Η ιστορία της 181 μοίρας ΠΠ της Εθνικής Φρουράς, με την ευκαιρία της κηδείας των 2 αδερφών στρατιωτών της μετά από 41 χρόνια!!!

Από παρέλαση της 181 ΜΠΠ

Η μάνα γή  άνοιξε διάπλατα τις αγκάλες της και δεχθηκε τα λείψανα των δύο αδελφών που έπεσαν ηρωικά μαχόμενοι πολεμώντας τους τούρκους εισβολείς το 74. Μια μάχη απο τις λίγες που οι κύπριοι αλλά και ο ελληνισμός μπορεί να υπερηφανεύεται ότι είναι απο το ίδιο μέταλο με τους πεσόντες. Το Σάββατο 21 του Φλεβάρη 2015 μετά απο 41 χρόνια εγινε η κηδεία του Σωτήρη και του Γιώργου Δημοσθένους, των δύο αδελφών που ενώ εγκατέλειπαν το χωριό Μπελαπαίς μαζί με άλλους για να σωθούν, σταμάτησαν όταν συνάντησαν την 181 ΜΠΠ στην οποία ανήκαν και έπεσαν μαχόμενοι. 

Τα δύο αδέλφια αρχικά ήταν στον κατάλογο των αγνοουμένων μετά όμως προέκυψε μαρτυρία για τον θάνατο τους και απο το 2000 ενημερώθηκε η οικογένεια τους και τους τελούσε το μνημόσυνο τους. 

Ιστορικό

Η 181 Μοίρα Πεδινού Πυροβολικού συγκροτήθηκε την 2α Ιουλίου 1964 και ήταν η πρώτη Μοίρα Πυροβολικού της Εθνικής Φρουράς. Τους πρώτους μήνες μετά τη συγκρότηση της έδρευε στη περιοχή Αθαλάσσας στο χώρο της Διοίκησης Πυροβολικού ΓΕΕΦ και ακολούθως μετακινήθηκε στη μόνιμη έδρα της στο Στρατόπεδο «Γιαννή Στυλλή» στο χωριό Τρίκωμο της επαρχίας Αμμοχώστου.

Στη Μοίρα διατέθηκαν τότε δώδεκα πυροβόλα 25 λιβρών Αγγλικής προελεύσεως, ενταγμένα σε τρεις πυροβολαρχίες των τεσσάρων πυροβόλων η κάθε μια και τέσσερα αντιαεροπορικά πυροβόλα των 0,50 της ίντσας καθώς και δύο αντιαεροπορικά πυροβόλα των 14,5 χιλιοστών για την εγγύς αντιαεροπορική της άμυνα. Το Σεπτέμβριο του 1973 τη Διοίκηση της Μοίρας ανέλαβε ο Αντισυνταγματάρχης Πυροβολικού Καλμπουρτζής Στυλιανός. Πρώτο μέλημα του νέου Διοικητή ήταν η αύξηση της πολεμικής ικανότητας της Μοίρας, η εμπέδωση της πειθαρχίας του προσωπικού, καθώς και η καλυτέρευση των συνθηκών διαβίωσης των οπλιτών. Υποδιοικητής τότε της Μοίρας ήταν ο Λοχαγός Πυροβολικού Λαλιώτης Σπυρίδων. Μέχρι το καλοκαίρι του 1974 η Μοίρα είχε φθάσει σε ψηλά επίπεδα οργάνωσης και πολεμικής ικανότητας, και ήταν πασιφανές ότι θα μπορούσε να εκτελέσει με επιτυχία οποιαδήποτε πολεμική αποστολή θα μπορούσε να της ανατεθεί. 

Ο διοικητής

Την 18η Ιουλίου 1974, κατόπιν τηλεφωνικής εντολής, ο Διοικητής της Μοίρας μετέβη στη Διοίκηση Πυροβολικού στην Αθαλάσσα για ενημέρωση για τη δημιουργηθείσα κατάσταση αλλά και τη λήψη διαταγών ενόψει της πιθανότητας εκδήλωσης Τουρκικής Εισβολής. Μετά από τρίωρη παραμονή ο Διοικητής αναχώρησε για την έδρα της Μοίρας. Κατά την επιστροφή του δίδει εντολή στον οδηγό του για διέλευση από την Αρχιεπισκοπή για να σχηματίσει μία προσωπική εκτίμηση για τις καταστροφές του πραξικοπήματος. Εκεί, βλέποντας τη λεηλασία του κτιρίου της Αρχιεπισκοπής διατάζει τον οδηγό του για άμεση αναχώρηση για το Τρίκωμο. Φθάνοντας στο στρατόπεδο αναφέρει στους αξιωματικούς της Μοίρας, το τι αντίκρισε στην Αρχιεπισκοπή και τους λέει επί λέξει ότι « δεν μπορούσε να πιστέψει ότι Έλληνες ήταν αυτοί που έκαναν αυτές τις επαίσχυντες πράξεις ». Οι επόμενες ώρες ήταν δραματικές τόσο για τη Μοίρα όσο και για τον ίδιο το Διοικητή.

