Το Μεγαλύτερο Σκάνδαλο της Μεταπολίτευσης

Γράφει ο Δημήτρης Βλάχος


Για πάρα πολλά χρόνια, ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Αλέξης Τσίπρας προσωπικά έκαναν πολιτική τους σημαία το διαρκές ξεπούλημα της χώρας. Από τις ιδιωτικοποιήσεις του ΟΤΕ και του ΟΛΠ επί Καραμανλή, μέχρι και την παραχώρηση των περιφερειακών αεροδρομίων πέρσι το φθινόπωρο, όλα τα βάφτιζαν ξεπούλημα και προδοσία, λες και έπασχαν από ένα ιδιότυπο σύνδρομο Τουρέτ. Ανεξαρτήτως των όρων ή του τιμήματος, κάθε μα κάθε φορά που γινόταν ιδιωτικοποίηση, ο ΣΥΡΙΖΑ πρωτοστατούσε στις έντονες κοινωνικές αντιδράσεις με απίστευτη αμετροέπεια και διχαστική ρητορική, απειλώντας την εκάστοτε κυβέρνηση με λαϊκή οργή και ειδικά δικαστήρια. Το πολύ σκληρό λεξιλόγιο περί προδοσίας, πατριδοκαπηλίας, γενοκτονίας των μνημονίων, αποικιοκρατίας και άλλων πολλών αντίστοιχων αφορισμών αποτέλεσε καταλύτη για το μιθριδατισμό της κοινωνίας σε εκφράσεις και εκφάνσεις αθλιότητας.

Μέσα λοιπόν σε όλον αυτόν τον παροξυσμό των καταστροφικών και διχαστικών υπερβολών, έγινε εθνικό μας αφήγημα ότι κάθε ιδιωτικοποίηση είναι ξεπούλημα σε κερδοσκοπικά κοράκια που μας παίρνουν τα ασημικά για ένα κομμάτι ψωμί. Με τα χρόνια βέβαια συνηθίσαμε και πάψαμε να δίνουμε και πολλή σημασία στις υπερβολές, όπως το γνωστό ανέκδοτο με το λαγό και το λιοντάρι: λέμε και καμιά μαλ... να περνάει η ώρα. Ε λοιπόν, η ζωή κάνει άτιμους κύκλους, και η τραγική ειρωνεία (και πίστεψέ με, όπως θα δούμε παρακάτω είναι πάρα μα πάρα πολύ τραγική) είναι πως η ανακεφαλαιοποίηση των τεσσάρων συστημικών τραπεζών που έγινε την περασμένη εβδομάδα αποτελεί τον ορισμό του ξεπουλήματος σε κερδοσκοπικά κοράκια που μας παίρνουν τα ασημικά για ένα κομμάτι ψωμί. Και αυτό το πραγματικά σκανδαλώδες ξεπούλημα το έκανε ο Αλέξης Τσίπρας και η κυβέρνηση της Αριστεράς.

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά λοιπόν. Το 2013 η ελληνική κυβέρνηση (εμείς δηλαδή) δανείστηκε 25 δισ. για να συμμετέχει στην τότε ανακεφαλαιοποίηση των τεσσάρων τραπεζών, και βρέθηκε να κατέχει το πλειοψηφικό πακέτο τους. Συγκεκριμένα, το 83.7% της Alpha, το 93.6% της Eurobank, το 84.4% της Εθνικής και το 81% της Πειραιώς. Το σκεπτικό αυτής της συμμετοχής ήταν να βάλει πλάτη το κράτος ώστε να ανακεφαλαιοποιηθούν επιτυχώς οι τράπεζες, και μόλις γυρνούσε η κατάσταση σε μια ομαλότητα, τότε να πουλούσε τις μετοχές που κατείχε σε ιδιώτες ώστε να αποπληρωθεί το δάνειο. Αυτήν την προσέγγιση είχαν ακολουθήσει με επιτυχία πολλές χώρες μετά την κρίση του 2008, όπως η ΗΠΑ με το πρόγραμμα TARP και το bailout της AIG, αγοράζοντας χαμηλά την ώρα του πανικού, βάζοντας φρένο στην απανωτή πτώση των αξιών και αποκομίζοντας τελικά κέρδη για τους φορολογούμενους όταν γύρισε ο μακροοικονομικός κύκλος. 

