Υεμένη, ο πόλεμος που ο κόσμος αγνοεί - Πώς και γιατί πρέπει να τελειώσει

Η Υεμένη έχασε τον τίτλο της "Τυχερής Αραβίας" εδώ και πολύ καιρό. Έχει υποστεί εμφύλιους πολέμους, φυλετισμό, τζιχαντιστική βία και φοβερή φτώχεια. Αλλά τίποτα από αυτά δεν συγκρίνεται με τη δυστυχία που πλήττει σήμερα τη χώρα από τον πόλεμο ανάμεσα σε ένα συνασπισμό υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας και τους Χούτι, μια πολιτοφυλακή από σιίτες που υποστηρίζεται από το Ιράν.

Ο ΟΗΕ υπολογίζει ότι τα τρία τέταρτα των 28 εκατομμυρίων ανθρώπων της Υεμένης χρειάζονται κάποια ανθρωπιστική βοήθεια. Τα βουνά σκουπιδιών, η ανεπαρκής αποχέτευση και οι κατεστραμμένες παροχές ύδατος οδήγησαν στη χειρότερη επιδημία χολέρας στην πρόσφατη ιστορία. Η χώρα βρίσκεται στο χείλος της πείνας. Η οικονομία έχει καταρρεύσει, αφήνοντας στους ανθρώπους ελάχιστες επιλογές. Κάθε μέρα το νοσοκομείο της Αλ Τάβρα στη Χοντέιντα πρέπει να αποφασίσει ποιο από τα σωστικά μέσα θα λειτουργήσει με τα ελάχιστα καύσιμα που διαθέτει.

Ίσως το χειρότερο από αυτό να είναι ότι μεγάλο μέρος του κόσμου μοιάζει ατάραχο, έχοντας πάθει αναλγησία από τα χρόνια αιματοχυσίας στη Συρία και σε άλλα μέρη της Μέσης Ανατολής και όντας απελπισμένο από την ικανότητά του να επιφέρει αλλαγές. Για να είμαστε κυνικοί, η Υεμένη είναι μακρύτερα από την Ευρώπη απ' ό,τι η Συρία. Ο εξαθλιωμένος λαός της, γενικά, δεν ξεβράζεται στη Δύση ζητώντας άσυλο.

Ωστόσο, ο κόσμος αγνοεί τους κινδύνους της Υεμένης. Ας αφήσουμε κατά μέρος για μια στιγμή την υποχρέωση για ανακούφιση και προστασία του άμαχου πληθυσμού. Επίσης, διακυβεύονται σκληρά συμφέροντα ασφάλειας. Ο κόσμος δεν μπορεί να αντέξει ένα ακόμα αποτυχημένο κράτος -ένα νέο Αφγανιστάν ή μία Σομαλία- που θα γίνει χώρος αναπαραγωγής της παγκόσμιας τρομοκρατίας. Επιπλέον, η Υεμένη κυριαρχεί στο στενό Μπαμπ αλ Μαντάμπ, ένα κομβικό σημείο για τα πλοία που χρησιμοποιούν τη διώρυγα του Σουέζ. Είτε μας αρέσει είτε όχι, εμπλέκεται η Δύση. Η συμμαχία υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας χρησιμοποιεί δυτικά πολεμικά αεροσκάφη και πυρομαχικά. Δυτικοί δορυφόροι καθοδηγούν τις βόμβες της. 

