Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΓΑΥΓΑΜΗΛΩΝ

Γράφει η Μαίρη Καρά 

     Με την κατάληψη Παλαιστίνης και Φοινίκης ο Αλέξανδρος εξασφάλισε τα νώτα του και τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου. Από την Αίγυπτο ξεκίνησε προς Ανατολάς το 331 π.Χ. για το εσωτερικό της Ασίας, με στόχο το κέντρο του Περσικού Κράτους, όπου έμελλε να αναμετρηθεί ξανά με τον Δαρείο στην περίφημη Μάχη των ΓΑΥΓΑΜΗΛΩΝ.

     Το πρόβλημα όμως για τον Αλέξανδρο ήταν, ότι το πεδίο της μάχης ήταν η ανοιχτή πεδιάδα κοντά στα Γαυγάμηλα, όπου η τεράστια περσική στρατιά μπορούσε να εκμεταλλευτεί τον όγκο της και να ελιχθεί με άνεση. Ετσι αναγκάστηκε να καταφύγει σε νέα τακτική, με στόχο να δώσει στο στράτευμά του μεγαλύτερη δυνατότητα ευελιξίας, για ενίσχυση τμήματος της παράταξης που είχε ανάγκη. Η τακτική του αποδείχθηκε ΙΔΙΟΦΥΗΣ. 

     Το εκστρατευτικό σώμα έφθασε στην πόλη ΘΑΜΨΑΚΟ, στην δυτική όχθη του ποταμού Ευφράτη αρχές καλοκαιριού. Εκεί, τα προπορευόμενα τμήματα του μηχανικού είχαν ήδη αρχίσει τις εργασίες γεφύρωσης του ποταμού. Μα ήταν δύσκολο να ολοκληρωθεί η κατασκευή των δύο πλωτών γεφυρών, γιατί ο Μαζαίος είχε καταλάβει την ανατολική όχθη του ποταμού με 5.000 άνδρες του Περσικού Στρατού. Μα βλέποντας τον δραστήριο Στρατό του Αλέξανδρου ο Μαζαίος ΥΠΟΧΩΡΗΣΕ. 

     Ετσι η γεφύρωση τελείωσε και ο Στρατός του Αλέξανδρου διέσχισε τον ποταμό. Μα λόγω των κλιματικών συνθηκών δεν κινήθηκε νοτιοανατολικά ο Αλέξανδρος, αλλά βόρεια μέσω της Μυγδονίας, όπως την αποκάλεσαν οι Μακεδόνες. Μια πόλη με δροσερούς λόφους, βοσκή για τα άλογα, πολύ δροσιά για τους πεζούς και κατοικημένες περιοχές για προμήθεια ΤΡΟΦΙΜΩΝ. 

     Από Πέρσες αιχμάλωτους ανιχνευτές πληροφορήθηκε πως ο Δαρείος είχε συγκεντρώσει στρατιά μεγαλύτερη από της μάχης της ΙΣΣΟΥ και είχε στρατοπεδεύσει στην δυτική όχθη, για να μην επιτρέψει την διάβαση του ΤΙΓΡΗ. Ο Αλέξανδρος θεώρησε πως δεν μπορούσε να διακινδυνεύσει το πέρασμα του ποταμού κάτω απ' τα βέλη του αντιπάλου του και τράβηξε βορειανατολικά στο Μπετζαμπντέ, όπου πέρασε δύσκολα τον ποταμό, βρισκόμενος στην ανατολική όχθη. Εκεί σταμάτησε για ξεκούραση του στρατεύματος στις ορεινές ΟΧΘΕΣ. 

     Το ίδιο βράδυ (20 Σεπτεμβρίου 331) συνέβη ολική έκλειψη σελήνης και φόβος εξαπλώθηκε στο στρατόπεδο, καθώς η έκλειψη θεωρείτο κακός οιωνός. Όμως ο Μάντης ΑΡΙΣΤΑΝΔΟΣ θύμισε στο στράτευμα, πως σύμφωνα με τους Πέρσες μάγους, ο ήλιος είναι έμβλημα των Ελλήνων και η σελήνη έμβλημα των Περσών. Κατόπιν θυσίασε στην Σελήνη, την Γη και τον ΗΛΙΟ. 

     Ο Μάντης εξετάζοντας τα σφάγια βρήκε πως η έκλειψη ήταν ευνοϊκή για τους Έλληνες κι ότι μέσα σε ένα μήνα θα γινόταν νικηφόρα μάχη. Με τέτοιον ευνοϊκό χρησμό ο Στρατός ξεκίνησε την αυγή να συναντήσει τους Πέρσες. Βάδισαν νότια κατά μήκος του Τίγρη για τέσσερεις ημέρες. Εκεί συνάντησαν ιππείς Πέρσες κι ο Αλέξανδρος με την βασιλική ίλη, τους πρόδρομους, τους Παίονες κι άλλη μια ίλη τους επιτέθηκε. Αρκετοί σκοτώθηκαν, άλλοι ξέφυγαν κι άλλοι ΑΙΧΜΑΛΩΤΙΣΤΗΚΑΝ. 

     Ο Αλέξανδρος έφτασε στα Γαυγάμηλα με το αγαπημένο του άλογο Βουκεφάλα και παρατάχτηκε απέναντι απ' τις περσικές γραμμές. Τέθηκε επικεφαλής του ιππικού του σε άμεση επίθεση εναντίον του Δαρείου. Επειδή όμως μειονεκτούσε αριθμητικά, η μόνη επιλογή που είχε, ήταν να χτυπήσει το περσικό κέντρο. Αυτή η δυσμενής φαινομενικά επιλογή του εξέπληξε τον Δαρείο, ο οποίος επέλεξε λάθος θέση με έναν λάθος ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟ. 

