Τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου του Ρώσου Στρατιώτη…Στη Μάχη της Φλώρινας(1916)!

Φλώρινα …Δεκέμβριος του 2015 

Γράφει ο Κόντης Ιωάννης
Υποστράτηγος ε.α. 

Τελέσθηκαν στις 12:00 στην Φλώρινα, τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου του Ρώσου Στρατιώτη, ένα εμβληματικό Μνημείο πλέον για την πόλη, παρουσία απάντων των Θρησκευτικών, Δημοτικών, Πολιτικών, Στρατιωτικών και λοιπών Αρχών της πόλεως Φλωρίνης και πλήθος κόσμου.

Το Μνημείο παρουσιάζει έναν όρθιο Ρώσο Στρατιώτη που κρατά στο δεξί χέρι του ένα τυφέκιο με εφ” όπλου λόγχη και στο δεξιό το πηλήκιό του.

Πίσω του, σε μία δεύτερη μεμονωμένη κατακόρυφη μαρμάρινη στήλη, είναι επικολλημένο το Αυτοκρατορικό έμβλημα της Ρωσίας (δικέφαλος αετός) και πιο κάτω, παρουσιάζεται χιαστί ένα ξίφος με ένα κλαδί δάφνης.

Η έκφραση του προσώπου του Ρώσου Στρατιώτη είναι σκεφτική, κουρασμένη, δημιουργώντας στον θεατή πληθώρα συναισθημάτων. Τα χαρακτηριστικά του είναι απαράμιλλης αρρενωπής Ρωσικής ομορφιάς.

Φέρει την στρατιωτική πολεμική στολή των Ρώσων στρατιωτών του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου, με την κουβέρτα του περασμένη τυλιγμένη στον ώμο του και στην πλάτη φέρει μικρό σακίδιο. Προβάλει το δεξί του πόδι σαν να θέλει να περπατήσει. Έχει περίπου το φυσικό μέγεθος ενός άνδρα.

Δημιουργός του υπέροχου από αισθητικής πλευράς ορειχάλκινου αγάλματος είναι ο γνωστός γλύπτης Γεώργιος Κικώτης, του οποίου πολλά και καλαίσθητα αγάλματα κοσμούν πολλές πόλεις της Ελλάδος (ένα αξεπέραστης ομορφιάς και γλυπτικής τέχνης, είναι ο Κρητικός Βρακοφόρος Μαχητής, ένα τρίμετρο ορειχάλκινο άγαλμα, το οποίο κοσμεί την πόλη της Θεσσαλονίκης στην οδό Παύλου Μελά -λίγο πιό πάνω από τον Λευκό Πύργο).

Τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου αυτού, έρχονται ως εκτέλεση ανεκπλήρωτης μέχρι σήμερα υποχρέωσης του Ρωσικού Κράτους, το οποίο, μετά από 100 χρόνια, (από το 1916-7) έρχεται να τιμήσει τους αθανάτους νεκρούς του, της 2ης και 4ης ειδικών Ταξιαρχιών Πεζικού, οι οποίες ενεπλάκησαν στις επιχειρήσεις του Μακεδονικού Μετώπου, στο πλαίσιο του 1ου Π.Π. υπό Γαλλική Διοίκηση.

Από την άλλη πλευρά, η Ελληνική Πατρίδα, ευγνωμονούσα τους Ρώσους Στρατιωτικούς που αγωνίσθηκαν για την Ελευθερία της από του άσπονδους γείτονες μας Βουλγάρους και συμμάχους Γερμανούς, φυλάσσει στα σπλάχνα της τα οστά αυτών παλικαριών που ήρθαν να θυσιαστούν για μια ιδέα, από τη μακρινή φίλη Ρωσία!

Με εξαιρετική λοιπόν τιμή και υπερηφάνεια ο Δήμος Φλωρίνης παραχώρησε μια κατάλληλη και καλαίσθητη πλατεία της πόλεως, για να τοποθετηθεί το υπέροχο άγαλμα, ένα κόσμημα της πόλης.

