ΕΙΝΑΙ ΑΔΥΝΑΤΟΝ ΝΑ ΔΟΘΕΙ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΛΗΞΗΣ ΣΤΟΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΑΓΩΝΑ (μέρος 5ο)

Ελληνες στρατιώτες στα Γιαννιτσά

Γράφει ο Σταμάτης Μπεκιάρης

συνέχεια από το 4ο μέρος 

Οι ποικίλες πιέσεις που δέχονταν οι χριστιανοί συνεχίστηκαν τις αρχές του 1912, ενώ οι ευρωπαϊκές δυνάμεις είτε δεν ενδιαφέρονταν να τις πληροφορηθούν ή εθελοτυφλούσαν.  Ήταν η εποχή που οι Δυνάμεις συναγωνίζονταν να προσεταιριστούν τους Νεότουρκους και δυσάρεστες επεμβάσεις δεν ήταν σκόπιμες.

Σε κάθε απαίτηση ή διάβημα των βαλκανικών κρατών, για τα δικαιώματα των ομοεθνών πληθυσμών τους, η απάντηση της Τουρκίας ήταν αρνητική και πολλές φορές απειλητική. Οι χριστιανικοί πληθυσμοί έπρεπε να εξαφανιστούν. Η νέα εθνικιστική πολιτική της Τουρκίας τέθηκε σε εφαρμογή με σειρά μέτρων, όπως της υποχρεωτικής στρατολογίας των Χριστιανών, της διδασκαλίας της τουρκικής γλώσσας στα ξένα σχολεία, της κατάργησης ορισμένων προνομίων κ.τ.λ. Κυρίως, όμως, η οργή των Νεότουρκων στράφηκε εναντίον των Ελλήνων.  Έτσι, ο υπόδουλος Ελληνισμός τέθηκε και πάλι σε διωγμό.

Η όποια, όμως, προσπάθεια του Ελεύθερου Ελληνικού Κράτους για την απελευθέρωση του υπόδουλου Ελληνισμού ήταν δύσκολο να εκδηλωθεί και να καρποφορήσει, γιατί η Τουρκία εξακολουθούσε να είναι ισχυρή και γιατί η πολιτική των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων για τη Βαλκανική είχε διαμορφωθεί κάτω από το δόγμα της διατήρησης του τότε εδαφικού καθεστώτος στην περιοχή, χωρίς να επιτρέπει καμία ουσιώδη μεταβολή.

Οι αυθαιρεσίες και καταπιέσεις των Νεότουρκων είχαν σαν συνέπεια να ανανεωθεί η δραστηριότητα της Εσωτερικής Οργάνωσης.  Στις αρχές του 1912 παρατηρήθηκε κάποια ύφεση στις τουρκικές αυθαιρεσίες και καταργήθηκαν τα στρατοδικεία που έκαναν θραύση στη Μακεδονία.  Η μείωση όμως των αυθαιρεσιών των Νεοτούρκων δεν είχε σαν αποτέλεσμα ανάλογη μείωση των βουλγαρικών επιδρομών.

Αντιθέτως, αυξήθηκε η δραστηριότητα της Εσωτερικής Οργάνωσης.  Σε απάντηση οι Νεότουρκοι ενίσχυσαν ομάδες Μουσουλμάνων ατάκτων.

Η κατάσταση που επικρατούσε όλο το 1911 συνεχίστηκε και τους επτά πρώτους μήνες του 1912.  Πολλές επιδρομές του τούρκικου στρατού  κατέληξαν σε πραγματικές σφαγές χριστιανών.  Οι Νεότουρκοι συναγωνίζονταν σε βιαιότητες τους παλαιούς Οθωμανούς.

Εν όψει του πολέμου με την Τουρκία, που άρχισε να διαγράφεται από τα μέσα του έτους, οι Έλληνες ανασύνταξαν τις δυνάμεις του Μακεδονικού Αγώνα.  Σκοπός των δυνάμεων αυτών ήταν πλέον να ξεσηκώσουν τη χώρα, να οργανώσουν τα ντόπια ένοπλα σώματα, να πιάσουν επίκαιρες θέσεις, να διακόψουν τις επικοινωνίες και να δράσουν τέλος σαν πρόσκοποι του ελληνικού στρατού.  Η συμβολή των ανταρτών στον επερχόμενο πόλεμο θεωρούνταν ζωτική.  Οι αντάρτες γνώριζαν πολύ καλά τον τόπο και τους κατοίκους του και ήταν άριστα εξασκημένοι για τις επιχειρήσεις που προορίζονταν.

