Αρχή οικονομικής και πολιτικής ανεξαρτησίας οι έρευνες στο Ιόνιο

εικ.1

Η υπογραφή της σύμβασης έρευνας προς εκμετάλλευση των δομών «Πύρου» και «Αχιλλέα» στο μπλοκ 2 που βρίσκεται δυτικά της Κέρκυρας μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και τις εταιρείες Total-Edison και ΕΛ.ΠΕ είναι πέρα πολύ σημαντική, διότι μαζί με τις αναμενόμενες και εντός του 2018 έρευνες προς εκμετάλλευση στον Πατραϊκό Κόλπο και την εκμετάλλευση, εντός του ιδίου έτους, του κοιτάσματος του Κατάκολου σηματοδοτούν την αρχή της οικονομικής και πολιτικής ανεξαρτησίας της χώρας μας από τους δανειστές και τις παρεμβάσεις ξένων χωρών στην εκμετάλλευση του Εθνικού μας ορυκτού πλούτου. 

Του καθηγητή Αντώνη Φώσκολου* 

Το απόθεμα του φυσικού αερίου στο μπλοκ 2 είχε εκτιμηθεί από την ΔΕΠ-ΕΚΥ, που ουσιαστικά ανακάλυψε το κοίτασμα το 1994 (πριν από την ανακάλυψη από την ΔΕΠ-ΕΚΥ οι Γάλλοι γεωλόγοι πετρελαίου Le Pichon και D’Angelier στα τέλη του 1970 διείδαν την ύπαρξη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων όχι μόνο δυτικά της Κέρκυρας αλλά και δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης και νότια της Ιεράπετρας), σε 300 Δις Μ3, εικόνα 1.

Άρα με μία παραγωγή της τάξης των 10 Δις Μ3 φυσικού αερίου επί 30 χρόνια, η εισαγωγή του ρωσικού φυσικού αερίου στον ελλαδικό χώρο καθίστατο άχρηστη. Σήμερα εισάγουμε από την Ρωσία 5 Δις Μ3 φυσικού αερίου ετησίως με τιμή περίπου στα $14/1000 κυβικά πόδια, όταν εμείς θα το εκμεταλλευόμαστε με $ 7/1000 κυβικά πόδια. Επομένως, για χατίρι της Ρωσίας θάψαμε τα συμφέροντα της Ελλάδας και του ελληνικού λαού για πάνω από 25 χρόνια. 

Τι σημαίνει η ετήσια παραγωγή 10 Δις Μ3 φυσικού αερίου; Αυτή εκπεφρασμένη σε ισοδύναμα βαρέλια αργού πετρελαίου αντιστοιχεί με 64,4 εκατ. βαρέλια ετησίως, δηλαδή με 178.000 βαρέλια ημερησίως. Και αν σε αυτά προστεθεί και η μέλλουσα παραγωγή από τον Πατραϊκό, περίπου 15.000 ημερησίως, συν την αναβαθμισμένη παραγωγή του Πρίνου, περίπου 8.000 βαρέλια ημερησίως, συν την παραγωγή από το Κατάκολο, 1,5 Δις βαρέλια, τότε υπερβαίνουμε το ισοδύναμο της ημερήσιας παραγωγής των 200.000 βαρελιών. Αυτή η παραγωγή απαιτεί 6500 άτομα στον πρωτογενή τομέα και δημιουργεί 19500 θέσεις στον δευτερογενή τομέα, σύνολο 26000 άτομα. 

