Ήταν 1η Απριλίου της ΕΟΚΑ η αρχή...

Του Ντίνου Ορφανού 

Ήταν πρώτη Απριλίου 
Της ΕΟΚΑ η αρχή 
Που ακούστηκε στην Κύπρο 
Η φωνή του Διγενή 

Και στον ήχο της φωνής του 
έτρεξε η λεβεντιά 
για να δώσουνε τη μάχη 
εις της Κύπρου τα βουνά 

Μάρκος Δράκος και Πατάτσος 
Ζάκος και Καραολής 
Δώσανε με τόσους άλλους 
Τη νεανική ζωή 

Μα απ’ όλους τους λεβέντες 
πιο τρανός πιο ξακουστός 
ήτανε ο Αυξεντίου 
της ΕΟΚΑ υπαρχηγός 

Με το αίμα των ηρώων 
Και με γράμματα χρυσά 
Έγραψεν η ιστορία 
Τη γλυκιά μας λευτεριά 

Δεν μπορεί κανένας τόπος 
να μην ελευθερωθεί 
όταν κάθε παλικάρι 
τρέχει να θυσιαστεί 

Με την βοήθειαν τού Θεού, με πίστιν εις τον τίμιον αγώνα μας, με την συμπαράστασιν ολοκλήρου τού Ελληνισμού και με την βοήθειαν των Κυπρίων, αναλαμβάνομεν τον αγώνα διά την αποτίναξιν τού Αγγλικού ζυγού, με σύνθημα εκείνο το οποίον μάς κατέλιπαν οι πρόγονοί μας ως ιεράν παρακαταθήκην: 
«Η τάν ή επί τάς». 

Αδελφοί Κύπριοι, 
Από τα βάθη των αιώνων μάς ατενίζουν όλοι εκείνοι οι οποίοι ελάμπρυναν την Ελληνικήν Ιστορίαν διά να διατηρήσουν τήν ελευθερίαν των: οι Μαραθωνομάχοι, οι Σαλαμινομάχοι, οι Τριακόσιοι τού Λεωνίδα και οι νεώτεροι τού Αλβανικού έπους. Μάς ατενίζουν οι αγωνισταί τού 1821, οι οποίοι και μάς εδίδαξαν ότι η απελευθέρωσις από τον ζυγόν δυνάστου αποκτάται πάντοτε με το αίμα. Μάς ατενίζει ακόμη σύμπας ο Ελληνισμός, ο οποίος και μάς παρακολουθεί με αγωνίαν, αλλά και με εθνικήν υπερηφάνειαν. 'Ας απαντήσωμεν με έργα, ότι θά γίνωμεν «πολλώ κάρρονες» τούτων. 

Είναι καιρός να δείξωμεν εις τον κόσμον, ότι εάν η διεθνής διπλωματία είναι άδικος και εν πολλοίς άνανδρος, η Κυπριακή ψυχή είναι γενναία. Εάν οι δυνάσται μας δεν θέλουν να αποδώσουν την λευτεριά μας, μπορούμε να την διεκδικήσωμεν με τα ίδια μας τα χέρια και με το αίμα μας. Ας δείξωμεν εις τον κόσμον ακόμη μιά φορά ότι και τού σημερινού Έλληνος "ο τράχηλος ζυγόν δέν υπομένει". Ο αγών θα είναι σκληρός. Ο δυνάστης διαθέτει τα μέσα και τον αριθμόν. Ημείς διαθέτομεν τήν ψυχήν, έχομεν και το δίκαιον με το μέρος μας. Γι' αυτό και θα νικήσωμεν. 

Διεθνείς διπλωμάται, ατενίσατε το έργον σας. Είναι αίσχος εν εικοστώ αιώνι, οι λαοί να χύνουν το αίμα των διά να αποκτήσουν την λευτεριά των, το θείον αυτό δώρον, για το οποίον και εμείς επολεμήσαμεν παρά τό πλευρόν των λαών σας, και για το οποίον σείς τουλάχιστον διατείνεσθε ότι επολεμήσατε εναντίον τού ναζισμού και τού φασισμού.