Τον Ιανουάριο του 1912 αρχίζει η προσέγγιση και εξομάλυνση των διαφορών μεταξύ Αθηνών και Σόφιας, με την ελπίδα ότι θα καταλήξει σε συνεννόηση. Οι Μουσουλμάνοι όμως δεν ήθελαν να αναγνωρίσουν καμία προσέγγιση μεταξύ Ελλάδος και Βουλγαρίας επικαλούμενοι «τα μεταξύ των δύο εθνών προαιώνια μίση». 

Το Νεοτουρκικό κομιτάτο τον Ιανουάριο του 1912 προκάλεσε παρανομίες στον καταρτισμό των εκλογικών τμημάτων για τις επερχόμενες δεύτερες βουλευτικές εκλογές του Μαρτίου, με την μετάθεση Ελληνικών χωριών της περιφερείας μας στο Τούρκικο τμήμα, αποβλέποντας στο να αντικατασταθούν οι Έλληνες εκλέκτορες από Μουσουλμάνους.

Η όλη προσπάθεια της λέσχης του κομιτάτου «ΕΝΩΣΕΩΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΔΟΥ ΛΑΓΚΑΔΑ» απέβλεπε στη διάσπαση των ψήφων των Χριστιανών εκλογέων και έτσι να εκλεγούν περισσότεροι εκλέκτορες Μουσουλμάνοι. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 13/1/1912 

Τουρκικό ιππικό

Έχοντας στη διάθεσή της τον στρατό, την χωροφυλακή και τις διοικητικές αρχές, επινόησε διάφορα τεχνάσματα, μηχανεύθηκε συγκεκριμένους τρόπους και σχεδίασε ολόκληρο προγραμματισμό, για να πετύχει τους σκοπούς του, που στόχευαν στην ελαχιστοποίηση της εκλογικής δύναμης των αντιπάλων τουρκικών κομμάτων, των Ελλήνων και Βουλγάρων.

Στις αρχές του 1912, ιδρύθηκε το  νέο φιλελεύθερο Νεοτουρκικό κόμμα «Ελευθερία και συνεννόηση», το οποίο απέβλεπε στην αποκατάσταση πραγματικής πολιτειακής ισότητας απέναντι στις μη μουσουλμανικές εθνότητες της οθωμανικής αυτοκρατορίας, όπως τουλάχιστο διακήρυσσε στο πρόγραμμά του.  Η Ελληνική κυβέρνηση παρότρυνε τους Ελληνοθωμανούς βουλευτές να συνάψουν στενότερους δεσμούς με τον νέο κόμμα, λόγω αποδυνάμωσης του κόμματος της «Ενώσεως και Προόδου». 

Στις 9/2/1912 επισκέφτηκε το Λαγκαδά ο υπουργός εσωτερικών με σκοπό τη λήψη απόφασης «…προς ίδρυσιν σταθμών χωροφυλακής, τηλεφωνικώς συγκοινωνούντων αλλήλους, δια την καταδίωξιν της ληστείας ….» ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 10/2/1912 

Αυτό που χαρακτήρισε την πολιτική κατάσταση στον καζά Λαγκαδά κατά τη διάρκεια των βουλευτικών εκλογών του 1912, ήταν η κατάφορη παραβίαση των συνταγματικών αρχών εκ μέρους των Νεότουρκων, ο εκβιασμός της ελευθερίας της συνείδησης των ψηφοφόρων, η παραμόρφωση της λαϊκής θέλησης κατά τη διαρρύθμιση των εκλογικών τμημάτων, οι συνεχείς υπερβάσεις, αυθαιρεσίες και επεμβάσεις των τουρκικών αρχών, η στέρηση της προσωπικής ελευθερίας των χριστιανών κατοίκων και οι αλλεπάλληλες βιαιοπραγίες σε βάρος τους καθώς και η κατάλυση της δημόσιας τάξης από τις εντεινόμενες ληστρικές επιδρομές.

Το φαινόμενο της μείωσης της εκλογικής ισχύος των εκπροσώπων των αντιπολιτευόμενων προς το Νεοτουρκικό κομιτάτο «Ένωση και Πρόοδος» κομμάτων είχε γενική εφαρμογή.