Η αποχώρηση του Σαλέχ 

Όπως και σε πολλές άλλες χώρες στον αραβικό κόσμο, η αγωνία της Υεμένης μπορεί να ανιχνευθεί στις εξεγέρσεις της Αραβικής Άνοιξης το 2011. Οι μαζικές διαμαρτυρίες, η παραλίγο δολοφονία του τότε προέδρου Αλί Αμπντουλάχ Σαλέχ και η ώθηση από τα γειτονικά πετρελαϊκά κράτη τον ανάγκασαν να αποχωρήσει το 2012 υπέρ του αντιπροέδρου του Αμπντ αλ-Ραμπ Μανσούρ αλ-Χαντί. Ένα προσχέδιο συντάγματος το 2015 πρότεινε ένα ομοσπονδιακό σύστημα και ένα κοινοβούλιο χωρισμένο μεταξύ Βόρειων και Νότιων. Αλλά οι αντάρτες Χούτι, που είχαν πολεμήσει τον Σαλέχ, το απέρριψαν. Οι Χούτι, οι οποίοι ακολουθούν τον Ζαΐντισμό, (όπως ίσως το 40% των πολιτών της Υεμένης), παραπονέθηκαν ότι, μεταξύ άλλων, το σύνταγμα τους περιόριζε σε μια περιοχή με λίγους πόρους και χωρίς πρόσβαση στη θάλασσα.

Τώρα, έχοντας συμμαχήσει με τον Σαλέχ, ο οποίος είδε μια ευκαιρία για επιστροφή, οι Χούτι απομάκρυναν τον Χαντί από την πρωτεύουσα Σαναά και τον κυνήγησαν μέχρι το Αντεν. Η Σαουδική Αραβία συγκέντρωσε έναν συνασπισμό αραβικών κρατών και τοπικών πολιτοφυλακών - μεταξύ των οποίων ισλαμιστές, σαλαφιστές και νότιοι αυτονομιστές- και ανάγκασε τους Χούτι να υποχωρήσουν εν μέρει. Κατά το παρελθόν έτος, οι γραμμές των μαχών έχουν αλλάξει ελάχιστα. Οι Χούτι είναι πολύ αδύναμοι για να κυβερνούν την Υεμένη αλλά είναι πολύ ισχυροί για να τους νικήσει η Σαουδική Αραβία.

Ως αποτέλεσμα, η Υεμένη έγινε το πιόνι στον περιφερειακό αγώνα εξουσίας μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν. Παρασυρμένοι από την εξάπλωση της επιρροής του Ιράν, οι Σαουδάραβες άρχισαν να μιλάνε για τους Χούτι όπως οι Ισραηλινοί μιλούν για την πολιτοφυλακή του Λιβάνου, τη Χεζμπολάχ: ως έναν επικίνδυνο ιρανικό πληρεξούσιο στρατό στα σύνορά τους. Πράγματι, οι Σαουδάραβες έχουν πολλά να μάθουν από την εμπειρία του Ισραήλ. Ακόμη και με τα πιο εξελιγμένα όπλα, είναι αδύνατο να νικήσουν μια πολιτοφυλακή που είναι καλά εδραιωμένη σε έναν άμαχο πληθυσμό. Η ισχυρότερη πλευρά κατηγορείται για τον πόνο αυτών των αμάχων. Για την ασθενέστερη πλευρά, η επιβίωση είναι νίκη.

Έτσι, παρότι οι Χούτι είναι πρωταρχικά υπεύθυνοι για την έναρξη του πολέμου και ικανοί για μεγάλη σκληρότητα, οι Σαουδάραβες κατηγορούνται για εγκλήματα πολέμου. Συχνά η κατηγορία είναι δικαιολογημένη. Στην αεροπορική εκστρατεία τους, ήταν απρόσεκτοι και ανίκανοι στην καλύτερη περίπτωση και μάλλον κυνικοί. Οι ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων λένε ότι οι βόμβες στόχευσαν σχολεία, αγορές, τζαμιά και νοσοκομεία. Και ο αποκλεισμός εγείρει υποψίες ότι οι Σαουδάραβες χρησιμοποιούν τα τρόφιμα ως εργαλείο πολέμου.