Έλληνες, όπου και αν ευρίσκεσθε, ακούσατε την φωνήν μας: Εμπρός, όλοι μαζί για την λευτεριά της Κύπρου μας. 

Ε.Ο.Κ.Α 

Ο ΑΡΧΗΓΟΣ ΔΙΓΕΝΗΣ 

Μακάριος και Γρίβας

Αυτά έγραφε η πρώτη προκήρυξη της Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών (Ε.Ο.Κ.Α.), που κυκλοφόρησε την 1η Απριλίου 1955. Οι νέοι της Κύπρου με την καθοδήγηση του Εθνάρχη Μακαρίου και του αρχηγού Διγενή, ξεκινούσαν ένα απελευθερωτικό αγώνα εναντίον των Άγγλων κατακτητών με στόχο την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Αυτή ήταν άλλωστε και η απαίτηση ολόκληρου του κυπριακού ελληνισμού, που 5 χρόνια πριν με το ενωτικό δημοψήφισμα της 15ης Ιανουαρίου του 1950, ζητούσε την ένωση. Οι Έλληνες της Κύπρου κατάλαβαν πως μόνο με τον ένοπλο αγώνα οι Άγγλοι θα άφηναν ελεύθερο το νησί. Έτσι, τέτοια μέρα οι κάτοικοι των πόλεων ξύπνησαν τα χαράματα από εκρήξεις. Ήταν οι βόμβες που η Ε.Ο.Κ.Α. είχε τοποθετήσει σε κτίρια της αγγλικής διοίκησης. 

Το νέο είχε κυκλοφορήσει γρήγορα: Οι σκλάβοι πήραν τα όπλα και ζητούν ελευθερία. Σε αυτό των αγώνα ήταν όλοι παρόντες: Η εκκλησία που διέθεσε χρήματα για αγορά όπλων, τα μοναστήρια που φιλοξένησαν τους αντάρτες, οι ρασοφόροι ιερείς που αλιευσαν και μύησαν στις ταξεις της οργάνωσης νέους απο την ΟΧΕΝ και τα κατηχητικά της Φανερωμένης, οι μαθητές που με τις μαχητικές τους διαδηλώσεις κρατούσαν αναμμένη τη φλόγα του αγώνα, οι μαθήτριες που γίνονταν συχνά τα νεύρα του αγώνα με τις επιστολές και τα φυλλάδια που με κίνδυνο μετέφεραν στις σχολικές τους τσάντες. Οι απλοί άνθρωποι που πρόσφεραν καταφύγιο στους κυνηγημένους αντάρτες, όλοι αυτοί που μετέφεραν τρόφιμα στα κρησφύγετα, οι άνθρωποι των γραμμάτων που με τα ποιήματά τους εμψύχωναν, έδιναν θάρρος. 

Σημαντική ήταν και η προσφορά της Κύπριας μάνας, από τα σπλάχνα της οποίας γεννήθηκαν οι λεβέντες της Ε.Ο.Κ.Α. Έμαθε το γιο της να αντέχει τα βασανιστήρια, τις δυσκολίες του αγώνα, να έχει τη θηλιά της αγχόνης στο λαιμό και να στέκει περήφανος. Τον έστειλε αντάρτη στα βουνά και του έδωσε την ευχή της. Ο αγώνας των Ελλήνων της Κύπρου εναντίον των Άγγλων αποικιοκρατών ήταν άνισος. Οι λίγοι αντάρτες της Ε.Ο.Κ.Α. ήταν άπειροι και εκπαιδεύτηκαν στα λιγοστά και παλιά όπλα που είχαν μέσα σε λίγες νύχτες. Αντίθετα οι Άγγλοι στρατιώτες ήταν πολύ περισσότεροι, καλά εκπαιδευμένοι για τον πόλεμο και είχαν στη διάθεσή τους τα πιο σύγχρονα όπλα της τότε εποχής, όπως τεθωρακισμένα οχήματα, ελικόπτερα, βαρέα όπλα και ότι άλλο χρειαζόταν ένας πανίσχυρος στρατός.

