Δίπλα σε έναν άγιο καταργείται το ερώτημα της ύπαρξης του Θεού – Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαος για τον Άγιο Παΐσιο. (μέρος 1ο)

Απομαγνητοφώνιση αποσπασμάτων της ομιλίας του Μητροπολίτου Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικολάου για τον Άγιο Παΐσιο στην Κόνιτσα τις 7 Ιουλίου του 2015.

Αισθάνομαι ότι δεν πρέπει να κάνω ομιλία, το σκεφτόμουνα. Είναι τόσο ζεστή η ατμόσφαιρα και τόσο αυθόρμητο το κλίμα που υπάρχει, που μια ομιλία με προσφωνήσεις με σειρά συγκεκριμένη, νομίζω θα κρύωνε την όλη ατμόσφαιρα και δεν θα έλεγε τίποτα το ιδιαίτερα σημαντικό. Είπε ο κύριος δήμαρχος ότι ο μόνος που είναι ικανός είναι ο Μητροπολίτης Μεσογαίας. Δέν είμαι ικανός κύριε δήμαρχε. Νομίζω ότι τέτοιου είδους άνθρωποι πολύ δύσκολα μπορούν να περιγραφούν, πολύ περισσότερο να μπει κανείς μέσα στην πραγματικότητα του μυστηρίου τους, και μάλιστα με δημόσιο λόγο να τους εκφράσει.

Ίσως ο καλύτερος τρόπος είναι να αναφέρουν τα στοιχεία του βίου τους ή περιεχόμενα λόγων τους αυθεντικά, όπως οι ίδιοι τα έχουν πει και όχι κάποιος να κάνει αναλύσεις. Το μυστήριο, και αυτοί οι άνθρωποι είναι μυστήριο, δεν έχει τη δυνατότητα να περιγραφεί από λόγο όσο ικανός κι αν είναι ο ομιλητής. Και αυτό το βλέπουμε από την ανεπάρκεια των ακολουθιών. Οι ακολουθίες πολύ δύσκολα περιγράφουν την πραγματικότητα του αγίου, αναφέρονται λίγο στη ζωή του .. οι εκόνες επίσης δύσκολα. Δεν υπάρχει αυτή η πιθανότητα, εγώ δεν φιλοδοξώ ότι έχω αυτήν την πιθανότητα να το κάνω.

Ακούστηκε επίσης δυό τρεις φορές ότι πρέπει να γίνουμε μιμητές του Αγίου Παϊσίου. Θα με συγχωρέσετε αλλά δε νομίζω ότι γίνεται αυτό. Εγώ τουλάχιστον όταν το άκουγα αυτό είπα, ‘τι μιμητής να γίνεις;’ Θα πω μερικές σκέψεις γιατί δεν μπορούμε να μιμηθούμε έναν τέτοιο άνθρωπο. Ότι δεν υπάρχει για να τον μιμούμαστε, υπάρχει για να μας εμπνέει και υπάρχει ίσως για να φορτώνουμε τις προσευχές μας επάνω του. Γιαυτό και θα ήθελα να μου επιτρέψετε σεβασμιότατε όπως είπα να μην κάνω μία ομιλία αλλά να πω ορισμένες σκέψεις όπως λειτουργούν μέσα μου και να σταματήσω όταν συμπληρωθεί το χρονικό περιθώριο γιατί αισθάνομαι πως δεν μπορώ να ολοκληρώσω αυτό που έχω μέσα μου.

Λέει κάπου ένας ψαλμός, ‘Θαυμαστός ο Θεός εν τοις αγίοις αυτού‘, ότι με το πρόσωπο των αγίων γίνονται θαυμαστά τα θαύματα του Θεού, το μυστήριο του Θεού εμφανίζεται. Λέει επίσης κάπου αλλού ο Ισαΐας, ‘Κύριος Ύψιστος εν αγίοις αναπαυόμενος’ και θα σας πω γιατί το λέει αυτό. Και λέει επίσης σε μία από τις επιστολές του Πέτρου, ‘λάλησαν άγιοι του Θεού άνθρωποι δια πνεύματος αγίου’. Αυτά τα τρία τα αναφέρω για να πω τι σημαίνει άγιος για την εκκλησία. Είναι κάποιος στον οποίο αναπαύεται το πνεύμα του Θεού. Ευαρεστείται ο Θεός, το πρώτο πράγμα. Να το πω με απλή γλώσσα, δεν έχει παράπονο ο Θεός, τον εκφράζει τον Θεό με τη ζωή του. Το δεύτερο πράγμα είναι ότι είναι θαυμαστός ο Θεός, ότι κάνει θαύματα και ενεργεί δια των αγίων υπερφυσικά. Πράγματα που δεν ερμηνεύονται που δεν κατανοούνται. Και τρίτον, αυτό που κάνει ο Θεός μέσω των αγίων Του είναι ότι εκφράζει το Λόγο Του. Σε συγκεκριμένες λέξεις μπαίνει μέρος του μυστηρίου Του. Αυτό είναι ένας άγιος. Είναι ένας ο οποίος ενεργεί θαυμαστά, ο οποίος αναπαύει το Θεό και ο οποίος όταν ανοίγει το στόμα του βγάζει το μέλι του Λόγου του Θεού. 

