Ήλιντεν και «Βέλγιο 2»

Γράφει ο Ανδρέας Σταλίδης.

Ден (Ντεν) στα Βουλγάρικα σημαίνει ημέρα. Το ίδιο και στη γλώσσα που μιλούν οι αυτο-ονομαζόμενοι «Σλαβομακεδόνες». Ήλιντεν δηλαδή σημαίνει «η Ημέρα του Ηλία», δηλαδή του Προφήτη Ηλία. Στις 20 Ιουλίου 1903 (2 Αυγούστου με το νέο ημερολόγιο) έγινε η περιβόητη εξέγερση κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από Σλαβόφωνους.

Οργανώθηκε από την Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση (ΕΜΕΟ), η οποία είχε συσταθεί δέκα χρόνια νωρίτερα και αποσκοπούσε στην απορρόφηση πληθυσμών από την Βουλγαρία. Μέλη της ήταν οι περιβόητοι «Κομιτατζήδες».

Μέχρι να ξεσπάσει η εξέγερση το 1903, ο στόχος είχε διαμορφωθεί στην απλή αυτονομία. Έτσι, μετά την βίαιη κατάλυσή της από τους Οθωμανούς, διασπάστηκε και επισήμως στους «φεντεραλιστές» που διατηρούσαν την ιδέα της αυτονομίας σε ομόσπονδο κράτος, και τους εθνικιστές που επεδίωκαν ανοιχτά ένωση με την Βουλγαρία. Και οι δύο ομάδες πολέμησαν τελικά στο πλευρό των Βουλγάρων κατά τους Βαλκανικούς πολέμους.

Αυτή η δράση των Κομιτατζήδων ενεργοποίησε τον Παύλο Μελά, μεταξύ πολλών άλλων, από τον ύπνο της Αθηναϊκής αστικής τάξης και στις αρχές του 1904 πήγε να πολεμήσει ξανά στη Μακεδονία, με την οποία δεν είχε άλλους δεσμούς. Είχε γεννηθεί στην Μασσαλία της Γαλλίας από μεγαλοαστούς Ηπειρώτες γονείς και ζούσε στην Αθήνα παντρεμένος με την αδελφή του Ίωνα Δραγούμη και κόρη του Στέφανου, μέλλοντα πρωθυπουργού. Έγινε όμως Μακεδών με τον θάνατό του στο χωριό Στάτιστα της Καστοριάς, το οποίο μετονομάστηκε προς τιμήν το σε «Μελάς».

Με αφορμή το όνομα «Ηλιντένσκι Δημοκρατία της Μακεδονίας», δηλαδή με τη χρήση του Ήλιντεν ως επίθετο πριν το «Δημοκρατία» (και όχι πριν το «Μακεδονία») ενημέρωσε ο πρωθυπουργός τους πολιτικούς αρχηγούς. Εκ των πραγμάτων αυτό σημαίνει μία κατ’ αρχήν συμφωνία.

Τρεις είναι οι ελληνικές ενστάσεις επί της ονομασίας των Σκοπίων: η εθνότητα, η γλώσσα και ο αλυτρωτισμός. Το όνομα αυτό ούτε λύνει, ούτε μειώνει κάποιο από αυτά. Μάλιστα, επιδεινώνει το τρίτο, διότι όπως γράφει και το 1949 η εφημερίδα της 18ης Ταξιαρχίας του Δημοκρατικού Στρατού, το πνεύμα τους Ήλιντεν είναι ότι «οι Έλληνες είναι δυνάστες των Μακεδόνων» και ότι στόχος της εξέγερσης ήταν η απελευθέρωση των «Μακεδόνων» (και) από τους Έλληνες.

Οι εξελίξεις αυτές με το συγκεκριμένο νέο όνομα στο τραπέζι καθιστούν ακόμα ισχυρότερες τις ελληνικές αντιρρήσεις. Μία ελληνική υπογραφή, η οποία θα επιβραβεύει ότι γεννήτρια αρχή της δημιουργίας του γειτονικού κράτους είναι ότι οι Έλληνες δυνάστευαν (ή ίσως και συνεχίζουν να δυναστεύουν;) τους «Μακεδόνες», ενδεχομένως καθιστά αυτό το όνομα ίσως χειρότερο από το σκέτο «Μακεδονία». Εύρημα.

Η γνώμη μου είναι ότι ελληνική υπογραφή σε «Κάτι Μακεδονία» δεν πρέπει να μπει σε καμία περίπτωση. Τη λύση θα την φέρει η ζωή. Μοναδική λύση είναι το Βέλγιο 2. Στο Βέλγιο ζουν Ολλανδόφωνοι Φλαμανδοί (Φλάνδρα) και Γαλλόφωνοι Βαλλόνοι (Βαλλονία). Το όνομα Βέλγος είναι ουδέτερο εθνικά.

Έτσι και στα Σκόπια, η μοναδικά αποδεκτή λύση είναι να γίνει αποδεκτό ότι πρόκειται για δύο συνιστώσες «Σλαβομακεδόνων» και «Αλβανών». Τότε, θα επέλθει και ισορροπία μεταξύ της ελληνικής χρήσης της λέξης Μακεδών / Μακεδονία ως εσωτερικό όνομα περιφέρειας και γεωγραφικού προσδιορισμού και της Σλαβικής χρήσης του ιδίου ονόματος, πάλι ως εσωτερικό όνομα. Η αποκατάσταση της ισορροπίας λύνει ένα μεγάλο μέρος των ελληνικών αντιρρήσεων. 

Δημοσιεύθηκε στην Εστία, 22 Μαΐου 2018. 

πηγή