Από τον Νίκο Σταυρουλάκη
Νέες απρόβλεπτες (έως και δραματικές) διαστάσεις λαμβάνει ξανά η εκρηκτική «γεωπολιτική εξίσωση των Βαλκανίων», με τη δυναμική των συνοριακών ανακατατάξεων που αναπτύσσεται το τελευταίο διάστημα στην περιοχή (λόγω γνωστών «ιστορικών αιτημάτων» των Βαλκάνιων παικτών) να οδηγεί σε μη ελέγξιμα αποτελέσματα, όχι κατ’ ανάγκην ειρηνικά...
Με «πυροκροτητή» τον αλβανικό μεγαλοϊδεατισμό και «εκρηκτικές ύλες» τον διαμελισμό του Κοσσυφοπεδίου και τη Συμφωνία των Πρεσπών (όπως θέλουν να την ερμηνεύουν οι Αλβανοί των Σκοπίων), η «βαλκανική βόμβα» βρίσκεται ξανά στο κέντρο του ενδιαφέροντος των ισχυρών του πλανήτη.
Τα Βαλκάνια καθίστανται εκ νέου θέατρο παγκόσμιου ανταγωνισμού λόγω των επιδιωκόμενων ανακατατάξεων στον γεωπολιτικό χάρτη της χερσονήσου. Οι εξελίξεις φέρνουν στη γειτονιά μας όλες τις χώρες με ζωτικά συμφέροντα στην περιοχή. «Η νέα αποχή που ανατέλλει δεν αναμένεται οπωσδήποτε ειρηνική» τονίζουν διπλωμάτες στο ελληνικό ΥΠΕΞ. Είναι η πρώτη φορά μετά τη διευθέτηση της Γιάλτας που οι διαχωρισμοί από την ομώνυμη συμφωνία τίθενται σε αμφισβήτηση και ο βαλκανικός χάρτης τείνει να επαναπροσδιοριστεί δομικά.
Σταθερότητα
«Από τους Βαλκανικούς Πολέμους στις αρχές του 20ού αιώνος και τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου (1913), που οριστικοποίησε τα σύνορα, έως τη δεκαετία του 1990, στη Βαλκανική επικράτησε σταθερότητα. Το συνοριακό καθεστώς άντεξε δύο Παγκοσμίους Πολέμους και το κλίμα του Ψυχρού Πολέμου για μεγάλο διάστημα πάγωσε τους εθνικούς ανταγωνισμούς» ανέφερε πρόσφατα ο διεθνολόγος καθηγητής Αγγελος Συρίγος, καθώς η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας υπήρξε «αιματηρό εσωτερικό φαινόμενο» εντός των συνόρων της χώρας του Τίτο, χωρίς να επηρεάσει, σε πρώτη φάση, τις χώρες της περιοχής.
Οι ΗΠΑ, Γαλλία, Βρετανία, Ρωσία και Κίνα (τα μέλη του Σ.Α. του ΟΗΕ), η αναδυόμενη από το περιθώριο της ήττας του Μεγάλου Πολέμου Γερμανία, αλλά και η οικονομικά καταρρέουσα Τουρκία συγκρούονται ανοιχτά στην προσπάθεια εγκαθίδρυσης Νέας Τάξης Πραγμάτων στα Βαλκάνια», στο όνομα της σταθερότητας και της μακροημέρευσης ενός «νέου μοντέλου συνύπαρξης» στην περιοχή, η οποία περιλαμβάνει:
α) μεταβολές στη χάραξη των σημερινών συνόρων,
β) ενίσχυση του μονοεθνικού χαρακτήρα οντοτήτων εντός υπαρκτών κρατικών δομών (περίπτωση Κοσσυφοπεδίου και ΠΓΔΜ) και γ) ενίσχυση του συνομοσπονδιακού χαρακτήρα των πολυεθνικών κρατών (περίπτωση Βοσνίας - Ερζεγοβίνης).
Ωστόσο, οι όποιες «λύσεις» εύκολα μπορούν να ανοίξουν την πόρτα του φρενοκομείου, καθώς προσκρούουν στα αντικρουόμενα συμφέροντα των ισχυρών. Οι ΗΠΑ και η Γερμανία υποστηρίζουν διαφορετικά ιστορικά προτσές για την περιοχή, η Γαλλία και η Βρετανία περιορίζονται σε ρόλο παρατηρητή, η Τουρκία αγωνίζεται να διατηρήσει την αγκίστρωσή της στον μουσουλμανικό παράγοντα της Βαλκανικής, η Ρωσία οπισθοχωρεί υποχρεωτικά στον Βορρά, στην προοπτική ενός μελλοντικού ευρωπαϊκού προσανατολισμού της Σερβίας, και η Κίνα επιχειρεί να εδραιώσει τη διείσδυσή της στη χερσόνησο.