Το τρισάγιο για την ανάπαυση των ψυχών τέλεσε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας. Ακολούθησαν μικρές ομιλίες του Γενικού Προξένου και του Δημάρχου της Φλωρίνης οι οποίοι αναφέρθηκαν στην σημασία της θυσίας των Ρώσων στρατιωτικών και στην σημασία της δημιουργίας του Μνημείου, ενώ αμέσως μετά ανακρούστηκαν οι Εθνικοί ύμνοι της Ρωσίας και της Ελλάδος. 

Ήταν μια συγκινητική στιγμή! Τα αποκαλυπτήρια πραγματοποίησαν από κοινού ο Γενικός Πρόξενος της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην Θεσσαλονίκη κ. Αλεξέυ Ποπόβ μαζί με τον Δήμαρχο Φλωρίνης κ. Ιωάννη Βοσκόπουλο. Επακολούθησε κατάθεση πολλών στεφάνων δάφνης, που τίμησαν τους ηρωικούς νεκρούς. Τα πρώτα εξ αυτών ήταν του Δημάρχου και του Γενικού Προξένου. 

Ακολούθως, όλοι οι παραβρισκόμενοι μετέβησαν στην Λέσχη Αξιωματικών Φρουράς Φλωρίνης. Εκεί, μέσα σε ένα κλίμα εγκαρδιότητας και αβροφροσύνης, αντηλλάγησαν όμορφα και συμβολικά δώρα μεταξύ του Δημάρχου Φλωρίνης και του Γενικού Ρώσου Προξένου.

Ο Γενικός Πρόξενος της Ρωσίας παρασημοφόρησε τον Δήμαρχο Φλωρίνης εκ μέρους του Υπουργείου Άμυνας της Ρωσίας για την ευγενική παραχώρηση του χώρου ανεγέρσεως του Μνημείου. Ακολούθησε η κεντρική ομιλία με θέμα την οργάνωση και την συμμετοχή των Ρωσικών Ταξιαρχιών στο Μακεδονικό Μέτωπο, από τον Υποστράτηγο ε.α. Κόντη Ιωάννη.

Μετά το πέρας της 20λεπτης ομιλίας, επακολούθησε δεξίωση με εδέσματα που παρασκεύασαν οι μαθητές της Σχολής Μαγειρικής του ΟΑΕΔ που εδρεύει στην Φλώρινα. Προσφέρθηκαν επίσης οίνοι εκλεκτής τοπικής ποιότητος από τον αντίστοιχο συνεταιρισμό Πτολεμαΐδας!

Συνεπικουρούντος του καταπληκτικού καιρού, που επεφύλαξε στους παρευρισκόμενους μια ηλιόλουστη Φλώρινα, σπάνιο φαινόμενο για τον μήνα Δεκέμβριο, τα πάντα κύλισαν ομαλά και επετεύχθησαν πλήρως οι σκοποί που ετέθησαν από τους διοργανωτές.

Για την Μάχη της Φλώρινας και την προσφορά του Ρώσου Μαχητή μίλησε ο Υποστράτηγος ε.α Ιωάννης Κόντης ,γνώστης της Ρωσικής Ιστορίας και κουλτούρας!

Σεβασμιώτατε
Κύριε Γενικέ Πρόξενε της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην Θεσσαλονίκη
Κύριε Δήμαρχε Φλωρίνης

Κύριε Βουλευτά

Κύριοι Εκπρόσωποι της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης
Κύριοι Εκπρόσωποι των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας
Κύριοι Εκπρόσωποι των διαφόρων πολιτιστικών και πνευματικών Συλλόγων
Κυρίες και Κύριοι, Αγαπητοί Προσκεκλημένοι

Ευχαριστώ τον Κύριο Αλεξέϋ Ποπόβ γιατί με επέλεξε να ομιλήσω σήμερα για την συμμετοχή των Ρωσικών Στρατευμάτων στις επιχειρήσεις του Μακεδονικού Μετώπου, στο πλαίσιο του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου. 

Στον περιορισμένο χρόνο που μου διετέθη, θα αναφερθώ ταχέως στην οργάνωση και την συμμετοχή των Ρωσικών Στρατευμάτων στο Μακεδονικό Μέτωπο, με έμφαση στην πολεμική δράση στην περιοχή της Φλωρίνης, τον Σεπτέμβριο του 1916. 

