Οι φωτιστές των Σλάβων: οι Θεσσαλονικείς άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος (μέρος 2ο)

συνέχεια από το 1ο μέρος 

ΤΑ ΑΔΕΛΦΙΑ ΞΕΚΙΝΟΥΝ 

Με τέτοια αισθήματα το 863 μ.Χ. ξεκινά η ιεραποστολή για την Μεγάλη Μοραβία με την αγάπη και τις ευχές του Πατριαρχείου και του Παλατίου της Κωνσταντινουπόλεως. Πριν ξεκινήσουν οι δύο ιεραπόστολοι, συγκεντρώνουν συνεργάτες. Ε­να κλιμάκιο από ανθρώπους με ιεραποστολική συνείδηση, που έμαθαν στην Κωνσταντινούπολη την σλαβική γλώσσα. Η­δη από το 860 είχε ιδρυθεί στην Κωνσταντινούπολη κέντρο σλαβικών μελετών για την εκπαίδευση των ιεραποστόλων με επικεφαλής των Κωνσταντίνο. 

Την εποχή αυτή ο Κωνσταντίνος ήταν 36 ετών και ο Μεθόδιος 48. Και τα δύο αδέλφια ξεκινούν για τη μεγάλη τους αποστολή. Ξεκινούν για ένα κόσμο καινούργιο και άγνωστο· ένα κόσμο διψασμένο, αδιάφορο, εχθρικό ίσως, ειδωλολατρικό, ετερόδοξο, συγχυσμένο, αγράμματο, που λαχταράει να βρει σ  αὐ­το­ύς την αλήθεια. Δεν ξεκινούν σαν κατακτητές για χάρη μιας πανένδοξης Αυτοκρατορίας. Φλέγονται να μεταδώσουν το Ευαγγέλιο στούς Σλάβους. 

Ανάμεσα στο κλιμάκιο των συνεργατών τους ήταν ιερείς, μοναχοί, οικοδόμοι, ζωγράφοι, τεχνίτες για το κτίσιμο των Ναών.  Ο­λοι αυτοί, άγνωστοι σε μας, θα συνθέσουν ύμνους, θα καλλιτεχνήσουν αριστουργήματα, θα υψώσουν των ναών την μεγαλοπρέπεια, θα ξεκινήσουν από ιεραποστολές απ  ὅ­που δεν θα γυρίσουν, θα χύσουν το αίμα τους για τον Χριστό.

ΣΤΗ ΜΟΡΑΒΙΑ 

Την άνοιξη του 863 μ.Χ. οι ιεραπόστολοι φθάνουν στην πρωτεύουσα της Μοραβίας, το Βελέγραδον. Μαζί τους φέρνουν και τα ιερά λείψανα του  Α­γί­ου Κλήμεντος.  Ο βασιλιάς της Μοραβίας τούς δέχθηκε με μεγάλες τιμές και χαρές. 

Μπροστά τους ανοιχτή πλέον η χώρα που ο Κυριος τούς έστειλε να σπείρουν τον λόγο του Θεού. Και τον έχουν πλούσιο στο ιεραποστολικό τους δισάκι, κατάλληλο να καρποφορήσει στο σλαβικό έδαφος στη σλαβική γλώσσα.

ΟΙ ΣΛΑΒΟΙ ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΥΝ 

Και γι  αὐ­τό οι Σλάβοι επιστρέφουν χωρίς δυσκολία στο Θεο, καθώς ο Κωνσταντίνος και ο Μεθόδιος τρέχουν σε πόλεις και χωριά να κηρύττουν τον θείο λόγο. Αλ­λά και για κάτι άλλο. Οι Μοραβοί βασανισμένοι πριν από τον λατινικό κλήρο που τούς καταδυνάστευε γοητεύονται από τον ψυχικό πλούτο των Βυζαντινών Ι­ε­ρα­πο­στό­λων. Τούς μιλάει βαθειά η άπλαστη καρδιά τους, η ευγένεια, η αγάπη τους, η ειλικρίνεια, κι ο σεβασμός που δείχνουν στο Μοραβικό λαο. 

Γι  αὐ­τό και οι Σλάβοι δέχονται με αγάπη τούς Ελ­λη­νες ιεραποστόλους. Μπροστά σε τέτοιους ιεραποστόλους πετούν μακριά τους πλάνες, δεισιδαιμονίες, κακές συνήθειες και τον βαρβαρισμό ακόμη. Και πείθονται, εκχριστιανίζονται, ημερεύουν, καλλιεργούνται πνευματικά, εκπολιτίζονται. Σιγά σιγά αποδέχονται τούς νόμους της αγάπης και της δικαιοσύνης. Θεμελιώνουν την κοινωνία τους στον πολιτίσμό, στον Βυζαντινό πολιτισμό.