Γιαυτό και η εκκλησία θέλει την απόδειξη του Θεού μέσα από τους αγίους. Δίπλα σε έναν άγιο καταργείται το ερώτημα της ύπαρξης του Θεού. Όταν είσαι [δίπλα] σε έναν τέτοιο άγιο λες, ‘ζει Κύριος‘, εκφράζεται μέσα από αυτόν. Δέν είναι άγιος μία ψυχούλα, ένας καλός άνθρωπος, ένας ηθικός .. ένας παράξενος που έχει μερικά χαρίσματα και κάποιες σπάνιες ικανότητες. Είναι ο άνθρωπος ο οποίος έχει τη χάρη του Θεού πάνω του. Και αν είναι έτσι, τότε ναι, άγιος πρέπει και μπορεί να γίνει ο καθένας μας, δηλαδή εκφραστής όχι συγκεκριμένων τρόπων και συμπεριφορών αλλά της χάριτος του Θεού σ’ αυτόν τον κόσμο.

Άγιοι υπήρξανε σε όλες τις εποχές. Εγώ θα κάνω μία αναφορά .. Τον περασμένο αιώνα, τον 20ό αιώνα, έχουμε έναν άγιο το 1908, εκοιμήθει ο Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης λίγο πριν την επανάσταση των μπολσεβίκων στη Ρωσσία, ο οποίος κράτησε και παρηγόρησε πάρα πολύ τον Ρωσσικό λαό.

Το 1920 έχουμε εμείς έναν δικό μας άγιο, λίγο πριν από τη Μικρασιατική καταστροφή, τον Άγιο Νεκτάριο. Μεγάλος άγιος, πονεμένος, διωγμένος, συκοφαντημένος, περιφρονημένος, αδικημένος απ’ την ίδια την εκκλησία, αλλά μεγάλος άγιος.

Το 1924 εκοιμήθη ένας άγιος, πάλι είχε σχέση με εδώ, ο Άγιος Αρσένιος ο Καππαδόκης που φιλοξενήθηκαν για 4 χρόνια τα λείψανά του εδώ στην Κόνιτσα, που εδώ έφερε τους πρόσφυγες από τα Φάρασα, που τον βοήθησε στην φανέρωσή του ο νυν εορταζόμενος Άγιος Παΐσιος.

Το 1932 έχουμε έναν άλλον άγιο, λαϊκό, απλό άγιο, τον Άγιο Νικόλαο τον Πλανά. Εκοιμήθη το 1932. Λατρευτός, όχι πολύ γνωστός αλλά όμως πολύ βαθύς, απλοϊκός άνθρωπος.

Το 1938 έχουμε έναν άλλον άγιο του Αγίου Όρους, τον Άγιο Σιλουανό. Και αυτός θα παρέμενε άγνωστος αν δεν υπήρχε στη ζωή του κάποιος να τον φανερώσει και αυτός ήταν ο πατήρ Σωφρόνιος αν τον έχετε ακουστά, ο οποίος ανέδειξε τον βίο του, βρήκε το μυστικό του και κατέθεσε μέρος των διδασκαλιών του.

Το 1948 έχουμε πάλι στην Ελλάδα έναν δικό μας άγιο, τον Άγιο Σάββα τον Νέο της Καλύμνου. Και αυτός απλός άγιος. Ένας επιεικής, γλυκύς πνευματικός, κατάκαρπος στη σχέση του με το Θεό και στη σχέση του με το λαό.

Πάμε στη δεκαετία του ’50. Το 1956 εκοιμήθη στη Σερβία ένας άγιος, θα έχετε ίσως διαβάσει βιβλία του, ο Άγιος Νικόλαος ο Βελιμίροβιτς.

Το 1959, έχουμε πάλι έναν δικό μας άγιο από την Ανατολή, από τον Πόντο, τον Άγιο Γεώργιο τον Καρσλίδη.

