Περί “ΑΒΕΡΩΦ” ο λόγος… καλές οι τιμές, χωρίς γελοιότητες όμως

Ρυμουλκήθηκε λοιπόν το Αβέρωφ ως την Θεσσαλονίκη χωρίς να υπάρξει πρόβλημα. Απλώς μετά την άφιξή του και την ανακοίνωση του ωραρίου επισκέψεων, «άρχισαν τα όργανα». Διαμαρτύρονται κάποιοι γιατί να υπάρχει εισιτήριο. Μα γιατί εισιτήριο υπάρχει στον Αβέρωφ εδώ και πολλά χρόνια. Γιατί στη Θεσσαλονίκη θα πρέπει να είναι δωρεάν; Είναι μήπως διαφορετικό απ’ αυτό που έχει όταν βρίσκεται στο μόνιμο αγκυροβόλιό του, στο Φάληρο; Όχι βέβαια! Όμως κάποιοι – σώνει και καλά – θα πρέπει «να εκφράσουν» την αντίθεσή τους. Λες και νοιάζεται κανένας γι’ αυτήν ή αντιδρούν έτσι και για σημαντικότερα ζητήματα που μας αφορούν. 

Του Ηλία Νταλούμη 

Το θέμα είναι ότι ο Αβέρωφ – αναμφίβολα ένα εθνικό μας σύμβολο – θα χρησιμοποιηθεί προκειμένου να καλυφθούν κάποιες άλλες τρύπες. Για παράδειγμα, θα δείτε τι έχει να γίνει μετά την παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου. Τι αισθήματα «εθνικής έξαρσης», «εθνικής υπερηφάνειας», πόσο «έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε κάθε απειλή απ’ οπουδήποτε κι αν προέρχεται» κι ένα σωρό άλλα τέτοια θα ακούσουμε και θα δούμε.

Κι όλα αυτά βέβαια προκειμένου να μας τραβήξουν την προσοχή από τις σοβαρές μειώσεις στις αμοιβές των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων – για τους συνταξιούχους καλύτερα να το ξεχάσουμε – και τη δραματική μείωση των δαπανών για την Άμυνα. Τι στιγμή που κανένας δεν κάνει τίποτα για μια ουσιαστική – και οικονομικά αποτελεσματική – αναδιοργάνωση. 

Πέρα όμως απ’ όλα αυτά πρέπει να θυμίσουμε ότι ο Αβέρωφ έχει ελάχιστη ιστορική σχέση με τη Θεσσαλονίκη και ότι οι εκεί επισκέψεις του είχαν να κάνουν με «γιορτές και πανηγύρια» κι όχι επιχειρησιακές ανάγκες.

Η πρώτη του επίσκεψη σ’ αυτήν έγινε στις 20 Μαΐου 1913 δηλαδή όταν είχαν λήξει οι επιχειρήσεις του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου κατά των Τούρκων. Ο λόγος της επίσκεψης; Μα να συμμετάσχει στους εορτασμούς της ονομαστικής εορτής «της Αυτής Μεγαλειότητος Βασιλέως Κωνσταντίνου». Και αυτό το λένε δύο ναύαρχοι: 

Α) Ο Δημήτριος Φωκάς Δημήτριος στη σελίδα 266 του έργου του: Ο Στόλος του Αιγαίου 1912–1913, Έργα και Ημέραι. Έκδοση του 1940. 

Β) Ο Σοφοκλής Δούσμανης στις σελίδες 335 και 336 του βιβλίου του: Το Ημερολόγιον του Κυβερνήτου του «Γ. Αβέρωφ» κατά τους Πολέμους 1912–1913. Έκδοση του 1940. Ο οποίος μάλιστα είναι πολύ πιο λεπτομερής αναφέροντας: «Εις τας 9ω 20λ της πρωΐας, ποντίζομεν την δεξιάν άγκυραν εις τον λιμένα της Θεσσαλονίκης…». 

Πρέπει ακόμα να σημειώσουμε ότι όταν έχει κέφια η τύχη, κάνει καλές πλάκες.

Έτσι λοιπόν ο Αβέρωφ έφτασε στη Θεσσαλονίκη κατά την 105 επέτειο της απελευθέρωσης της Λήμνου, της οποίας βεβαίως ήταν ο μέγας πρωταγωνιστής… 

Όμως το πρόβλημα δεν είναι ό,τι έχει γίνει ως σήμερα με τον Αβέρωφ, αλλά τα μελλούμενα. Γιατί κάποιοι απεργάζονται ενδιαφέροντα πράγματα για τον Αβέρωφ.