Ο Αρχιερατικός Επίτροπος Λαγκαδά λόγω των επιχειρούμενων αυθαιρεσιών της διαιρέσεως των εκλογικών τμημάτων του καζά απέστειλε τηλεγράφημα διαμαρτυρίας προς τον Νομάρχη Θεσσαλονίκης. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 2/3/1912 

Αξιόλογη δράση με απειλές και εκβιασμούς ανέπτυξε στην πόλη του Λαγκαδά ο γιατρός Ιωάννης Βλάχος, για τον οποίο διαμαρτυρήθηκε έντονα ο Χριστιανικός πληθυσμός της πόλης. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 8/3/1912 

Ελληνας στρατιώτης φυλάει Βούλγαρους αιχμαλώτους

Ο Καϊμακάμης διέταξε παρανόμως τον Αρχιερατικό επίτροπο να εγκαταλείψει το έδαφος του Λαγκαδά. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 19/4/1912 

Η απομάκρυνση του Αρχιερατικού Επιτρόπου γέμισε με θλίψη τους κατοίκους του καζά, οι οποίοι ζητούσαν την βοήθεια του Νομάρχη για να αποτρέψει την παρανομία, αφού «… τον Αρχιερέα αντιπροσωπεύει, μόνον υπό του Αρχιερέως διορίζεται. Θα  ηδύνατο να διορισθή υπό του Καϊμακάμη μόνον όταν ήτο…. Καϊμακαμικός επίτροπος». ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 26/4/1912 

Ο Καϊμακάμης ενδίδοντας στους γνωστούς δολοπλόκους Βλάχο και Γρηγορούδη διόρισε στην θέση του Αρχιερατικού Επιτρόπου Λαγκαδά τον Παπαγιάννη, ο οποίος δεν αποδέχθηκε τον διορισμό, και οι Μουσουλμάνοι του κομιτάτου άρχισαν πάλι τις γνωστές απειλές και πιέσεις κατά τον παλιό γνωστό τρόπο. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 27/4/1912 

Αποτέλεσμα των γεγονότων ήταν ο Χριστιανικός πληθυσμός του καζά να χάσει πάλι την εμπιστοσύνη προς τις αρχές και να αναρωτάται: «…Θα δείξη η δικαιοσύνη το εδώλιον δικαστηρίου εις τας αρχάς Λαγκαδά, αι οποίαι παρά το Σύνταγμα, παρά τον ανθρωπισμόν, ωργίασαν εις την ράχην και  τα πόδια των ατυχών Λαγκαδιανών;» . ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 10/5/1912 

Ο τύπος, ύστερα από τα παραπάνω γεγονότα, χαρακτηρίζει το Λαγκαδά «πολυβασανισμένη πόλη» και ζητά απεγνωσμένα βοήθεια από τον Χατζή Αδήλ βέη «… περιμένομεν εκείνο το οποίον υπαγορεύει το Σύνταγμα, του οποίου είσθε ανώτερος λειτουργός, το δίκαιον, το οποίον από τόσα χρόνια εδιδάσκετε, ο ανθρωπισμός, τον οποίον εις τόσην εντέλειαν έχετε». ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 10/5/1912 

Είναι λάθος να αποστρέφουμε την κεφαλή από το χθες, να αρνούμαστε τον οφειλόμενο σεβασμό προς τούς νεκρούς παππούδες μας πού μας χάρισαν τον παραδεισένιο τούτο τόπο.  Το παρελθόν είναι συνετός οδηγός.  Για τους κατοίκους ενός τόπου το να γνωρίζουν την ιστορία τους σημαίνει ότι γνωρίζουν τον εαυτό τους.  

Εμείς οι κάτοικοι του Δήμου Λαγκαδά, πιστοί στο χρέος που μας άφησαν οι πρόγονοί μας, δεν πρέπει να επιτρέψουμε τη σκουπιδοποίηση της ιστορίας μας, δεν πρέπει να επιτρέψουμε να γίνει καμιά νέα ασχήμια.

Αν εμείς σήμερα απεμπολήσουμε αυτή την κληρονομιά που μας άφησαν οι παππούδες μας, τότε οι «αιώνιοι σιωπηλοί» θα μιλήσουν και η φωνή τους θα είναι σάλπιγγα της Αποκαλύψεως, που θα ηχήσει και θα μιλήσει με τον παλαμικό στίχο.

Με βαθειά συγκίνηση και δικαιολογημένη ευγνωμοσύνη τιμώ με το ασήμαντο αυτό πόνημα τους ηρωικούς προγόνους μας.

Θα κλείσω το ευλαβικό αυτό αφιέρωμα, με τα λόγια του Παύλου Μελά: 

«Πάντοτε κατά τους αγώνας του Έθνους μας προΐστατο η Εκκλησία. Έτσι, τώρα προ πάντων, στην Μακεδονία, ότε κατ' Αυτής κυρίως στρέφονται αι επιθέσεις των εχθρών, η Εκκλησία και πάλιν θα προστατεύση τον Αγώνα». 

Διατηρήθηκε η ορθογραφία και η στίξη του κειμένου των αποσπασμάτων που  προηγήθηκαν. 

Μπεκιάρης  Δ.  Σταμάτης

(ευχαριστούμε τον κ Φώτιο Μιχαήλ για την αποστολή του παρόντος άρθρου)