Υπενθυμίζω εν τάχει, τα κύρια ιστορικά γεγονότα που προηγήθηκαν. Στις 28 Ιουνίου 1914 δολοφονήθηκε στο Σαράγεβο της Βοσνίας ο αρχιδούκας διάδοχος της Αυστρίας Φερδινάνδος και η σύζυγός του Σοφία φον Τσότεκ, από το νεαρό Σερβοβόσνιο σπουδαστή Γαβριήλ Πρίντσιπ. Αρχίζει ένα «ντόμινο» κηρύξεων πολέμου.

Στις 28 Ιουλίου 1914 η Αυστροουγγαρία κηρύσσει τον πόλεμο στη Σερβία. Στις 30 Ιουλίου, η Ρωσία θέτει τις δυνάμεις της σε γενική επιστράτευση προς υποστήριξη της Σερβίας. Η Γερμανία, σύμμαχος της Αυστροουγγαρίας, καλεί με τελεσίγραφό της τη Ρωσία να σταματήσει την επιστράτευση εντός 12 ωρών και την 1η Αυγούστου της κηρύσσει τον πόλεμο, καθώς και την 3η Αυγούστου εναντίον της Γαλλίας.

Θέλοντας η Γερμανία να εισβάλει στη Γαλλία, παραβιάζει την ουδετερότητα του Βελγίου. Το γεγονός αυτό εμπλέκει στον πόλεμο την Αγγλία, η οποία ως σύμμαχος του Βελγίου, την 4η Αυγούστου κηρύσσει τον πόλεμο κατά της Γερμανίας. Στη συνέχεια, την 5η Αυγούστου η Αυστροουγγαρία κηρύσσει τον πόλεμο κατά της Ρωσίας, την 6η η Σερβία κατά της Γερμανίας, την 7η το Μαυροβούνιο κατά της Αυστροουγγαρίας και την 12η κατά της Γερμανίας, την 10η Αυγούστου η Γαλλία και η Αγγλία κατά της Αυστροουγγαρίας, την 28η η Ιαπωνία κατά της Γερμανίας, την 25η η Αυστροουγγαρία κατά της Ιαπωνίας και την 28η κατά του Βελγίου.

Η Ρωσία, πιστή στο συμμαχικό της καθήκον, συνετάχθη με τις δυνάμεις της Αντάντ. Μετά από αλλεπάλληλες πολιτικές διαβουλεύσεις, διπλωματικές παρεμβάσεις, στρατιωτικά σχέδια τα οποία άλλαζαν από την μια στιγμή στην άλλη, εστάλησαν τελικώς στην Γαλλία τέσσερις Ρωσικές Ταξιαρχίες.

Οργάνωση και αποστολή των Ταξιαρχιών

Ο σχηματισμός της 1ης ειδικής ρωσικής Ταξιαρχίας Πεζικού άρχισε τον Ιανουάριο του 1916. Η Ταξιαρχία έπρεπε να αποτελείται από δύο Συντάγματα Πεζικού των τριών Ταγμάτων έκαστο και ένα Σύνταγμα ενίσχυσης. Όλες οι βοηθητικές υπηρεσίες των μετόπισθεν καθώς και οι Πυροβολαρχίες Πυροβολικού, έπρεπε να σχηματισθούν στην Γαλλία με την βοήθεια των Γάλλων. 

Συνολικός αριθμός ανδρών της Ταξιαρχίας 8.500 άνδρες περίπου. Η Γαλλική πλευρά ανέλαβε την μεταφορά της μέσω θαλάσσης καθώς και τον εξοπλισμό της με όπλα και πυρομαχικά. Ο στρατωνισμός και εκπαίδευση θα γίνονταν σε ειδικό στρατόπεδο στη Μασσαλία. Όλο το προσωπικό επελέγη προσεκτικά ως προς την εξωτερική του εμφάνιση, την υγεία και στην ηλικία. Διοικητής τοποθετήθηκε ο Υποστράτηγος Νικόλαος Λοχβίτσκι, ένας έμπειρος μάχιμος Αξιωματικός με πείρα στον ρωσοιαπωνικό πόλεμο. 

