Σταύρος Γκούτζος, ο δραπέτης…

Φωτο 1.

Γράφει ο Χρύσανθος Σιχλιμοίρης

Μια απέραντη φυλακή ήταν η Αλβανία του Χότζα, γι’ αυτό προσπαθούσαν με κάθε τρόπο και κίνδυνο της ζωής τους, να δραπετεύσουν από αυτή…. Ακόμα πιο δύσκολη ήταν η υπόθεση «Ελευθερία», γι’ αυτούς που βρίσκονταν στα κάτεργα – φυλακές ή στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Εγινε όμως και κει το ακατόρθωτο, δυστυχώς με άδοξο τέλος….
Ενα παλικάρι της Δερβιτσιάνης ο Σταύρος Γκούτζος (φωτό 1) στην προσπάθειά του να δραπετεύσει προς την Μάνα Ελλάδα, πιάστηκε στα σύνορα…. Τον μετέφεραν στη Βόρεια Αλβανία, στο Spac, (φωτό 2, 3)- φυλακή κάτεργο για την εξόρυξη χαλκού και χρωμίου σε υψόμετρο πάνω από τα 1000 μέτρα -. Ενα τέτοιο λιοντάρι ήταν αδύνατο όμως να μείνει στο κλουβί…..

Φωτο 2

«Τσιάβο, ξέχνα το, εξόν αν έχεις φτερά…» του είπε ο καρδιακός και έμπιστος φίλος του Ηρακλής. Και κείνος άρχισε να ψάχνει την ευκαιρία. Λίγες μέρες πριν, κουβεντιάζοντας με αυτούς που εμπιστευόταν και μοιράζονταν τα ίδια βάσανα, την ίδια σκέψη είχε και ο Μανώλης Κυρίτσης, ένας άλλος λεβέντης από την Κλεισούρα. Ετσι, μαζί, πήραν την γενναία απόφαση προς το άγνωστο….

Φωτο 3

9 Δεκεμβρίου 1977.
Διηγείται ο ίδιος «…Εκείνο το βράδυ είχε ανεμοστρόβιλο, φυσούσε δυνατά και έβρεχε πολύ… Πάω στον Μανώλη και του λέω «ή τώρα ή ποτέ»…. Αυτός ταράχτηκε κι άρχισε να τρέμει…. Ενα κουτάλι την προηγούμενη μέρα το είχα κάνει μαχαίρι, «ξύριζε» αν χρειαζότανε…. Είχα ζητήσει την μέρα κείνη να με πάνε από τον τομέα 2 στον τομέα 1 για να είμαστε πιο κοντά στα σύρματα…. Πριν μπώ στη γαλαρία (φωτό 4), είχα περάσει από την αποθήκη με τα εργαλεία και πήρα κάτι ρούχα και καπέλα για καμουφλάζ καθώς και ένα τσεκούρι. Επιασα τον Μανώλη, άντε του λέω…. εγώ φεύγω… θα έρχεσαι πίσω μου, αφού ντυθούμε, με το κεφάλι κάτω στο κοκκινόχωμα, θα βλέπεις μόνο τα παπούτσια μου έρποντας….

Φώτο 4

Πέσαμε κι αρχίσαμε να προχωράμε…. Στα 30 μέτρα έβλεπα το φρουρό με τον προβολέα, έφεγγε τόσο, που έβλεπες βελόνα…. Κάθε φορά που γύριζε σε άλλη θέση προχωρούσαμε ένα με το χώμα… μέχρι που φθάσαμε σχεδόν από κάτω από το πυργάκι ύψους 10 μέτρων (φωτό 5 ). Περάσαμε το πυργάκι και φθάσαμε στα σύρματα… με το ψαλίδι που είχα πάρει τα έκοψα και βγήκαμε έξω …που όμως, δεν ξέραμε…. Βουνά παντού τριγύρω…. αρχίσαμε να ανεβαίνουμε το βουνό προς το Νότο…. Θα’ χε πάει η ώρα 3 τα μεσάνυχτα…