Υπάρχουν λοιπόν οι σκέψεις να απονεμηθεί στο Αβέρωφ το Αριστείο Ανδρείας.

Για την ακρίβεια ο Ταξιάρχης του Αριστείου Ανδρείας.

Σύμφωνα με την Πάγια Διαταγή 4-40/1998 περί ηθικών αμοιβών το εν λόγω μετάλλιο «Απονέμεται αποκλειστικώς και μόνο για ηρωική πράξη στο πεδίο της μάχης, που υπερβαίνει κατά πολύ την εκτέλεση του καλώς εννοουμένου καθήκοντος. Για κανένα λόγο δεν απονέμεται για πράξεις εκτός του πεδίου της μάχης, αναγόμενες σε μη εμπόλεμη κατάσταση ή για επιδεικνυόμενη στρατιωτική αξία σε πόλεμο ή ειρήνη. Διακρίνεται σε τρεις (3) τάξεις, όπως παρακάτω: 1) Ταξιάρχης Αριστείου Ανδρείας: Απονέμεται στις Πολεμικές Σημαίες των Μονάδων που διακρίθηκαν σε πολέμους, καθώς και σε ανώτατους αξιωματικούς. 2)…». 

Να σημειωθεί – μένοντας σε όσους είχαν σχέση με τον Αβέρωφ – ότι ο Ταξιάρχης του Αριστείου Ανδρείας του Ν. ΔΡΘ/1913 είχε απονεμηθεί στον ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη, ενώ το αντίστοιχο του ΑΝ 2646/1940 στους ναυάρχους Αλέξανδρο Σακελλαρίου και Επαμεινώνδα Καββαδία. Και για μεν τον Κουντουριώτη όλοι αντιλαμβανόμαστε τον λόγο. Αντίθετα υπάρχουν πολλές απορίες για τους άλλους δύο. 

Δεν είναι του παρόντος να το αναλύσουμε. Να αρκεστούμε απλώς στο ότι και οι δύο αδυνατούσαν να αποφασίσουν – τον Απρίλιο του 1941 – αν ο Αβέρωφ έπρεπε να φύγει για την Μέση Ανατολή ή όχι. Χρειάστηκε να στασιάσει το πλήρωμα – με επικεφαλής τον αρχιμανδρίτη Διονύσιο Παπανικολόπουλο – κι έτσι να σωθεί το πλοίο κι εμείς …να καμαρώνουμε. Τέλος πάντων… 

Το ζήτημα είναι ότι κάποιοι – σαφώς ευφάνταστοι και έχοντας πλήρη άγνοια των ναυτικών παραδόσεων – θέλουν να απονείμουν τον Ταξιάρχη του Αριστείου Ανδρείας στο Αβέρωφ. Και επειδή δεν θεωρούν «πρέπον» να «κολλήσουν» ένα μετάλλιο στις λαμαρίνες ενός πλοίου, βρήκαν ως λύση τη σημαία του πλοίου! Ποια σημαία; Αυτήν που υπάρχει στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, στην οδό Σταδίου, στην Αθήνα. 

Και εδώ είναι το μεγάλο – το τεράστιο – λάθος! Μπορεί να έχει απονεμηθεί το μετάλλιο αυτό σε κάποιες σημαίες μονάδων. Δεν λαμβάνουν όμως υπόψη τους ότι πρόκειται για μονάδες του Στρατού για τις οποίες η σημαία αποτελεί την «προσωποποίηση» της μονάδας.

Κι εδώ συμπεριλαμβάνεται και η Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, η σημαία της οποίας είναι αποδέκτης του εν λόγω μεταλλίου. Τα πλοία όμως – όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς – θεωρούνται αυθύπαρκτες προσωπικότητες! Ακούγεται τρελό; Πιθανώς. Όμως πρόκειται για παράδοση – επαναλαμβάνουμε όχι μόνον ελληνική αλλά διεθνή – που κρατάει εδώ και αρκετούς αιώνες. Και τις παραδόσεις – αυτές τουλάχιστον που δεν βλάπτουν – πρέπει να τις κρατάμε. 

Η σημαία ενός πολεμικού πλοίου – για τους ναυτικούς βεβαίως – είναι κάποιο στοιχείο που σέβονται και εκτιμούν, όμως με τίποτα δεν ξεπερνά το επίπεδο του …εξαρτήματος. Ίσως να ακούγεται βλάσφημο αλλά έτσι είναι. Αρκεί κάποιος να κοιτάξει τις ναυτικές παραδόσεις. 