Γνώριζε απταίστως την γαλλική γλώσσα. Η Ταξιαρχία αναχώρησε από την Μόσχα αρχές Φεβρουαρίου 1916 με ανατολική κατεύθυνση μέχρι το λιμάνι Νταϊρέν της Κίνας, και από εκεί με πέντε πλοία, την 29η Φεβρουαρίου αναχώρησε προς Μασσαλία όπου έφθασε στις 20 Απριλίου, ακολουθώντας την θαλάσσια οδό Σαϊγκόν, Σιγκαπούρη, Κολόμπο, Τζιμπουτί, Σουέζ, Πόρτ-Σάϊντ, Μασσαλία.

Στις αρχές Απριλίου, άρχισε η συγκρότηση της 2ας ειδικής Ταξιαρχίας Πεζικού, με προσωπικό και μέσα ανάλογα της 1ης, η οποία προορίζετο να αποσταλεί απ” ευθείας στην Θεσσαλονίκη. Διοικητής της επελέγη ο λαμπρός Στρατηγός Μιχαήλ Ντίτεριχς.

Επειδή δεν υπήρχε ο αναγκαίος χρόνος ούτε τα μέσα προς εκπαίδευση των ανδρών, το προσωπικό της επελέγη από έμπειρους και ετοιμοπόλεμους άνδρες. Η αποστολή της θα γινόταν ομοίως ακτοπλοϊκώς, αλλά αυτή την φορά από το Αρχάγγελσκ, μόλις άνοιγαν από τους πάγους οι ναυτικοί δρόμοι. Αργότερα αποφασίσθηκε να αποβιβασθεί στον λιμένα της Βρέστης και από εκεί να μεταφερθεί διά ξηράς στη Μασσαλία και από εκεί στην Θεσσαλονίκη.

Η Γαλλία ομοίως ανέλαβε την υποχρέωση του εξοπλισμού της καθώς και των υποζυγίων για τις εφοδιοπομπές, μια και οι μεταφορές μπορούσαν να γίνουν μόνο με υποζύγια. Το πρώτο τμήμα της Ταξιαρχίας αναχώρησε με τρία ατμόπλοια από το Αρχάγγελσκ και στις 16 Ιουλίου αποβιβάζονταν στη Βρέστη. Ακολούθησε η μεταφορά όλων των τμημάτων στην Μασσαλία και από εκεί ατμοπλοϊκώς (πρώτο κλιμάκιο την 23 Ιουλίου) για το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, όπου έφθασε στις 30 Ιουλίου, ενώ τα τελευταία κλιμάκια ολοκλήρωσαν την μεταφορά τους αρχές Σεπτεμβρίου.

Ο σχηματισμός της 3ης ειδικής Ταξιαρχίας άρχισε τον Ιούνιο του 1916 με άνδρες τόσο από τον ενεργό στρατό όσο και την εφεδρεία (6 Λόχοι ενεργού Στρατού και 18 Λόχοι εφεδρικού). Διοικητής της Ταξιαρχίας ορίσθηκε ο Υποστράτηγος Μαρουσέβσκι. Η μεταφορά της άρχισε ατμοπλοϊκώς από το Αρχάγγελσκ στις 19 Αυγούστου και ολοκληρώθηκε αρχές Σεπτεμβρίου. 

Από τον Ιούνιο του 1916 στην Μόσχα, άρχισε και ο σχηματισμός της 4ης ειδικής Ταξιαρχίας πάνω στο οργανωτικό πλαίσιο της 3ης. Διοικητής της ορίστηκε ο Υποστράτηγος Λεόντιεβ, Στρατηγός με μεγάλη εμπειρία γύρω από την διπλωματία και κατασκοπία. Πριν τον πόλεμο εκτελούσε τα καθήκοντα του στρατιωτικού ακολούθου στην Βουλγαρία, Ρουμανία και Τουρκία και γνώριζε πολύ καλά την περιοχή των Βαλκανίων. 