Πάμε στη δεκαετία του ’60. Το 1961, ο Άγιος Λουκάς Επίσκοπος Συμφερουπόλεως, της Κριμαίας. Πολύ γνωστός, πολλά θαύματα με μεγάλα σημεία, τιμώμενος και στον Ελλαδικό χώρο.

Υπάρχουν και κάποιοι άλλοι άγιοι όπως ο Άγιος Ιωάννης ο Μαξίμοβιτς ο οποίος εκοιμήθη το 1966. Πήγε στην Κίνα, στο Παρίσι, στο Σαν Φρανσίσκο. Γεννήθηκε στο Χάρκοβο στην σημερινή Ουκρανία.

Έχουμε το 1979 τον Άγιο Ιουστίνο τον Πόποβιτς. Ίσως έχετε διαβάσει πάλι βιβλία. Ελληνομαθής, γνωστός και πολύ αγαπητός και στον Ελλαδικό χώρο.

Και πάμε στους δύο τελευταίους μας αγίους. Τον Άγιο Πορφύριο ο οποίος εκοιμήθη το 1991 -αυτοί είναι οι αναγνωρισμένοι άγιοι- και τον Άγιο Παΐσιο το 1994.

Αυτό που συμβαίνει με τον Άγιο Παΐσιο έχει μία μοναδικότητα. Ξεπερνά τα συνήθη μέτρα. Και θα σας πω το γιατί. Ο κύριος Καλιντέρης μίλησε για την οικουμενικότητά του.

Ένας άνθρωπος εξαφανισμένος στην ουσία, πηδώντας από εδώ κι από εκεί σε όλη του τη ζωή, με κάποιον τρόπο φανέρωνε διαρκώς τη χάρη του Θεού. Γιαυτό και η απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου να τον καταγράψει στις δέλτους των αγιολογίων δεν είναι μία απόφαση ότι να φτιάξουμε έναν άγιο και ο λαός να το πιστέψει, είναι κάτι που ο λαός δέχθηκε με τη σχέση του μαζί του, απετέλεσε συνείδησή του και έτσι επιβεβαιώθηκε η συνείδηση του λαού με την απόφαση και την πράξη της Συνόδου του Οικουμενκού Πατριαρχείου. Δεν είχε σκοπιμόητα η αγιοκατάταξή του για να παρασυρθεί μετά ο λαός και να συνεχίσει. Αλλά είναι ότι κι αν ακόμα δεν γινόταν αυτό, θα μιλούσαν οι ίδιες οι πέτρες, γιατί μιλάνε και οι πέτρες.

Αυτός λοιπόν ο άγιος, έχει όπως είπα προηγουμένως αυτό το οικουμενικό χαρακτηριστικό, να είναι καταλυτικός μέσα σε 20 χρόνια αλλά και εν ζωή ήταν συναρπαστικός. Ο νυν Πατριάρχης όταν επισκέφτηκε το Άγιον Όρος πήγε εκεί να τον δεί, άκουγε προφανώς, και ο προηγούμενος, να πάρει την ευχή του, ο Πατριάρχης, από έναν απλό μοναχό. Και οι άλλοι άγιοι είναι γνωστοί, αλλά αυτή η ορμή, αυτός ο χείμαρρος της παρηγορίας που βγαίνει αλλά και της δυνάμεως που αισθάνεται το σώμα των πιστών και ο λαός είναι κάτι το διαφορετικό.

Πριν από έναν μήνα, ακριβώς πριν από τέσσερις εβδομάδες, έγινε στην Κωνσταντινούπολη μία παρουσίαση της πρώτης μεταφράσεως των βιβλίων του στα τούρκικα και ήταν συγκλονιστικό αυτό που συνέβη γιατί ο ενθουσιασμός με τον οποίο έχει γίνει δεκτό το βιβλίο του από τον μουσουλμανικό κόσμο είναι κάτι το μοναδικό που δεν το περίμεναν. Ξέρετε ότι μέσα σε αυτό το φεστιβάλ καλών ταινιών που γίνεται τα τελευταία χρόνια στην Ρωσσία και πέρασαν από εδώ και γύρισαν αυτές τις ταινίες, το ντοκυμαντέρ που κυκλοφορεί βγήκε στην κατηγορία των πρώτων βραβείων, η ζωή του Αγίου Παϊσίου.