Θέλετε ένα απλό παράδειγμα; Όταν παροπλίζεται ένα πολεμικό πλοίο δίνουν τη σημαία του στον πρώτο του κυβερνήτη ή τέλος πάντων στον αρχαιότερο επιζώντα κυβερνήτη. Είναι αυτή η πρώτη σημαία του πλοίου; Αποκλείεται! Μετά από τα τόσα χρόνια υπηρεσίας του πλοίου δεν είναι δυνατό να υπάρχει. Η προσφορά αυτή είναι καθαρά συμβολική. 

Το Αβέρωφ από τις 16.05.1911 που εντάχθηκε ως τις 02.07.1951 που παροπλίστηκε, άλλαξε πολλές εκατοντάδες σημαίες. Ποια απ’ αυτές αξίζει το μετάλλιο; Και δεν έχουμε λόγο να μην δεχθούμε ότι αυτή του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου χρησιμοποιήθηκε κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους. Ποια όμως απ’ όλες; Αυτή που ύψωνε στην πρύμη όταν αγκυροβολούσε ή αυτή που ύψωνε στον ιστό όταν ταξίδευε και ναυμαχούσε; Γιατί δεν ήσαν οι ίδιες σημαίες. 

Ούτε μπορούμε να δεχθούμε ότι καθ’ όλην τη διάρκεια των Βαλκανικών ο Αβέρωφ δεν άλλαξε σημαίες. Τι διάολο – εκτός των άλλων σε πόλεμο ήταν – δεν είχαν φθορές; Απλώς όταν αποχώρησε ο Κουντουριώτης του έδωσαν – ή πήρε και μόνος του – μια σημαία για ενθύμιο, η οποία και σήμερα βρίσκεται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. 

Σημαία όμως του Αβέρωφ σώζεται και στο Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος, στον Πειραιά. Αυτή δεν αξίζει μεταλλίου; Γιατί αν η απάντηση είναι αρνητική αυτό σημαίνει ότι δεν απονέμεται μετάλλιο στο Αβέρωφ αλλά σε συγκεκριμένη σημαία. Είναι όμως αυτό σύμφωνο με το «πνεύμα και το γράμμα» του σχετικού νόμου που προαναφέραμε; 

Αλλά να κοιτάξουμε και λίγο πιο έξω από εμάς. Τι έχουν κάνει οι Βρετανοί για το Victory ή οι Αμερικανοί για το Constitution; Απαγορεύεται να πάρουμε διδάγματα από αυτούς; Κι αν ναι, ας μας πουν το γιατί; 

Το Αβέρωφ αξίζει να τιμηθεί γιατί έπαιξε σημαντικό ρόλο στην σύγχρονη ελληνική Ιστορία. Όχι όμως αγνοώντας τις ναυτικές μας παραδόσεις! Όλοι οι προηγούμενοι – που δεν έκαναν καμία τέτοια απονομή – δεν ήσαν αρκετά πατριώτες; Μόνον εμείς είμαστε, που τον θυμηθήκαμε μετά από 115 χρόνια; 

Αν θέλουν λοιπόν, ας τον ανακηρύξουν «Μνημείο Εθνικής Κληρονομιάς» ή κάτι τέτοιο. Προς Θεού όμως μη μπλέξουν κανένα Υπουργείο Πολιτισμού και τα τοιαύτα.

Αυτοί είναι ικανοί σε 2-3 χρόνια να ανακαλύψουν τίποτα αρχαία ή κανένα δάσος, μέσα στο πλοίο… 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ-ΛΕΖΑΝΤΕΣ 

01. Το Αβέρωφ στη Θεσσαλονίκη, αμέσως μετά την άφιξή του. (ΓΕΝ) 

02. Το Αβέρωφ το 1911, κατά τον πρώτο κατάπλου του στον Πειραιά. (Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος) 

03. Το Αβέρωφ κατά τους Βαλκανικούς, αποπλέει από τον Μούδρο. (Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος) 

04. Το Αβέρωφ, το 1921, αγκυροβολημένος στην Κωνσταντινούπολη, μπροστά από τα ανάκτορα του Ντολμά Μπαχτσέ (το μεγάλο λευκό κτίριο στην πλώρη του πλοίου). (Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος) 

05. Το Αβέρωφ, στις 17 Οκτωβρίου 1944, έξω από τον προλιμένα του Πειραιά, έχοντας μόλις επιστρέψει στην πατρίδα. (Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος)

πηγή