Η μεταφορά της 4ης Ταξιαρχίας διεξήχθη το δεύτερο μισό του Σεπτεμβρίου. Αρχικά υπολογιζόταν να χρησιμοποιηθεί στην Γαλλία μαζί με τις 1η και 3η Ταξιαρχίες, όμως ο Διοικητής των εκστρατευτικών δυνάμεων στην Θεσσαλονίκη Γάλλος Στρατηγός Μωρίς Σαράϊγ, ζητούσε επίμονα από την Γαλλική Κυβέρνηση να σταλούν τα ρωσικά στρατεύματα υπό την διοίκησή του.

Ο Γάλλος Αρχιστράτηγος Ζόφρ, προτιμούσε να έχει στην Γαλλία τρεις ρωσικές Ταξιαρχίες για να τις μετασχηματίσει σε Μεραρχίες σύμφωνα με την οργανωτική δομή του Γαλλικού Στρατού, όπου κάθε Μεραρχία αποτελούνταν από τρία Συντάγματα.

Σημειώνεται, ότι στον Γαλλικό Στρατό η μεμονωμένη Ταξιαρχία Πεζικού δεν μπορούσε να λειτουργήσει ως ανεξάρτητος Σχηματισμός, διότι δεν διέθετε Μονάδες Πυροβολικού, Μηχανικού και Εφεδρείες για υποστήριξη, κάτι που διέθετε η Μεραρχία Πεζικού. Ο Ζόφρ σκεπτόταν, πως μετά από προσθήκες αναλόγων εφεδρειών από την Ρωσία θα μπορούσε να οργανώσει δύο Ρωσικές Μεραρχίες, που ενδεχομένως να μετατρέπονταν αργότερα σε Σώμα Στρατού.

Η Ρωσία εξάλλου, σκόπευε να εκπληρώσει την υπογραφείσα συμφωνία του Μαΐου 1916 με την Γαλλία, περί αποστολής πέντε ακόμη Ταξιαρχιών των 10.000 ανδρών εκάστη. Άρχισε λοιπόν το καλοκαίρι του 1916 την συγκρότηση της 5ης, 6ης και 7ης ειδικών Ταξιαρχιών.

Διορίστηκαν οι Διοικητές των αυτών καθώς και των Συνταγμάτων και τα στρατεύματα άρχισαν να συγκεντρώνονται στις πόλεις Μόσχα, Τούλα, Πένζα και Καζάν. Όμως, τον Σεπτέμβριο η αποστολή τους ακυρώθηκε, με τους Γάλλους να μην μπορούν να αντιδράσουν λόγω της εισόδου της Ρουμανίας στον πόλεμο και την ανάγκη της Ρωσίας να επέμβει προς βοήθεια αυτής. 

Έτσι, η Γαλλική κυβέρνηση αποφάσισε την άμεση χρησιμοποίηση της 4ης Ταξιαρχίας στο Μέτωπο της Θεσσαλονίκης.

Γενική κατάσταση στο Μακεδονικό Μέτωπο 

Η κατάσταση στο Μακεδονικό Μέτωπο αρχές Σεπτεμβρίου 1916 είχε ως εξής: Η «Στρατιά της Ανατολής» όπως ελέγετο, είχε εμπλακεί σε άγριες μάχες αποκρούοντας τις επιθέσεις των Βουλγάρων και ετοιμάζετο να περάσει στην αντεπίθεση, προκειμένου να τραβήξει πάνω της ένα μεγάλο μέρος των δυνάμεων του αντιπάλου, για να χαλαρώσει το μέτωπο με την Ρουμανία που είχε βγεί στον πόλεμο τον Αύγουστο του 1916.

Η «Στρατιά της Ανατολής» αποτελούνταν από 16 Μεραρχίες, [5 Βρετανικές, 4 Γαλλικές, 6 Σερβικές [ανασυγκροτηθείσες στην Κέρκυρα], και 1 Ιταλική. Την διοίκηση ασκούσε ο Στρατηγός Μωρίς Σαράϊγ. Κάθε μία από τις παραπάνω αναφερθείσες «εθνικές ομάδες», προσπαθούσε να διαφυλάξει την ανεξαρτησία της και αντιλαμβάνεσθε την δυσκολία του Στρατηγού Σαράϊγ να διοικήσει και να κατευθύνει επιτυχώς αυτόν τον πολυεθνικό Στρατό.

