Βία και νοθεία στην Καταλονία… έχουν οι χώρες δικαίωμα αυτοάμυνας;

Στο προηγούμενο άρθρο στα «Επίκαιρα» αναφερθήκαμε στους τεράστιους κινδύνους που προκύπτουν για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες σε περίπτωση που νομιμοποιηθεί από τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη η προσπάθεια της Καταλονίας να αποσχιστεί από τον εθνικό ισπανικό κορμό. 

Του Δρ. Κωνσταντίνου Γρίβα* 

Δυστυχώς, όπως όλα δείχνουν, η νομιμοποίηση αυτή έγινε – άτυπα μεν αλλά με αποφασιστικό τρόπο – διά της ομόθυμης και μετά βδελυγμίας καταδίκης από την υπόλοιπη Ευρώπη της «αστυνομικής βίας» που άσκησε η ισπανική κυβέρνηση σε μια προσπάθεια να εμποδίσει (ως όφειλε) το δημοψήφισμα – παρωδία με το οποίο οι εθνικιστές Καταλανοί επεδίωξαν να «νομιμοποιήσουν» την απόσχισή τους. 

Η καταδίκη αυτή υπήρξε περίπου καθολική από τα ΜΜΕ στην Ευρώπη – χωρίς η Ελλάδα να αποτελεί εξαίρεση –, από το σύνολο σχεδόν των σχολιαστών όλων των πολιτικών αποχρώσεων και τάσεων. Ακόμη και κυβερνήσεις χωρών που έχουν κάθε λόγο να φοβούνται τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της καταλανικής εθνικιστικής έξαρσης, έσπευσαν να εκφράσουν τη «λύπη» και την «ανησυχία» τους για τη βία που εκδηλώθηκε από τις αστυνομικές δυνάμεις στην Καταλονία. 

Με άλλα λόγια, οι ευρωπαϊκές κοινωνίες, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης, φαίνεται πως θεωρούν ότι οι χώρες της Ευρώπης δεν έχουν το δικαίωμα του να προστατεύουν την ίδια τους την ύπαρξη και πως οι νόμιμες κυβερνήσεις δεν θα πρέπει να κάνουν απολύτως τίποτα όταν επιχειρείται ο ακρωτηριασμός των χωρών τους, για να μην κατηγορηθούν για «αστυνομική βία». 

Αυτή ή άρνηση στο δικαίωμα της αυτοάμυνας μαστίζει εδώ και καιρό τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, αλλά αυτήν τη φορά αγγίζει πρωτοφανή επίπεδα, αδιανόητα πριν από κάποια χρόνια. Και αυτό γιατί, πολύ απλά, η υπεράσπιση της ακεραιότητας της αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα κάθε χώρας αλλά και ύψιστη υποχρέωση όλων των πολιτικών και πολιτειακών Αρχών. 

Όπως και η προστασία του Συντάγματος. Και τα δύο αυτά τίθενται εν κινδύνω σήμερα στην Ισπανία. Κι όμως, δεν εγκαλούνται αυτοί που τα απειλούν αλλά η ισπανική κυβέρνηση που προσπάθησε να υπερασπίσει την ίδια την ύπαρξη της χώρας, το Σύνταγμα και συνεπακόλουθα το δημοκρατικό πολίτευμα. Από ό,τι φαίνεται, η ακεραιότητα των χωρών και η προστασία της δημοκρατίας δεν θεωρούνται πλέον σημαντικά από τα ευρωπαϊκά ΜΜΕ και κατ’ επέκταση και από τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. 

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗΣ ΒΙΑΣ 

Για μια ακόμη φορά επαληθεύεται η δύναμη της εικόνας σε βάρος της πραγματικότητας στον σύγχρονο δυτικό κόσμο. Όπως σταδιακά αποδεικνύεται, με κατακλυσμό στοιχείων που δημοσιεύονται στα ΜΜΕ και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πολλές από τις φωτογραφίες των θυμάτων της «αστυνομικής βίας» στην Καταλονία ήταν ή στημένες ή αφορούσαν σε παλαιότερα συμβάντα. 