Αν αξιοποιούσαμε όλα τα γνωστά κοιτάσματα αργού πετρελαίου που ήταν γνωστά έως το 1994, ήτοι τα κοιτάσματα του Θρακικού πελάγους, πάνω από 1,5 Δις βαρέλια αργού πετρελαίου, για τα οποία αγωνίζεται ο πρόεδρος των ΕΛ.ΠΕ κύριος Τσοτσορός να μπούνε στην παραγωγή, και τα κοιτάσματα του νομού Ιωαννίνων, με αποθέματα αργού πετρελαίου μεταξύ 60-80 εκ. βαρελιών, και φυσικού αερίου περίπου 2 τρις κυβικών μέτρων, τότε θα είχαμε μια επιπρόσθετη παραγωγή ισοδύναμης ποσότητας αργού πετρελαίου που θα ξεπερνούσε τα 150.000 βαρέλια ημερησίως, δημιουργώντας 5.000 επιπρόσθετες θέσεις στον πρωτογενή τομέα και 15.000 στον δευτερογενή τομέα, σύνολο 20.000 θέσεις εργασίας (για την παραγωγή 30 βαρελιών ισοδυνάμου πετρελαίου απαιτείται 1 άτομο στον πρωτογενή τομέα και 3,2 στον δευτερογενή τομέα). 

Συμπερασματικά, πριν το έτος 2000 θα είχαμε από τα γνωστά μέχρι τότε κοιτάσματα μια παραγωγή 350.000 βαρελιών ισοδυνάμου πετρελαίου και 46.000 θέσεις εργασίας. Όλα αυτά όπως προανέφερα, τα θυσιάσαμε για χατίρι της εισαγωγής ρωσικού φυσικού αερίου στην ελληνική αγορά, με καταστροφικές συνέπειες για τον ελληνικό λαό. 

Και τώρα τίθεται το ερώτημα: Πότε θα γίνει το δεύτερο κβαντικό άλμα που αφορά την έρευνα για την εκμετάλλευση των θαλασσίων οικοπέδων 10 και 1 και των χερσαίων οικοπέδων Άρτας και Πρέβεζας που έχουν πάρει τα ΕΛ.ΠΕ; Μήπως θα πρέπει να συνεργαστούν τα ΕΛ.ΠΕ με την Exxon –Mobil για τα θαλάσσια οικόπεδα 10 και 1 των οποίων τα αποθέματα εκτιμώνται, για το μεν πρώτο σε 500 Δις Μ3 φυσικού αερίου, ισοδύναμα με 3,22 Δις Βαρέλια αργού πετρελαίου και το δεύτερο σε 2 Δις. βαρέλια; 

Η συνεργασία με μεγάλες ξένες εταιρείες είναι επιβεβλημένη διότι δρουν καταλυτικά για την υπογραφή των συμβάσεων έρευνας και εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων. Αν βάλει τις υπογραφές ο αρμόδιος υπουργός, τότε μπορούμε να έχουμε πριν το 2024 μια ημερήσια παραγωγή 500.000 βαρελιών ισοδυνάμου πετρελαίου και δημιουργία πάνω από 50.000 θέσεις εργασίας. 

Το ίδιο μπορεί να γίνει και με τα χερσαία οικόπεδα που έχουν τα ΕΛ.ΠΕ σε Άρτα και Πρέβεζα όπου μια συνεργασία π.χ. με την SHELL, μπορεί να ωθήσει στην έρευνα για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου και αργού πετρελαίου που υπάρχουν στους δύο νομούς. Υπάρχουν πολλές εργασίες από το πανεπιστήμιο της Πάτρας σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά, όπως στο Canadian Society of Petroleum Geology, που δείχνουν τις πετρελαιοπιθανές περιοχές. 

Άρα, με την υπογραφή της σύμβασης αναγνωρίζεται η ύπαρξη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στο Ιόνιο και ότι για έρευνες προς εκμετάλλευση σε μεγάλα θαλάσσια βάθη χρειαζόμαστε την βοήθεια των μεγάλων πετρελαϊκών κολοσσών, διότι οι ελληνικές πετρελαϊκές εταιρείες δεν έχουν το κατάλληλο προσωπικό, ούτε τις τεχνολογικές γνώσεις, αλλά ούτε την απαιτούμενη οικονομική επιφάνεια. 

