Τουρκία ώρα μηδέν

H κατάσταση στην Τουρκία παρομοιάζεται με αυτήν της Ταϊλάνδης το 1997, από την οποία προέκυψε η Ασιατική κρίση, καθώς επίσης της Ρωσίας το 1998, η οποία χρεοκόπησε – ενώ το 68% των Τούρκων πολιτών θεωρεί πως η συμμαχία της χώρας τους με την Ευρώπη και με τις Η.Π.Α. καταρρέει.

Γράφει ο Αλέξης Ζακυνθινός 

Επικαιρότητα

Όταν κάποιος σημαντικός οικονομικός αναλυτής και επενδυτής, όπως ο J. Rickards, αναφέρει σε άρθρο του πως η Τουρκία θα βρεθεί στο σημείο μηδέν όταν ξεσπάσει η επόμενη οικονομική κρίση (πηγή), οφείλει κανείς να είναι πολύ προσεκτικός με τη χώρα – τα προβλήματα της οποίας έχουμε επίσης αναφέρει σε προηγούμενο κείμενο μας (πηγή), θέλοντας να ερμηνεύσουμε την επιθετικότητα της. Πόσο μάλλον όταν τονίζει πως ο κίνδυνος να βυθιστεί σε μία μεγάλη κρίση χρέους έχει ενισχυθεί από τη μετατροπή του προέδρου της σε δικτάτορα – όπως στο παρελθόν ο J. Peron στην Αργεντινή και όλοι οι άλλοι οι λαϊκιστές εθνικιστές που κατάστρεψαν τις ισχυρές οικονομίες των κρατών τους.

Ο οικονομολόγος εστιάζει κυρίως στο εξωτερικό χρέος της Τουρκίας, το οποίο είναι πράγματι τεράστιο για μία αναδυόμενη χώρα (ΕΜ) – αποτελώντας ένα από τα υψηλότερα παγκοσμίως, σε σύγκριση με τις υπόλοιπες συναφείς οικονομίες. Συνολικά οφείλει 450 δις $ σε ξένους πιστωτές ή πάνω από το 50% του ΑΕΠ της, εκ των οποίων τα 276 δις $ είναι σε σκληρά νομίσματα, κυρίως σε δολάρια και ευρώ – ενώ τα υπόλοιπα 174 δις $ είναι εκπεφρασμένα στο δικό της νόμισμα (λίρα).

Εν τούτοις, και τα δύο είδη χρέους είναι προβληματικά. Ειδικότερα, το ξένο χρέος σε τουρκικές λίρες (174 δις $) την επιβαρύνει όλο και πιο πολύ – επειδή το επιτόκιο δανεισμού της έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια από το 6% στο 12%. Όσον αφορά τώρα το ξένο χρέος σε ξένο νόμισμα (276 δις $), είναι προβληματικό για δύο λόγους: 

(α) εξαιτίας της υποτίμησης της λίρας από 1,75 ως προς το δολάριο το 2013, στα 3,89 περίπου σήμερα – γεγονός που σημαίνει ότι, αυξάνεται συνεχώς το ποσόν σε λίρες, το οποίο έχουν ανάγκη οι εγχώριες εταιρείες για την εξόφληση των εξωτερικών χρεών τους (δηλαδή, χρειάζονται πάνω από τα διπλάσια χρήματα σήμερα, σε σχέση με το 2013) και,
(β) λόγω της αύξησης των βασικών επιτοκίων των Η.Π.Α., όπου σύντομα θα ακολουθήσει και η Ευρώπη – κάτι που θα καταστήσει δυσκολότερη την εξυπηρέτηση των χρεών της Τουρκίας (υπενθυμίζουμε εδώ πως η πρώτη μεγάλη κρίση της Λατινικής Αμερικής τη δεκαετία του 1980 προκλήθηκε από τη ραγδαία άνοδο των επιτοκίων εκ μέρους της Fed).

Προς το παρόν βέβαια τα συναλλαγματικά αποθέματα της Τουρκίας είναι επαρκή για την κάλυψη των εξωτερικών της χρεών – κάτι που όμως θα μπορούσε να αλλάξει ραγδαία, εάν ξεσπούσε η επόμενη χρηματοπιστωτική κρίση, η οποία είναι νομοτελειακή. Η άνοδος του χρηματιστηρίου της πάντως μετά το πραξικόπημα του 2016 είναι μεν εντυπωσιακή, αλλά οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην κατάρρευση της ισοτιμίας της λίρας (γράφημα).

Από την άλλη πλευρά τώρα η Τουρκία είναι πολύ εκτεθειμένη σε σημαντικούς γεωπολιτικούς κινδύνους – γεγονός που σημαίνει ότι, θα μπορούσε πολύ εύκολα να χάσει την εμπιστοσύνη των αγορών, με αποτέλεσμα τη βίαιη και μαζική έξοδο των ξένων κεφαλαίων. 

Ο κυριότερος καταλύτης εδώ θεωρείται η επιδείνωση των σχέσεων της Τουρκίας με τη Δύση, παράλληλα με την αύξηση των δεσμών της με τη Ρωσία – όπου το 71,5% των Πολιτών της χώρας πιστεύει πως πρέπει να επιδιωχθεί η οικονομική, πολιτική και στρατιωτική συμμαχία της χώρας του με τη Ρωσία, ενώ το 68% θεωρεί πως η συμμαχία με την Ευρώπη και με τις Η.Π.Α. καταρρέει.

Ολοκληρώνοντας, για όλους τους παραπάνω λόγους η κατάσταση στην Τουρκία παρομοιάζεται με αυτήν της Ταϊλάνδης το 1997, από την οποία προέκυψε η Ασιατική κρίση, καθώς επίσης της Ρωσίας το 1998 – η οποία χρεοκόπησε. Υπενθυμίζουμε εδώ πως και οι δύο παραπάνω χώρες επέβαλλαν ελέγχους κεφαλαίων αφού είχαν προσελκύσει πολλά δις $ σε ξένα δάνεια και επενδύσεις – προκαλώντας ως εκ τούτου μία από τις πλέον έντονες κρίσεις ρευστότητας στην παγκόσμια ιστορία.

Analyst