Πέρυσι είχαν πει ότι ο αριθμός των αντιτύπων που αναφέρονται στην ζωή του Αγίου Παϊσίου στη Ρωσσική διάλεκτο ξεπερνάει τα 5 εκατομμύρια. Προ ολίγου άκουσα ότι είναι πολύ παραπάνω τώρα δεν ξέρω πόσο ακριβή είναι αυτά τα νούμερα αλλά είναι εκατομμύρια. Και όταν ζητήθηκε να δώσω εγώ μία συνέντευξη μου είπαν ότι η ακροαματικότητα, η τελεθέαση στη Ρωσσία θα ξεπερνούσε τα 80 εκατομμύρια. Για τον πατέρα Παϊσιο, αυτό το ανθρωπάκι της Κόνιτσας, που ήταν στο Στόμιο, που κάποτε έζησε εδώ. 

Και να σας πω και άλλο ένα στοιχείο εντυπωσιακό, και τούτο έχει να κάνει με τις μεταφράσεις των κειμένων του τις δυτικές γλώσες, στα αγγλικά, στα γαλλικά, στα γερμανικά. Δεν θα περίμενε κανείς στον ορθολογιζόμενο κόσμο της Δύσεως να υπάρχει ανταπόκριση του λόγου αυτού του καρδιακού, του απλοϊκού που έβγαινε μέσα από τη ζωή και την καρδιά του Αγίου Παϊσίου. Κι όμως, τα νούμερα είναι και αυτά εντυπωσιακά. Φαίνεται λοιπόν, με κάποιον τρόπο, και για κάποιον λόγο ο συγκεκριμένος αυτός άγιος χτυπάει λεπτές χορδές, και της δυτικής ψυχής που έχει τη σκληρότητα του ορθολογισμού και της μουσουλμανικής ψυχής που έχει την σκληρότητα της άλλης πίστης, και στην ψυχή των κοσμικών και των αθέων και στη μυστική ψυχή των Ρώσσων και των Ελλήνων και όλων. Είναι άγιος .. οικουμενικός.

Τι τον έκανε τόσο ελκυστικό, τόσο μαγνητικό, τόσο πειστικό και τόσο δυνατό στη σχέση του με το λαό; Και που οφείλεται ακριβώς αυτή η μοναδικότητα του Αγίου Παϊσίου; 

Το απόλυτο ήθος του. 

Ένα πράγμα είναι η ακρότητα και η απολυτότητα την οποία είχε. Ήταν συνεπής. Δεν ήταν του λίγου, δεν ήταν του κι από εδώ κι από εκεί, αλλά έζησε το κάθε τι, σε απόλυτη μορφή. Παράδειγμα. Υπάρχουν ορισμένα πράγματα στην ψυχή του ανθρώπου που είναι πολύ δυνατά. Τέτοιο είναι η πείνα, τετοιο είναι ο πόνος, τέτοιο είναι ο φόβος, τέτοιο πράγμα είναι ο κόπος και η φυσική αδυναμία. Αυτός σα να μην είχε τέτοια όρια, σα να μην τον φόβιζαν. Έλεγε ο άγιος Λεμεσού σε μια ομιλία του ότι σα να είχε μια χάρη από το Θεό να μην τρώει και να ζει. Εγώ έζησα κοντά του έξι μήνες. Δεν τον είδα παρά μόνο μια φορά να μασάει. [Ήταν] της Μεταμορφώσες τις 6 Αυγούστου, και μου δώσανε να του πάω 4 μικρά ψαράκια σαβρίδια, μόλις έφτασα στο σπίτι για να τα φάει φώναξε ένα καλογεράκι του τα έδωσε και του είπε να πάει απέναντι στη σκήτη του Κουτλουμουσίου. Δεν τα έφαγε. Μοίραζε σε όλον τον κόσμο ό,τι του φέρνανε.

Θυμούμαι δε μία φορά χαρακτηρισιτκά που ήταν κάποιοι αμερικάνοι, μιλούσαν για κάποια ώρα στα αγγλικά -δεν ξέραν Ελληνικά- και αυτός τους απαντούσε. Πήγα λοιπόν εγώ και μου λέει για κάτσε τώρα να δούμε τι είπαμε μ’ αυτούς τους ευλογημένους, γιατί είναι και αμερικανάκια -τά ‘λεγε έτσι κι αστεία-. Και πράγματι, μου είπε τέσσερα πράγματα που τους είπε και τέσσερα πράγματα μου είπαν κι αυτοί που τον είχαν ρωτήσει, με την ίδια σειρά και κατάλαβαν την απάντηση. Αυτή η δυνατότητα να επικοινωνεί με αλλόγλωσσους ανθρώπους ήταν εντυπωσιακή. Και λέει, μια που τα βρήκαμε και κατάλαβαν τώρα να πάω στο σούπερμάρκετ να τους φέρω κάτι για ένα κέρασμα. Και πηγαίνει μέσα στο κελί του και βγαίνει με ένα κουτί ξηρούς καρπούς, planters λέγονται είναι η πιο φημισμένη μάρκα ξηρών καρπών στην αμερική και έναν δίσκο με μπισκότα .. άντε λέει πάρτε τα κι αυτά μήπως καταλάβετε και τίποτα παραπάνω. Αυτός ο ευχάριστος τρόπος και η δυνατότητα ό,τι του δίναν να το δίνει και να το μοιράζεται είναι πάρα πολύ σημαντικό.