Φωτο 5

Το πρωί πριν ξημερώσει, ακούγαμε τις σειρήνες στο στρατόπεδο και βλέπαμε να λάμπει ο ουρανός πριν χαράξει από τις φωτοβολίδες που έριχναν μιας και είδαν στην πρωινή βάρδια ότι κάποιοι έλειπαν…. Αμόλησαν τα σκυλιά να μας ψάχνουν.. Εμείς πρέπει να είμασταν 2-3 χλμ πιο μακρυά… Εν τω μεταξύ άρχιζε να ξημερώνει…. Κρυφτήκαμε για λίγο στο δάσος αλλά σκεφτήκαμε αν μέναμε κεί θα μας έβρισκαν τα σκυλιά…. Κατεβήκαμε πιο κάτω που βαθαίνει το ρέμα που φέρνει το χαλκό από πάνω που το βγάζαμε (φωτό 6)… Εκεί δεν θα μας έβρισκαν…Ελα όμως που ο Μανώλης δεν ήξερε μπάνιο…του δίνω μία από τη γέφυρα (φωτό 7) και πέφτω και γώ και περιμέναμε κρατώντας τον μη πνιγεί…. Ετσι μπορέσαμε και ξεφύγαμε κι απομακρυνθήκαμε την άλλη μέρα, κρυβόμασταν στα βουνά και περπατούσαμε την νύχτα….» (φωτό 8).

Φώτο 6

Στα Τίρανα είχε σημάνει συναγερμός για την απόδραση από το Spac… Στο στρατόπεδο πήραν αμέσως τους κολλητούς φίλους του για ανακρίσεις, ξύλο, ειδικά κελιά, για να πάρουν πληροφορίες…. Λεβέντες όμως στάθηκαν και ο Ηρακλής κι ο Κώστας κι Μιχάλης, μόνο προσεύχονταν να ‘χει γλυτώσει ο Σταύρος κι ας υπέφερναν αυτοί…. 8 μέρες κράτησε η φυγή με λίγο ζάχαρη που είχαν μαζί τους και αγριάδες - λαχανίδες του βουνού σε θερμοκρασία -15, βρεγμένοι, ρακένδυτοι, ξεσκισμένοι σε χέρια και πόδια να αιμορραγούν, μισοπεθαμένοι στο σώμα, αδούλωτοι και ζωντανοί όμως στην ψυχή … 

Φώτο 7

Οταν βγήκαν στο δρόμο τον κεντρικό μπας και μπουν σε κανένα φορτηγό κρυφά, «έπεσαν» πάνω σε μια ομάδα με τεχνίτες-μηχανικούς που βλέποντάς τους, κάλεσαν το Sigurimi ….. 
Στην ανάκριση πέρασε για μια ακόμη φορά από την κόλαση … Πρίν τον ξαναστείλουν στη φυλακή, στο Burrel τώρα για να είναι ήσυχοι ότι δεν θα ξαναφύγει, ο ανακριτής – δήμιος πήρε την πληρωμένη απάντηση: «γράψε ό,τι θέλεις στο χαρτί που μού ‘φερες κι υπόγραψέ το μόνος σου…. σας νίκησα και κάντε με ότι θέλετε….»

Φώτο 8

Υ.Γ. ο σπιούνος που κάρφωσε και «έχωσε» τον Μανώλη φυλακή Γ. Τ, αστυνόμος στη Δερβιτσιάνη, μετά το ’90 «έπεσε» στα χέρια του Σταύρου στην πλατεία στα Γιάννενα, και έφαγε το «ξύλο της χρονιάς του»…. ευτυχώς επαινέβη η αστυνομία…. Τη γλύτωσε τότε ο πατέρας, την πλήρωσε όμως το παιδί του αργότερα…. «το φύσσαγε και δεν κρύωνε….» Απ’ τη φύτρα αυτή, μπήκαν άδικα άνθρωποι στη φυλακή…. Κακή ρίζα…. και τότε χαφιέδες ανθέλληνες, και σήμερα «αντιφασίστες».