Η ΛΑΤΡΕΙΑ 

Η ορθόδοξη λατρεία μεταφυτεύεται στη χώρα τους και οι Χριστιανοί Μοραβοί μπορούν στη γλώσσα τους να προσεύχονται στις ακολουθίες του Ορ­θρου, των  Ω­ρῶν, του  Ε­σπε­ρι­νοῦ, του Α­πο­δε­ί­πνου και προπάντων στην Θεία Λειτουργία του Ι­ω­άν­νου του Χρυσοστόμου και του Μεγάλου Βασιλείου. Νηστεύουν Τετάρτη και Παρσκευή σύμφωνα με το τυπικό της Α­να­το­λι­κῆς  Ορ­θο­δό­ξου Εκ­κλη­σί­ας. 

Σε λίγα χρόνια, η χώρα πέρνει άλλη όψη. Οι βυζαντινοί καλλιτέχνες που συνοδεύουν τούς ιεραποστόλους, αρχίζουν να στολίζουν τη χώρα τους με ωραίους ναούς βυζαντινού ρυθμού και μοναστήρια με ορθόδοξη ακτινοβολία.

Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 

Ο Κωνσταντίνος από τότε που ξεκίνησε το ιεραποστολικό του έργο έγραψε στα σλαβικά και έλεγε διαρκώς την παρακάτω προσευχή· 

«Θα αναπέμψω στον Θεο την προσευχή μου μ  αὐ­τά τα λόγια· Θεε δημιουργέ του σύμπαντος κόσμου με τα ορατά και αόρατα δημιουργήματα, στείλε μου το  Α­γιον Πνεύμα, το ζωοποιό, να εμπνεύσει την καρδιά μου. Χαρισε μου λόγο που θα ωφελήσει αυτούς που ζουν σύμφωνα με τις εντολές σου.  Μεγα φως στη ζωη μας είναι ο νόμος Σου για κείνο που ζητά τον ευαγγελικό νόμο και προσεύχεται να λάβει τα δικά σου δώρα. Το γένος των Σλάβων μπήκε πλέον στον δρόμο της ζωής.  Ο­λοι τους επιζητούν το βάπτισμα , γιατί θέλουν να ονομάζονται δικός σου λαός. Το έλεός σου θερμοπαρακαλούν να λάβουν… Νέ­ος λαός προσφέρει πάντοτε τον ύμνο στον Πατέρα, τον Υιο και το  Α­γιο Πνεύμα… ᾿Αμήν». 

Η ΓΛΩΣΣΑ

Οι Μοραβοί αγάπησαν τούς Βυζαντινούς ιεραποστόλους. Γιατί αυτοί ήταν απλοί ανάμεσά τους, τούς αγαπούσαν πραγματικά. Δεν τούς περιφρονούσαν σαν «βαρβάρους», δεν τούς θεωρούσαν κατώτερους· δεν τούς καταπίεζαν· δεν τούς εκμεταλλευόταν όπως οι καθολικοί κληρικοί. 

Τούς μιλούσαν στη γλώσσα τους και οι Μοραβοί καταλάβαιναν ότι οι  Ελ­λη­νες προσπαθούσαν να τούς μεταδώσουν την χριστιανική αλήθεια καθαρή, ανόθευτη· να τούς δώσουν τον πολιτισμό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, χωρίς να αποβλέπουν σε κανένα συμφέρον. Βλέπαν οι Μποραβοί ότι οι  Ελ­λη­νες ιεραπόστολοι κοπίαζαν για χάρη τους και δεν λογάριαζαν κινδύνους, ούτε θυσίες. 

Πλήθη μεταφράσεων στη σλαβική γλώσσα δόθηκαν στούς Μοραβούς από τα 2 αδέλφια.  Ο Μεθόδιος στην αρχή βοήθησε τον Κωνσταντίνο στο μεταφραστικό του έργο και αργότερα μόνος του μέσα σε 8 μήνες μετέφρασε όλη την  Α­γί­α Γραφή εκτός από τα βιβλία των Μακκαβαίων. Ε­τσι οι Σλάβοι είχαν πλέον και την Καινή και την Παλαιά Διαθήκη καθώς και πατερικά κείμενα που μετέφρασε ο Μεθόδιος. Ο­λες αυτές οι μεταφράσεις αποτέλεσαν την πρώτη βιβλιοθήκη της Σλαβικής φιλολογίας.

ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΠΑΡΑΜΟΝΕΥΟΥΝ 

Ομως οι Γερμανοί παραμονεύουν. Η εξάπλωση του ορθόδοξου Χριστιανισμού στην Μοραβία θίγει τα συμφέροντά τους. Ο Λουδοβίκος ο Γερμανός επιτίθεται εναντίον του Ρατισλάβου και τον αναγκάζει να συνθηκολογήσει. Ε­να χρόνο λοιπόν μετά την άφιξη των Ελ­λή­νων ιεραποστόλων ο λατινογερμανικός κλήρος εισορμά στην Μοραβία και αρχίζει πόλεμο εναντίον τους. Οι δύο αδελφοί διώκονται όχι από ειδωλολάτρες, αλλά από τούς καθολικούς. 

Εκείνο που τούς θίγει είναι η λειτουργία στη σλαβική γλώσσα. Η δική τους θεωρία των τριών ιερών γλωσσών είναι να κηρύσσεται το ευαγγέλιο μόνο στην εβραϊκή, στην λατινική και στην ελληνική. Το νόημα της θεωρίας αυτής είναι πέρα για πέρα αντιχριστιανικό, γιατί αποβλέπει στο να αναδείξει μόνο τρία έθνη κυρίαρχα και σ  αὐ­τά να υποτάξει την οικουμένη.  Ε­τσι αντρέπεται η ελευθερία και ισοτιμία των λαών. Ε­ξυ­πη­ρε­τοῦν­ται οι κατακτητικοί σκοποί της Λατινικής  Εκ­κλη­σί­ας.  Ε­ναν­τί­ον της θεωρίας αυτής ο Κωνσταντίνος αντέταξε επιχειρήματα ακαταμάχητα και νίκησε.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ 

Σαράντα μήνες έχουν περάσει από τότε που ήλθαν στην Μοραβία και κήρυξαν με ένθεο ζήλο. Καιρός να επιστρέψουν στο Πατριαρχείο τους να λογοδοτήσουν, να μεταφέρουν το θαύμα της μεταστροφής των Σλάβων αδελφών τους,  να ανανεωθούν και να καθιερώσουν με χειροτονίες τούς καλύτεροςυ Μοραβούς μαθητές τους στην διακονία της Μοραβικής  Εκ­κλη­σί­ας. 

Ξεκίνησαν λοιπόν το 866 με τη συνοδεία Μοραβών για το Βυζάντιο.  Ο δρόμος τους περνούσε από την Παννονία όπου ο βασιλιάς Κοτσελ τούς δέχθηκε με αγάπη και τιμές· έμαθε τα σλαβικά γράμματα και παρέδωσε στούς δυο αδελφούς 50 μαθητές για να τούς διδάξουν γραφή και ανάγνωση. Και καθώς ο Μεθόδιος και ο Κωνσταντίνος έφευγαν παίρναν μαζί τους δώρο από τον Ρατισλάβο και τον Κοτσελ 900 αιχμαλώτους.

ΣΤΟΥΣ ΛΑΤΙΝΟΥΣ

Στο τέλος του 866 φθάνουν στην Βενετία. Ε­κεῖ οι δύο  Ελ­λη­νες ιεραπόστολοι έδωσαν τη μεγάλη μάχη κατά των Λατίνων τριγλωσσιτών και κέρδησαν υπεροχη νίκη.

Διεκήρυξαν με πειστικότητα ότι οι λαοί μεταξύ τους είναι ίσοι. Μετά την επιτυχία τους στη Βενετία για αναγνώριση της λειτουργικής σλαβικής γλώσσας, οι Θεσσαλονικείς αδελφοί πήγαν προσκεκλημένοι του Παπα  Α­δρια­νοῦ Β´ στη Ρωμη. 

Οταν τα δύο αδέλφια κλήθηκαν από τον πάπα σε απολογία, επειδή χρησιμοποιούσαν τη σλαβική γλώσσα, απάντησαν· 

«Ο Θεός δεν βρέχει όμοια σ  ὅ­λους τούς ανθρώπους; Κι ο ήλιος δεν ανατέλει ίδιος πάνω από όλους;  Ο­λοι τον ίδιο αέρα δεν αναπνέουμε; Δεν είναι ντροπή να υποστηρίζετε την αίρεση των τριών γλωσσών (εβραϊκών, ελληνικών, λατινικών)  και να λέτε πως όλες οι άλλες είναι κουφές και άλαλες; Θεωρείτε τον Θεο ανίκανο να κάνει και τούς άλλους να φωτισθούν; Η είναι φθονερός ο Θεός και δεν το θέλει; Ε­μεῖς ξέρουμε πολλούς λαούς που έχουν γραφή και δοξάζουν τον Θεο στη γλώσσα τους..­.». 