Η τραγική μοίρα του Αλέξη Τσίπρα, μεταξύ πολλών άλλων, τον ανέδειξε ως το γνωστό μικρό βοσκόπουλο του Αισώπου, που κάθε βράδυ φώναζε λύκος. 

Αυτό είχε γίνει ως ένα βαθμό και στην Ελλάδα, όταν το 2014 ήρθαν για πρώτη φορά μετά από χρόνια επενδυτές και συμμετείχαν μαζικά στις τότε αυξήσεις κεφαλαίου των τραπεζών. Ναι μεν η τότε αξία των μετοχών που κατείχε το δημόσιο ήταν περίπου 18.5 δισ. (κάτω από την αρχική επένδυση των 25 δισ.), αλλά αυτό ήταν αναμενόμενο. Η εκτίμηση ήταν πως ο πρώτος γύρος ανακεφαλαιοποίησης από ιδιώτες θα σηματοδοτούσε την αρχή της εξόδου στις αγορές, ώστε σταδιακά, και όσο η οικονομία επέστρεφε στην ανάπτυξη από το 2015 (κάτι που πλέον αποδέχεται μέχρι και ο φετινός προϋπολογισμός του ΣΥΡΙΖΑ), το κράτος θα πουλούσε τις μετοχές του σε μεσοσταθμικά υψηλότερη τιμή από ότι τις αγόρασε.

Η εκτίμηση αυτή όμως ήρθε αντιμέτωπη με τη σκληρή πραγματικότητα: την Πρώτη Φορά Αριστερά του Αλέξη Τσίπρα και του Γιάννη Βαρουφάκη. Μετά τη μαζική φυγή καταθέσεων, το κλείσιμο των τραπεζών, τα Capital controls, την επιστροφή στην ύφεση, την τεράστια αύξηση των κόκκινων δανείων κλπ. η κατάσταση στις τράπεζες χειροτέρεψε δραματικά και επανήλθε η ανάγκη για νέα κεφάλαια. Η επιλογή που έθεσε η Τρόικα στην κυβέρνηση ήταν απλή: Ή θα γίνει κούρεμα καταθέσεων ή θα γίνει ανακεφαλαιοποίηση στις αγορές. Η κυβέρνηση ευλόγως επέλεξε το δεύτερο, κι εδώ γεννώνται μια σειρά από ερωτήματα για ζητήματα πραγματικά σκανδαλώδη. 

Ας ξεκινήσουμε από το τίμημα για να κατανοήσουμε το μέγεθος της ζημιάς. Το 2013, η συμμετοχή του κράτους σε Εθνική, Πειραιώς, Alpha και Eurobank έγινε σε τιμές €4.29, €1.7, €0.44 και €1.54 ανά μετοχή αντίστοιχα. Η πώληση της προηγούμενης εβδομάδας έγινε στα €0.02, €0.003, €0.04 και €0.01. Από τα 25 δισ. που ήταν η αρχική επένδυση, η σημερινή αξία των μετοχών που κατέχει το κράτος είναι κάτω από 500 εκατομμύρια, δηλαδή πάνω από 98% απώλεια. Για να το βάλουμε σε μία σχετική κλίμακα, το κράτος συλλέγει από τον ΕΝΦΙΑ περίπου 2.5 δισ. το χρόνο.