Όσο περισσότερο συνεχίζεται ο πόλεμος, τόσο περισσότερο οι δυτικοί σύμμαχοι της Σαουδικής Αραβίας εμπλέκονται στις πράξεις του. Ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έδωσε στην Σαουδική Αραβία το ελεύθερο να δράσει απερίσκεπτα. Μπορεί να πιστεύει ότι είναι όλα μέρος της αντιπαράθεσης με το Ιράν. Ή μπορεί να θέλει να υποστηρίξει τις φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις του Σαουδάραβα πρίγκιπα, Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν. Ή μπορεί να ελπίζει ότι θα επωφεληθεί, πουλώντας τους Σαουδάραβες "καλό στρατιωτικό εξοπλισμό". Όποια και αν είναι η περίπτωση, βλάπτει τα συμφέροντα της Αμερικής.

Ακριβώς λόγω της σημασίας της Σαουδικής Αραβίας - του μεγαλύτερου εξαγωγέα πετρελαίου παγκοσμίως και της πατρίδας δύο από τους πιο ιερούς τόπους του Ισλάμ- η Δύση θα έπρεπε να προτείνει αυτοσυγκράτηση στον παρορμητικό πρίγκιπα και να συμβάλει στο να τον βγάλει από έναν πόλεμο που δεν μπορεί να κερδηθεί.

Πως; Οι ειρηνευτικές συνομιλίες με επικεφαλής τον ΟΗΕ ξεκίνησαν με το αίτημα να παραδοθούν οι Χούτι. Αυτό δεν είναι ρεαλιστικό. Καλύτερα να παγώσουν τη σύγκρουση και να βρούνε έναν άλλο διαμεσολαβητή, όπως το Ομάν ή το Κουβέιτ. Μια συμφωνία θα πρέπει να περιλαμβάνει τη σταδιακή απόσυρση των μαχητών Χούτι από τη Σαναά και τα σύνορα της Σαουδικής Αραβίας και το τέλος του αποκλεισμού της Σαουδικής Αραβίας. Η Υεμένη χρειάζεται μια κυβέρνηση χωρίς αποκλεισμούς, εκλογές και μια νέα δομή για το κράτος. Η Σαουδική Αραβία θα χρειαστεί εγγυήσεις ότι ιρανικές δυνάμεις δεν θα εισέλθουν στην Υεμένη. Στη συνέχεια, θα πρέπει να βάλουν τα μετρητά για να ανοικοδομήσουν τη χώρα.

Τίποτα από αυτά δεν θα είναι εύκολο. Αλλά με μια λογική προσφορά ειρήνης είναι πιο πιθανό να νικήσεις τους Χούτι από το να αυξήσεις τους βομβαρδισμούς. Χωρίς τη δικαιολογία ότι πολεμούν την επιθετικότητα των Σαουδαράβων, οι Χούτι θα πρέπει να λογοδοτήσουν για τις αποτυχίες τους. Ο λαός στρέφεται ολοένα και περισσότερο εναντίον τους, η συμμαχία με τον Σαλέχ εξαπλώνεται και οι ίδιοι οι Χούτι είναι διχασμένοι. 

Σταματήστε τον πόλεμο 

Αυτή τη στιγμή, αντί να εξαλείψει την επέκταση της επιρροής του Ιράν, ο πόλεμος έχει εμβαθύνει την εξάρτηση των Χούτι από το Ιράν, το οποίο έχει ένα εύκολο και φθηνό μέσο για να βασανίζει τους Σαουδάραβες. Και επειδή η Σαουδική Αραβία βρίσκει εμπόδια στην Υεμένη, το Ιράν έχει μεγαλύτερη ελευθερία για να καθορίσει τους όρους μιας διευθέτησης στη Συρία. Ο πόλεμος «αποστραγγίζει» τους Σαουδάραβες σε μια εποχή λιτότητας και στρεβλώνει τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις στο εσωτερικό. Πρέπει λοιπόν να μάθουν ένα ακόμα μάθημα από την εμπειρία του Ισραήλ στην καταπολέμηση της Χεζμπολάχ. Εάν πρέπει να γίνει πόλεμος, πρέπει να είναι σύντομος και να έχει περιορισμένους στόχους. Η αποτροπή είναι καλύτερη από την εξουθενωτική εμπλοκή. 

economist.com

το είδαμε ΕΔΩ