To ISIS ηττήθηκε. Άραγε έφτασε η ώρα για το ΙSIS 2.0;

Γράφει ο Γιάννης Παλιούρης

Μόλις χθες ο πρόεδρος του Ιράν, Hassan Rouhani, κήρυξε και επίσημα το «τέλος του ISIS» σε Συρία και Ιράκ. Ωστόσο, όσο πραγματική και αν είναι η στρατιωτική συντριβή του Ισλαμικού Κράτους στα πεδία των μαχών, άλλο τόσο δύσκολη θα είναι η επιχείρηση εκρίζωσης της ιδεολογίας του από τις καρδιές εκατομμυρίων Σουνιτών μουσουλμάνων.

Μοσούλη, Ράκα, Ντέιρ αλ Ζορ, Ταλ Αφάρ, Αλ Καϊμ, Φαλούτζα και δεκάδες άλλες μικρές ή μεγάλες πόλεις που το 2014 συγκροτούσαν το τερατώδες χαλιφάτο του Ισλαμικού Κράτους έχουν πλέον απελευθερωθεί. Επίτευγμα πράγματι εντυπωσιακό αν συνυπολογίσει κανείς ότι στο απόγειο της ισχύος του, στα μέσα του 2014, το ISIS είχε υπό τον έλεγχό του μια περιοχή με  πληθυσμό περίπου επτά ή οκτώ εκατομμυρίων ψυχών, αναρίθμητες πετρελαιοπηγές και διυλιστήρια, επαρκή διατροφικά αποθέματα, κερδοφόρες διαδρομές λαθρεμπορίου και τεράστια αποθέματα όπλων και πυρομαχικών. Ειδικά η κατοχή της Μοσούλης, της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης του Ιράκ, ήταν ένα πραγματικό σοκ όχι μόνο για τους μουσουλμάνους αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο. 

Πράγματι, το ISIS εφαρμόζοντας ακραία βία και αστραπιαίες τακτικές στο πεδίο των μαχών κατόρθωσε μέσα σε ελάχιστο χρόνο να υλοποιήσει αυτό που στην Αλ Κάιντα, η οποία ιδρύθηκε από τον Osama bin Laden στο Πακιστάν το 1988, πήρε χρόνια για να καταφέρει: τον έλεγχο μιας μεγάλης γεωγραφικής περιοχής και τη διακυβέρνησή της κάτω από τον ισλαμικό νόμο.

Τι έμεινε απ’ όλα αυτά; Ερείπια. Οι μαχητές του ISIS αντιμέτωποι με συντριπτικά ανώτερες δυνάμεις και συνασπίζοντας εναντίον τους – τουλάχιστον από ένα σημείο και μετά - το σύνολο όχι μόνο της Δύσης αλλά και του αραβικού κόσμου έχουν πλέον αποσυρθεί από όλες τις περιοχές που κατείχαν, με εξαίρεση ίσως κάποιους ασήμαντους, τοπικούς θύλακες αντίστασης. Περίπου 60.000 μαχητές του ISIS έχουν σκοτωθεί από το 2014, σύμφωνα με ανώτερους Αμερικανούς στρατιωτικούς, ενώ και ο ηγέτης του Ισλαμικού Κράτους, al-Baghdadi, παραμένει εξαφανισμένος σε μια προσπάθεια να αποφύγει να έχει την τύχη του Osama bin Laden.  Άραγε η αιματοβαμμένη ηγεμονία του ISIS έφτασε οριστικά στο τέλος της;

Ναι και όχι, θα απαντούσε κανείς. Σε επίπεδο στρατιωτικής ισχύος το ISIS πράγματι εξαϋλώθηκε. Όσον αφορά, όμως, την ιδεολογία πάνω στην οποία στηρίχθηκε το Iσλαμικό Κράτος, τα πράγματα είναι εξαιρετικά περίπλοκα. Οποιαδήποτε νίκη επί του ΙSIS σε στρατιωτικό επίπεδο είναι μερική και αυτό γιατί η ισχύς των τζιχαντιστών δεν ήταν ποτέ στρατιωτική. Κατά κύριο λόγο ήταν ιδεολογική. Καθώς η Δύση πρώτα με το Ιράκ, στη συνέχεια με τη Λιβύη και τέλος με τη Συρία, συνεχίζει να αποσταθεροποιεί, τη μία μετά την άλλη, διάφορες μουσουλμανικές χώρες, το κήρυγμα των τζιχαντιστών περί «Ιερού Πολέμου» αποκτά ηθική υπόσταση σε μέρος του σουνιτικού Ισλάμ. Παράλληλα, ο βαθύς διαχωρισμός μεταξύ σουνιτών και σιιτών (διαχωρισμός που εντάθηκε πλέον μετά τον εμφύλιο στη Συρία), ενισχύει ακόμα περισσότερο τις ακραίες φωνές των σουνιτών. 

Αν τόσο η Δύση, όσο και οι κυβερνήσεις των ισλαμικών κρατών δεν επιλέξουν έναν διαφορετικό τρόπο επίλυσης των προβλημάτων που ταλανίζουν για δεκαετίες τον μουσουλμανικό κόσμο, το ενδεχόμενο μιας μετεξέλιξης του ISIS σε ένα ISIS 2.0 όπως το χαρακτηρίζουν διεθνείς αναλυτές, είναι σχεδόν βέβαιο. 

Μάλιστα σε αυτή την περίπτωση το πεδίο της μάχης θα μεταφερθεί από την έρημο του Ιράκ και τις πόλεις της Συρίας στην καρδιά της Ευρώπης. Είναι ενδεικτικό ότι όταν πλέον ΗΠΑ, Ρωσία, Συρία και Ιράκ ξεκίνησαν να σφυροκοπούν το Ισλαμικό Κράτος, οι ηγέτες του μετέφεραν τη μάχη στις ευρωπαϊκές πόλεις, με αλλεπάλληλες τρομοκρατικές επιθέσεις και εκατοντάδες νεκρούς. 

Το Ισλαμικό Κράτος μπορεί να απέτυχε να κρατήσει τα εδάφη του, αλλά η ιδεολογία του δεν έχει ηττηθεί. Και θα συνεχίσει να υφίσταται με τον μανδύα της θρησκευτικού κινήματος ή ωμά, ως τρομοκρατική οργάνωση που ζητά εκδίκηση, όσο δεν αντιμετωπίζονται οι αιτίες που ωθούν εκατομμύρια ανθρώπους στη ριζοσπαστικοποίηση. 

Γιάννης Παλιούρης 

Με πληροφορίες από: The New York Times, The Guardian, The Indepedent 

Φωτογραφίες: AP

liberal