Ο φόβος είναι ένα ισχυρότατο συναίσθημα, έχει δε
χρησιμοποιηθεί κατά κόρον και στην πολιτική. Ο φόβος δεν είναι μόνο ατομικός
αλλά μπορεί να εξαπλωθεί σε ολόκληρη την
κοινωνία και να γίνει συλλογικός (δεν βιώνουμε άλλωστε κάτι τέτοιο σήμερα;).
Δεν φοβάται όμως μόνο η «μάζα» αλλά και η ελίτ. Σύμφωνα με τον
Brown (1997) η μάζα
φοβάται όταν αισθάνεται απειλή για την ασφάλειά της. Η δε ασφάλεια μπορεί να είναι
σωματική, πολιτική, οικονομική και πολιτιστική/κοινωνική.
Ενδιαφέρον όμως είναι να δούμε τι φοβούνται οι ελίτ σύμφωνα
με τον Brown. Αυτό
λοιπόν που φοβούνται σχετίζεται με δύο κινδύνους. Ο ένας είναι ο κίνδυνος απώλειας της εξουσίας (νοιάζονται μόνο για τις καρέκλες που λέει ο λαός) και ο άλλος είναι ο κίνδυνος
να καταδικασθούν για προγενέστερα εγκλήματα που έχουν διαπράξει.
Από τους δύο φόβους της ελίτ δηλαδή τον φόβο του κινδύνου της απώλειας της
εξουσίας και του κινδύνου να καταδικασθούν για προγενέστερα εγκλήματα, ο πιο
ισχυρός είναι αυτός της απώλειας της εξουσίας.
Η αντίδραση των ελίτ στους φόβους αυτούς είναι η δημιουργία
πόλωσης. Στο παρελθόν το έκαναν με τα έθνη, στο παρόν όπου υπάρχει μία
γενικότερη εθνοαποδόμηση λόγω των συμφερόντων της παγκοσμιοποίησης και των
παγκοσμιοποιητών, η πόλωση που δημιουργούν είναι μεταξύ κοινωνικών ομάδων ακόμα
και οπαδών ποδοσφαιρικών ομάδων όπως είδαμε πρόσφατα στη χώρα μας που πρόεδρος
ποδοσφαιρικής ομάδας με εμπρηστικές του δηλώσεις προωθούσε την πόλωση (και κατά
συνέπεια και την κοινωνική βία).
Οι ελίτ χρησιμοποιούν την ανασφάλεια της μάζας προκειμένου
να διατηρήσουν τη δύναμή τους, παρουσιάζονται στο πλήθος ως «προστάτες» (ή "σωτήρες" στα καθ’ημάς). Αυτό που προσπαθούν να κάνουν είναι να βρουν κάτι που να είναι
προς το συμφέρον μίας κοινωνικής ομάδας και να το διαμορφώσουν κατά τέτοιο τρόπο που να
εξυπηρετεί τα δικά τους συμφέροντα.
Για παράδειγμα, τη δυσαρέσκεια του λαού όσον αφορά τη δυσβάσταχτη
φορολογία προσπαθούν να τη στρέψουν στο πρόβλημα της δημόσιας διοίκησης
και της λειτουργίας του όποιου "ελληνικού" κράτους έχει απομείνει και
έτσι να διευκολυνθούν οι ιδιωτικοποιήσεις και η πώληση όλης της εθνικής
περιουσίας.
Για να επιτύχουν τον σκοπό τους, οι ελίτ στοχοποιούν κάποια άλλη
ομάδα π.χ. μπορεί να είναι εθνοτική ομάδα, κοινωνική (π.χ. στη χώρα μας πολλές κοινωνικές
ομάδες έχουν γίνει στόχος των ελίτ κυρίως οι δημόσιοι υπάλληλοι γιατί στα πλαίσια
του άκρατου νεοφιλελευθερισμού όπου επιδιώκεται η ιδιωτικοποίηση των πάντων,
οτιδήποτε δημόσιο αποτελεί στόχος) ή ακόμα και ποδοσφαιρική (όπως είδαμε πρόσφατα,
εάν και ο στόχος ήταν άλλες κοινωνικές ομάδες απλά ο φανατισμός των οπαδών
χρησιμοποιήθηκε ως μέσο).
Κλειδί για την χειραγώγηση του πλήθου μέσω του φόβου από τις ελίτ είναι και η παροχή περιορισμένης πληροφόρησης. Το βλέπουμε
αυτό στον τόπο μας μέσω των κατευθυνόμενων ΜΜΕ και της τηλεόρασης που προβάλλει
σκουπίδια τύπου Σαρβάιβορ. Ο έλεγχος των ΜΜΕ από την ελίτ είναι βασικό στοιχείο
για τη δημιουργία φόβου στις μάζες. Απτό παράδειγμα είναι ο καθημερινός
βομβαρδισμός με τρομακτικές ειδήσεις για την οικονομία που προβάλλουν ακόμα και
μέσω διαδικτύου που αρκετοί αφελείς αναπαράγουν μεγαλώνοντας έτσι, άθελά τους,
το κλίμα τρόμου και έτσι συμβάλλουν στην επίτευξη του στόχου των ελίτ.