Δεύτερο πράγμα, αυτό που είπα, να μην τρώει .. να κοιμάται ελάχιστα. Αυτό με συγχωρείτε σεβασμιότατε Νέας Κρήνης δεν μπορούμε να το μιμηθούμε, ούτε το λίγο φαγητό ούτε τον λίγο ύπνο, ούτε τον σχεδόν μηδενικό λόγο. Πέρασε χρόνια σε απόλυτη σιωπή .. χωρίς κανένα φόβο από τις απειλές της φύσεως. Εγώ χθες το βράδυ σηκώθηκα .. και είδα έναν σκορπιό, φοβήθηκα, τον πάτησα, τον τέλειωσα .. ο Άγιος Παΐσιος έζησε -έζησα και εγώ τέτοια εμπειρία και αυτά που ακούτε πρέπει να είναι αληθινά, τουλάχιστον αυτά που εγώ ξέρω τα είδα- με φίδια, με διάφορα απειλητικά για τη ζωή του. Δεν είχε φόβο. Το είχε ξεπεράσει και αυτό το πράγμα.

Όπως είπα δεν κοιμόταν. Θυμάμαι συνήθως κοιμόταν κανα δίωρο, το πολύ αν ήταν τρίωρο δεν ξέρω, γιατί εγώ είχα επικοινωνία μαζί του η ώρα 10 το βράδυ και 01 ήταν ξανά με τους φακούς. Πως γινόταν αυτό το πράγμα; Ήταν άνθρωπος απόλυτος. Ευθύς εξαρχής είπε, τα δίνω όλα και όταν πήγαινες, έβρισκες τα πάντα να είναι στο απολύτως αναγκαίο για την ύπαρξη και την επιβίωση ενός ανθρώπου. Θυμάμαι το εκκλησάκι στον Τιμιο Σταυρό που ήτανε το κελί του στη Μονή Σταυρονικήτα. Οι εικόνες στο τέμπλο, ένα απλούστατο τέμπλο, ήταν από σκέτο χαρτί, όχι πλαστικοποιημένο, το οποίο αν το πατούσες λίγο θα σκιζότανε, και τις προσκυνούσε και ήταν λειωμένες όλες στα πόδια. Και τον ρώτησα, γιατί είναι λειωμένες στα πόδια; Μου λέει, τους αγίους δεν τους φιλούμε στο πρόσωπο, τους φιλούμε όσο πιο χαμηλά μπορούμε και με όση περισσότερη ταπείνωση έχουμε. Δεν είχε τίποτε σχεδόν και θα μπορούσε κανείς να αναφερθεί, τα βλέπετε και στα βιβλία και τα διαβάζετε, εγώ θα ήθελα απλώς έτσι λίγο να τα αναφέρω.

Η φιλοσυγγένεια. Δεν ξέρω αν είναι εδώ η σύζυγος του Ραφαήλ αλλά βλέπω μερικούς συγγενείς. Όταν πήγε ο Ραφαήλ ύστερα από χρόνια να τον επισκευθεί τον έβαλε στην άκρη και δεν τον δέχτηκε, παρά το προχωρημένο της ηλικίας του, να τον φιλοξενήσει στο κελί του αλλά τον έστειλε να πάει κάτω στη Μονή Ιβήρων. Δεν τον λυπήθηκε. Και όταν του είπα, γιατί γέροντα το έκανες αυτό; λέει, πιο καλά θα τον φροντίσει ο Θεός απ’ ό,τι εγώ. .. Ούτε προσευχή να ξέρετε δεν έκανε για να μην συνδέεται με τους συγγενείς. Προσευχόταν για όλον τον κόσμο. Τους συγγενείς τους έχω δια παντός .. εμπιστευθεί στη χάρη του Θεού και όλα θα πάνε καλά, έλεγε. Δεν υποχωρούσε.

Πήγαινες λοιπόν στο κελάκι του και ήταν απλό, φτωχό, σχεδόν τίποτα, καθαρό, νοικοκυρεμένο αλλά απέριττο, χωρίς ανθρώπινη ελπίδα και ανθρώπινη παρηγοριά. 

συνεχίζεται

πηγή