Η μορφολογία του εδάφους δυσκόλευε ακόμη περισσότερο το θέατρο των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα στις επιθετικές επιχειρήσεις. Αντιθέτως διευκόλυνε πολύ το αμυνόμενο στράτευμα. Το υποανάπτυκτο οδικό δίκτυο δεν επέτρεπε να αναπτυχθεί και οργανωθεί ένας γρήγορος και τακτικός εφοδιασμός των στρατευμάτων καθώς και η έγκαιρη διακομιδή των τραυματιών.

Αποτέλεσμα αυτού ήταν, από τους 250.000 μαχίμους στρατιώτες του μετώπου, οι 100.000 να ευρίσκονται εις τα μετόπισθεν. Η υγειονομική κατάσταση και το αρκετά βαρύ κλίμα της περιοχής δικαιολογούσαν την ύπαρξη μεγάλου αριθμού απωλειών υγείας και ο αριθμός αυτός συνεχώς μεγάλωνε, μερικές φορές ξεπερνώντας τις πολεμικές απώλειες. 

Οι ρωσικές Ταξιαρχίες στις Επιχειρήσεις του έτους 1916 

Κάτω από αυτές τις συνθήκες έφθασε απ” ευθείας στο μέτωπο η 2α ειδική ρωσική Ταξιαρχία, η οποία δεν είχε ακόμη την πλήρη οργανωτική της δομή προς μάχη. Επίσης δεν είχε πολεμική εμπειρία και μάλιστα για ορεινή περιοχή. Υπήρχαν πολλοί άρρωστοι, ενώ οι ενισχύσεις της σχηματίζονταν ακόμη στην Ρωσία. Τέλος, δεν είχαν φθάσει στο μέτωπο όλα τα τμήματα της Ταξιαρχίας από την Θεσσαλονίκη.

Μαζί με τις 57η και 156η Γαλλικές Μεραρχίες, η 2α Ταξιαρχία έλαβε πρώτη φορά μέρος στην επίθεση κατά της Φλωρίνης, την οποία είχαν καταλάβει οι Βούλγαροι σε πρόσφατη επίθεση. Στις επιχειρήσεις συμμετείχε αρχικώς μόνον το 3ο Σύνταγμα της Ταξιαρχίας, αφού το 4ο έφθασε στο μέτωπο μόλις στα τέλη Σεπτεμβρίου. Η επίθεση που επιχειρήθηκε από το 3ο Τάγμα του 3ου Συντάγματος, εκτιμήθηκε ιδιαιτέρως από την Διοίκηση. Μαζί με τους Γάλλους, οι Ρώσοι Αξιωματικοί και Στρατιώτες αυτού του Τάγματος, σε επίθεση εφ” όπλου λόγχη, κατέλαβαν μια σειρά οχυρωμένων υψωμάτων βορείως Φλωρίνης, διασπώντας με την ενέργειά τους την άμυνα των Βουλγάρων. 

Το 3ο Σύνταγμα προωθήθηκε πέρα των 24 χιλιομέτρων σε δύσβατη ορεινή τοποθεσία, συλλαμβάνοντας άνω των 100 αιχμαλώτων και καταλαμβάνοντας δύο πολυβόλα. Στις μάχες που ακολούθησαν και μέχρι τις αρχές Οκτωβρίου, η 2α Ταξιαρχία είχε 1.400 άνδρες νεκρούς και τραυματίες. Πέραν των απωλειών μάχης, μεγάλωνε και ο αριθμός των απωλειών υγείας από διάφορες ασθένειες.

Τουλάχιστον 400 άνδρες ευρίσκονταν στο νοσοκομείο από απώλειες υγείας. Στην αναφορά του προς την Αγία Πετρούπολη ο Στρατηγός Ντίτεριχς, πέραν των απωλειών, έκανε μνεία για σοβαρές ελλείψεις στο εφοδιασμό της Ταξιαρχίας σε τρόφιμα και για προβλήματα στην μεταφορά ασθενών και τραυματιών. 

