Μια «ασύμμετρη» απάντησή μας στην προσφυγική κρίση…

Οι στιγμές που ζούμε είναι ιστορικές. Μία ή δύο φορές στα 100 χρόνια τις ζει κανείς (1). Το προσφυγικό θέμα είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τις διαμάχες (conflicts) για τις πλουτοπαραγωγικές πηγές σε συνδυασμό με το παγκόσμιο δημογραφικό και την κλιματική αλλαγή (2). 

Σωτήρης Ν. Καμενόπουλος

Υποψήφιος Διδάκτωρ Πολυτεχνείου Κρήτης 

Αυτά ήταν γνωστά και αναμενόμενα εδώ και αρκετά χρόνια. Απλώς η ονομασία ήταν διαφορετική (Climate Change and Refugee Crisis).

Δυστυχώς το πρόβλημα είτε έμπαινε κάτω από το χαλάκι, είτε υπήρχε (παγκόσμιο) έλλειμμα πολιτικού προσωπικού για τη διαχείρισή του, είτε ακολουθούταν πολιτικές με εθνικά στεγανά, είτε κάποιοι έπασχαν από ιδεοληψίες.

Προς το παρόν, η ουσία δεν είναι να βρεθεί η γενεσιουργός αιτία. Όταν το σπίτι σου καίγεται, πρώτα βρίσκεις τρόπο να αντιμετωπίσεις τη φωτιά άμεσα, και μετά, όταν τη σβήσεις, αναζητείς τη γενεσιουργό αιτία της φωτιάς. 

Προς το παρόν, σήμερα έχουμε μία καυτή πατάτα στα χέρια μας και πρέπει να τη διαχειριστούμε.

Ποιά είναι η σημερινή πραγματικότητα;

1. Η Ελλάδα περνά από βαθύτατη οικονομική κρίση (η οποία ξεκίνησε ως ηθική και αξιακή κρίση) αλλά αν υλοποιήσουμε μεταρρυθμίσεις, προσωπική μου εκτίμηση είναι πως, κυριολεκτικά η οικονομία μας θα εκτοξευθεί. Ορισμένοι περιμένουν την ανάπτυξη από το 2ο εξάμηνο του τρέχοντος έτους. 

Ακούγεται τρελό, αλλά αυτό ψιθυρίζεται «έξω»… κι αν δεν είναι τώρα, όταν γίνει θα τρίβουμε τα μάτια μας και δε θα οφείλεται μόνο στη χρηματιστηριακής έμπνευσης «θεωρία του ελατηρίου»… κι ας έρθει και το 2018…

2. Η Ελλάδα πάσχει από οξύ δημογραφικό πρόβλημα το οποίο μέχρι το 2050 θα έχει οξυνθεί ακόμη περισσότερο. Το 2050 θα είμαστε μία χώρα γερόντων. Αυτό το γνωρίζει πολύ καλά και η Εκκλησία της Ελλάδος. Μέσα σε αυτούς τους γέροντες θα είμαστε πολλοί σημερινοί 40άρηδες, οπότε καλό θα είναι να σκεφτόμαστε μεν υπό τις σημερινές συνθήκες, αλλά με όρους του 2050… 

3. Το κύμα των προσφύγων που εισβάλλει, και θα συνεχίσει να εισβάλλει στη χώρα μας, είναι ως επί το πλείστον μουσουλμάνοι, νέοι στην ηλικία, καλοί οικογενειάρχες με μικρά παιδιά, οι οποίοι έφυγαν από τις χώρες που ζούσαν, κυρίως τη Συρία, εξαιτίας του εφιάλτη του πολέμου, και διψούν για ελευθερία και εργασία. 

Αρκετοί από αυτούς τους ταλαιπωρημένους ανθρώπους, είναι δουλευταράδες, μορφωμένοι σε ένα ικανοποιητικό εκπαιδευτικό σύστημα («γαλλοκεντρικό»;) και μεγαλωμένοι με την ιδέα πως η Ελλάδα είναι χώρα Ελευθερίας, Σοφίας και Πολιτισμού. Γι’ αυτούς είμαστε οι Ίωνες και όχι οι Γραικοί (όπως μας αποκαλούν οι… εταίροι μας). Αρκετοί από αυτούς (όσο και να φαίνεται απίστευτο) μας θαυμάζουν… 

Και κυρίως: έφυγαν κυνηγημένοι από φανατικούς προκειμένου να σώσουν τις ζωές τους και τις ζωές των παιδιών τους. Λέτε να επιζητούν φανατισμούς όταν τους έχουν ζήσει στο μεδούλι τους; 

4. Σαν λαός τα έχουμε κάνει σαλάτα και σε αυτό φταίμε και εμείς. Δεν φταίνε μόνο «οι άλλοι». Δεν χρειάζεται να γραφτεί τίποτε περισσότερο.

Όταν κάποιος σου αφήνει μία καυτή πατάτα στα χέρια σου, γιατί πολύ απλά υπάρχουν διαρκή εθνικά συμφέροντα, έχεις δύο επιλογές: ή την πετάς σε κάποιον άλλο ή την αντιμετωπίζεις με τους βέλτιστους δυνατούς τρόπους και τα υπάρχοντα «μέσα-εργαλεία» που διαθέτεις εκείνη τη στιγμή ελπίζοντας σε βελτίωση των διεθνών συνθηκών ώστε να μπορέσεις, πιθανώς, να επιστρέψεις κάποια στιγμή στην κανονικότητα. Επίσης έχεις και μία τρίτη επιλογή: να κάθεσαι σε μια γωνιά και να κλαίς τη μοίρα σου χτυπώντας το κεφάλι σου στον τοίχο.