Το δίλημμα
Ο νέος Γερμανός ΥΠΕΞ Χάικο Μαας, επισκεπτόμενος τα Σκόπια (ένα 24ωρο πριν από την άφιξή του στην Αθήνα την Πέμπτη), δήλωσε στον Ζ. Ζάεφ: «Το πραγματικό δίλημμα του δημοψηφίσματος για την έγκριση της Συμφωνίας των Πρεσπών, που θα πραγματοποιηθεί την επόμενη Κυριακή (30/9) στην ΠΓΔΜ, είναι: Ευρώπη ή Ρωσία και Κίνα»! Στο όνομα εδραίωσης της σταθερότητας ως προϋπόθεσης για την ευρωπαϊκή προοπτική των εκτός Ε.Ε. βαλκανικών χωρών (Σερβία, Μαυροβούνιο, Αλβανία, Σκόπια, Κοσσυφοπέδιο), οι αρχιτέκτονες αυτής της Νέας Τάξης στα Βαλκάνια ερίζουν πάνω στις δυνατές λύσεις διευθέτησης χρόνιων διαφορών, διακινδυνεύοντας σοβαρά την ειρήνη στην περιοχή.
Στον πυρήνα των εξελίξεων βρίσκεται πάλι ο αλβανικός εθνικισμός. Κορύφωση των σεναρίων για επικείμενη αλλαγή συνόρων στα Βαλκάνια προκάλεσαν οι πρόσφατες διαβουλεύσεις (με τις ευλογίες της Ουάσινγκτον) ανάμεσα στον Σέρβο πρόεδρο Αλεξάνταρ Βούτσιτς και τον πρόεδρο του Κοσσυφοπεδίου Χασίμ Θάτσι, στη Βιένη (28/8), παρουσία του Αυστριακού καγκελάριου Σεμπάστιαν Κουρτς (λόγω αυστριακής προεδρίας) και του επιτρόπου της Ε.Ε. για τη διεύρυνση Γιοχάνες Χαν.
Το σχέδιο δεν φαίνεται σε πρώτη φάση να προχωρεί λόγω των σοβαρών επιφυλάξεων του Βερολίνου, σε αντίθεση με την Ουάσινγκτον, που «σπρώχνει» τις δύο πλευρές σε συμφωνία στο εδαφικό. Παρά τις καθησυχαστικές δηλώσεις Βούτσιτς ότι «μία πιθανή συμφωνία Βελιγραδίου - Πρίστινας αφορά μόνο Σέρβους και τους Κοσοβάρους Αλβανούς», ο Βρετανός πρέσβης στη Σερβία Ντένις Κιφ έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου τονίζοντας ότι «πιθανή αλλαγή συνόρων Σερβίας - Κοσσυφοπεδίου θα προκαλέσει τεράστιο ρίσκο».
Ανάλογη επιφυλακτική στάση τηρεί και το Βερολίνο, την οποία ο Γερμανός ΥΠΕΞ Χ. Μάας κατέθεσε στον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά στη συνάντησή τους. Σύμφωνα με πληροφορίες, το Βερολίνο προτείνει προσεκτικές «χειρουργικές» κινήσεις που δεν θα διαταράξουν τον περίγυρο και δεν θα προκαλέσουν ντόμινο εθνοτικών εκρήξεων στις γειτονικές χώρες.
Στον αντίποδα, ο Αμερικανός σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Τζον Μπόλτον, μεταβαίνοντας την ίδια περίοδο στο Κίεβο, δεν έκρυψε πως «οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν ευνοϊκά μία πιθανή συμφωνία ανταλλαγής εδαφών μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου», τονίζοντας ότι «αν Κόσοβο και Σερβία καταλήξουν σε συμφωνία που ικανοποιεί και τα δύο μέρη, οι ΗΠΑ θα την υποστηρίξουν αναμφίβολα». Για να φτάσουν τα πράγματα εδώ προηγήθηκαν αλβανικές μεγαλοϊδεατικές «κορόνες» και απειλές ενοποίησης Αλβανίας - Κοσόβου, πυροδοτώντας συνεχείς εντάσεις και καχυποψία.