Παρ” όλες τις αντιξοότητες η 2α Ταξιαρχία συνέχισε ενεργά την συμμετοχή της στις επιχειρήσεις. Στα τέλη Σεπτεμβρίου υπό τον Στρατηγό Ντίτεριχς, σχηματίσθηκε μία κοινή ΡωσοΓαλλική Μεραρχία [2 ρωσικά Συντάγματα και ένα γαλλικό, μαζί με δύο μονάδες ελαφρού και βαρέως Πυροβολικού]. Υπό την σύνθεση αυτή πολέμησαν μέχρι το τέλος Νοεμβρίου. Επιτιθέμενοι με κατεύθυνση προς το Μοναστήρι, νίκησαν κατ” επανάληψιν τους Βουλγάρους. 

Στις 4 και 5 Οκτωβρίου όμως, ενώ η επίθεση εξελισσόταν επιτυχώς, τα ρωσογαλλικά τμήματα βρέθηκαν μπροστά σε μία πολύ καλά οργανωμένη τοποθεσία. Μετά από προπαρασκευή του Πυροβολικού, η οποία δεν είχαν την ισχύ που θα έπρεπε, τα Τάγματα των Συνταγμάτων ξεκίνησαν την επίθεση αλλά χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα. Εδώ φάνηκε η αδυναμία της υποστήριξης του Πυροβολικού, το οποίο δεν ήτο επαρκές να πλήξει καίρια τις θέσεις των αντιπάλων και να καταστρέψει τα συρματοπλέγματα. Έτσι, στις συνεχείς επιθέσεις τους οι άνδρες, έβρισκαν εμπρός τους οργανωμένα συρματοπλέγματα, ενώ τα πυρά των πολυβόλων τους προκαλούσαν πολλαπλές απώλειες. Αντίπαλοι των Ρώσων την περίοδο αυτή ήταν κυρίως Βούλγαροι. Δεν δικαιώθηκε η ελπίδα του «ηθικού δισταγμού», ότι δηλαδή οι Βούλγαροι θα δίσταζαν να πυροβολήσουν Ρώσους ομοθρήσκους τους. Φαίνεται, ότι οι Βούλγαροι ουδόλως επηρεάστηκαν από την εμφάνιση των Ρώσων στρατιωτών και αντιστέκονταν σκληρά. 

Στα τέλη Οκτωβρίου αρχές Νοεμβρίου, στο υπό την ρωσογαλλική Μεραρχία μέτωπο, υπήρξε κάποια σχετική ηρεμία, ενώ δίπλα τους οι Σέρβοι εμάχοντο γενναία, πιέζοντας ασφυκτικά τους Βουλγάρους που υποχώρησαν συνεχώς. Καταδιώκοντας συνεχώς τους υποχωρούντας Βουλγάρους, η ρωσογαλλική Μεραρχία, έφθασε στο Μοναστήρι στις 19 Νοεμβρίου και το κατέλαβε. Στην αναφορά του ο Στρατηγός Σαράϊγ μεταξύ των άλλων αναφέρει: «Ρώσοι, στα βουνά της Ελλάδος, όπως και στις πεδιάδες της Σερβίας, η μυθική σας γενναιότητα, ποτέ δεν θα αμφισβητηθεί».

Τον Νοέμβριο ενεπλάκη στις πολεμικές επιχειρήσεις και η 4η Ταξιαρχία. Μαζί με την 2α αποτέλεσαν πολύτιμο σύμμαχο των Γάλλων και οι πολεμικές δράσεις τους εκτιμήθηκαν ως λίαν πετυχημένες από τον Στρατηγό Σαράϊγ. Μάλιστα, η παρασημοφόρηση του Στρατηγού Ντίτεριχς από τον Σαραϊγ στις 27 Ιανουαρίου 1917 με το παράσημο της «Επίτιμης Λεγεώνας», αποδεικνύει του λόγου το αληθές. Οι 1η και 3η Ταξιαρχίες ευρίσκονταν ακόμη στη Γαλλία.

Το έτος 1917, ήταν ξεχωριστή χρονιά για την αυτοκρατορική Ρωσία με την έναρξη ταραχών και μικρο-επαναστάσεων, που κατέληξαν στην μεγάλη Οκτωβριανή επανάσταση, που άλλαξε άρδην την ιστορία της, αλλά επηρέασε δραματικά και την περεταίρω δράση και τύχη των ειδικών Ταξιαρχιών, καθώς, μετά την επικράτηση των Μπολσεβίκων, άλλαξε η σχέση αυτών με τους Συμμάχους της Αντάντ.

