες φυλακές. Η ανάγνωση των ονομάτων αυτών και απαγγελία των κειμένων του λογοτέχνη Θεόδωρου Σαντά που την συνόδευσε έγινε από τον ηθοποιό Κώστα Πρέκα. 

Και η εκδήλωση έκλεισε με τον Εθνικό Ύμνο. 

ΘΩΜΑΪΣ ΠΑΡΙΑΝΟΥ