Αναγγελία
Εναν χρόνο πριν (29/9/2017) ο Αλβανός πρωθυπουργός Εντι Ράμα είχε αναγγείλει «κοινή συνάντηση των κυβερνήσεων Αλβανίας - Κοσόβου» στις 27 Νοεμβρίου, ημέρα της εθνικής εορτής των Αλβανών. Ανέφερε ότι στη «συνάντηση» θα συζητούνταν η «ολοκληρωτική κατάργηση των συνοριακών ελέγχων και σημείων στη μεθόριο».
Δήλωσε συγκεκριμένα ότι «οι συνοριακοί έλεγχοι θα είναι τόσο σπάνιοι, όπως συμβαίνει στα σύνορα της Ε.Ε.», αναφέροντας ότι «θα ενοποιηθούν οι δύο πλευρές των αλβανικών εδαφών»! Εναν μήνα αργότερα (Οκτώβριος 2017) ο Ράμα υπουργοποίησε τέσσερις Κοσοβάρους στην κυβέρνησή του. Στις αρχές του χρόνου (2018) ο ίδιος εξέφρασε την άποψη ότι η Αλβανία και το Κόσοβο «πέρα από την κοινή εξωτερική πολιτική θα πρέπει να έχουν και τον ίδιο πρόεδρο»!
Ποιος είναι ο ρόλος του θρησκευτικού παράγοντα
Τα βαλκανικά θέματα περιπλέκονται ακόμα περισσότερο με την πρόσφατη κρίση στους κόλπους της Ορθόδοξης Εκκλησίας και το διαφαινόμενο «σχίσμα» Οικουμενικού Πατριαρχείου και Μόσχας. Η ανοιχτή σύγκρουση με αφορμή την πράξη απονομής αυτοκεφαλίας στην Εκκλησία της Ουκρανίας, που οδήγησε τον Ρώσο Πατριάρχη Κύριλλο να διακόψει την «κοινωνία» με τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο, υπονομεύει την ειρηνική μετάβαση της περιοχής στην ευρωατλαντική αγκάλη.
Η εκκλησιαστική κρίση που εντάσσεται στη γενικότερη πολιτική και στρατιωτική αντιπαράθεση Δύσης - Μόσχας μετατρέπει ένα φαινομενικά εκκλησιαστικό θέμα σε πολιτικό, τοποθετώντας το ψηλά στη διπλωματική ατζέντα των φορέων νέων εξελίξεων.
Με την κίνηση αυτή του Οικουμενικού Πατριάρχη η Μόσχα «εκδιώκεται» πέραν της μεθορίου με την Ουκρανία, ενώ και οι ρωσικές επιρροές στη Σερβική, στη Βουλγαρική και λιγότερο στη Ρουμανική Εκκλησία εισάγουν νέα δεδομένα στη βαλκανική εξίσωση.
Και είναι διαπιστωμένο ότι θρησκευτικές παράμετροι, όταν υπεισέρχονται σε εθνοτικές συγκρούσεις, καθιστούν τους πολέμους ανήκουστα άγριους και ειδεχθείς.
Η σταδιακή τελωνειακή ένωση που προωθούν τα Τίρανα με το Κοσσυφοπέδιο και τα Σκόπια!
Επιπλέον δύο γεγονότα μέσα στο καλοκαίρι πιστοποίησαν τις πραγματικές προθέσεις των Τιράνων. Με κινήσεις «ήπιας ισχύος», που οδηγούν σταδιακά σε «τελωνειακή ένωση» της Αλβανίας με γειτονικές χώρες στην περίμετρο (Κόσοβο - ΠΓΔΜ), τα Τίρανα πλησίασαν ακόμα ένα βήμα στο εθνικό όνειρο της λεγόμενης «Φυσικής ή Μεγάλης Αλβανίας». Στις αρχές Ιουνίου (6/6) το Κοινοβούλιο του Κοσόβου υπερψήφισε πρόταση των Σοσιαλδημοκρατών για τελωνειακή ένωση με την Αλβανία, καλώντας την κυβέρνηση να προχωρήσει το συντομότερο δυνατόν στην εφαρμογή του μέτρου «που θα διευκολύνει τη ροή των αγαθών». Το Κοινοβούλιο της χώρας ενέκρινε την «ενοποίηση των τελωνειακών σημείων με την Αλβανία» (67 υπέρ, μία κατά και μία αποχή). Ενέκρινε, επίσης, ψήφισμα για την κατάργηση των τιμολογίων των τηλεπικοινωνιών μεταξύ των δύο χωρών.