Επακολούθησαν πολλά και λίαν ενδιαφέροντα πολιτικά, στρατιωτικά και διπλωματικά γεγονότα στα οποία συμμετείχε η Ρωσία ενεργά. Δεν θα αναφερθώ σε άλλες δράσεις των Ταξιαρχιών, διότι εκφεύγουν από τον σκοπό της παρούσης ομιλίας. Για τους φιλίστορες αναφέρω, ότι ο καθηγητής της σύγχρονης ρωσικής Ιστορίας στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης κος Αντρέϋ Παύλοβ, συνέγραψε ένα υπέροχο ιστορικό πόνημα με τίτλο «Η Ρωσία και το Μέτωπο της Θεσσαλονίκης», από το οποίο μπορείτε να πληροφορηθείτε λεπτομέρειες για το σύνολο των πολεμικών δράσεων των ρωσικών Ταξιαρχιών.

Συμπεράσματα 

► Συνολικά εστάλησαν στο εξωτερικό από την Ρωσία 844 Αξιωματικοί και πολίτες, 43.559 στρατιώτες και κατώτεροι βαθμοφόροι, 33 ιατροί και 50 νοσοκόμοι.

► Οι Ρώσοι στρατιωτικοί επέδειξαν θάρρος και ανδρεία και συνέβαλαν σημαντικά στις επιτυχείς επιχειρήσεις της Αντάντ στο Μακεδονικό Μέτωπο.

► Οι Ρωσικές ειδικές Ταξιαρχίες δεν ήταν κατάλληλα προετοιμασμένες για τον πόλεμο αυτό, ωστόσο επέδειξαν την καλύτερή τους πλευρά κατά την διάρκεια των επιχειρήσεων. Κέρδισαν 22 από τις 55 μάχες στις οποίες συμμετείχαν.

► Το στοίχημα για την ψυχολογική επιρροή που θα ασκούσε η εμφάνιση των Ρώσων στρατιωτών στην περιοχή, δεν δικαιώθηκε. Οι Βούλγαροι πολέμησαν τους Ρώσους το ίδιο σκληρά, όπως τους Σέρβους και τους Γάλλους.

► Τα προβλήματα που ενέσκηψαν στα ρωσικά στρατεύματα μετά τα γεγονότα της επανάστασης του 1917 στη Ρωσία, ήταν για τους Γάλλους μία άκρως δυσάρεστη έκπληξη. Τα στρατεύματα που πολεμούσαν μαζί τους γενναία, έγιναν ξαφνικά αναξιόπιστοι σύμμαχοι. Η ευθύνη για την περαιτέρω τύχη των ρωσικών στρατευμάτων, έπεσε πάνω στην Γαλλία. 

Οι τραγικές επιπτώσεις των επαναστατικών ταραχών και του εμφυλίου πολέμου στην Ρωσία, είχαν εξαιρετικό αντίκτυπο στους Ρώσους Αξιωματικούς και στρατιώτες, που κατέληξαν όμηροι των περιστάσεων. Κάποιοι περίμεναν χρόνια ολόκληρα για να επιστρέψουν στην Πατρίδα, άλλοι δεν τα κατάφεραν καθόλου και κάποιοι βρέθηκαν εκεί που δεν ήθελαν.

► Οι Ρωσικές Ένοπλες Δυνάμεις πολέμησαν για τη απελευθέρωση περιοχών της Ελλάδος.

► Στους ηρωικά πεσόντες Ρώσους στρατιωτικούς, αλλά και σε όσους συμμετείχαν και επεβίωσαν, αξίζει να αφιερωθεί ικανός χώρος στις σελίδες τις Ιστορίας του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου. 

Αιωνία η Μνήμη των Ηρωϊκώς πεσόντων Ρώσων μαχητών του Μακεδονικού Μετώπου! 

Οι Έλληνες δεν τους λησμονούμε!
Σας ευχαριστώ όλους για την προσοχή σας. 

Κόντης Ιωάννης
Υποστράτηγος ε.α.

πηγή