Επιπροσθέτως, οι άνω των 900 τραυματίες που αναφέρθηκε ότι προέκυψαν από τα επεισόδια, αποτελούν απλώς ισχυρισμό των Καταλανών εθνικιστών που δεν επιβεβαιώνεται από πουθενά, ενώ στους «τραυματίες» περιλαμβάνονται και όσοι υπέστησαν έστω και μικρό μωλωπισμό στις συγκρούσεις με την αστυνομία, όπως και πολλοί που μετέβησαν στα νοσοκομεία για ατυχήματα που δεν είχαν καμία σχέση με τα επεισόδια. 

Στην πραγματικότητα, έχουν υπάρξει πορείες για την επέτειο του Πολυτεχνείου στην Αθήνα κατά τις οποίες ασκήθηκε πολύ περισσότερη αστυνομική βία από ότι στην επέμβαση των ισπανικών Αρχών στην Καταλονία. Και όμως, τα ευρωπαϊκά (και τα ελληνικά) ΜΜΕ επέλεξαν να στηλιτεύσουν την αναιμική προσπάθεια των ισπανικών Αρχών να προστατεύσουν την ίδια την ακεραιότητα της χώρας και τη συνταγματική νομιμότητα. 

Ουδόλως ασχολήθηκαν με το όργιο βίας και νοθείας που καταγράφηκε στο δημοψήφισμα – παρωδία, με διακριβωμένες περιπτώσεις ανθρώπων να ψηφίζουν τρεις και τέσσερις φορές ή με κάλπες που ήταν από πριν γεμάτες, ενώ ολοένα πληθαίνουν οι καταγγελίες για την τρομοκρατία που υφίστανται οι Καταλανοί που επέλεξαν να μην ταυτιστούν με τον μισαλλόδοξο καταλανικό εθνικισμό, για τις απειλές που διατυπώνονται σε μικρά παιδιά κρατικών υπαλλήλων από τους εθνικιστές δασκάλους τους κ.λπ. 

ΜΙΑ ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΗ ΠΟΡΕΙΑ 

Βέβαια, στην περίπτωση του καταλανικού εθνικισμού, η μισαλλοδοξία είναι αναπόφευκτα πολύ πιο έντονη από τις περιπτώσεις άλλων εθνικισμών γιατί οι Καταλανοί αποτελούν συστατικό στοιχείο του ισπανικού έθνους και όχι ένα ξεχωριστό έθνος, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της Αγγλίας με την Σκωτία ή την Ιρλανδία. 

Το μόνο στοιχείο που διαφοροποιεί τους Καταλανούς από τους υπόλοιπους Ισπανούς είναι η γλώσσα και τίποτε άλλο. Άρα, για να μπορέσει να τεκμηριωθεί μια τεχνητή διαίρεση με τους υπόλοιπους Ισπανούς που θα δικαιολογήσει την απόσχιση, είναι περίπου αναγκαία η καταφυγή σε έναν πολωτικό, απόλυτο και ακραίο φανατισμό που επιδιώκει την αυτονομιμοποίηση δια του μίσους. 

Για αυτό και ο καταλανικός εθνικισμός είναι έντονα επιθετικός και αλυτρωτικός και δεν θα ικανοποιηθεί με τυχόν ανεξαρτησία της Καταλονίας. Απώτατος και επίσημα δηλωμένος στόχος των Καταλανών εθνικιστών είναι η «απελευθέρωση» όλων των «καταλανικών χωρών», όπως τις αποτελούν, στις οποίες περιλαμβάνουν μέρος της Αραγονίας, την περιοχή της Βαλένθια, τις Βαλεαρίδες Νήσους και μέρος της Μούρθια. 

Δηλαδή σχεδόν όλη την ανατολική Ισπανία, αδιαφορώντας, φυσικά, για τις διαθέσεις, τις επιθυμίες και την εθνική συνείδηση των κατοίκων των περιοχών αυτών που δεν έχουν εκφράσει την παραμικρή επιθυμία να θεωρούνται Καταλανοί και όχι Ισπανοί και να «απελευθερωθούν» από την ίδια τους την πατρίδα. 