Το ξημέρωμα της 20ης Ιουλίου 1974, βρήκε τη μοίρα πανέτοιμη. Με τη θέα των τουρκικών μαχητικών και τα μαύρα σύννεφα καπνού που υψώνονταν προς τον ουρανό κατάλαβαν πως η εισβολή είχε αρχίσει. Αμέσως ο Αντισυνταγματάρχης Καλμπουρτζής δίνει διαταγή η μοίρα να αναπτυχθεί στους χώρους διασποράς και μέσα σε λίγη ώρα τα πυροβόλα της 181 βρίσκονταν σε θέση μάχης. Αξίζει να σημειώσουμε εδώ πως η διαταγή για ανάπτυξη από το Γενικό Επιτελείο της Εθνικής Φρουράς (ΓΓΕΦ) ήρθε μετά από 4 ώρες και ενώ η μοίρα έβαλε με τα πυροβόλα της! Η Μοίρα, εκτός της Γ' Πυροβολαρχίας, είχε κινηθεί από το στρατόπεδο της στο Τρίκωμο και μέσω του νέου δρόμου Λευκωσίας - Αμμοχώστου και είχε αναπτυχθεί στον χώρο τάξεως της στη περιοχή Ασιεντρούσα της διάβασης Μπέλλα Παϊς, 2,5 χλμ περίπου βορειοδυτικά του χωριού Συγχαρί στον Ανατολικό Πενταδάκτυλο. Κατά τη διαδρομή της προς το χώρο τάξεως της,  η Μοίρα αποτέλεσε στόχο της Τουρκικής Αεροπορίας με αποτέλεσμα να έχει τούς δύο πρώτους νεκρούς της, τον Γιαννή Στυλλή από το Τρίκωμο γιο του ήρωα της Ε.Ο.Κ.Α. Γιαννή Στυλλή από τον οποίο πήρε το όνομα και το στρατόπεδο της, και τον Τάσο Αναστασίου.

Ελληνοκυπριακό πυροβολικό σε δράση

Από το χώρο τάξεως της η 181 ΜΠΠ υποστήριζε με τα πυρά της τις ηρωικές προσπάθειες της 32 Μοίρας Καταδρομών και του 399 Τάγματος Πεζικού στις περιοχές Άσπρη Μούττης, Αγύρτας, Αγίου Ιλαρίωνα, και δυτικής Αλωνάγρας καθώς και τον αγώνα του 3ου Τ.Σ. εναντίον του προγεφυρώματος και του θύλακα Κιόνελι-Αγύρτας. Η 181 ΜΠΠ επίσης εκτελούσε αποστολή άμεσης υποστήριξης του 361 Τ.Π. στη περιοχή του ανατολικού Πενταδακτύλου και με τις ακριβείς βολές της, δημιούργησε προϋποθέσεις επιτυχημένων ενεργειών για το τάγμα καθώς και για τις άλλες υποστηριζόμενες μονάδες κατά την πρώτη ημέρα των επιχειρήσεων.

Κόλαση πυρός

Από υπάρχουσες μαρτυρίες τα πυρά της 181 ΜΠΠ προκάλεσαν εξοντωτικές καταστροφές και κόλαση πυρός στις γραμμές των τουρκικών δυνάμεων στην περιοχή. Με τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στις 22/07/74 στις 16:00, η 181 ΜΠΠ παρέμεινε ταγμένη στη περιοχή Ασιεντρούσα στη διάβαση του Μπέλλα-Πάις. Αλλά, μετά την κατάπαυση του πυρός, οι τουρκικές δυνάμεις συνέχιζαν να ενεργούν επιθετικά σε όλα τα μέτωπα στο προγεφύρωμα που είχαν δημιουργήσει και κυρίως στον ανατολικό Πενταδάκτυλο, όπου αμυνόταν η 32 Μ.Κ. και το 399 Τ.Π. με αποτέλεσμα οι μονάδες αυτές να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους και να μετακινηθούν ανατολικότερα. 

