Σελίδες

31 Αυγούστου 2017

Επάνοδος των εθνών-κρατών ή ανάδυση μιας νέας μορφής παγκοσμιοποίησης;

Γράφει ο Γιώργος A. Κωστόπουλος

Το Brexit, η εκλογική νίκη του Τράμπ, τα υψηλά ποσοστά των Βίλντερς και Λεπέν στην Ολλανδία και Γαλλία αντίστοιχα, φέρνουν στην επιφάνεια μια επανάσταση που ξεκινά από κάτω.

Οι ανισότητες (οικονομικές, κοινωνικές, χωρικές) δεν αποτελούν μια πραγματικότητα που εμφανίστηκε μετά το ξέσπασμα της σημαντικότερης μεταπολεμικά διεθνούς οικονομικής ύφεσης, τόσο σε ένταση όσο και σε διάρκεια, αλλά συναντάμε στοιχεία τους και προ κρίσης. Παραδειγματικά, στις επαρχίες της βόρειας Αγγλίας η αποβιομηχάνιση εκκινεί από την περίοδο πρωθυπουργίας της Θάτσερ (1979-1990), με αποτέλεσμα οι άνεργοι εργάτες να στρέφονται σε ευέλικτες μορφές εργασίας (μερική απασχόληση) και στην αυτοαπασχόληση.

Επομένως στις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης καταγράφεται και η εκλογική συμπεριφορά των εργατών που απώλεσαν σημαντικό ποσοστό του βιοτικού τους επιπέδου, σε ένα ασταθές εργασιακό και οικονομικό περιβάλλον.

Ως διέξοδο για τους ψηφοφόρους των ρεπουμπλικάνων, στις υφιστάμενες συνέπειες της παγκοσμιοποίησης, καταγράφεται και η ρητορική Τράμπ με την απόπειρα παλινόρθωσης των εργοστασίων που εγκαταστάθηκαν σε Κίνα και Ινδία εξαιτίας του φθηνού παραγωγικού κόστους.

Η διεθνής ολοκλήρωση που βρίσκεται εν εξελίξει, παρήγαγε τα μεταπολεμικά εθνικιστικά κινήματα που βρίσκουν διαρκώς ολοένα και περισσότερους υποστηρικτές. Ο εθνικισμός που εμφανίστηκε λίγο πριν τις αρχές του τελευταίου αιώνα, είχε ως σκοπό την δημιουργία εθνών-κρατών με επιθετικό χαρακτήρα. Σε αντιδιαστολή ο μεταπολεμικός εθνικισμός αναδύθηκε στην περίοδο της παγκοσμιοποίησης παρουσιάζει ως αίτημα την επαναφορά της εθνικής και οικονομικής κυριαρχίας η οποία συνθλίβεται στην περίοδο που διανύουμε. Στον χαρακτήρα και στο πρόγραμμα του μεταπολεμικού εθνικισμού δεν διακρίνονται θέσεις επιθετικές προς άλλα κράτη, παρά καταγράφονται αμυντικές στάσεις προς το πολυεπίπεδο φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης.

Με την άνοδο των μεταπολεμικών εθνικισμών έχει αλλάξει ταχύτητα το γεωπολιτικό σκάκι. Ακόμη και η οικονομική άνοδος της Κίνας τα τελευταία τριάντα χρόνια, μετά τον θάνατο του Μάο, είναι εύθραυστη και εξαρτώμενη από τις διεθνικές και πολυεθνικές εταιρείες που είναι εγκατεστημένες χωρικά σε κινέζικες πόλεις και επαρχίες. Εταιρείες που μετέφεραν την τεχνογνωσία τους από Αμερική, Γερμανία κοκ. και με τους χαμηλούς μισθούς που παρέχουν έχουν δημιουργήσει μια μεσαία τάξη στην Κίνα.

Στο ενδεχόμενο απεγκατάστασης των διεθνικών εταιριών από την Κίνα λειτουργεί φυσιολογικά ο επαναπροσδιορισμός του χαρακτηρισμού νέα υπερδύναμη. Στο πρόσφατο παρελθόν ως νέες υπερδυνάμεις είχαν χαρακτηριστεί η χώρα της Χιλής, της Βραζιλίας κοκ.