Παρεμπιπτόντως, επειδή ακριβώς δεν υπάρχουν Ισπανοί και Καταλανοί με τον τρόπο που υπάρχουν Άγγλοι και Ιρλανδοί ή Σκωτσέζοι, αλλά οι Καταλανοί αποτελούν συστατικό στοιχείο του ισπανικού έθνους, ενώ οι οπαδοί της παραμονής της Καταλονίας στην Ισπανία, με βάση τις δημοσκοπήσεις που κατά καιρούς έχουν γίνει, κυμαίνονται κοντά στο 50% του πληθυσμού, υπάρχει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό Καταλανών που αυτοπροσδιορίζονται εθνικά ως Ισπανοί. 

Δηλαδή, η Καταλονία δεν είναι Σκωτία, της οποίας οι πολίτες αυτοπροσδιορίζονται ως Σκωτσέζοι, είτε θέλουν να παραμείνουν στη Μεγάλη Βρετανία είτε επιθυμούν να ανεξαρτοποιηθούν από αυτήν. Για μεγάλο ποσοστό των Καταλανών, η «καταλανικότητα» είναι μια τοπική ταυτότητα, όπως και οι άλλες των διαφόρων περιοχών της Ισπανίας και αυτοπροσδιορίζονται εθνικά ως Ισπανοί. 

Η ανεξαρτησία της Καταλονίας συνεπώς, θα τους επιβάλει βιαίως μια εθνική ταυτότητα την οποία δεν έχουν και δεν επιθυμούν να έχουν. Αυτό αποτελεί παραβίαση κοσμογονικών διαστάσεων των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τα δεδομένα της σύγχρονης Ευρώπης, κάτι που δεν δείχνει να «πονοκεφαλιάζει» τις τόσο ευαίσθητες, υποτίθεται, γι’ αυτά τα θέματα ευρωπαϊκές κοινωνίες. 

ΠΟΥ ΟΔΗΓΟΥΝ ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ 

Και αν το ζήτημα ήταν αμιγώς ισπανικό, ίσως θα μπορούσε κανείς να πάρει την όποια θέση επιθυμεί και να λειτουργήσει ως οπαδός της μιας ή της άλλης πλευράς. Όμως, το ζήτημα δεν είναι ισπανικό, αλλά πανευρωπαϊκό. Και μας αγγίζει όλους. 

Και ας μην ξεγελαστεί κάποιος και πιστέψει ότι η καταιγίδα που θα ξεσπάσει θα απειλήσει μόνο χώρες με μειωμένη εθνική συνοχή, όπως είναι το Βέλγιο, ή αυτές που αντιμετωπίζουν διαλυτικές τάσεις λόγω οικονομικής ασυμμετρίας, όπως η Ιταλία. 

Υπό φυσιολογικές συνθήκες, η Ισπανία είναι μια από τις ομοιογενείς εθνικά χώρες του κόσμου. Αν, λοιπόν, αυτή η χώρα απειλείται σήμερα με διάλυση, δεν υπάρχει καμία χώρα στην Ευρώπη που να μην βρίσκεται δυνάμει σε κίνδυνο. 

Γιατί σημασία δεν έχουν, απ’ ότι φαίνεται, οι πραγματικές διαφορές, αλλά οι φαντασιακές.

Τόσο αυτές που διαμορφώνονται εσωτερικά στις τοπικές κοινωνίες, όσο και αυτές που πριμοδοτούνται από έξω για την εκπλήρωση γεωπολιτικών επιδιώξεων ισχυρών δυνάμεων. 

Και αν ενισχυθεί αυτή η τάση για τη δημιουργία διαλυτικών υποεθνικών ταυτοτήτων, σε συνδυασμό με τη διαφαινόμενη απαγόρευση του στοιχειώδους δικαιώματος στην αυτοάμυνα, τότε ζοφερό μέλλον περιμένει πολλές χώρες της Γηραιάς Ηπείρου, μηδέ της Ελλάδας εξαιρουμένης. 

(*) Ο Κωνσταντίνος Γρίβας είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Γεωπολιτικής στην Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων και διδάσκει Γεωγραφία της Ασφάλειας στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή στο Τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών.

πηγή