Δηλαδή θα πληρώνουμε για τα επόμενα 10 χρόνια ΕΝΦΙΑ μόνο και μόνο για να καλύψουμε τη ζημιά της ανακεφαλαιοποίησης! Και αυτή η κατρακύλα στο τίμημα οφείλεται μόνο εν μέρει στη γενικότερη πτώση των αξιών των τελευταίων μηνών. Για παράδειγμα, στις 2 Νοεμβρίου (πρώτη εργάσιμη του μήνα), η μετοχή της Εθνικής έκλεισε στα 73 λεπτά, και η αύξηση κεφαλαίου έγινε στα 2 λεπτά! Δηλαδή πτώση 97.26% σε λιγότερο από ένα μήνα! Αλλά ακόμη και την Πέμπτη, 19 Νοεμβρίου, ακριβώς πριν γίνει η ανακεφαλαιοποίηση, η μετοχή έκλεισε στα 32 λεπτά. 

Γιατί λοιπόν έγινε η αύξηση στα 2 και όχι στα 32 ή έστω κάπου εκεί; Γιατί πιαστήκαμε τόσο κορόιδα; 

Ο βασικός λόγος είναι ότι η κυβέρνηση έκανε δύο τραγικά και αδικαιολόγητα λάθη. Πρώτον, αποδέχτηκε να γίνει η ανακεφαλαιοποίηση άμεσα χωρίς κάποιο όριο στην τιμή ή πιθανότητα αναβολής της. Δεύτερον, αποδέχτηκε να μη συμμετέχουν στη διαδικασία ούτε το Δημόσιο ούτε οι εγχώριοι επενδυτές και μικροεπενδυτές, αλλά μόνο ξένοι. Έτσι, οι επίδοξοι διεθνείς αγοραστές είχαν το απόλυτο πλεονέκτημα. Αφού οι νέες μετοχές θα πήγαιναν αναγκαστικά σε αυτούς και μόνο, αρκούσε απλώς να βρεθεί το ελάχιστο τίμημα ανά μετοχή που θα ικανοποιούσε τον επιθυμητό στόχο συνολικών κεφαλαίων, αγοράζοντας αντίστοιχα πολύ μεγάλο αριθμό νέων μετοχών, με αποτέλεσμα σχεδόν να μηδενιστούν οι συμμετοχές των παλαιών μετόχων, συμπεριλαμβανομένου και του Ελληνικού Δημοσίου, από το share dilution. Αυτό σημαίνει πως, ακόμα και αν στο μέλλον ανέβουν οι τιμές των μετοχών, το Δημόσιο δε θα κερδίσει όσα έχασε λόγω ακριβώς αυτής της πολύ μειωμένης συμμετοχής.

Έτσι και έγινε λοιπόν, και οι ξένοι επενδυτές πλέον ελέγχουν την πλειοψηφία του ελληνικού τραπεζικού συστήματος για μόλις 5 δισ. ευρώ. Και προσέξτε, ενώ πέρσι και πρόπερσι είχαν μπει στις τράπεζες κυρίως θεσμικοί μακροπρόθεσμοι και στρατηγικοί επενδυτές (οι λεγόμενοι real money investors), αυτή τη φορά μπήκαν κυρίως distressed και vulture hedge funds, επενδυτές δηλαδή που εξειδικεύονται στην αγορά πολύ υποτιμημένων και αφερέγγυων τίτλων σε πολύ χαμηλές αξίες με σκοπό τη γρήγορη απόσβεση της επένδυσής τους στην πρώτη άνοδο των τιμών. Στην κυριολεξία, δηλαδή, πρόκειται για τα όρνια των αγορών για τα οποία τόσα χρόνια μας προειδοποιούσε ο ΣΥΡΙΖΑ.

Έχοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, αναρωτιέμαι: Είχε επίγνωση η κυβέρνηση ότι, αποδεχόμενη τους όρους που ανέφερα, το αποτέλεσμα θα ήταν η απαξίωση των παλιών μετόχων; Γιατί απέκλεισε τους εγχώριους μικρομετόχους, και γιατί δε συμμετείχε το Δημόσιο ώστε και το τελικό τίμημα να ήταν υψηλότερο αλλά και να διατηρούσε στα ίδια επίπεδα τη συμμετοχή του; Δεν πιστεύει η κυβέρνηση ότι στο μέλλον θα βελτιωθεί η κατάσταση ώστε να μπορούσε να αποβλέπει σε κέρδος από αυτή τη συμμετοχή;  

Οι ανάδοχες ξένες τράπεζες που ανέλαβαν τα βιβλία προσφορών δεν ενημέρωσαν την κυβέρνηση ότι είχε εκδηλωθεί ενδιαφέρον κυρίως από distressed funds, και αυτό σε πολύ χαμηλό τίμημα; Σίγουρα εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα του ελληνικού δημοσίου, ως όφειλαν; Ή μήπως ενημέρωσαν την κυβέρνηση, αλλά εκείνη ούτε που κατάλαβε; Γιατί έγινε η ανακεφαλαιοποίηση χωρίς να υπάρχει πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς; Θυμίζω πως ο πρώην Πρόεδρος της επιτροπής, Κώστας Μποτόπουλος, παραιτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου, και αντικαταστάθηκε μόλις χθες από το Χαράλαμπο Γκότση. Ποιοι είναι σήμερα οι νέοι μέτοχοι που αγόρασαν τις τράπεζες με τόση μεγάλη έκπτωση; 

Τα παραπάνω ερωτήματα είναι καίρια και χρίζουν άμεσης απάντησης. Για να θέσουμε το ζήτημα στην προοπτική που του αξίζει, το σκάνδαλο των δομημένων ομολόγων αφορούσε τότε το ποσό των 200 εκατομμυρίων. Εδώ μιλάμε για 24.5 δισεκατομμύρια, τα οποία σίγουρα δεν μας περισσεύουν. Και το χειρότερο είναι πως, μέχρι στιγμής, η αντίδραση σε κάτι που κατά τη γνώμη μου αποτελεί το μεγαλύτερο σκάνδαλο της Μεταπολίτευσης είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Η μεν Νέα Δημοκρατία ασχολείται με τα γαλλικά του Μεϊμαράκη στους συνυποψηφίους του, ενώ το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι συσκέπτονται αν θα δώσουν πολιτική στήριξη στο ΣΥΡΙΖΑ. Φυσικά, ο σύντροφος Πάνος σιωπά, καθισμένος αναπαυτικά στην καρέκλα του. Τα δε ΜΜΕ μετά βίας το ανέδειξαν, όταν υπό άλλες συνθήκες (και κυβερνήσεις) οι γνωστοί τηλευαγγελιστές των πρωινών εκπομπών θα είχαν αυτοπυρποληθεί στο Σύνταγμα. Και κάπως έτσι, χάσαμε τις τράπεζες μέσα απ' τα χέρια μας για εξευτελιστικό αντίτιμο και δεν άνοιξε ούτε μύτη. 

Η τραγική μοίρα του Αλέξη Τσίπρα, μεταξύ πολλών άλλων, τον ανέδειξε ως το γνωστό μικρό βοσκόπουλο του Αισώπου, που κάθε βράδυ φώναζε λύκος. Μια ολόκληρη χώρα, ως άλλοι κάτοικοι του χωριού, τρέχαμε κάθε φορά που ακούγαμε τις φωνές για τα ξεπουλήματα, μέχρι που έγιναν κομμάτι της καθημερινής μας αφήγησης και έπαψαν να μας κάνουν την παραμικρή εντύπωση. Μέχρι τη μέρα που οι λύκοι ήρθαν, και ο Αλέξης Τσίπρας όχι μόνο δεν έβγαλε άχνα, αλλά τους άνοιξε ορθάνοιχτα την πόρτα ώστε να μπούνε ανενόχλητοι στο μαντρί. Τώρα που ανακαλύψαμε τι συνέβη, θα αντιδράσουμε;

πηγή