Από τη Δυτική Σαχάρα στις επαρχίες του Νότου.

Γράφει ο Ν. Λυγερός

Μετάφραση από τα γαλλικά Βίκυ Τσατσαμπά

Για να κατανοήσουμε την προβληματική της Δυτικής Σαχάρας και να εξελιχθούμε όσον αφορά την ορολογία έτσι ώστε να χρησιμοποιήσουμε τον όρο επαρχίες του Νότου, δεν είναι απαραίτητο να πάρουμε θέση με τεχνητό τρόπο θεωρώντας ότι πρόκειται μόνο για μία πολιτική προσέγγιση, όπως θα μπορούσαν να σκεφτούν και Μαροκινοί. Πράγματι, μια ιστορική προσέγγιση είναι πολύ βαθύτερη, επειδή αντιστοιχεί σε μια χρονοστρατηγική προοπτική που είναι ικανή να υποστηρίξει μια αιωνόβια μνήμη, χωρίς να παρεμποδίζεται από γεγονότα μόνο πρόσφατα και εξαιρετικά επιφανειακά, αλλά τα οποία καθορίζουν την γεωπολιτική κάποιων παρά την απουσία ορισμένου χρονικού πάχους. Χωρίς να είναι υποχρεωτικό να γνωρίζουμε ότι αυτό που αποκαλούμε Μαρόκο, μέσω των Almoravides, δημιουργήθηκε τον 11ο αιώνα με το ριμπάτ του d’Abdallah Ibn Yasin, κοντά στις εκβολές του ποταμού Σενεγάλη, στο νησί της Tidra, ωστόσο, είναι δυνατόν να κατανοήσουμε τη γενική ιδέα ότι ο ωκεανός όσο και η έρημος διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην εδαφική ανάπτυξη της ιστορίας της φυλής των Βερβερίνων.

Πράγματι, η κατάκτησή του ήταν πάντα στη διασύνδεση των δύο αυτών οντοτήτων. Αυτό είναι απόλυτα σαφές από την άποψη της τοποστρατηγικής, αφού ακόμη και στο αποκορύφωμά της, έχουμε ένα χώρο συνεκτικό και συμπαγές στην αφρικανική ήπειρο. Μάλιστα η παρουσία του στη Ισπανία ακολούθησε το ίδιο νοητικό σχήμα. Πάντα σε αφρικανικό επίπεδο, η ιστορία του Μαρόκου ξεκίνησε πρώτα στην Δυτική Σαχάρα, άρα στο νότο και μόνο αργότερα στο βορρά που αντιπροσωπεύει τον επίσημο σημερινό περιορισμό.

Έτσι, με τις δυναστείες των Merinides, των Wattassides και των Sadean που βρίσκονται στην κορυφή του Μαρόκο, ανάλογα με την περίοδο, το έδαφος άγγιζε το νότιο τμήμα του ποταμού Σενεγάλη που είναι ένα σημαντικό τμήμα της Σαχάρας. Μετά την κρίση του δέκατου έβδομου αιώνα, είναι τελικά η δυναστεία των Αλεβιτών, που κατέλαβε την εξουσία με τον Moulay Rachid, που ενώνει τη χώρα και τον αδελφό του που ακολουθεί τον Moulay Ismaïl κατάφεραν να δημιουργήσουν το Makhzen σε αντίθεση με το bled-es-Siba.

Το Μαρόκο δεν κυριεύτηκε ποτέ από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, σε αντίθεση με την Αλγερία, όπως αναφέρεται στο άρθρο Ι της συνθήκης του 1845. Να μην λησμονηθεί ότι είναι πάντα η ίδια δυναστεία που βρίσκεται στο θρόνο του Μαρόκου. Έτσι έχουμε μια συνέχεια από το Πριγκιπάτο του Tafilalet μέσω της Sherifian Αυτοκρατορίας μέχρι του Βασιλείου του Μαρόκου.

Στη συνέχεια, όσον αφορά τα σύνορα μεταξύ Μαρόκου και Αλγερίας, μετά τη συνθήκη του 1845, ήταν μόνο το 1952 που οι περιοχές του Tindouf και το Colomb-Béchar ενσωματώθηκαν στα γαλλικά διαμερίσματα της Αλγερίας. Όσο για τον πόλεμο της Άμμου του Οκτωβρίου 1963, αυτός θα οδηγήσει σε μια κατάπαυση του πυρός με μια αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη κατά μήκος όλων των συνόρων μεταξύ του Tindouf και Figuig. Πρέπει να περιμένουμε μέχρι το 1976, με τις συγκρούσεις στο Amgala για να δούμε μια αναφορά στη Δυτική Σαχάρα, ενώ με τη Συνθήκη του 1972 ήταν ανεξάρτητη. Με αυτή την ολοκληρωμένη προσέγγιση, αντιλαμβανόμαστε ότι η Δυτική Σαχάρα ανήκει στις επαρχίες του Νότου, όχι μόνο διοικητικά, αλλά και ιστορικά. Επίσης, η ορολογία δεν είναι μόνο κατάλληλη αλλά καλύπτει επίσης την ιστορική ουσία αυτής της γης ανθρώπων ανάμεσα στον ωκεανό και την έρημο. 

CONVENTION RELATIVE AU TRACÉ DE LA FRONTIÈRE D'ÉTAT ÉTABLIE ENTRE LE ROYAUME DU MAROC ET LA RÉPUBLIQUE ALGÉRIENNE DÉMOCRATIQUE ET POPULAIRE 

Référence de la carte: Chaliand et Rageau : Géopolitique des empires, Arthaud 2010

πηγή

Ο Νίκος Λυγερός είναι καθηγητής Γεωστρατηγικής