Και ερχόμαστε σε μια νέα απαίτηση. Κάθε προηγμένη χώρα όταν κάνει έρευνες υδρογονανθράκων υποχρεώνει τις πετρελαϊκές εταιρείες να δίνουν τα δείγματα των γεωτρήσεων, θρύμματα και πυρήνες, προς φύλαξη στο Μουσείο Πυρήνων (Core Repository Museum) μαζί με τις ηλεκτρικές διαγραφές (Well Logs) και τις θερμοκρασίες του πυθμένα της γεώτρησης (Bottom Hole Temperature). 

Ο λόγος είναι ότι αυτά τα δείγματα από τις αποτυχημένες και τις επιτυχημένες γεωτρήσεις υπόκεινται σε μια σειρά αναλύσεων που στο σύνολό τους μας επιτρέπουν να δούμε αν υπάρχουν πετρελαιοπιθανές λεκάνες. Αυτές οι αναλύσεις γίνονται ανά περίπου 300 μέτρα βάθους γεώτρησης και περιλαμβάνουν: 

α) το ποσοστό της οργανικής ουσίας β) το είδος της οργανικής ουσίας γ) τον βαθμό ωρίμανσης της οργανικής ουσίας δ) την ποσότητα του φυσικού αερίου ή του αργού πετρελαίου που βγάζει το μητρικό πέτρωμα γένεσης πετρελαίου εκπεφρασμένο σε χιλιοστογραμμάρια ανά γραμμάριο οργανικού άνθρακα. Το τελευταίο μας επιτρέπει, αν γνωρίζουμε τον όγκο του μητρικού πετρώματος, να ποσοτικοποιήσουμε τον όγκο του αργού πετρελαίου που έχει βγει από το μητρικό πέτρωμα. 

Σε συνδυασμό με την ηλικία του μητρικού πετρώματος που προσδιορίζεται από παλαιοντολόγους, καταφεύγουμε στις δισδιάστατες ή τρισδιάστατες γεωφυσικές έρευνες για να εντοπίσουμε τις γεωλογικές παγίδες που έχουν είτε την ίδια ηλικία με το μητρικό πέτρωμα γένεσης υδρογονανθράκων είτε μεγαλύτερη γεωλογική ηλικία. Αυτή είναι η σημασία της φύλαξης των γεωτρητικών δειγμάτων στα μουσεία. 

Στη Γεωλογική Υπηρεσία του Καναδά με έδρα το Κάλγκαρι στην Αλμπέρτα, το Μουσείο φιλοξενεί δείγματα από 70.000 γεωτρήσεις που προέρχονται μόνο από τον Βόρειο Καναδά, τις γεωτρήσεις στον Ατλαντικό Ωκεανό και τις γεωτρήσεις που έγιναν στον Ειρηνικό Ωκεανό. Δείγματα από τις γεωτρήσεις που έγιναν στις πολιτείες του Καναδά φυλάγονται στα μουσεία γεωτρήσεων της κάθε πολιτείας.

Πληροφοριακά αναφέρω, ότι στη Βόρειο Αμερική εργάζονται ημερησίως 907 γεωτρύπανα (Drilling Rigs), στον Καναδά απασχολούνται 191 γεωτρύπανα και στον υπόλοιπο κόσμο 220 γεωτρύπανα. Στην εικόνα 2 φαίνεται το Μουσείο Πυρήνων του Πανεπιστημίου της Columbia, Νέα Υόρκη, όπου φυλάγονται και 9 δείγματα, 5 από την Κρήτη και 4 από την Κύπρο, που πήρε το ερευνητικό σκάφος Glomar Challenger στις αρχές του 1980. 

