«bullying» – ελληνιστί «καψόνι»...

Γράφει ο Ντίνος Ορφανός

Ετυμολογικά η λέξη BULLYING αναφέρεται «σε μορφή κακοποίησης, στο νταηλίκι και πιο συγκεκριμένα στον εκφοβισμό ή εξαναγκασμό. Αφορά επαναλαμβανόμενες πράξεις που σκοπό έχουν την επιβολή ενός ατόμου ή μιας ομάδας πάνω σε ένα άλλο άτομο ή ομάδα, επομένως μια «ανισορροπία δυνάμεων». Η εν λόγω ανισορροπία μπορεί να είναι κοινωνική ή και σωματική. Το θύμα του εκφοβισμού αναφέρεται και ως «στόχος». Ο εκφοβισμός είναι μία επαναλαμβανόμενη πρακτική που συναντάται σε πολλούς και διαφορετικούς χώρους με αποδέκτες όλων των ηλικιών. Βέβαια άλλοι την βιώνουν ελάχιστα έως καθόλου και άλλοι περισσότερο. Το μέγεθος εξαρτάται από το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον που ζει κανείς, την οικονομική κατάσταση και τις κοινωνικές δομές που έχει το κράτος, για να το αναγνωρίζει και να το αντιμετωπίζει. 

Στον στρατό λέγεται «καψόνι». Έχει οδηγήσει νέους στο θάνατο. Στην αυτοκτονία. Συνέβαινε και συμβαίνει. «Για να μας κάνει άνδρες»! Το πρώτο που λένε φυσικά οι διοικητές για να “καθαρίσουν” γρήγορα κι εύκολα, καθώς ούτε η πολιτική αλλά και ούτε η στρατιωτική ηγεσία αναλαμβάνει τις τεράστιες ευθύνες τους είναι ότι οι στρατιώτες που επιλέγουν να δώσουν τέλος στη ζωή τους μη αντέχοντας τις υπερβολές των «παλιών» και των ανωτέρων τους, είναι …αδύναμοι. Δηλαδή ότι αυτή ίσως να είναι η μοίρα των «πιο αδύναμων» στον στρατό. 

Άλλη μια διαδεδομένη και εξίσου αισχρή δικαιολογία του Στρατού «είναι οι γκόμενες», που χωρίζουν τους φαντάρους και τους ωθούν στην αυτοκτονία! Με αυτά και μ’ αυτά το «καψόνι» πέρασε στα σχολεία κι όπως απέδειξε η τραγωδία με τον Βαγγέλη Γιακουμάκη η βία ¨συνοδεύει¨ τα παιδιά μας ακόμη και μετά από την εφηβεία τους που αποτελεί «άλλοθι» -κακώς- για την όποια βίαιη συμπεριφορά τους. Με νταήδες που με αυτό τον τρόπο επιχειρούν να καλύψουν αδυναμίες, κόμπλεξ και φοβίες. Για άλλη μία φορά , έπρεπε να ζήσουμε το χειρότερο για να ασχοληθούμε με ένα πρόβλημα που υπάρχει και φυσικά δεν πρόκειται να γίνει τίποτα ώστε να σταματήσει να υπάρχει όπως έγινε και με όλα τα προβλήματα που τα θυμηθήκαμε για όσο ήθελαν τα ΜΜΕ. Κακοποίηση - βία (ξέραμε και χθες τι είναι το bullying) που ζει και όχι μόνο βασιλεύει αλλά είναι κομμάτι του εαυτού μας σε ένα πάρα πολύ μεγάλο ποσοστό δυστυχώς. 