Στα πλαίσια αυτά της δημιουργίας φόβου, οι ελίτ δημιουργούν ψεύτικες απειλές που προκαλούνται, δήθεν, από κοινωνικές ομάδες. Για παράδειγμα,
είδαμε ότι αναφέρθηκαν στους συνταξιούχους με διάφορους τρόπους ότι π.χ. είναι οι συνταξιούχοι αυτοί που προκάλεσαν
το έλλειμμα κτλ., ισχυρισμοί που δεν έχουν καμία λογική υπόσταση αλλά είναι
αρκετοί για να προκαλέσουν την αντιπάθεια των άλλων κοινωνικών ομάδων προς την
ομάδα των συνταξιούχων. Το ίδιο προσπάθησαν να κάνουν και με τους δημοσίους
υπαλλήλους. Σε μεγάλο βαθμό, δυστυχώς, τα κατάφεραν.
Αυτού του είδους οι επικείμενες
ψεύτικες απειλές από τις άλλες ομάδες
μπορούν να δημιουργήσουν συγκρούσεις, βία, ένα περιβάλλον όπου κανένας
δεν
εμπιστεύεται κανένα (όπως το σημερινό). Αποτέλεσμα: από τη μία θα
υπάρχει μία ομάδα ανθρώπων η οποία
θα ακολουθεί τον όποιον δείχνει ότι μπορεί να τους προστατεύσει (π.χ.
επιλογή ενός
ηγέτη που υπόσχεται ότι θα προστατεύσει τα συμφέροντα των συνταξιούχων
αλλά και διάφοροι μισότρελοι "σωτήρες" που έχουν εμφανισθεί κατά καιρούς
κτλ.) ή ένα
γενικευμένο κλίμα απάθειας και απαξίωσης χωρίς να συνοδεύεται από
ενεργητικές
πράξεις αλλαγής της κατάστασης.
Η κατάσταση αυτή είναι άκρως ανησυχητική δεδομένου ότι ανά πάσα
στιγμή μπορεί να προκληθεί κοινωνική έκρηξη,
η οποία μπορεί κι αυτή να εξυπηρετεί τα συμφέροντα των εκάστοτε ελίτ. Παρατηρώντας
τις χυδαίες χειρονομίες, συμπεριφορές και λεκτικές εκφράσεις πολιτικών προσώπων και γνωστών
επιχειρηματιών, πιθανόν μία τέτοιου τύπου κοινωνική έκρηξη να επιδιώκεται.
Πηγές
Brown,
Michael E. (1997) The Causes of Internal Conflict” in Brown (ed.), “Nationalism
and Ethnic Conflict,” p. 19
Gagnon Jr,
V.P. “Ethnic Nationalism and International Conflict: The Case of Serbia”
International Security, vol. 19, no. 3, (Winter 1994/95) p. 130-166.
Μαστρογιάννη, Φ. Φόβος και Πολιτική. Διαθέσιμο ΕΔΩ
Snyder,
Jack. From Voting to Violence: Democratization and Nationalist Conflict, New York, NY:
W.W. Norton and Company, (2000), p. 67
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούμε τα σχολιά σας να ειναι σχετικά με το θέμα, περιεκτικά και ευπρεπή. Για την καλύτερη επικοινωνία δώστε κάποιο όνομα ή ψευδώνυμο. Διαφημιστικά σχόλια δεν δημοσιεύονται.
Επειδή δεν υπάρχει η δυνατότητα διόρθωσης του σχολίου σας παρακαλούμε μετά την τελική σύνταξή του να ελέγχεται. Προτιμάτε την ελληνική γραφή κι όχι την λατινική (κοινώς greeklish).
Πολύ σημαντικό είναι να κρατάτε προσωρινό αντίγραφο του σχολίου σας ειδικά όταν είναι εκτενές διότι ενδέχεται να μην γίνει δεκτό από την Google (λόγω μεγέθους) και θα παραστεί η ανάγκη να το σπάσετε σε δύο ή περισσότερα.
Το σχόλιό σας θα δημοσιευθεί, το αργότερο, μέσα σε λίγες ώρες, μετά από έγκριση του διαχειριστή του ιστολογίου, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να δημοσιεύει όλα τα σχόλια που δεν παραβαίνουν τους όρους που έχουμε θέσει στις παρούσες οδηγίες.
Υβριστικά, μη ευπρεπή και προπαγανδιστικά σχόλια θα διαγράφονται ή δεν θα δημοσιεύονται.