     Η μάχη ξεκίνησε την 1η Οκτωβρίου 331 π.Χ. με προσπάθεια των Περσών να επιτεθούν στο δεξιό πλευρό των Ελλήνων. Τότε ο Αλέξανδρος έδωσε εντολή στο πεζικό του, να αναλάβει αμυντική στάση και οδήγησε ο ίδιος το πιο δυναμικό ιππικό εναντίον των Περσών αριστερά των λόφων. Ετσι έκοψε τον εχθρό στο λιγότερο φορτωμένο έδαφος, δημιουργώντας μια γρήγορη διαδρομή. Για να αποφύγει δε μια πιθανή κύκλωσή του απ' τους Πέρσες, τοποθέτησε το πεζικό στο κέντρο, το ιππικό στις πτέρυγες και πίσω τις ισχυρές ΕΦΕΔΡΕΙΕΣ ΤΟΥ. 

     Οι πληροφορίες τους έλεγαν, πως ο Δαρείος βρισκόταν κοντά στον ποταμό Βούμηλο. Ο Αλέξανδρος αμέσως σταμάτησε την προέλαση του στρατού και στρατοπέδευσε, οχυρώνοντας το στρατόπεδο. Εδώ ξεκούρασε το στράτευμα επί τέσσερις ημέρες. Το βράδυ της τέταρτης ημέρας, 29η προς 30η Σεπτεμβρίου, αρχικά προχώρησε ανάμεσα σε γήλοφους που τον χώριζαν απ' τον εχθρό. Μετά προέλασε αφήνοντας πίσω του σκεύη, αιχμαλώτους και τους ΄Ελληνες ΑΠΟΜΑΧΟΥΣ.

     Ανεβαίνοντας τις πρωινές ώρες στα υψώματα είδε απέναντί του σε απόσταση 30 σταδίων τις αντίπαλες δυνάμεις. Τότε συμβουλεύτηκε τους ανώτερους αξιωματικούς, αν έπρεπε να προχωρήσει κι αμέσως να επιτεθεί. Πολλοί ήταν της άποψης, να επιτεθούν αμέσως, αλλά ο Παρμενίων επέμεινε, πως θα ήταν ασύνετο να το κάνουν, χωρίς να γνωρίζουν την περιοχή, τις φυσικές και τεχνητές της δυσκολίες, την παράταξη των εχθρών κι έπρεπε να τα ελέγξουν αυτά πριν ξεκινήσει η ΜΑΧΗ. 

     Ο Αλέξανδρος άκουσε την συμβουλή του Παρμενίωνα και διέταξε να μείνουν εκεί, αλλά παρατεταγμένοι σε μάχη. Κατασκεύασε νέο οχυρωμένο στρατόπεδο, στο οποίο μετέφερε την σκευή και τους αιχμαλώτους απ' το προηγούμενο. Ο ίδιος παίρνοντας μαζί του τους ψιλούς και τους εταίρους απ' τους ιππείς, κατασκόπευσε ανεμπόδιστα τους ΑΝΤΙΠΑΛΟΥΣ. 

     Όταν ο Αλέξανδρος επανήλε απ' την ανίχνευση, Παρμενίων και Πολυσπέρχων τον συμβούλευσαν, να επιτεθεί κατά την διάρκεια της νύχτας. Ο Αλέξανδρος όμως απέρριψε την γνώμη τους, θεωρώντας πως δεν είναι τίμιο να κλέψει τη νίκη κι ότι επιθυμεί και μπορεί να νικήσει φανερά τον Δαρείο. Κατόπιν έπεσε και κοιμήθηκε τόσο βαριά, που χρειάστηκε τρεις φορές το πρωί να του μιλήσει για να ξυπνήσει, ο ΠΑΡΜΕΝΙΩΝ. 

     Στα Γαυγάμηλα ο Δαρείος παρέταξε στην άκρα αριστερή πλευρά τους Βακτρίους, με τον ΒΗΣΣΟ τον Σατράπη της Βακτριανής. Δίπλα σύνταξε Δάες και Αραχώτους υπό τον ΒΕΡΣΑΕΝΤΗ, τον Σατράπη της Αραχωσίας. Στην άκρα δεξιά, ανατολική και δυτική πλευρά του Ευφράτη παρατάχτηκαν τα συριακά στρατεύματα υπό τον ΜΑΖΑΙΟ. Υπό τον ΑΤΡΟΠΑΤΗ  παρατάχτηκαν οι Μήδοι, οι Παρθυαίοι, οι κατάφρακτοι Σάκες, οι Τάπουροι και οι Υρκάνιοι, ιππείς όλοι, υπό τον ΦΡΑΤΑΦΕΡΝΗ. Τελευταίοι παρατάχτηκαν οι Αλβανοί και οι ΣΑΚΕΣΙΝΕΣ. 

     Ο ίδιος ο Δαρείος πήρε θέση στο κέντρο, περιβαλόμενος από το καλύτερο τμήμα του στρατεύματος, τους έφιππους Πέρσες σωματοφύλακες, τους αποκαλούμενους συγγενείς του βασιλέα, τους πεζούς Πέρσες σωματοφύλακες, τους αποκαλούμενος μηλοφόρους, γιατί οι λόγχες τους έφεραν χρυσό μήλο, αντί σαυρωτήρα. Κατόπιν παρέταξε τους «ανασπάστους Κάρας», δηλαδή απογόνους των Καρών, τους άριστους τοξότες Μάρδους και τέλος τους Έλληνες ΜΙΣΘΟΦΟΡΟΥΣ.

(συνεχίζεται)