Τούρκοι στρατιώτες με ελληνική σημαία λάφυρο.

Αμέσως μετά την απαγκίστρωση των τμημάτων της Εθνικής Φρουράς από τη περιοχή, τουρκικό τάγμα πεζικού και τμήματα Τουρκοκυπρίων καταδρομέων κατέλαβαν το ύψωμα Αλωνάγρα και είχαν βρεθεί σε οπτική επαφή με τις θέσεις τάξεως της 181 ΜΠΠ και απειλούσαν με αποκοπή το δρομολόγιο Συγχαρί - Μπέλλα Πάις κοντά στη διασταύρωση με το δρομολόγιο προς Κάτω Δίκωμο. Όταν ο δοιήκητής της μοίρας ζήτησε απο τον συνταγματάχης Γεώργιο  Πούλλο οποίος του ζήτησε να διατάξει την αναδίπλωση της μοίρας, εξηγώντας του, τους κινδύνους που εγκυμονούσε η ακάλυπτη παρουσία της στη περιοχή. Ο συνταγματάρχης Πούλλος αρνήθηκε λέγοντας ότι «το Πυροβολικό ουδέποτε υποχωρεί και ότι αν χρειαστεί, «οι πυροβολητές της 181 Μ.Π.Π. θα πέσετε μέχρι και ο τελευταίος όπως οι πυροβολητές του Κοσκινά στη Πτολεμαΐδα το 1912 ». (Ο υπολοχαγός Κοσκινάς και οι πυροβολητές του έπεσαν όλοι επί των πυροβόλων τους στη μάχη της Πτολεμαΐδας το 1912, όταν είχαν προσβληθεί από τούρκικο Πεζικό).

Τούρκοι σε οχυρωμένες θέσεις

Οι στρατιώτες της 181 ΜΠΠ δέχτηκαν πυρά από μεγάλη απόσταση από τις τούρκικες δυνάμεις. Η κατάληψη της διασταύρωσης και του μόνου δρομολογίου διαφυγής είχε ήδη ολοκληρωθεί. Το τραγικό τέλος που θα επακολουθούσε είχε προδιαγραφεί. Γύρω στις 2 το μεσημέρι είχε εγκριθεί από το ΓΕΕΦ η μετακίνηση της 181 ΜΠΠ σε ασφαλέστερη περιοχή. Ήταν ήδη πολύ αργά. Η διαφυγή της μοίρας προς Συγχαρί ήταν πλέον αδύνατη.

Το τραγικό τέλος

Κατεστραμμένα οχήματα της Μοίρας

Με την προσέγγιση της φάλαγγας στη διασταύρωση του δρόμου προς Κάτω Δίκωμο και Συγχαρί, η 181 ΜΠΠ προσβλήθηκε από τα τούρκικα τμήματα που είχαν στο μεταξύ οργανώσει ενέδρα βάλλοντας κατά της Μοίρας με πυκνά πυρά Πεζικού και κυρίως με βλήματα όλμων και βαριά πολυβόλα με αποτέλεσμα να ακινητοποιηθεί και να καταστραφεί, και μεγάλος αριθμός αξιωματικών και στρατιωτών να σφαγιαστούν. Μετά τη προσβολή της 181 ΜΠΠ ακολούθησε σκληρή και άνιση μάχη εκ του συστάδην, πρωτοφανής σε αγριότητα για δύο περίπου ώρες με τους πυροβολητές της 181 Μ.Π.Π. και της 191 Π.Ο.Π. να αρνούνται να εγκαταλείψουν τα πυροβόλα τους και να πέφτουν νεκροί πάνω σε αυτά. 

Κατεστραμμένα πυροβόλα κι άρματα της 181 ΜΠΠ

Μαρτυρίες αναφέρουν την υπεράνθρωπη προσπάθεια που κατέβαλε τις κρίσιμες εκείνες ώρες ο ήρωας διοικητής της 181 ΜΠΠ, αντισυνταγματάρχης Καλμπουρτζής Στυλιανός, εκθέτοντας τον εαυτό του σε θανάσιμο κίνδυνο βάλλοντας μόνος από προωθημένη θέση για να καλύψει την ασφαλή αποχώρηση των στρατιωτών του. 

Ντίνος Ορφανός Τριμίκλινη

Διαβάστε επίσης και ένα αφιέρωμα στον διοικητή της Μοίρας Στυλιανό καλμπουρτζή ΕΔΩ