Το περίεργο και τραγικό είναι ότι για άλλη μία φορά, ακούω να μιλάνε για τραγικό τέλος, για κρίμα και άδικο, για σοκ της κοινωνίας... Για ποια κοινωνία μιλάμε; Γιατί αν μιλάμε για τη δικιά μας εγώ άλλα ξέρω. Ξέρω για μία κοινωνία, που η μαγκιά και το νταϊλίκι είναι αρετή. Ξέρω για μία κοινωνία, που τα παιδιά παίζουν παιχνίδια βίας και βλέπουν παιδικά με τέρατα και σκοτωμούς. Ξέρω για μία κοινωνία, που μέσα της έχει εκατοντάδες κλέφτες, απατεώνες, προδότες, μυζαδώρους, λιοντάρια ετοιμα να κατασπαράξουν και να ξεσχίσουν τις σάρκες των συνανθρώπων τους. Παντού υπάρχει βία! Στα γήπεδα, στο στρατό, στο σχολείο, στο δρόμο ακόμη και στο σπίτι. Τι διαφορά έχει ο 20χρονος φοιτητής στα Γιάννενα από τον 20χρονο φαντάρο που πριν κλείσει 24 ώρες στο στρατό όλοι οι άδειοι εγκεφαλικά στρατόγκαυλοι, που μόνο έτσι νιώθουν σημαντικοί, τον υποδέχονται με καψόνια διαφόρων τύπων (που όσοι έχουν πάει στρατό γνωρίζουν); Τι διαφορά έχει με τον 20χρονο ποδοσφαιριστή που στα πρώτα του βήματα στο γήπεδο θα ακούσει για αυτόν, για την μάνα την αδελφή και γενικά την οικογένειά του ότι βρισιά έχει σκεφτεί ο ανθρώπινος νους; Καμία!! Είμαστε ζώα και το έχουμε αποδείξει πολλές φορές. Και όπως όλα τα ζώα έχουμε ένστικτα που πρέπει να ικανοποιήσουμε... Άλλοι ήσυχα και άλλοι άγρια. 

Ζούμε σε μια κοινωνία που τις τελευταίες δεκαετίες στηρίχθηκε στον απόλυτο ατομικισμό. Πετυχημένος ήταν όποιος «τα άρπαζε», αδύναμος και βλακας όποιος δεν το έκανε. Μεγάλωσε παιδιά με «αρχές κουτσαβακισμού» και όχι ανθρωπιάς και αλληλεγγύης και τώρα παριστάνουμε τους έκπληκτους -ως συνήθως- για τον θάνατο του Βαγγέλη. Επιτρέψαμε να επικρατήσει η λογική του «νταή» ακόμη και στις πιο απλές ανθρώπινες συναναστροφές. Πόσο μάλλον στις περίπλοκες σχέσεις παιδιών, εφήβων και νέων ανθρώπων. Η “δεξαμενή” των “κακομαθημένων” παιδιών γέμιζε ραγδαία με βασικούς υπεύθυνους ανεύθυνους γονείς και αδιάφορους εκπαιδευτικούς. Τώρα θα το …συζητήσουμε για κάποιες ημέρες και μετά θα το ξεχάσουμε γρήγορα. Μέχρι να μας χτυπήσει το πρόβλημα την πόρτα. Ίσως και να έχει μπει στο σπίτι μας, αλλά να το αγνοούμε. Να μην το ξέρουμε καν. Όμως αυτά τα πρότυπα επιβλήθηκαν στην κοινωνία μας από το κοινωνικό κατεστημένο απο ένα ξενόφερτο για μας τρόπο ζωής ώστε να διευκόλυνουν συγκεκριμένα οικονομικά συμφέροντα, τα προπαγάνδισαν μέσα από τα ΜΜΕ, διαμόρφωσαν ολόκληρα δίκτυα πελατειακών σχέσεων ικανά να εξαγοράσουν, να υποτάξουν, να χειραγωγήσουν και να καλύψουν κάθε παρανομία. 

Πρέπει να σκεφτούμε όλοι, εκείνη τη φορά, που θάψαμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας το bullying που ασκήσαμε λόγω του φυλετικού, θρησκευτικού ή σεξουαλικού προσανατολισμού ενός ατόμου, λόγω της κοινωνικής ή πολιτικής θέσης του, ίσως και λόγω των διαφορετικών -χαμηλότερων ή υψηλότερων – επιδόσεων του θύματος σε ένα πιθανόν ανταγωνιστικό περιβάλλον, όπως το σχολείο, ο στρατός, ή η εργασία. Είναι εξαιρετικά πιθανό, για να μην πούμε βέβαιο, ότι όλοι έχουμε βρεθεί ακόμα και χωρίς να το καταλαβαίνουμε στη θέση του θύτη. Είτε κάνοντας πλάκα, είτε χωρίς να αντιλαμβανόμαστε τις αντοχές του άλλου, είτε παρεξηγώντας τα όρια που μας έχει επιτρέψει. Μήπως πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε, να το παραδεχθούμε και να αντιμετωπίσουμε τον «νταή» που κρύβουμε μέσα μας; Μήπως πρέπει να ερχόμαστε πιο συχνά στη θέση του άλλου; 

Ντίνος Ορφανός Τριμίκλινη