Ανάλογες κινήσεις πραγματοποιούν μεθοδικά τα Τίρανα και προς την ΠΓΔΜ.
Στις αρχές Σεπτεμβρίου (5/9) ο αλβανικής καταγωγής υπουργός Οικονομικών της FYROM Κρέσνικ Μπεκτέσι ανακοίνωσε τη δημιουργία «Υπηρεσίας Μιας Στάσης» (One Stop Shop) που θα πει κοινοί τελωνειακοί έλεγχοι στα σύνορα με την Αλβανία, με στόχο, όπως είπε, «την ενίσχυση της εμπορικής συνεργασίας ανάμεσα στις δύο χώρες».
Η «συσκευασία» πατάει πάνω στο εξής πρόσχημα: «η ΠΓΔΜ είναι απολύτως προσηλωμένη στην ενίσχυση της συνεργασίας με τις χώρες της περιοχής και τη δημιουργία μιας κοινής οικονομικής ζώνης, η οποία θα αυξήσει την ανταγωνιστικότητα των εταιριών μας», όπως ανέφερε ο Κρ. Μπεκτέσι στο περιθώριο συζήτησης στο Οικονομικό Επιμελητήριο των Σκοπίων με θέμα τα «οφέλη από την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε.».
Ο Σκοπιανός υπουργός πρόσθεσε ότι στόχος της απόφασης είναι η διευκόλυνση του ελεύθερου εμπορίου, η βελτίωση της κοινής διαχείρισης κινδύνων (sic) και η μεγαλύτερη δυνατή βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου των δύο χωρών. Στην πραγματικότητα, ο αλβανικός παράγοντας στην ΠΓΔΜ «δουλεύει» μεθοδικά για την επόμενη μέρα που θα ξημερώσει στα Βαλκάνια μετά την επικύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών και τα παράγωγα αποτελέσματα.
Ο δύσκολος «γρίφος» που καλείται να λύσει η Αθήνα
Η Αθήνα που ανακάμπτει από την οικονομική κρίση και επανέρχεται στη διπλωματική σκακιέρα με αξιώσεις παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις. Η ελληνική «εθνική στάση» προσδιορίζεται, σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Εξωτερικών, από τις εθνικές προτεραιότητες στην Κύπρο και τη Θράκη.
Η Ελλάδα και ακόμα τέσσερις χώρες (Ισπανία, Σερβία, Σλοβακία, Κύπρος) δεν αναγνωρίζουν την ύπαρξη χωριστού κράτους στο Κοσσυφοπέδιο, που αποσχίστηκε παράνομα από το «σώμα» της Σερβίας.
«Μορφώματα»
Ακολούθως, δεν μπορεί να νομιμοποιεί «συμφωνίες» ανάμεσα σε «κράτη» (Σερβία) και «μορφώματα» (Κόσοβο). Ενα τέτοιο ενδεχόμενο θα έβλαπτε σοβαρά την υπόθεση της Κύπρου, τμήμα της οποίας τελεί υπό τουρκική κατοχή, αφού είναι γνωστό ότι η Αγκυρα επιδιώκει την απόσχιση του βόρειου τμήματος από το «σώμα» της Κύπρου. Ανάλογος κίνδυνος ελλοχεύει στη Θράκη με τη δράση του αποσχιστικού τουρκοκόμματος DEB, που καραδοκεί για να εκδηλώσει τις αποσταθεροποιητικές προθέσεις του απέναντι στη μουσουλμανική μειονότητα. Για τον ίδιο λόγο η Μαδρίτη δεν αναγνωρίζει αποσχιστικές ενέργειες που θα οδηγούσαν σε νομιμοποίηση απόσχισης της Καταλονίας.
Ωστόσο, «οι αναμενόμενες εξελίξεις στα Βαλκάνια δεν μπορεί παρά να εγείρουν σοβαρές εθνικές απαιτήσεις για την Ελλάδα σε ζωτικά ζητήματα» σημείωναν οι ίδιες πηγές αναφερόμενες στο βορειοηπειρωτικό ζήτημα και σε πιθανές επιπτώσεις από την αλλαγή συνόρων στο μελλοντικό καθεστώς της εθνικής μειονότητας.
«Αλλωστε», συμπλήρωναν, «οι αλλαγές συνόρων δεν ενοχλούν κανέναν, όταν βρίσκεται στην πλευρά των νικητών»!