Το κρησφύγετο του Αυξεντίου

Υστερούσαν όμως από τους Έλληνες της Κύπρου, όπως μας έδειξαν τα γεγονότα, στη ψυχή και την παλληκαριά. Ο αγώνας εκράγηκε στις 0.30" το πρωί της lης Απριλίου 1955, ξημερώματα Παρασκευής. Η Κύπρος μετατράπηκε ξαφνικά σε ένα κοχλάζον ηφαίστειο που με τη φωτιά του καταύγαζε τον κόσμο και με τις υποχθόνιες δονήσεις του έσειε τα θεμέλια της γης. 'Ήταν απίστευτο. Ο εχθρός αλαφιάστηκε. Ο λαός ένιωσε να του θερμαίνει την καρδιά η άγια φωτιά. Η νιότη πυρπολήθηκε. Τα λάβαρα των αιώνων υψώθηκαν στις εκκλησίες. Ολόκληρο το νησί έγινε μια απέραντη γαλανόλευκη σημαία. Κι η μπαρουτοκαπνισμένη ατμόσφαιρα ηλεκτρίστηκε από τα πολεμικά τροπάρια του Γένους και τα εμβατήρια του ξεσηκωμού. 

Το έθνος ξύπνησε, έστησε αυτί κατά το νότο, η μνήμη της Αγίας Λαύρας φύσηξε σαν πνοή ζωογόνα για να φλογίσει την Ψυχή και να Θεριέψει το εθνικό όνειρο. Εκείνη την πρώτη νύχτα χτύπησε ο Γρηγόρης Αυξεντίου με την ομάδα των Αμμοχωστιανών στη Δεκέλεια, με αποστολή να προκαλέσουν διακοπή του ηλεκτρικού ρεύματος και συσκότιση σε όλο το νησί. Ο Μάρκος Δράκος με την ομάδα "Αστραπή" ανατίναξαν το Ραδιοφωνικό σταθμό. 

Άλλες ομάδες ανάλαβαν αποστολές σε προκαθορισμένα σημεία σε διάφορες περιοχές. Την αφετηρία της ιστορίας της δόξας, οριοθέτησε με τη θυσία του ο πρώτος νεκρός. Ο Μόδεστος Παντελή. Ο ήρωας πέθανε από ηλεκτροπληξία ενώ επιχειρούσε να καταστρέψει τα ηλεκτροφόρα Καλώδια. Χρησιμοποίησε σχοινί που είχε υγρανθεί από τη νυχτερινή ανοιξιάτικη νοτιά. 

Την 1η Απριλίου 1955, η Κύπρος ξύπνησε αναστατωμένη πριν να ροδίσει η αυγή. Βγήκε στους δρόμους απορώντας. Το μυστικό της το αποκάλυψε ο Αυγερινός της ελευθερίας που μεσουράνησε μετά τις πρώτες εκρήξεις. Η πατρίδα φόρεσε τα γιορτινά της κι έκανε το σταυρό της. Το πανηγύρι του αγώνα άρχιζε. Ο άγγελος του λυτρωμού φτεροκοπούσε και μετέδιδε από πόρτα σε πόρτα το άγγελμα του ξεσηκωμού. 

Σε όλους αυτούς τους ηρωικούς μας νεκρούς του Απελευθερωτικού Αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. 1955-59, οφείλουμε τον ελεύθερο αέρα που αναπνέουμε σήμερα, έστω και σε ημικατεχόμενη πατρίδα. Στη σημερινή κατάσταση που έχει δημιουργηθεί με την τουρκική εισβολή του 1974, οι μορφές των ηρώων μας είναι πηγή θάρρους, υπομονής και αγώνα μέχρι την απελευθέρωση της Κύπρου. Ας έχουμε συνέχεια στο μυαλό, μικροί και μεγάλοι, ότι ο Αυξεντίου, ο Μάτσης, ο Παλληκαρίδης και τόσοι άλλοι, δε θυσίασαν τη ζωή τους για να κυματίζει η τουρκική σημαία στο κάστρο της Κερύνειας, στο μοναστήρι του Αποστόλου Αντρέα, στην αρχαία Σαλαμίνα και στους Σόλους. 

Ντίνος Ορφανός ΤΡιμίκλινη