Ένα τέτοιο μουσείο μπορεί να γίνει στο ΙΓΜΕ που θα φιλοξενεί τα δείγματα των γεωτρήσεων που θα γίνουν στην Ελλάδα και σε συνεργασία με το τμήμα Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης που έχει εξαιρετικά γεωχημικά και γεωφυσικά εργαστήρια και το γεωλογικό τμήμα του Πανεπιστημίου της Πάτρας που έχει γεωλόγους πετρελαίου να προβούν σε μελέτες των πετρελαιοπιθανών λεκανών της Ελλάδας. 

Τέτοιου είδους μελέτες έκανε το USGS. Μελετώντας 1.900 πετυχημένες και αποτυχημένες γεωτρήσεις στον Κώνο του Νείλου και πάνω από 430 πετυχημένες και αποτυχημένες στην λεκάνη της Λεβαντίνης, έφθασε στο συμπέρασμα το 2010 ότι ο Κώνος του Νείλου έχει, με πιθανότητα 50%, 225 τρις. κυβικά πόδια φυσικού αερίου και η λεκάνη της Λεβαντίνης πάλι με πιθανότητα 50%, φυσικό αέριο 122 τρις κυβικά πόδια. 

Μετά την ανακάλυψη των κοιτασμάτων Τamar, Leviathan, Aphrodite, Tannin και Karish, η Γεωλογική Υπηρεσία του Ισραήλ αναβάθμισε τα αποθέματα φυσικού αερίου στην λεκάνη της Λεβαντίνης με πιθανότητα 50% σε 245 τρις κυβικά πόδια. 

Αν σε αυτά προσθέσουμε τις εκτιμήσεις του βιογενούς φυσικού αερίου στην ΑΟΖ της Κύπρου που κατά την εταιρεία γεωφυσική εταιρεία SPECTRUM ανέρχονται σε περισσότερα από 100 τρις κυβικά πόδια και το πυρολυτικό φυσικό αέριο, κατά την γεωφυσική εταιρεία PGS, σε 40 τρις κυβικά πόδια, τότε το σύνολο των πιθανών αποθεμάτων του φυσικού αερίου που υπάρχει στην λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου, εκτός Κρήτης, ανέρχεται σε 610 τρις κυβικά πόδια ή σε 17,3 τρις Μ3. 

Καταλαβαίνει οιοσδήποτε, ότι ο αγωγός East Med που θα μεταφέρει το πολύ 0,6 τρις Μ3 φυσικού αερίου μετά το 2024, πόση μικρή ποσότητα θα διοχετεύσει στην ΕΕ και τι περιθώρια εξαγωγών υπάρχουν. Άρα, όταν οι πετρελαϊκές εταιρείες μπαίνουν σε μια λεκάνη που έχει υδρογονάνθρακες δεν προσπαθούν να βρουν ΑΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ υδρογονάνθρακες ή ΟΧΙ αλλά ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΟΥΝ. 

Το πρόβλημα που θα απασχολήσει στο άμεσο μέλλον μετά την υπογραφή της σύμβασης μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και της κοινοπραξίας Total-Edison-ΕΛ.ΠΕ, είναι το πότε θα γίνει το δεύτερο κβαντικό άλμα που περιλαμβάνει τα οικόπεδα 1 και 10, αλλά και αυτά της Άρτας και Πρέβεζας. Θα κάνουν το θαύμα τους οι κύριοι Στεργιούλης και Τσοτσορός όπως το έκαναν δυτικά της Κέρκυρας και νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης; Οι ευχές όσων αντιλαμβάνονται τους συνοδεύουν… 

*Ο καθηγητής κ. Αντώνης Φώσκολος, είναι ομότιμος καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης, Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων, Τομέας Ανίχνευσης και Εντοπισμού Κοιτασμάτων και ομότιμος ερευνητής της Γεωλογικής Υπηρεσίας του Καναδά (Emeritus Research Scientist, Geological Survey of Canada-Calgary) / tfoscolo@NRCan.gc.ca (Natural Resources Canada = Υπουργείο Εθνικών Πόρων Καναδά) και foscolos@mred.tuc.gr

πηγή