Οι μειονοτικές παράμετροι και οι απειλές για πόλεμο
«Η εξίσωση των μονοεθνικών κρατών δεν μπορεί μηχανιστικά να εφαρμοστεί στην περίπτωση των Βαλκανίων χωρίς συνέπειες» συμπληρώνουν διπλωματικοί παράγοντες, φέρνοντας το παράδειγμα της Σερβίας, που διατηρεί στον Βορρά τη δεύτερη (μετά το Κόσοβο) αυτόνομη επαρχία της Βοϊβοντίνα, που κατοικείται από ουγγρικούς μειονοτικούς πληθυσμούς, που έχουν σταθερά στραμμένο το βλέμμα προς τη Βουδαπέστη.
Εξάλλου, σε πιθανή ανταλλαγή εδαφών μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου η περιοχή του Πρέσεβο, με πλειονότητα αλβανικού στοιχείου που διεκδικείται από την Πρίστινα, ήδη αποτελεί αντικείμενο των σερβοαλβανικών συζητήσεων Βούτσιτς - Θάτσι.
Το Βελιγράδι αρνείται την παραχώρηση στην Πρίστινα ακόμα μίας σερβικής περιοχής, που θα αυξήσει το μήκος των συνόρων με το «νέο» Κόσοβο, με αντάλλαγμα την επιστροφή εδαφών του Κοσσυφοπεδίου.
Ωστόσο, και μόνο η έναρξη συζητήσεων για «πάρε - δώσε» μεταξύ Σέρβων και Κοσοβάρων φαίνεται να ανοίγει την πόρτα του φρενοκομείου.
Το αδιέξοδο στις συζητήσεις Βούτσιτς - Θάτσι άρχισε ήδη να ανεβάζει το θερμόμετρο της έντασης. Δημοσιογραφικές πληροφορίες ανέφεραν ότι την Πέμπτη (20/9) ο πρόεδρος της Βουλής του Κοσσυφοπεδίου Κ. Βέσελι απείλησε το Βελιγράδι πως «είναι δυνατή ακόμα και η πολεμική σύγκρουση, κατά την οποία οι Αλβανοί θα μπορούσαν να εισβάλουν από το Βόρειο Κόσοβο στον σερβικό Νότο και στη Νις», γιατί, όπως είπε, «η πόλη μάς ανήκει ιστορικά»!
Ο Αλβανός πρόεδρος της κοσοβάρικης Βουλής δήλωσε προκλητικά ότι «δεν φοβάται να αρχίσει έναν νέο απελευθερωτικό πόλεμο στο Πρέσεβο» εν ονόματι της εδαφικής ακεραιότητας των Αλβανών που ζουν εκεί, η οποία «πρέπει να γίνει σεβαστή».
Πρόσθεσε μάλιστα ότι «αν αρχίσει μια νέα πολεμική σύγκρουση και κάποιος προσπαθήσει να την ενθαρρύνει, δεν θα σταματήσουμε μόνο στο Κοσσυφοπέδιο, αλλά θα προχωρήσουμε έως τη Νις».
πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούμε τα σχολιά σας να ειναι σχετικά με το θέμα, περιεκτικά και ευπρεπή. Για την καλύτερη επικοινωνία δώστε κάποιο όνομα ή ψευδώνυμο. Διαφημιστικά σχόλια δεν δημοσιεύονται.
Επειδή δεν υπάρχει η δυνατότητα διόρθωσης του σχολίου σας παρακαλούμε μετά την τελική σύνταξή του να ελέγχεται. Προτιμάτε την ελληνική γραφή κι όχι την λατινική (κοινώς greeklish).
Πολύ σημαντικό είναι να κρατάτε προσωρινό αντίγραφο του σχολίου σας ειδικά όταν είναι εκτενές διότι ενδέχεται να μην γίνει δεκτό από την Google (λόγω μεγέθους) και θα παραστεί η ανάγκη να το σπάσετε σε δύο ή περισσότερα.
Το σχόλιό σας θα δημοσιευθεί, το αργότερο, μέσα σε λίγες ώρες, μετά από έγκριση του διαχειριστή του ιστολογίου, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να δημοσιεύει όλα τα σχόλια που δεν παραβαίνουν τους όρους που έχουμε θέσει στις παρούσες οδηγίες.
Υβριστικά, μη ευπρεπή και προπαγανδιστικά σχόλια θα διαγράφονται ή δεν θα δημοσιεύονται.