Τα «μέσα-εργαλεία» που διαθέτει κάποιος για την αντιμετώπιση τέτοιων θεμάτων δεν πρέπει να είναι μόνο το οικονομικό. Το οικονομικό σχετίζεται με την άμεση αντιμετώπιση. Με το «τί κάνω τώρα» με τις υποδομές που απαιτούνται για την αντιμετώπιση της κρίσης στο τώρα. Οι υποδομές χτίζονται γρήγορα. Αυτό δεν είναι το πρόβλημα.

Υπάρχει όμως και το μέλλον. Ο μακροπρόθεσμος ορίζοντας. Τί κάνεις αν η «καυτή πατάτα» μείνει μόνιμα στα χέρια σου; Κάθεσαι και κλαις τη μοίρα σου; Σε αυτή την περίπτωση υπάρχουν και άλλα «εργαλεία». Εργαλεία «ήπιας μορφής» και ισχύος. Αυτά τα εργαλεία σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα είναι πιο ισχυρά και ανατρεπτικά… 

Εργαλεία όπως η κουλτούρα, ο πολιτισμός και η θρησκεία. Η Ελλάδα διαθέτει χιλιάδες επιστήμονες αρχαιολογίας, φιλοσοφίας, θρησκειολογίας, γλωσσολογίας, φιλολογίας, κοινωνιολογίας κ.λπ. Όλοι αυτοί οι επιστήμονες αποτελούν «μέσο» πανίσχυρης ήπιας μορφής για πιθανό μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό αντιμετώπισης της «καυτής πατάτας»… 

Σε όσους φωνασκούν περί επικίνδυνων αλλόθρησκων οι οποίοι δεν έχουν αφομοιωθεί στις κοινωνίες της Ευρώπης κ.λπ., να θυμούνται πως η Ελλάδα αντιμετωπίζεται τελείως διαφορετικά από αυτούς: η Ελλάδα γι’ αυτούς τους ταλαιπωρημένους ανθρώπους ήταν και παραμένει λίκνο πολιτισμού και, το πιο σημαντικό, δεν υπήρξε η γενεσιουργός αιτία των προβλημάτων τους ελέω αποικιοκρατίας για την εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών…

Με λίγα λόγια, πιο δύσκολα αφομοιώνεται κάποιος σε μία κοινωνία η οποία σε εκμεταλλευόταν επί δεκαετίες, από ότι σε μία κοινωνία η οποία ποτέ δεν υπήρξε εχθρός σου, και την οποία θαυμάζεις…

Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα φαίνεται εγκλωβισμένη-απομονωμένη στο θέμα αυτό και στον ορίζοντα δεν υπάρχουν αρκετοί διαθέσιμοι παίκτες για να τους πετάξουμε την καυτή πατάτα. Αν χάσουμε χρόνο εκτοξεύοντας κατηγορίες μεμψιμοιρώντας δεν κερδίζουμε τίποτε. Απαιτείται δράση, σχέδιο, στρατηγική προβάλλοντας τις σημερινές προκλητικές συνθήκες στο μέλλον…

Στο χέρι μας είναι να δράσουμε σήμερα λαμβάνοντας σοβαρά υπόψιν μας τις 4 προαναφερθείσες σκληρές πραγματικότητες, με απώτερο στόχο στο προβαλλόμενο μέλλον. 

Σε περίπτωση μονιμοποίησης της «καυτής πατάτας» η Εκκλησία της Ελλάδος θα μπορούσε και πρέπει να έχει σπουδαίο στρατηγικό ρόλο σε αυτό… ας χρησιμοποιήσει τη φαντασία της και ας συνεπικουρηθεί από την Πολιτεία για μακροχρόνια «δράση». Όσο πιο γρήγορα το συνειδητοποιήσουμε, τόσο πιο γρήγορα θα «κρυώσει» η πατάτα. 

Τα παραπάνω αφορούν τα παιδιά μας. Κάθε ιδεοληψία και φανατισμός πρέπει να αφεθεί στη γωνία. Κάθε κρίση μπορεί να μετατραπεί σε ευκαιρία.

Ίσως οι παραπάνω εκτιμήσεις-προτάσεις φαίνονται σήμερα στα μάτια ορισμένων ως προκλητικές, φαντασιώδεις, γελοίες κ.λπ. Ας ανατρέξουν σε παλαιότερα δημοσιεύματα του 2006 και 2007 στα οποία από τότε είχε εκτιμηθεί η άνοδος των άκρων (τότε που τα άκρα δεν ήταν καν μετρήσιμα), οι επερχόμενες αυτοκτονίες (τότε που οι Έλληνες χόρευαν αποχαυνωμένοι από τον λουλουδοπόλεμο), και το τέλος της μεταπολίτευσης του 2012 (τότε που οι Έλληνες σκέφτονταν ακόμη πως το «κόμμα να είναι καλά, θα με διορίσει»)… και τότε, εκείνες οι εκτιμήσεις φαίνονταν προκλητικές, φαντασιώδεις, γελοίες κ.λπ. 

ΥΓ. Αν κάποιος έχει να προτείνει κάτι άλλο χειροπιαστό και βιώσιμο ας το κάνει. Οι καιροί ου μενετοί. 

1. http://energypress.gr/news/mia-fora-sta-100-hronia

2. http://energypress.gr/news/oryktoi-poroi-kai-syghroni-prosfygia

πηγή