Η Κίνα προάγει τις ανοιχτές οικονομίες και ουσιαστικά δεν συγκαταλέγεται στους υποστηρικτές των μεταπολεμικών εθνικιστικών κινημάτων. Το γεγονός αυτό αναπτύσσει μια συγκρουσιακή τάση μεταξύ Η.Π.Α και Κίνας. Τάση η οποία ενισχύεται με τις εδαφικές διαφορές που προκύπτουν στην Κίνα με τα εγχώρια καθεστώτα για τον έλεγχο των θαλάσσιων δρόμων προς τον Ειρηνικό ωκεανό. Η Αμερική αντιστέκεται ακόμη και στα τεχνητά νησιά που δημιουργούνται προκειμένου να υπερισχύει στον Ειρηνικό. Μια τέτοιας μορφής σύγκρουση ίσως έφερνε χαρακτηριστικά του αμιγώς προπολεμικού επιθετικού εθνικισμού.

Ο Τράμπ προεκλογικά άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο περί κατάρρευσης της Ε.Ε. ως φαινόμενο αντίστασης στην παγκοσμιοποίηση, εκφράζοντας πολλούς ανέργους στην κεντρική κυρίως Αμερική σε αντίθεση με τους κατοίκους της Καλιφόρνιας και Νέας Υόρκης που είναι υπέρ της παγκοσμιοποίησης με την ανάπτυξη του τριτογενούς τομέα παραγωγής (ενδοχωρικές ανισότητες). Υλοποίησε την κατάργηση της συμφωνίας του Ειρηνικού, μπήκε στο στίβο της αποχώρησης της Διατλαντικής συμμαχίας που είχε ως σκοπό την προώθηση της διεθνούς ολοκλήρωσης και αποχώρησε από την συμφωνία του Παρισίου για την περιβαλλοντική προστασία. 

Η πολιτική του Αμερικανού Προέδρου ίσως συνάδει με τις προθέσεις της Γερμανίας για μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων. Στο γεγονός αυτό θα επιχειρήσει την μείωση των εξαγωγών της Γερμανίας προς την Αμερική και θα αυξήσει τις εξαγωγές προς την Γερμανία ως ένα είδος πιθανού συμβιβασμού και ταυτόχρονα άμβλυνσης των συνεπειών της παγκοσμιοποίησης στις Η.Π.Α. προκειμένου να πετύχει την ικανοποίηση των ψηφοφόρων του.

Το γεωπολιτικό πάζλ συνεχίζεται στο διεθνές περιβάλλον με μέτωπα στην Αμερική, Ευρώπη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, Μέση Ανατολή, Ασία. Βρισκόμαστε μπροστά σε κάτι νέο, με την παγκοσμιοποίηση να σταματά όπως την γνωρίζαμε. Ανάδυση ενός νέου προτύπου παγκοσμιοποίησης ή επάνοδος των κυρίαρχων εθνών-κρατών;

George A. Kostopoulos
BSc European Studies/Civilization
Hellenic Open University
MSc Political/Electoral Geography
Harokopio University


Geopolitics

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Παρακαλούμε τα σχολιά σας να ειναι σχετικά με το θέμα, περιεκτικά και ευπρεπή. Για την καλύτερη επικοινωνία δώστε κάποιο όνομα ή ψευδώνυμο. Διαφημιστικά σχόλια δεν δημοσιεύονται.
Επειδή δεν υπάρχει η δυνατότητα διόρθωσης του σχολίου σας παρακαλούμε μετά την τελική σύνταξή του να ελέγχεται. Προτιμάτε την ελληνική γραφή κι όχι την λατινική (κοινώς greeklish).

Πολύ σημαντικό είναι να κρατάτε προσωρινό αντίγραφο του σχολίου σας ειδικά όταν είναι εκτενές διότι ενδέχεται να μην γίνει δεκτό από την Google (λόγω μεγέθους) και θα παραστεί η ανάγκη να το σπάσετε σε δύο ή περισσότερα.

Το σχόλιό σας θα δημοσιευθεί, το αργότερο, μέσα σε λίγες ώρες, μετά από έγκριση του διαχειριστή του ιστολογίου, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να δημοσιεύει όλα τα σχόλια που δεν παραβαίνουν τους όρους που έχουμε θέσει στις παρούσες οδηγίες.
Υβριστικά, μη ευπρεπή και προπαγανδιστικά σχόλια θα διαγράφονται ή δεν θα δημοσιεύονται.