Χρειάσθηκε χρόνος πολύς για να πεισθεί ο πάπας να εγκρίνει το έργο των ιεραποστόλων και να αναγνωρίσει τα σλαβικά βιβλία, αλλά τελικά η μάχη κερδίθηκε.

Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ· ΜΟΝΑΧΟΣ ΚΥΡΙΛΛΟΣ 

Ομως οι τόσοι κόποι και θυσίες για τον φωτισμό των Σλάβων λύγισαν τις δυνάμεις του μικρότερου Κωνσταντίνου. Και δεν ήταν παρά μόνο 42 χρονών. 

Γυρω στα Χριστούγεννα του 868 ο Κωνσταντίνος ντύνεται τον μοναχικό χιτώνα, και ως Κυριλλος πλέον αισθάνεται να εγκαταλείπει τα εγκόσμια.Την ημέρα που που ντύθηκε το μοναχικό σχήμα είπε· « Από τώρα δεν είμαι υπηρέτης ούτε του βασιλέως ούτε οποιουδήποτε άλλου πάνω στη γη· είμαι υπηρέτης μόνο του Παντοκράτορος Θεού». 

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 

Μα η ώρα του τέλους πλησιάζει. Καλεί τον μεγάλο του αδελφό κοντά και του λέει· « Αδελφέ μου, εμείς οι δυο είχαμε ζωστεί στον ίδιο ζυγό κι ανοίγαμε το ίδιο αυλάκι. Τωρα εγώ πέφτω στον αγρό· η ζωη μου τελειώνει. Το ξέρω. Ε­σύ αγαπάς τον Ο­λυμ­πο της Βιθυνίας· για χατήρι της Μονής σου μην εγκαταλείψεις την ιεραποστολική μας προσπάθεια. Με αυτό το έργο ευκολότερα θα σωθείς». Ο,τι ιερότερο άφηνε στον κόσμο αυτό, το ιεραποστολικό του έργο, το εναπέθετε πλέον στα αδελφικά χέρια. Η ψυχή του όλη κρέμεται από ένα πόθο, να μη σταματήσει, να ολοκληρωθεί ο ευαγγελισμός των Σλάβων. 

Ωρα πλέον να αναχωρήσει· «Κυριε και Θεε μου, άκουσε την προσευχή μου και φύλαξε το πιστό σου ποίμνιο… ᾿Εξαφάνισε την αίρεση των τριών γλωσσών, πλήθυνε την Εκ­κλη­σί­α σου και σύναξε όλους σε ένα πνεύμα.” Τα δάκρυα έτρεχαν από τα μάτια του. Οι μαθητές του παρέστεκαν. Τούς ασπάσθηκε όλους και είπε· «Ευλογητός ο Θεός, που δεν μας άφησε στα χέρια των αοράτων εχθρών μας αλλά σύντριψε την παγίδα τους και μας έσωσε… ».

Η­ταν 14 Φεβρουαρίου του 869 μ.Χ. που ο Κυριλλος έκλεινε τα μάτια του στην Ρωμη. 

Ο Μεθόδιος αγωνίζεται να μεταφέρει το ακριβό του σκήνωμα και να το θάψει στην πατρική γη και μάλιστα στο μοναστήρι του.  Αλ­λω­στε το Βυζάντιο ήταν το τέρμα του ταξιδιού τους και ο ένας έπεσε στο δρόμο. 

Στάθηκε αδύνατο. Ποιές σκοπιμότητες έκρυβε η άρνηση; Τουλάχιστο πέτυχε να τον θάψουν στην παλαιά Βασιλική του Α­γί­ου Κλήμεντος στη Ρωμη. Ο πάπας και όλο το ιερατείο, οι  Ελ­λη­νες και όλη η Ρωμη ακολουθούν την κηδεία. Η γη της Ρωμης, πλάι στα εκατομμύρια τόσων μαρτύρων δέχεται στα σπλάχνα της τον Κυριλλο. 

Πολύ γρήγορα ο ουρανός μίλησε πάνω στον τάφο του με ένα πλήθος θαύματα. Οι Ρωμαίοι κατάλαβαν ότι στον τάφο βρισκόταν ένας άγιος και άναβαν νύχτα – μέρα λαμπάδες πάνω στον τάφο.

συνεχίζεται στο 3ο μέρος

Από το Περιοδικό “Προς την ΝΙΚΗ”   
ηλεκτρονική πηγή κειμένου: www.oikad.gr/B8664241.el.aspx

ΑΝΤΕΧΟΥΜΕ